Het is zo'n anderhalf jaar geleden dat AI (of kunstmatige intelligentie) echt in ons dagelijkse leven is doorgedrongen. Hoewel de technologie al jaren op de achtergrond bestond, was AI niet eerder zo toegankelijk. Bovendien verandert AI de wereld om ons heen en wordt de impact daarvan steeds duidelijker.

Met kunstmatige intelligentie kun je alle kanten op. We zien dergelijke technologie dan ook overal de kop op steken. In winkels en in auto’s, maar ook op onze computers, smartphones en tablets. Voor dit artikel concentreren we ons op de laatste categorie. Om de focus van dit artikel scherp te houden, kijken we vooral naar 'gen AI'. Die afkorting staat voor generative artificial intelligence, oftewel kunstmatige intelligentie waarmee we zelf dingen kunnen maken. Denk daarbij aan tekst, afbeeldingen, muziek, video’s en meer.

Zoals we hierboven al een beetje verklapten, is het AI-ontwikkelproces al jaren gaande. Je zou zelfs kunnen stellen dat het idee al zo oud is als de mensheid, want al sinds ons prille bestaan is er een fantasie en fascinatie om dingen te creëren. Maar sinds de jaren vijftig nam het concept pas echt een vlucht dankzij het invloedrijke artikel Computing Machinery and Intelligence van Alan Turing (inderdaad, die van de Turing-test). Sindsdien is er een hoop gebeurd, vooral achter de schermen en bij bedrijven. Pas in 2011 maakten we als maatschappij voorzichtig kennis met AI, onder meer door de lancering van Apples stemassistent Siri.

ChatGPT toen en nu

Tien jaar later kwamen we in contact met DALL-E, een beeldgenerator die op basis van prompts (specifiek geschreven opdrachten) plaatjes maakte. Weer een jaar later verscheen chatbot ChatGPT van dezelfde makers: OpenAI. Maar het ChatGPT van toen is niet meer het ChatGPT van nu. Op ID.nl hebben we volop aandacht besteed aan dit fenomeen. Zo hebben we laten zien hoe de chatbot je in het dagelijks leven kan helpen, hebben we een AI-instapcursus geschreven en lieten we zien hoe het programma kan helpen bij het plannen van een vakantie.

©Adobe

ChatGPT blijft een van de belangrijkste spelers op het gebied van AI. Veel concurrenten, zoals Google met Gemini, doen er alles aan om de achterstand in te halen, wat veel tijd, geld en energie kost. Marktleider ChatGPT ontwikkelt zich snel, waardoor de markt als geheel in hoog tempo verandert. De grootste verschillen tussen eerdere versies van diverse chatbots en de huidige varianten liggen in het contextuele begrip. Het oude ChatGPT richtte zich meer op natuurlijk taalgebruik, met coherente en grammaticaal correcte zinnen.

De nieuwe variant gaat echter een stap verder door veel meer rekening te houden met context. Hierdoor is de chatbot creatiever, produceert hij meer samenhangende antwoorden en heeft hij zelfs een multimodaal karakter gekregen. Dat betekent dat het model nu overweg kan met andere vormen van input dan alleen tekstuele prompts, zoals afbeeldingen, video's en audio. Het kan zelfs afbeeldingen interpreteren en taken uitvoeren die eerdere versies van ChatGPT al beheersten, zoals het samenvatten of vertalen van teksten. Hoewel dat nu veel beter gaat dan voorheen, is het nog niet altijd foutloos.

Consumenten en gen AI

Sowieso werkt gen AI over de hele linie nog niet foutloos. Dat zien we alleen al in allerlei voorbeelden uit Amerika, waar de Google-zoekmachine met zijn nieuwe samenvattingsfunctie (AI Overviews) allerlei gevaarlijke antwoorden genereert. Maar dat weerhoudt bedrijven en consumenten wereldwijd er niet van om de techniek massaal te omarmen. Gewone mensen gebruiken AI vaak voor het uitwerken van ideeën, het bewerken van teksten, opstellen van e-mails, helpen bij hun huiswerk, samenvatten van informatie of het genereren van afbeeldingen en video’s.

Maar AI helpt mensen ook bij het sporten, gezonder leven of bijvoorbeeld bij het shoppen. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat veel mensen wereldwijd AI hebben omarmd, en anders op z’n minst weten van het bestaan. Uit datzelfde onderzoek komt ook naar voren dat mensen zich zorgen maken over de recente ontwikkelingen. Veel mensen zien gevaar in het gebruik van deze technologie, en dat is niet helemaal zonder reden. Met AI kun je namelijk misleidende teksten, afbeeldingen en video’s genereren (zogenaamde deep fakes), en bovendien staan er door deze ontwikkeling heel wat banen op de tocht.

De werkvloer gaat veranderen

Hoewel bedrijven niet graag toegeven dat ze mensen ontslaan vanwege het gebruik van AI-tools, valt er toch een tendens op. In een tijd waarin grote (Amerikaanse) bedrijven bakken met winst maken, zien we dat er steeds meer banen verdwijnen. Mensen met een lager inkomen hebben een grotere kans hun baan te verliezen dan mensen met een hoger inkomen. Eén ding lijkt echter vast te staan: in de komende jaren zal kunstmatige intelligentie – in welke vorm dan ook – de werkvloer gigantisch veranderen. Iedereen zal zich daaraan moeten aanpassen.

Waar bedrijven dan weer vooral op leunen, is dataverwerking. Dat is een ontzettend breed begrip dat per beroep of bedrijfstak anders te interpreteren is. Zo kunnen ondernemingen offertes maken zonder afhankelijk te zijn van marktexperts. Er is sowieso altijd sprake van tijdwinst als iemand op de werkvloer AI gebruikt, waardoor er minder mensen nodig zijn. Je zou daarom kunnen stellen dat AI niet per se mensen vervangt, maar dat mensen die AI gebruiken de mensen vervangen die dat niet doen. Hoe wrang dat ook klinkt...

Welke tools zijn er dan beschikbaar?

Maar welke tools gebruiken consumenten en bedrijven? Wereldwijd zijn er meer tools beschikbaar dan we in dit artikel effectief kunnen opsommen, daarom beperken we ons tot de grootste en bekendste spelers die in Nederland actief zijn.

Het bekendste voorbeeld is de chatbot die we al eerder hebben benoemd: ChatGPT. Met zijn natuurlijke taalgebruik is het mogelijk gesprekken te voeren over allerlei (soms ingewikkelde) onderwerpen. Teksten samenvatten, vertalen of opstellen is ook geen enkel probleem. Het maakt dan niet uit of het gaat om verhalen, mails, liedjes of gedichten – ChatGPT staat paraat. Ook kan ChatGPT helpen bij het plannen en organiseren van evenementen of vakanties. Wees je er wel van bewust dat de chatbot feiten kan verzinnen of verdraaien; controleer belangrijke informatie dus altijd extra.

Een andere populaire chatbot is Microsoft Copilot. Ook daar hebben we ruimschoots aandacht aan besteed op ID.nl. Dit product vind je als losse app in verschillende downloadwinkels, maar ook als vast onderdeel in de zijbalk van de Microsoft Edge-browser. Daarnaast is het een vast onderdeel van zogenaamde 'AI-pc’s' die op Windows draaien. Met Copilot genereer je teksten en afbeeldingen, maar kun je ook zoekopdrachten op het web uitvoeren. Als je ergens naar vraagt, voegt Copilot relevante links toe zodat je de bron zelf kunt checken.

Als je het over bekende chatbots hebt, kun je niet om Google Gemini heen. Daar waar Microsoft Copilot op ChatGPT leunt, maakt Google voor Gemini gebruik van een serie eigen datasets. Het Google-alternatief is derhalve echt een concurrent van ChatGPT, omdat die over dezelfde skillset moet beschikken. Op het moment van schrijven kun gebruikers in Europa geen afbeeldingen genereren. Het lijkt er niet op dat het iets te maken heeft met het produceren van historisch inaccurate plaatjes, maar meer met een langzame uitrol in het Engelse taalgebied.

Zo zijn er nog veel meer voorbeelden te bedenken die in Nederland werken. Zo heb je Groq, een AI-model dat zijn antwoorden vooral sneller produceert dan concurrerende modellen. Mistral AI is de Europese tegenhanger van al het geweld uit de Verenigde Staten. Dit taalmodel is transparanter, breed inzetbaar, efficiënter en aanpasbaar. Net als bij Gemini is Mistral beschikbaar in drie smaken: Large, Small en Embedded. Met deze bot genereer je teksten, kun je een gesprek aangaan en kun je de toon van een bericht, post of verhaal nauwkeurig instellen.

Beeld- en videogenerators

Er zijn ook gespecialiseerde AI-tools beschikbaar. Veel mensen kennen DALL-E wel, waarvan DALL-E 3 nu de meest recente variant is. De nieuwe iteratie kan prompts veel beter verwerken dan voorheen, waardoor afbeeldingen nauw aansluiten bij wat de opdrachtgever in gedachte had. Beelden ogen wat realistischer en als je ergens een tekst op wilt plakken, dan zijn ze soms leesbaar (terwijl dat voorheen niet zo was). Zelfs het fatsoenlijk genereren van menselijke handen (een notoir slecht te verwerken onderdeel) zit nu op het niveau van concurrenten als Midjourney en Adobe Firefly.

©AK | ID.nl

Als we naar het aanbod van AI voor video’s kijken, dan schiet de naam Sora (eveneens van OpenAI) meteen te binnen. Die tool is echter nog niet beschikbaar voor het brede publiek. Een tool die al wel (ook in Nederland) beschikbaar is, is Veed.io. Hoewel de bot vaak gemengde resultaten oplevert, kun je met genoeg prompts en fantasie toch iets tot leven wekken. Het lijkt er wel een beetje op alsof deze editor wat TikToks samenvoegt tot één video, maar hé: de dienst is gratis. De video wordt aangeleverd met tekst en een voice-over (vandaar dat TikTok-karakter).

Een andere optie die je kunt proberen, is Kapwing. Deze tool stelt je in staat drie video’s te produceren, zonder daarvoor te hoeven betalen. Je hebt hier al veel meer invloed op de kwaliteit van het product. Je bepaalt de beeldverhouding, het onderwerp en de voice-overtekst. Ook kun je effecten toevoegen. Met InVideo produceer je snel een video die bij je idee past. Je kunt de productie verder aanpassen door middel van nieuwe prompts. Zo verander je de voice-over, de stijl en zelfs het karakter van de video. Wekelijks kun je tot tien minuten aan video maken.

In veel gevallen kun je beeldgenerators eerst gratis uitproberen. Soms kan dat één keer, soms kan dat een paar keer of een aantal minuten per dag. Maar voor de meeste programma’s – voor foto’s of video’s – moet je betalen. De prijzen verschillen uiteraard per dienst. Meestal gaat het om een maandabonnement van twee tot drie tientjes. Je betaalt hoe dan ook met je data omdat je soms een account moet aanmaken (of kunt inloggen met een Google- of Facebook-account) om de resultaten te kunnen zien. Vanuit privacyoverwegingen is dat iets waarvan je je bewust moet zijn.

AI in het dagelijks leven

We hebben nog heel veel niet benoemd in dit artikel, maar er valt nog veel meer te vertellen over AI. Zo ondersteunt ChatGPT bijvoorbeeld nog GPT Mentions. Met een Plus-abonnement van OpenAI kun je je eigen chatbots aanmaken, die ergens in gespecialiseerd zijn (zoals het redigeren van teksten of het boeken van reizen). Met GPT Mentions kun je meerdere van dit soort chatbots in één gesprek raadplegen door simpelweg een @-teken te gebruiken, waardoor je meerdere taken tegelijkertijd kunt voltooien zonder het huidige gesprek te verlaten.

We komen AI verder tegen al in allerlei producten die we dagelijks gebruiken. Op je Android-smartphone kun je met de functie Circle to Search naar producten zoeken die je op foto’s tegenkomt. En anders kun je objecten verwijderen met apps als Google of Windows Foto’s, een deel van de audio wegknippen uit een opname of unieke achtergronden generen. Losse tools zijn natuurlijk altijd handig, maar AI sluipt pas echt het dagelijkse leven binnen als er functies opduiken in producten die we al gebruiken. Smartphones zijn daar het beste voorbeeld van.

En voor de toekomst?

Hoe je het ook wendt of keert: in de toekomst kunnen we niet meer om AI heen. In de basis vinden we dat nog steeds een vreemde ontwikkeling. Niet omdat de tools onhandig zijn, maar meer omdat we als mensheid blijkbaar onze creatieve taken uit handen geven aan robots, zodat we meer tijd overhouden om… ja, wat precies te doen? Zodat we meer werk kunnen verrichten? Dat schetst toch wel een behoorlijk grimmig toekomstbeeld. Wij zien AI het liefst terug in slimme consumentenproducten, zoals (robot)stofzuigers, lampen, thermostaten en meer.

Inherent aan deze ontwikkeling is echter dat er banen verdwijnen naarmate we meer uitvinden. Er ontstaan weliswaar ook nieuwe banen, maar grote groepen mensen moeten zich dan omscholen of anders gaan ontwikkelen. En daar bestaat weerstand tegen, begrijpelijk. Zelfs journalisten, redacteuren en eindredacteuren krijgen stevige concurrentie van AI. Voorlopig kunnen we ons echter nog weren met kwaliteit.

Want dát is wat AI anno 2024 nog tegenhoudt: de kwaliteit schiet dikwijls tekort. Het werk is nooit perfect en je moet zelf controleren of de informatie klopt. De ironie is dat AI leert van menselijk werk. Als dat verdwijnt en AI op AI gaat leunen, dreigt een soort echokamer met toenemende afdwalingen. Als ondersteunend hulpmiddel kan AI nuttig zijn. Met genoeg weerstand kunnen we dat zo houden – maar daar hebben we een hard hoofd in. Vooral bedrijven maken er daarvoor nu al veel te gretig gebruik van.

De Boox Go Color 7 Gen II moet de compacte kleur-e-reader naar een hoger niveau tillen. Met Android 13, stylus-ondersteuning en toegang tot talloze apps lijkt het een veelzijdige upgrade ten opzichte van de eerste generatie. Maar wie hoopt op een spectaculair verschil, ontdekt al snel dat de verbeteringen bescheiden zijn en dat oude minpunten nog steeds aanwezig zijn.

Qua uiterlijk heeft Onyx weinig aangepast. De Gen II is net zo licht en handzaam als zijn voorganger, weegt nog steeds rond de 190 gram en ligt dankzij de matte achterkant prettig in de hand. De brede rand rondom het scherm blijft een slimme keuze, zodat je het apparaat stevig kunt vasthouden zonder per ongeluk het scherm aan te raken. De bladerknoppen lijken iets beter geplaatst en klikken overtuigender dan bij de Gen I, maar het blijft een nuanceverschil. Het formaat is precies in balans: groot genoeg om comfortabel te lezen, maar compact genoeg om gemakkelijk mee te nemen. Dat maakt het een van de grootste troeven van deze serie.

Kleuren overtuigen nog steeds niet

Het 7-inch scherm gebruikt de Kaleido 3-technologie, met 4096 kleuren op 150 ppi en 300 ppi voor zwart-wit. In de praktijk oogt het kleurbeeld nog steeds erg zacht, flets en wollig, met een lichte gelige zweem die vooral opvalt bij bepaalde achtergrondkleuren. Voor strips en grafieken is het prima, maar het haalt het niet bij zelfs de goedkoopste tablets. Het contrast blijft lager dan bij een zwart-wit-e-reader en het lichte screendoor-effect (waarbij je het fijne raster van de pixels op een scherm kunt zien, alsof je door een hor of gaas kijkt) is goed zichtbaar. Ghosting, waarbij oude beeldresten kort blijven hangen, is iets minder storend dan bij zijn voorganger, maar nog altijd aanwezig.

©ER | ID.nl

©ER | ID.nl

Leuk voor stripverhalen, maar met beperkingen

Het kleurenscherm van de Boox Go Color 7 Gen II komt het best tot zijn recht bij het lezen van stripverhalen, manga of comics. Illustraties krijgen immers een subtiele kleurdiepte die prettiger is voor de ogen dan de felle gloed van een tablet, en het compacte 7-inch formaat voelt in de hand bijna als een klein stripboekje. Vooral bij traditionele manga werkt dat prima, zeker als je leest via een sideload-app als Tachiyomi of Perfect Viewer, die je zelf als .apk-bestand kunt installeren.

Bij webtoons of andere digitale strips met lange verticale pagina’s merk je echter dat het e-ink-scherm wat moeite heeft: het scrollen is niet altijd vloeiend en het beeld ververst uiteraard niet zo snel als op een lcd- of oled-scherm. Ook blijft de kleurweergave wat gedempt en mist het geheel de levendigheid van een tablet. Ghosting kan bij intensieve beeldwisselingen eveneens zichtbaar blijven, waardoor het apparaat beter presteert bij rustiger, pagina-gebaseerde content dan bij dynamische visuele media.

©ER | ID.nl

Flexibiliteit met een leercurve

De overstap naar Android 13 zorgt voor een stabielere en iets snellere ervaring dan bij de vorige generatie. Het grote voordeel is de vrijheid om via Google Play vrijwel elke lees-app te installeren, van Kindle tot Kobo en Storytel. Zo kun je vanuit één apparaat bij meerdere aanbieders terecht. Daarnaast kun je per app talloze leesinstellingen aanpassen, tot en met het installeren van specifieke lettertypes zoals een dyslexie­vriendelijk font.

Toch zit daar ook een keerzijde aan. Zowel de knoppen als het touchscreen reageren merkbaar trager dan bij conventionele e-readers, en bij complexe apps merk je dat de hardware het eigenlijk maar moeilijk kan bijbenen. Het apparaat voelt daardoor minder direct en soepel aan, zelfs bij simpele handelingen zoals het invoeren van een pincode.

©ER | ID.nl

Android is een kracht én een valkuil

Doordat het apparaat draait op Android 13 kun je zoals hierboven al genoemd via de Play Store vrijwel elke app installeren. Dat opent een deur naar een breed scala aan toepassingen: naast lees-apps zoals Kindle, Kobo en Storytel kun je er ook allerhande educatieve apps, productiviteitstools en zelfs games op zetten.

In theorie maakt dat van de Go Color 7 Gen II een soort mini-tablet met e-ink-scherm. In de praktijk loop je echter al snel tegen de grenzen van de technologie aan. Bewegende beelden, zoals video's, ogen traag en onscherp, en animaties in apps komen schokkerig over. Games werken technisch gezien, maar de reactiesnelheid van het scherm maakt ze eigenlijk onspeelbaar. Ook voelt de interface minder vloeiend aan dan op een echte tablet, waardoor het apparaat het meest tot zijn recht komt als veelzijdige e-reader, en niet als volwaardige vervanger van je iPad of Android-tablet. Houd dat dus in gedachten.

Kijk nou, een stylus!

De grootste vernieuwing is de ondersteuning voor een stylus. Met de Boox InkSense-pen kun je notities maken, documenten annoteren en zelfs illustraties maken (als je daar de juiste app voor installeert). Dat werkt, maar het schrijf-/tekengevoel is wisselend. Palm rejection is niet altijd betrouwbaar, waardoor er soms ongewenste strepen op het scherm verschijnen als je hand erop rust. Daarnaast verliest de pen soms kortstondig contact, waardoor lijnen of delen van letters ontbreken. Voor snelle krabbels of het markeren van tekst voldoet het, maar voor langdurig schrijf- of tekenwerk of precisie-aantekeningen is de Gen II minder geschikt.

Accessoires niet inbegrepen

Wie de Boox Go Color 7 Gen II optimaal wil gebruiken, moet rekening houden met extra kosten. De InkSense-stylus, die nodig is om notities te maken of te tekenen, wordt niet standaard meegeleverd en kost 54,95 euro. Ook de magnetische beschermhoes, geprijsd op 29,95 euro, moet je apart aanschaffen. Die hoes is handig voor bescherming en om de e-reader rechtop te zetten, maar de magneten zijn niet bijzonder krachtig, waardoor het apparaat er vrij gemakkelijk uit kan glijden. Voor wie het complete pakket wil, tikt de totaalprijs dus merkbaar hoger uit dan alleen de aanschaf van het apparaat zelf.

Conclusie: niche-ding voor specifieke gebruikers

De Boox Go Color 7 Gen II is een degelijk apparaat voor wie (een beetje) kleur nodig heeft in een compact formaat, meerdere leesplatforms wil combineren en bereid is tijd te investeren in het instellen van apps en instellingen. De stap vooruit ten opzichte van de Gen I is echter klein. De kleurweergave blijft erg zacht, ghosting is nog steeds aanwezig en de stylus-ervaring wordt beperkt door onnauwkeurigheid en vertraging. Als e-reader voor wie vooral in zwart-wit leest of lekker snel wil kunnen bladeren, zijn er gebruiksvriendelijker en goedkopere alternatieven. En wie denkt hiermee ook meteen een tabletvervanger in huis te halen, zal snel merken dat bewegend beeld en interactieve content (bijvoorbeeld bij het browsen) simpelweg niet prettig werken op e-ink.

Samsung heeft onlangs de Galaxy Buds3 FE uitgebracht, een set draadloze oordopjes met actieve ruisonderdrukking, AI-integratie en slimme bediening voor een scherpe prijs. Deze nieuwe Fan Edition biedt moderne eigenschappen en Galaxy-ecosysteemfunctionaliteit. Lees hieronder wat je zoal kunt verwachten van Samsungs nieuwste oordopjes.

De Buds3 FE onderscheiden zich met een zogenaamd 'blade design', een langgerekte vorm met een matte tweekleurige afwerking en semi-transparante accenten. De oordopjes wegen 5 gram per stuk en de case komt uit op 41,8 gram. Ze zijn verkrijgbaar in zwart en grijs, met IP54-classificatie voor stof- en spatwaterbestendigheid.

Slimme bediening en AI-integratie

Samsung zet met deze dopjes volop in op gebruiksgemak. De Buds3 FE zijn uitgerust met touch-, druk- en nabijheidssensoren, waarmee gebruikers onder meer het volume kunnen regelen, muziek pauzeren of gesprekken aannemen door te tikken of te knijpen. Dankzij Auto Switch kunnen de oordopjes automatisch overschakelen tussen verschillende Galaxy-apparaten. Voor Galaxy-gebruikers komt daar nog een extra laag aan functionaliteit bij in de vorm van Galaxy AI. Daarmee heb je onder meer spraakcommando's, realtime vertalingen en snelle toegang tot persoonlijke content zonder het scherm aan te raken tot je beschikking.

©Samsung

Geluidsfuncties, connectiviteit en accu

De Buds3 FE zijn voorzien van een dynamische 1-weg speaker en drie microfoons per oordopje. Ze ondersteunen actieve ruisonderdrukking (ANC), een ambient sound-modus en Crystal Clear Call-technologie. Die laatste maakt gebruik van een machine-learning-model om stemmen te isoleren tijdens gesprekken. De oordopjes zijn compatibel met bluetooth 5.4 en ondersteunen de codecs AAC, SBC en SSC (Samsung Seamless Codec).

©Samsung

Qua batterijduur belooft Samsung tot 6 uur luisterplezier met ANC ingeschakeld, oplopend tot 8,5 uur zonder. In combinatie met de oplaadcase loopt dat op tot respectievelijk 24 en 30 uur. Voor bellen geldt een maximale gesprekstijd van 4 uur, met een totaal van 18 uur inclusief case. De oplaadcase bevat een 515mAh-accu, de oordopjes zelf hebben elk 53 mAh aan capaciteit.

Beschikbaarheid

De Galaxy Buds3 FE zijn per direct verkrijgbaar in de Benelux voor een adviesprijs van 149 euro. Van 18 augustus tot en met 5 oktober 2025 geldt een lanceringsactie met 50 euro cashback, waarmee de prijs dus tijdelijk op 99 euro uitkomt.