Tegenwoordig starten Windows-computers zo snel op, dat je geen tijd hebt om in het BIOS te komen. Gelukkig zijn er andere manieren waarop je de systeeminstellingen van je pc of laptop kunt configureren. We laten je zien hoe dat gaat in Windows 11 en Windows 10.

Het BIOS (Basic Input/Output System) is een menu van je computer waarin je systeeminstellingen kunt configureren van je laptop of pc. Veel moderne pc's en laptops beschikken over UEFI (Unified Extensible Firmware Interface). Dit volgt in feite het BIOS-menu op, maar vaak wordt de term BIOS nog gebruikt in plaats van EUFI. Windows 11's systeemeisen bepalen zelfs dat je systeem over een EUFI menu beschikt. In dit artikel gebruiken we de term BIOS om beide te beschrijven.

In dit menu pas je basale pc-zaken aan. Denk bijvoorbeeld aan de systeemtijd of de opstartvolgorde (cd-rom, usb, schijf, et cetera). Per fabrikant verschilt hoe je in dit menu komt. Voordat Windows 11 of Windows 10 start moet je op een toets drukken, vaak is dat Del, F8 of F12.

Computers zijn door de jaren heen veel sneller geworden, en de tijd is voorbij dat je bij wijze van spreken even lekker kon gaan douchen voordat Windowswas opgestart. Traditioneel moest je tijdens het opstarten van je computer (voordat Windows geladen werd) een bepaalde toets indrukken om in het BIOS terecht te komen. Het opstarten gaat tegenwoordig zelfs zo snel dat het niet altijd is mogelijk om de toets op tijd in te drukken.

Waarschijnlijk heb je weinig zin om je computer eindeloos opnieuw op te starten in de hoop dat je volgende keer misschien net snel genoeg zult zijn. Gelukkig kun je vanuit Windows 11 en Windows 10 je computer zo instellen dat hij meteen automatisch naar het BIOS opstart.

Het BIOS

In het BIOS van je computer kun je een heleboel instellingen van je computer aanpassen die je vanuit het besturingssysteem niet kunt benaderen. Het BIOS is namelijk software die in het moederbord van je computer is ingebouwd, en het regelt allerlei dingen die gebeuren voordat Windows geladen wordt, zoals de opstartvolgorde van je harde schijven en andere opslagmedia, beveiligingsopties die voorafgaan aan het laden van het besturingssysteem, enzovoorts.

Juist omdat het hier om pre-boot software gaat, kun je het BIOS niet direct vanuit Windows laden. Wat je wel kunt doen, is in Windows een instelling aanpassen waardoor je computer direct naar het BIOS zal opstarten.

©PXimport

Naar het BIOS opstarten vanuit Windows

Klik op de startknop en kies Instellingen. Ga naar Bijwerken en beveiliging en klik in het linkerpaneel op Systeemherstel. Klik onder Geavanceerde optstartopties op Nu opnieuw opstarten. Vervolgens wordt je computer opnieuw opgestart en krijg je het opstartmenu van Windows 10 te zien.

Ga in dit menu naar Problemen oplossen / Geavanceerde opties / Instellingen voor UEFI-firmware. Klik op Opnieuw opstarten om je computer opnieuw op te starten en direct naar het BIOS te gaan.

Ben je op zoek naar wat meer wegwijs in het BIOS, dan kun je dit artikel er eens op naslaan. Daarin leggen we enkele typische opstartproblemen onder de loep met bijhorende oplossingen.  

BIOS updaten

Met het programma Speccy kun je controleren welke versie van het BIOS je hebt draaien op je computer. Vaak loont het om je BIOS bij te werken naar de meest recente versie, als dat nog niet het geval is. Soms worden hiermee problemen opgelost. Bedenk wel dat de risico's hiervan erg hoog zijn: als er iets verkeerd gaat dan kan dit betekenen dat je computer helemaal niet meer opstart. Zoek op de site van de fabrikant naar de manier van installeren en lees de installatieprocedure van de nieuwe BIOS-versie zeer goed door en voer deze secuur uit. 

Een paar bestanden hernoemen is zo gebeurd. Maar zodra je tientallen of honderden namen moet aanpassen, schiet handmatig werk tekort. Dan komt externe software goed van pas. PowerRename, onderdeel van de PowerToys-collectie, biedt uitkomst. Met deze slimme tool kun je grote aantallen bestanden in één keer hernoemen. Dat gaat snel, efficiënt en precies zoals jij het wilt.

PowerRename activeren

PowerRename is een stuk krachtiger dan de standaard hernoemfunctie van Windows. De tool maakt deel uit van PowerToys, een opensource-project van Microsoft. Wil je de Microsoft Store-versie installeren? Open dan het Startmenu, zoek naar Microsoft Store en start de app. Typ PowerToys in het zoekveld bovenaan. Klik op Installeren zodra je het programma hebt gevonden. Na installatie verschijnt PowerToys in het systeemvak van Windows. Open het, kies in de linkerkolom PowerRename en je ziet meteen een korte animatie van hoe de tool werkt. Klik op Instellingenopenen en controleer of PowerRename is ingeschakeld. Let op: bij ons werkte PowerRename pas na een herstart van het systeem.

Contextueel menu in Verkenner

Open de map met de bestanden die je wilt hernoemen. Selecteer ze allemaal met Ctrl+A en klik met de rechtermuisknop op de selectie. In het contextmenu van Windows Verkenner kies je onderaan de opdracht Naam wijzigen met PowerRename.

Zoeken en vervangen

Daarna opent het venster van PowerRename. In het veld Zoeken geef je in welk deel van de bestandsnaam je wilt vervangen. In het veld eronder typ je de nieuwe tekst. In ons voorbeeld vervangen we het woord Image door Kreta2015. Nog vóór de wijziging wordt uitgevoerd, toont PowerRename een overzicht: links de oorspronkelijke bestandsnamen, rechts de nieuwe. Zo zie je meteen wat er verandert. Daaronder kies je of de aanpassing moet gelden voor de volledige naam inclusief extensie, alleen de bestandsnaam, of alleen de extensie.

Met de knoppen onder Tekstopmaak pas je eenvoudig het hoofdlettergebruik aan, van alles in kleine letters, naar alles in hoofdletters, alleen een hoofdletter aan het begin, of elke beginletter van een woord in hoofdletters. Het laatste pictogram schakelt de nummering in. Activeer je dat, dan voegt PowerRename automatisch nummers tussen haakjes toe aan de bestandsnamen.

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!