De markt voor generatieve AI-modellen is inmiddels een drukbevolkt speelveld. Met razend populaire tools zoals ChatGPT en Microsofts Copilot kan een techgigant als Google natuurlijk niet achterblijven. Googles antwoord is Gemini, een geavanceerd taalmodel dat diverse taken kan aanpakken. Maar wat houdt Gemini precies in? Hoe kan het worden ingezet? En weet Google hiermee de concurrentie te overtreffen?

Als je de laatste twaalf maanden op het internet gezeten hebt, dan ben je de term ongetwijfeld weleens tegengekomen: generatieve AI, oftewel kunstmatige intelligentie waarmee je zelf allerlei soorten content genereert, nakijkt of aanpast. Het bekendste voorbeeld is ChatGPT, maar inmiddels hebben we ook Google Gemini. Dit AI-model is ontwikkeld door het AI-onderzoekslab van Google, genaamd Deepmind, in samenwerking met Google Research. De kunstmatige intelligentie is beschikbaar in drie smaken, die we hieronder zullen behandelen.

Lees ook: 5 alternatieven voor de ChatGPT-app

Dit is Google Gemini

Allereerst Gemini Ultra, dat fungeert als het boegbeeld. Hiermee laat Google precies zien wat het bedrijf in huis heeft als het gaat om generatieve kunstmatige intelligentie. Daar vlak onder hangt Gemini Pro, een versie die je het best kunt omschrijven als een afgeslankte vorm van Ultra. Tot slot is er Gemini Nano, een versie die is bedoeld voor smartphones, zoals de Google Pixel 8 Pro. Google Gemini is van oorsprong multimodaal, wat betekent dat het model niet alleen met tekst werkt, maar ook overweg kan met audio, afbeeldingen, video’s en programmeertalen.

Dat gaat iets verder dan je in eerste instantie zou denken. Om een compleet beeld te geven: Google Gemini is in de basis in staat allerlei vormen van informatie te begrijpen, bewerken en combineren. Zo kun je een foto uploaden en vragen: "Wat gebeurt er op deze foto?" Gemini omschrijft dan wat er in de foto te zien is. Ondertussen kun je extra vragen blijven stellen, terwijl Gemini onthoudt wat de eerste prompt was. Al die context wordt vervolgens meegenomen in vervolgvragen, waardoor er een compleet beeld kan ontstaan van de vraagstukken die je hebt. Gemini kan dus – zoals het er nu naar uitziet – overweg met complexe reeksen aan prompts. Dat dankt de chatbot aan z’n specifieke training, waarbij tekst, afbeeldingen, video’s en audio uit één bron komen.

Niet meer zo letterlijk

In theorie zou deze manier van informatie vergaren moeten leiden tot een betere chatbot. Google Gemini kan zodoende namelijk ‘intuïtiever’ te werk gaan. Als je hem de opdracht zou geven een afbeelding te maken op basis van bepaalde beeldspraak, dan zou de bot dat niet meer letterlijk nemen (zoals nu vaak nog het geval is, en mits er ondersteuning is voor de taal waarin je hem wilt gebruiken). 'Een boom van een kerel' zou in dit geval geen afbeelding moeten opleveren van een boom met een gezicht, maar daadwerkelijk een man die lang en breed is. Overigens is beeldgeneratie vooralsnog niet mogelijk in de huidige versie Gemini, al werkt Google daar op de achtergrond hard aan.

Je komt de naam Gemini trouwens ook tegen bij andere digitale producten van Google, waardoor er wellicht wat verwarring kan ontstaan. Er zijn immers ook Gemini-apps die werken op mobiele apparaten en het web. Voorheen lanceerde Google die software onder de noemer Google Bard, maar die moet nu dus plaatsmaken voor de naam en het product Gemini. Wat je daar als gebruiker van merkt? Nou, los van de naam in de praktijk misschien niet zo heel veel, omdat je de producten nog steeds op dezelfde manier gebruikt. Maar achter de schermen is de technologie anders, waardoor de producten beter werken.

De verschillende versies

Hoewel zo’n pakket met AI-diensten dan ineens heel onoverzichtelijk lijkt, is dit geen vreemde aanpak van Google. De Amerikaanse advertentiegigant presenteert wel vaker producten en diensten die op elkaar lijken, maar in de basis weinig met elkaar te maken hebben. Maar goed, met Google Gemini kun je dus een hoop zaken genereren en (laten) aanpassen. Om goed te kunnen begrijpen wat Google Gemini in zijn mars heeft, moeten we per versie bekijken wat de opties zijn. Gemini is in elk geval ontworpen om op elk (soort) apparaat te kunnen werken.

Gemini Ultra is het grootste taalmodel binnen deze reeks, ontworpen voor complexe taken. Op het moment van schrijven voert Google nog tests uit met Ultra, maar nu al presteert het model beter dan bijvoorbeeld ChatGPT-4. Gemini Pro biedt een balans tussen schaalbaarheid en prestaties, en fungeert als tool die allerlei soorten taken op zich kan nemen. Op dit moment fungeert Pro als basis voor de Google Gemini-chatbot, die voorheen door het leven ging als Google Bard. Qua prestaties is Gemini Pro vergelijkbaar met ChatGPT-3.5 Turbo.

En dan hebben we nog Google Gemini Nano. Deze versie draai je straks lokaal op een smartphone, zoals een Pixel-apparaat. In theorie betekent het dat de slimme assistent aan boord van jouw smartphone sneller op vragen en opdrachten kan reageren dan wanneer een chatbot eerst nog met een externe server contact legt. Momenteel werkt Gemini Nano al op een Google Pixel 8 Pro, waardoor gebruikers toegang krijgen tot slimme antwoorden (die voor je gegenereerd worden) wanneer ze gebruikmaken van het Google-toetsenbord. Dat werkt (anno maart 2024) nog niet in Nederland.

Lees ook: AI-instapcursus: dit kun je allemaal doen met ChatGPT

De verschillen tussen die versies

Het verschil tussen al die versies zit 'm in het aantal parameters dat ze tot hun beschikking hebben. Hoe meer meetbare waarden, hoe beter een chatbot kan omgaan met complexe verzoeken. Helaas is het zo dat Google – en ook andere bedrijven – de kaarten met dergelijke informatie dicht tegen de borst houdt. Tenzij dergelijke aanbieders een reden vinden om die informatie te delen natuurlijk. Google Gemini Nano is in elk geval in twee varianten te gebruiken: een met 1,8 miljard en een met 3,25 miljard verschillende datapunten.

Momenteel heeft Google nog altijd geen exacte cijfers bekendgemaakt omtrent het aantal parameters voor Gemini Pro en Gemini Ultra. We kunnen echter wel een grove schatting doen, als we kijken naar wat de concurrentie momenteel uitvreet. Zo beschikt ChatGPT-3 over 175 miljard parameters, terwijl LLaMA 2 (van Facebook-moederbedrijf Meta) het moet doen met maximaal 65 miljard stuks. ChatGPT loopt hierin dus voor op LLaMA 2. We kunnen ons niet voorstellen dat Google daar onder zit – maar wellicht vindt het bedrijf binnenkort de ruimte om er meer over te vertellen.

Waar komen we Google Gemini tegen?

Het kan zijn dat je straks Googles eigen apps gebruikt met ondersteuning van Google Gemini. De AI is echter vanaf het begin af aan opgebouwd als basis voor andere ontwikkelaars, die hun producten de nodige boost op basis van kunstmatige intelligentie kunnen geven. Het grote voordeel – ten opzichte van de concurrentie – is dat die apps en diensten direct geïntegreerd kunnen worden met een veelheid aan internetdiensten, zoals de cloud en webhosting. Met deze stap wil Google een voet tussen de deur krijgen van de AI-markt, die vooral gedomineerd wordt door OpenAI.

OpenAI is het bedrijf achter de verschillende versies van ChatGPT. Daar kun je op dit moment van alles mee, zoals vakanties plannen, je eigen chatbot mee maken en afbeeldingen mee genereren. Bovendien gebruiken andere bedrijven (zoals Microsoft) ChatGPT als basis voor hun eigen AI-diensten. Neem bijvoorbeeld Microsoft Copilot, waar je zelf ook afbeeldingen mee kunt maken. Dat zijn kansen die Google niet wil laten liggen. Je zult dus mogelijk niet direct in aanraking komen met de software, maar wel indirect en in allerlei verschillende applicaties.

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die zijn voorzien van bijzondere eigenschappen. Met een robotstofzuiger wordt de vloer schoongehouden, terwijl je er niet bij hoeft te zijn. En stofzuigen is dan wel het minste dat ze kunnen, want ook dweilen is voor veel modellen geen proleem. We vonden vijf geavanceerde exemplaren.

Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01

De Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01 is ontworpen om grote ruimtes aan te kunnen. Het apparaat heeft een stofzak van 3 liter en een werktijd tot 180 minuten in de laagste stand. In tegenstelling tot veel kleinere robots is deze HomeRun uitgerust met een stille motor; de opgave van 66 dB maakt hem relatief stil.

Er zit een dweilfunctie in zodat je de robot na het stofzuigen ook direct kunt laten dweilen. Via de app kies je voor een van de modi of plan je een schoonmaakprogramma in. De robot kan zichzelf navigeren, obstakels omzeilen en keert na gebruik terug naar het laadstation. Omdat de opvangbak groot is hoef je niet vaak te legen en dankzij de Li‑ion‑accu is hij geschikt voor grotere woningen. Het apparaat is van recente datum en daarom nog volop verkrijgbaar.

Dreame L10s Pro Ultra Heat

Deze robot combineert een groot stofreservoir van 3,2 liter met een lange werktijd van ongeveer 220 minuten. Dankzij de geïntegreerde dweilfunctie verwijdert hij niet alleen stof maar kan hij ook nat reinigen. De L10s Pro Ultra Heat gebruikt een zak in het basisstation, waardoor je het reservoir minder vaak hoeft te legen.

De Dreame is voorzien van een Li‑ion‑batterij aanwezig en de robot keert automatisch terug naar het station voor opladen en legen. De sensortechnologie helpt bij het vermijden van obstakels en het nauwkeurig schoonmaken van zowel harde vloeren als tapijt. Dankzij de meegeleverde app stuur je de schoonmaak aan, stel je no‑go‑zones in of plan je een dweilrondje.

Philips HomeRun 3000 Series Aqua XU3100/01

Deze Philips‑robot is bedoeld voor wie minder vaak handmatig wil schoonmaken. Hij beschikt over een gecombineerde stofzuig‑ en dweilfunctie en kan zichzelf legen via het automatische station. Met een gebruiksduur tot 200 minuten in de laagste stand en een geluidsniveau van 66 dB kan hij urenlang zijn werk doen zonder al te veel herrie. De stofcontainer van 35 cl is kleiner dan bij de HomeRun 7000, maar door het automatische leegmechanisme is dat geen probleem.

Je bedient het apparaat via de app en kunt daar zowel een schema programmeren als zones instellen. De Aqua XU3100/01 is een model uit de recente 3000‑serie en doordat hij een mop‑pad heeft kan hij zowel droog als nat reinigen, wat handig is voor harde vloeren zoals tegels en laminaat.

iRobot Roomba Combo j9+

De Roomba Combo j9+ is een model dat je vloeren zowel kan stofzuigen als dweilen. De Combo j9 beschikt over een opvangbak van 31 cl en hij kan zelf zijn inhoud legen in het automatische basisstation dat bij de set hoort. De Li‑ion‑accu zorgt voor een lange gebruiksduur en de robot maakt een routeplanning zodat elke ruimte efficiënt wordt schoongemaakt.

Via de app kun je zones instellen waar de robot niet mag komen en het dweilelement in‑ of uitschakelen. In de basis maakt de Combo j9+ zelfstandig een kaart van je woning en keert terug naar het station wanneer de accu moet opladen of de stofcontainer vol is. De robot is bedoeld voor huishoudens die gemak belangrijk vinden en biedt naast stofzuigen ook een dweilfunctie voor hardere vloeren.

MOVA Tech P50 Ultra

De MOVA Tech P50 Ultra is een forse robotstofzuiger met een basisstation. Het apparaat heeft een stofreservoir van 30 cl en wordt geleverd met een basisstation waarin je het stof eenvoudig kunt verwijderen. De robot produceert een geluidsniveau van 74 dB, iets hoger dan de Philips‑modellen, en weegt inclusief station ruim 13 kg.

Hij kan uiteraard ook automatisch terugkeren naar het station om op te laden of te legen. In de specificaties staat dat de MOVA is voorzien van een Li‑ion‑batterij en dat hij zowel kan stofzuigen als dweilen. De meegeleverde app maakt het mogelijk om routes in te stellen en zones te blokkeren. Met een vermogen van 700 W is hij krachtig genoeg voor tapijten en harde vloeren. Het is geschikt voor mensen die een uitgebreid station met automatische functies willen.