AI voor iedereen, en hoe de wereld verandert
Het is zo'n anderhalf jaar geleden dat AI (of kunstmatige intelligentie) echt in ons dagelijkse leven is doorgedrongen. Hoewel de technologie al jaren op de achtergrond bestond, was AI niet eerder zo toegankelijk. Bovendien verandert AI de wereld om ons heen en wordt de impact daarvan steeds duidelijker.
Kunstmatige intelligentie verandert de wereld om ons heen, en daarmee ook ons dagelijks leven. Daar schuilen wellicht wat gevaren in, maar de tools kunnen ook heel leuk zijn. In dit artikel geven we antwoord op de vragen:
-
Hoe zijn we zover gekomen?
-
Wie gebruiken de AI-tools?
-
Hoe verandert dit de werkvloer?
-
Welke tools zijn er?
-
Hoe gaat dat in de toekomst?
-
Ook interessant: 6 dingen waarmee ChatGPT je kan helpen in het dagelijks leven
Met kunstmatige intelligentie kun je alle kanten op. We zien dergelijke technologie dan ook overal de kop op steken. In winkels en in auto’s, maar ook op onze computers, smartphones en tablets. Voor dit artikel concentreren we ons op de laatste categorie. Om de focus van dit artikel scherp te houden, kijken we vooral naar 'gen AI'. Die afkorting staat voor generative artificial intelligence, oftewel kunstmatige intelligentie waarmee we zelf dingen kunnen maken. Denk daarbij aan tekst, afbeeldingen, muziek, video’s en meer.
Zoals we hierboven al een beetje verklapten, is het AI-ontwikkelproces al jaren gaande. Je zou zelfs kunnen stellen dat het idee al zo oud is als de mensheid, want al sinds ons prille bestaan is er een fantasie en fascinatie om dingen te creëren. Maar sinds de jaren vijftig nam het concept pas echt een vlucht dankzij het invloedrijke artikel Computing Machinery and Intelligence van Alan Turing (inderdaad, die van de Turing-test). Sindsdien is er een hoop gebeurd, vooral achter de schermen en bij bedrijven. Pas in 2011 maakten we als maatschappij voorzichtig kennis met AI, onder meer door de lancering van Apples stemassistent Siri.
ChatGPT toen en nu
Tien jaar later kwamen we in contact met DALL-E, een beeldgenerator die op basis van prompts (specifiek geschreven opdrachten) plaatjes maakte. Weer een jaar later verscheen chatbot ChatGPT van dezelfde makers: OpenAI. Maar het ChatGPT van toen is niet meer het ChatGPT van nu. Op ID.nl hebben we volop aandacht besteed aan dit fenomeen. Zo hebben we laten zien hoe de chatbot je in het dagelijks leven kan helpen, hebben we een AI-instapcursus geschreven en lieten we zien hoe het programma kan helpen bij het plannen van een vakantie.
©Adobe
ChatGPT blijft een van de belangrijkste spelers op het gebied van AI. Veel concurrenten, zoals Google met Gemini, doen er alles aan om de achterstand in te halen, wat veel tijd, geld en energie kost. Marktleider ChatGPT ontwikkelt zich snel, waardoor de markt als geheel in hoog tempo verandert. De grootste verschillen tussen eerdere versies van diverse chatbots en de huidige varianten liggen in het contextuele begrip. Het oude ChatGPT richtte zich meer op natuurlijk taalgebruik, met coherente en grammaticaal correcte zinnen.
De nieuwe variant gaat echter een stap verder door veel meer rekening te houden met context. Hierdoor is de chatbot creatiever, produceert hij meer samenhangende antwoorden en heeft hij zelfs een multimodaal karakter gekregen. Dat betekent dat het model nu overweg kan met andere vormen van input dan alleen tekstuele prompts, zoals afbeeldingen, video's en audio. Het kan zelfs afbeeldingen interpreteren en taken uitvoeren die eerdere versies van ChatGPT al beheersten, zoals het samenvatten of vertalen van teksten. Hoewel dat nu veel beter gaat dan voorheen, is het nog niet altijd foutloos.
Consumenten en gen AI
Sowieso werkt gen AI over de hele linie nog niet foutloos. Dat zien we alleen al in allerlei voorbeelden uit Amerika, waar de Google-zoekmachine met zijn nieuwe samenvattingsfunctie (AI Overviews) allerlei gevaarlijke antwoorden genereert. Maar dat weerhoudt bedrijven en consumenten wereldwijd er niet van om de techniek massaal te omarmen. Gewone mensen gebruiken AI vaak voor het uitwerken van ideeën, het bewerken van teksten, opstellen van e-mails, helpen bij hun huiswerk, samenvatten van informatie of het genereren van afbeeldingen en video’s.
Maar AI helpt mensen ook bij het sporten, gezonder leven of bijvoorbeeld bij het shoppen. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat veel mensen wereldwijd AI hebben omarmd, en anders op z’n minst weten van het bestaan. Uit datzelfde onderzoek komt ook naar voren dat mensen zich zorgen maken over de recente ontwikkelingen. Veel mensen zien gevaar in het gebruik van deze technologie, en dat is niet helemaal zonder reden. Met AI kun je namelijk misleidende teksten, afbeeldingen en video’s genereren (zogenaamde deep fakes), en bovendien staan er door deze ontwikkeling heel wat banen op de tocht.
De werkvloer gaat veranderen
Hoewel bedrijven niet graag toegeven dat ze mensen ontslaan vanwege het gebruik van AI-tools, valt er toch een tendens op. In een tijd waarin grote (Amerikaanse) bedrijven bakken met winst maken, zien we dat er steeds meer banen verdwijnen. Mensen met een lager inkomen hebben een grotere kans hun baan te verliezen dan mensen met een hoger inkomen. Eén ding lijkt echter vast te staan: in de komende jaren zal kunstmatige intelligentie – in welke vorm dan ook – de werkvloer gigantisch veranderen. Iedereen zal zich daaraan moeten aanpassen.
Waar bedrijven dan weer vooral op leunen, is dataverwerking. Dat is een ontzettend breed begrip dat per beroep of bedrijfstak anders te interpreteren is. Zo kunnen ondernemingen offertes maken zonder afhankelijk te zijn van marktexperts. Er is sowieso altijd sprake van tijdwinst als iemand op de werkvloer AI gebruikt, waardoor er minder mensen nodig zijn. Je zou daarom kunnen stellen dat AI niet per se mensen vervangt, maar dat mensen die AI gebruiken de mensen vervangen die dat niet doen. Hoe wrang dat ook klinkt...
Welke tools zijn er dan beschikbaar?
Maar welke tools gebruiken consumenten en bedrijven? Wereldwijd zijn er meer tools beschikbaar dan we in dit artikel effectief kunnen opsommen, daarom beperken we ons tot de grootste en bekendste spelers die in Nederland actief zijn.
Het bekendste voorbeeld is de chatbot die we al eerder hebben benoemd: ChatGPT. Met zijn natuurlijke taalgebruik is het mogelijk gesprekken te voeren over allerlei (soms ingewikkelde) onderwerpen. Teksten samenvatten, vertalen of opstellen is ook geen enkel probleem. Het maakt dan niet uit of het gaat om verhalen, mails, liedjes of gedichten – ChatGPT staat paraat. Ook kan ChatGPT helpen bij het plannen en organiseren van evenementen of vakanties. Wees je er wel van bewust dat de chatbot feiten kan verzinnen of verdraaien; controleer belangrijke informatie dus altijd extra.
Een andere populaire chatbot is Microsoft Copilot. Ook daar hebben we ruimschoots aandacht aan besteed op ID.nl. Dit product vind je als losse app in verschillende downloadwinkels, maar ook als vast onderdeel in de zijbalk van de Microsoft Edge-browser. Daarnaast is het een vast onderdeel van zogenaamde 'AI-pc’s' die op Windows draaien. Met Copilot genereer je teksten en afbeeldingen, maar kun je ook zoekopdrachten op het web uitvoeren. Als je ergens naar vraagt, voegt Copilot relevante links toe zodat je de bron zelf kunt checken.
Als je het over bekende chatbots hebt, kun je niet om Google Gemini heen. Daar waar Microsoft Copilot op ChatGPT leunt, maakt Google voor Gemini gebruik van een serie eigen datasets. Het Google-alternatief is derhalve echt een concurrent van ChatGPT, omdat die over dezelfde skillset moet beschikken. Op het moment van schrijven kun gebruikers in Europa geen afbeeldingen genereren. Het lijkt er niet op dat het iets te maken heeft met het produceren van historisch inaccurate plaatjes, maar meer met een langzame uitrol in het Engelse taalgebied.
Zo zijn er nog veel meer voorbeelden te bedenken die in Nederland werken. Zo heb je Groq, een AI-model dat zijn antwoorden vooral sneller produceert dan concurrerende modellen. Mistral AI is de Europese tegenhanger van al het geweld uit de Verenigde Staten. Dit taalmodel is transparanter, breed inzetbaar, efficiënter en aanpasbaar. Net als bij Gemini is Mistral beschikbaar in drie smaken: Large, Small en Embedded. Met deze bot genereer je teksten, kun je een gesprek aangaan en kun je de toon van een bericht, post of verhaal nauwkeurig instellen.
Beeld- en videogenerators
Er zijn ook gespecialiseerde AI-tools beschikbaar. Veel mensen kennen DALL-E wel, waarvan DALL-E 3 nu de meest recente variant is. De nieuwe iteratie kan prompts veel beter verwerken dan voorheen, waardoor afbeeldingen nauw aansluiten bij wat de opdrachtgever in gedachte had. Beelden ogen wat realistischer en als je ergens een tekst op wilt plakken, dan zijn ze soms leesbaar (terwijl dat voorheen niet zo was). Zelfs het fatsoenlijk genereren van menselijke handen (een notoir slecht te verwerken onderdeel) zit nu op het niveau van concurrenten als Midjourney en Adobe Firefly.
©AK | ID.nl
Afbeelding gemaakt met Dall-E.
Als we naar het aanbod van AI voor video’s kijken, dan schiet de naam Sora (eveneens van OpenAI) meteen te binnen. Die tool is echter nog niet beschikbaar voor het brede publiek. Een tool die al wel (ook in Nederland) beschikbaar is, is Veed.io. Hoewel de bot vaak gemengde resultaten oplevert, kun je met genoeg prompts en fantasie toch iets tot leven wekken. Het lijkt er wel een beetje op alsof deze editor wat TikToks samenvoegt tot één video, maar hé: de dienst is gratis. De video wordt aangeleverd met tekst en een voice-over (vandaar dat TikTok-karakter).
Een andere optie die je kunt proberen, is Kapwing. Deze tool stelt je in staat drie video’s te produceren, zonder daarvoor te hoeven betalen. Je hebt hier al veel meer invloed op de kwaliteit van het product. Je bepaalt de beeldverhouding, het onderwerp en de voice-overtekst. Ook kun je effecten toevoegen. Met InVideo produceer je snel een video die bij je idee past. Je kunt de productie verder aanpassen door middel van nieuwe prompts. Zo verander je de voice-over, de stijl en zelfs het karakter van de video. Wekelijks kun je tot tien minuten aan video maken.
In veel gevallen kun je beeldgenerators eerst gratis uitproberen. Soms kan dat één keer, soms kan dat een paar keer of een aantal minuten per dag. Maar voor de meeste programma’s – voor foto’s of video’s – moet je betalen. De prijzen verschillen uiteraard per dienst. Meestal gaat het om een maandabonnement van twee tot drie tientjes. Je betaalt hoe dan ook met je data omdat je soms een account moet aanmaken (of kunt inloggen met een Google- of Facebook-account) om de resultaten te kunnen zien. Vanuit privacyoverwegingen is dat iets waarvan je je bewust moet zijn.
AI in het dagelijks leven
We hebben nog heel veel niet benoemd in dit artikel, maar er valt nog veel meer te vertellen over AI. Zo ondersteunt ChatGPT bijvoorbeeld nog GPT Mentions. Met een Plus-abonnement van OpenAI kun je je eigen chatbots aanmaken, die ergens in gespecialiseerd zijn (zoals het redigeren van teksten of het boeken van reizen). Met GPT Mentions kun je meerdere van dit soort chatbots in één gesprek raadplegen door simpelweg een @-teken te gebruiken, waardoor je meerdere taken tegelijkertijd kunt voltooien zonder het huidige gesprek te verlaten.
We komen AI verder tegen al in allerlei producten die we dagelijks gebruiken. Op je Android-smartphone kun je met de functie Circle to Search naar producten zoeken die je op foto’s tegenkomt. En anders kun je objecten verwijderen met apps als Google of Windows Foto’s, een deel van de audio wegknippen uit een opname of unieke achtergronden generen. Losse tools zijn natuurlijk altijd handig, maar AI sluipt pas echt het dagelijkse leven binnen als er functies opduiken in producten die we al gebruiken. Smartphones zijn daar het beste voorbeeld van.
En voor de toekomst?
Hoe je het ook wendt of keert: in de toekomst kunnen we niet meer om AI heen. In de basis vinden we dat nog steeds een vreemde ontwikkeling. Niet omdat de tools onhandig zijn, maar meer omdat we als mensheid blijkbaar onze creatieve taken uit handen geven aan robots, zodat we meer tijd overhouden om… ja, wat precies te doen? Zodat we meer werk kunnen verrichten? Dat schetst toch wel een behoorlijk grimmig toekomstbeeld. Wij zien AI het liefst terug in slimme consumentenproducten, zoals (robot)stofzuigers, lampen, thermostaten en meer.
Inherent aan deze ontwikkeling is echter dat er banen verdwijnen naarmate we meer uitvinden. Er ontstaan weliswaar ook nieuwe banen, maar grote groepen mensen moeten zich dan omscholen of anders gaan ontwikkelen. En daar bestaat weerstand tegen, begrijpelijk. Zelfs journalisten, redacteuren en eindredacteuren krijgen stevige concurrentie van AI. Voorlopig kunnen we ons echter nog weren met kwaliteit.
Want dát is wat AI anno 2024 nog tegenhoudt: de kwaliteit schiet dikwijls tekort. Het werk is nooit perfect en je moet zelf controleren of de informatie klopt. De ironie is dat AI leert van menselijk werk. Als dat verdwijnt en AI op AI gaat leunen, dreigt een soort echokamer met toenemende afdwalingen. Als ondersteunend hulpmiddel kan AI nuttig zijn. Met genoeg weerstand kunnen we dat zo houden – maar daar hebben we een hard hoofd in. Vooral bedrijven maken er daarvoor nu al veel te gretig gebruik van.
