Kort na het inschakelen van je pc geeft je besturingssysteem de eerste tekenen van leven, zoals een logo of een welkomstscherm. In de tussentijd moet er heel wat gebeuren om de opstart van het besturingssysteem mogelijk te maken. Uefi, dat tussen de systeemfirmware en het besturingssysteem zit, maakt dat mogelijk.

Uefi (Unified Extensible Firmware Specification) is een specificatie die een software-interface definieert tussen de systeemfirmware en een besturingssysteem. Uefi kun je zien als de opvolger van het bios en is vooral bedoeld om het initiële opstartproces veiliger, sneller en flexibeler te maken.

Er wordt vaak gezegd dat uefi een complete vervanging is van het aloude bios (Basic Input Output System), maar dat is niet helemaal correct. Immers, zowel ‘legacy’- als uefi-gebaseerde moederborden hebben bios-rom’s aan boord. Die bevatten firmware die instaat voor de initiële opstartconfiguratie voordat programmacode in het geheugen wordt geladen en uitgevoerd.

Het belangrijkste verschil tussen de firmware van een legacy-bios en van een uefi-bios is waar die code wordt opgehaald, hoe het systeem voor de uitvoering van die code wordt voorbereid en welke extra functies voor die code beschikbaar zijn.

Legacy-bios

Om te begrijpen waarom uefi nodig was, is enig inzicht in het traditionele legacy-bios nodig. Op zo’n legacy-systeem voert het bios de gebruikelijke initialisaties uit, zoals de configuratie van de geheugencontroller, de pci-bus en de grafische kaart. Vervolgens valt het systeem tijdelijk terug in een neerwaarts-compatibele ‘real mode’, met slechts ca. 1 MB direct aanspreekbaar geheugen. Dat was knap lastig voor fabrikanten van bijvoorbeeld interfaces als usb, eSATA en thunderbolt knap lastig.

Verder, om te kunnen booten, verwacht dit bios ook een mbr-partitie (Master Boot Record) op de eerste fysieke schijfsector. Aangezien de partitietabel het aantal sectoren (standaard 512 bytes) via een 32bit-waarde aangeeft, levert dat een maximale bootschijf-grootte van zo’n 2 TB op, wat tegenwoordig erg beperkt is. Ondanks enkele zinvolle uitbreidingen, waaronder ACPI (Advanced Configuration and Power Interface), is het legacy-bios er niet in geslaagd alle moderne ontwikkelingen en systeemvereisten bij te houden.

Van IBI naar uefi

Uefi lost dergelijke tekortkomingen op en heeft nog enkele nuttige extra’s. Alles begon met de efi-specificatie, zijn beurt de verderzetting van het IBI-project (Intel Boot Initiative) uit 1998. Deze specificatie werd ontwikkeld door Intel bij het lanceren van de Itanium server-processors. Het bedrijf zocht namelijk naar een flexibelere methode voor de controletransitie tussen de hardware en het besturingssysteem.

De Itanium-servers leverde helaas niet het gehoopte succes op en het efi-project kwijnde weg, tot efi 1.1 door het Unified EFI Forum werd opgepikt, met als resultaat de release van uefi 2.0 begin 2006. Intussen hebben vele tientallen bedrijven zich hierbij aangesloten.

©PXimport

Basiskenmerken

Uefi bracht al meteen enkele verbeteringen. Terwijl een legacy-bios standaard beperkt is tot een 16bit-processormodus, kan uefi zowel met 32- als 64bit-modi overweg. Firmware-implementaties met een 64bit-uefi ondersteunen overigens de zogenoemde ‘long mode’ waardoor applicaties reeds in de PE-omgeving (Preboot Environment) via 64bit-geheugenadressering al het beschikbare geheugen kunnen aanspreken. Dit vereist dan wel een match tussen de firmware en de besturingssysteem-bootloader en kernel: 64bit-uefi-firmwares kunnen dus uitsluitend een 64bit-besturingssysteem laden.

Uefi definieert ook een nieuwe standaardlay-out voor de partitietabel, de gpt (Guid Partition Table). Die rekent met enkele vervelende beperkingen van mbr af: in theorie zijn nu 128 primaire partities mogelijk tot wel 9,4 ZB (zettabyte).

Ook het eigenlijke bootproces is nu veel flexibeler. Zo kan uefi-firmware een willekeurige uefi-applicatie – lees: een pe-executable – in een geheugenadres laden dat tijdens runtime wordt bepaald. Zo’n applicatie kan de controle ook weer teruggeven aan de firmware, waarna die naar een ander bootmedium zoekt of bijvoorbeeld een diagnostisch menu toont.

Bij het uitvoeren van zo’n applicatie geeft de firmware tevens een systeemtabel door met verwijzingen naar allerlei informatie die relevant is voor het besturingssysteem, zoals acpi-tabellen en de geheugenmap. Er zijn trouwens verschillende types – zinvolle – uefi-applicaties mogelijk, waaronder configuratie- en optimalisatietools, diagnostische tools en beveiligingsapplicaties, zoals antimalwarescanners en schijfencryptietools.

Booten met klasse

Een speciaal soort uefi-applicaties zijn de besturingssysteem-bootloaders, die uiteindelijk de controle doorgeven aan het besturingssysteem. Uefi hangt dus niet af van een vaste bootsector, zoals bij het legacy-bios. Uefi kan zo’n besturingssysteem-bootloader (mede op basis van de systeemarchitectuur) immers automatisch detecteren, wat ook het opstarten van verwijderbare media vereenvoudigd. Zo is het standaardpad naar zo’n besturingssysteem-bootloader op een x86-64-machine /efi/BOOT, op een doorgaans verborgen en fat-geformatteerde efi-systeempartitie oftewel ESP, met als eigenlijke bootloaders bijvoorbeeld bootx64.efi of grubx64.efi.

Om voor gebruikers van wat oudere systemen de overgang van het legacy-bios (ook wel uefi-klasse 0 genoemd) naar uefi te vergemakkelijken, werd het uefi-platform in een aantal klassen onderverdeeld. Veel besturingssystemen in de beginjaren van uefi waren namelijk niet geschikt voor uefi en daarom werd met uefi-klasse 1 een speciale csm-modus ontwikkeld (Compatibility Support Module) die standaard een klassieke bios-interface te zien gaf, zodat de gebruiker niets van uefi merkt.

Veel huidige systemen werken nog met klasse 2, waarbij de gebruiker in principe zelf kan schakelen tussen uefi en csm-legacy bios. Inmiddels heeft Intel de ondersteuning voor csm beëindigd en ondersteunt het bedrijf alleen zuivere uefi (klasse 3). Dit betekent direct het einde van 32bit-besturingssystemen.

©PXimport

Secure boot

Vanaf uefi-versie 2.2 werd tot slot ook stevig aan de veiligheid van het systeem gesleuteld, met de invoering van secure boot, een functie die tot en met uefi-klasse 3 nog kan worden uitgeschakeld (wat met hogere klassen niet langer het geval zal zijn).

Kort door de bocht beveiligt deze functie het bootproces door te verhinderen dat drivers en besturingssysteem-loaders worden geladen die niet over een geldige digitale handtekening beschikken. Dit wordt gecontroleerd via een lokaal vertrouwd certificaat of door de binaire checksum te vergelijken met een vooraf goedgekeurde lijst. Deze wordt opgeslagen als efi-variabelen in niet-vluchtig geheugen (dat door de uefi-firmware ook wordt gebruikt voor allerlei configuratiedata).

Secure boot wordt inmiddels breed ondersteund, door Windows bijvoorbeeld vanaf Windows 8 en door Ubuntu vanaf versie 12.04.2.

De laatste paar maanden verschijnen er steeds potentere midrange smartphones. Nu zit je met de Motorola Edge 60 Pro wel aan de bovenste kant van die markt, maar dat neemt niet weg dat je nog steeds veel waar voor je geld kunt krijgen.

De Motorola Edge 60 Pro ligt in de winkels voor een adviesprijs van 599,99 euro. Voor dat geld krijg je een royale 12 GB werkgeheugen en 512 GB opslagruimte – een uitstekende deal dus. De prijs is gelijk gebleven aan die van zijn voorganger, maar onder de motorkap is er wel het nodige veranderd. De nieuwe Edge heeft een snellere processor, een krachtiger accu, een volledig vernieuwd camerasysteem en – opvallend – een flinke upgrade van het oplaadvermogen.

Net als eerdere modellen is de Edge 60 Pro slank, licht en compact, met een luxe uitstraling dankzij de aflopende schermranden. Met een gewicht van 186 gram ligt het toestel prettig in de hand. De achterkant is bekleed met veganistisch leer, wat niet alleen zorgt voor extra grip, maar ook voorkomt dat je last hebt van vingerafdrukken. En met zowel een IP68- als IP69-certificering is de smartphone uitstekend bestand tegen water en stof.

©Wesley Akkerman

Duurzaam en prachtig display

Terwijl veel andere fabrikanten de gebogen schermranden inmiddels links laten liggen, gaat Motorola er juist vol voor. Het geeft de Edge 60 Pro een premium uitstraling, maar brengt ook een klein nadeel met zich mee: in fel licht kunnen de randen reflecteren, iets waar je bij een plat scherm geen last van hebt. Storend is het niet direct, maar het valt wel op. Gelukkig maakt het p-oledscherm veel goed. Kleuren spatten van het display, het contrast is uitstekend en content kijken is dan ook een genot.

De vingerafdrukscanner zit netjes in het scherm verwerkt en reageert snel. Het display zelf biedt een scherpe resolutie van 2712 bij 1220 pixels en een verversingssnelheid tot 120 Hertz, wat zorgt voor soepele beelden. Ook de helderheid is dik in orde, zelfs op zonnige dagen. Mooi meegenomen is de keuze voor het stevige Gorilla Glass 7i aan de voorkant, een krasbestendige laag die tegen een stootje kan en het scherm goed beschermt bij dagelijks gebruik.

©Wesley Akkerman

Capabele processor voor gaming

De Motorola Edge 60 Pro draait op de Mediatek Dimensity 8350 Extreme, en dat is een flinke stap vooruit ten opzichte van de Edge 50 Pro. Vooral voor wie graag games op zijn smartphone speelt, is dit goed nieuws. Maar ook bij alledaags gebruik – van appen en mailen tot bellen, browsen en foto's maken – draait het toestel soepel. Tijdens het testen zijn we geen haperingen, vertragingen of andere storende zaken tegengekomen.

Ben je van plan om te gamen op de Edge 60 Pro, houd er dan wel rekening mee dat het toestel bij intensief gebruik warm kan worden. Dat gebeurt niet snel, maar bij grafisch zware 3D-games kan de temperatuur merkbaar oplopen, wat de prestaties wel iets kan beïnvloeden. De meeste casual games draaien probleemloos, maar bij zwaardere titels uit de Play Store speel je doorgaans op medium instellingen. Dat is niet ongebruikelijk in deze prijsklasse, en het toestel houdt zich daar prima staande.

©Wesley Akkerman

Meer energie, iets langere laadtijd

Een van de grootste veranderingen ten opzichte van het vorige model is de accu. Die heeft nu een indrukwekkende capaciteit van 6000 mAh, terwijl de voorganger met 4500 mAh al prima presteerde. Met de Edge 60 Pro haal je moeiteloos het einde van dag twee, zelfs als je af en toe een potje gamet. Die extra accuduur komt echter met een kleine keerzijde: de oplaadsnelheid is verlaagd van 125 naar 90 watt. Nog steeds snel, maar wel een stapje terug.

In de praktijk merk je daar weinig van. Tenzij je de Edge 60 Pro direct naast zijn voorganger legt, zul je het verschil nauwelijks opmerken. Opladen van 0 naar 100 procent duurt minder dan 50 minuten, en met een halfuurtje zit je vaak al rond de 75 procent. Draadloos laden is wél flink afgeremd: dat gaat nu met maximaal 15 watt, terwijl dat bij het vorige model nog 50 watt was. Een duidelijke concessie, al zal het voor veel gebruikers geen breekpunt zijn.

©Wesley Akkerman

De software was altijd zo goed…

Op softwaregebied heeft Motorola een aantal veranderingen doorgevoerd die niet voor iedereen positief zullen uitpakken. Zo staan er nu meer vooraf geïnstalleerde apps op het toestel, en is er een nieuwe AI-omgeving toegevoegd, ontwikkeld in samenwerking met Perplexity AI. Net als bij de Nothing Phone 3a krijg je daar via een aparte knop snel toegang toe. Daarmee kun je bijvoorbeeld meldingen laten samenvatten of informatie opvragen.

Leuk in theorie, maar in de praktijk werkt dat nog niet met alle apps. Toch zitten er handige functies tussen: zo kun je de assistent vragen om iets voor je te onthouden, zoals een foto of screenshot, die je later eenvoudig kunt terugvinden. Een duidelijke beperking is echter dat deze AI-functies alleen in het Engels werken. En hoewel we in Nederland vaak prima overweg kunnen met die taal, gaat dat ongetwijfeld ten koste van de toegankelijkheid voor sommige gebruikers.

©Wesley Akkerman

50x

Veel AI-opties

Een andere nieuwe functie is Playlist Studio. Daarmee kun je een afspeellijst laten samenstellen op basis van je eigen prompt. Klinkt veelbelovend, maar er zit een flinke beperking aan: het werkt alleen met Amazon Music, en dan ook nog uitsluitend als je een actief abonnement hebt. Daardoor zal deze functie voor veel gebruikers nauwelijks bruikbaar zijn. Image Studio – eveneens in samenwerking met Perplexity – is wél geslaagd. Hiermee maak je eenvoudig achtergronden, stickers en andere visuals, precies zoals je zou verwachten.

Daarnaast kun je rekenen op de kracht van Google Gemini, die je activeert door de powerknop ingedrukt te houden. Daarmee stel je vragen of geef je opdrachten, net als bij Google Assistant. Ook Circle to Search is aanwezig, een handige manier om snel informatie op te vragen over elementen uit foto's of screenshots. De nieuwe Moto AI-knop aan de linkerkant van het toestel is speciaal bedoeld voor deze AI-functies, maar is helaas niet aanpasbaar. Zonde, vooral voor wie weinig gebruikmaakt van Motorola's eigen AI-platform.

3x

2x

Veel dataverzameling

Opvallend is dat Motorola twee verschillende nieuwsoverzichten in zijn software-omgeving aanbiedt. Veeg je op het thuisscherm naar rechts, dan verschijnt de vertrouwde Google-feed – al kun je die eventueel uitschakelen. Daarnaast is er binnen het app-overzicht nóg een nieuwsoverzicht, afkomstig van een andere aanbieder. Het maakt duidelijk dat er veel gebeurt op het gebied van dataverzameling en -verwerking. Dat is op zich niets nieuws, maar Motorola zet het nu opvallend zichtbaar neer.

De Edge 60 Pro draait op Android 15 en krijgt drie jaar lang software-upgrades en vier jaar beveiligingsupdates. Daarmee loopt Motorola duidelijk achter op merken als Samsung en Google, die ruimere termijnen hanteren. Volgens Motorola sluit dit beleid echter aan op het werkelijke gebruik van hun toestellen. Intern onderzoek zou uitwijzen dat gebruikers hier tevreden mee zijn – reden genoeg voor het bedrijf om daar niets aan te veranderen. Toch voelt het als een gemiste kans: het drukt de langetermijnwaarde van een verder prima smartphone.

1x

0,5x

Solide camera’s, maar…

Het camerasysteem van de Motorola Edge 60 Pro levert over het algemeen degelijke fotoprestaties. De hoofdcamera heeft een resolutie van 50 megapixel, net als de ultragroothoeklens die ook dienstdoet als macrocamera. Daarnaast is er een telelens van 10 megapixel, goed voor 3x optische zoom en tot 50 keer digitale zoom. Aan de voorkant vind je een selfiecamera van eveneens 50 megapixel, met een lichtsensor die zorgt voor betere belichting en witbalans.

De lenzen produceren heldere, scherpe foto's, en dankzij de samenwerking met Pantone ogen kleuren meestal natuurlijk en accuraat, ook bij beweging of in lastige lichtomstandigheden. De HDR-prestaties zijn sterk, met veel detail in zowel lichte als donkere delen. Een minpunt is de neiging tot overbewerking: sommige foto's worden te sterk verscherpt, waardoor ze kunstmatig aanvoelen. Dat doet wat denken aan de beeldverwerking van sommige Samsung-toestellen.

0,5x

1x

Problemen in het donker

De hoofdcamera doet het prima bij daglicht, maar zodra het donker wordt, levert hij zichtbaar in op scherpte en detail. De ultragroothoeklens schiet bij goed licht acceptabele foto's, al vertaalt de sensor-upgrade zich niet altijd in betere beeldkwaliteit. In situaties met weinig licht vallen de prestaties flink tegen. De grootste tegenvaller is de telelens. Door de kleine sensor heeft die moeite met helderheid en dynamisch bereik, en de digitale zoom kun je sowieso beter links laten liggen.

De selfiecamera scoort daarentegen wél punten, met realistische huidtinten en scherpe beelden. Het bokeh-effect – waarbij de achtergrond onscherp wordt – is wisselend, en ook kun je kleurverschillen opmerken tussen de verschillende lenzen. Het zwakste punt van de Edge 60 Pro is echter de videokwaliteit. De beeldstabilisatie schiet tekort, waardoor video's al snel schokkerig aanvoelen. Onbruikbaar is het niet, maar op dit prijsniveau had Motorola meer mogen bieden.

2x

3x

Motorola Edge 60 Pro kopen?

De Motorola Edge 60 Pro scoort op hardwarevlak overtuigend, met een krachtige processor, een indrukwekkende accuduur en een helder, prettig scherm. Toch wordt de gebruikerservaring flink geremd door de software. Waar Motorola vroeger bekendstond om zijn schone Android-ervaring, oogt de Edge 60 Pro rommeliger dan ooit. De hoeveelheid voorgeïnstalleerde apps is toegenomen, en de AI-integratie voelt onaf – zeker omdat ondersteuning voor de Nederlandse taal ontbreekt.

De niet-aanpasbare AI-knop, de dubbele nieuwsfeeds met bijbehorende dataverzameling en het magere updatebeleid van drie jaar werpen een flinke schaduw over de solide hardwarebasis. Deze softwarematige concessies zorgen ervoor dat het toestel niet de verfijnde, toegankelijke ervaring biedt die je van Motorola zou verwachten. Zonder alle onvolwassen AI-toeters en bellen – en ondanks de wisselende camerakwaliteit – hadden we de Edge 60 Pro met gemak kunnen aanraden. Maar nu blijft er vooral een gevoel van gemiste kansen hangen.

Een oven wordt flink heet tijdens het gebruik, en ook in een magnetron met grill- of ovenfunctie kan de temperatuur behoorlijk oplopen. Daardoor verdampt vet of spettert eten sneller tegen de binnenkant van de deur. Zelfs bij een gewone magnetron kunnen spetters en condens zich ophopen op het ruitje. Na een tijdje is het glas zo vettig of bruin dat je nauwelijks nog naar binnen kunt kijken. Niet gevaarlijk, wél vervelend. Gelukkig is het schoonmaken van die ruit minder lastig dan je denkt!

Lees ook: Magnetron kopen? Dit is waar je op moet letten

Hoe ontstaat die vettige aanslag eigenlijk?

Tijdens het verwarmen van eten verdampt vet. In een oven branden die vetdruppeltjes langzaam in op het glas, zeker bij temperaturen boven de 180 graden. Ook etensresten die over de rand borrelen of spetteren kunnen tegen het ruitje aankomen. In een magnetron gebeurt min of meer hetzelfde, al speelt condens daar ook een rol. Het resultaat is een doffe waas die met alleen een vaatdoekje niet meer weggaat.

Wat heb je nodig?

Met een paar alledaagse schoonmaakmiddelen kun je die bruine aanslag al te lijf gaan:

🞐 Warm water
🞐 Scheutje afwasmiddel
🞐 Zachte doek (liefst microvezel)
🞐 Oude tandenborstel
🞐 Klein beetje baking soda
🞐 Schoonmaakazijn of citroensap
🞐 Eventueel een plastic schrapertje (géén metaal)

Let op: laat de oven of magnetron altijd goed afkoelen voor je begint.

Stap voor stap schoonmaken

Begin met de buitenkant van de ruit. Maak een lauwwarm sopje met afwasmiddel en veeg het glas schoon met een microvezeldoek. Hardnekkige plekken? Maak een dik papje van baking soda en een beetje water. Smeer dit op de vlekken en laat het tien minuten zitten. Daarna veeg je het eenvoudig weg met een vochtige doek.

Voor de binnenkant helpt het om vet eerst los te weken. Maak een doek nat met heet water en een flinke scheut azijn of citroensap. Houd deze een paar minuten tegen de binnenkant van het ruitje aan – of leg de doek er voorzichtig op, als dat lukt. De warmte en het zuur helpen om het vet los te weken. Gebruik daarna een tandenborstel om voorzichtig langs de randjes te schrobben.

Sommige ovens hebben een dubbele glasplaat. In veel gevallen kun je die losmaken om ook daar tussen schoon te maken. Kijk hiervoor in de handleiding van je oven: vaak zitten er klemmetjes of schroeven aan de bovenrand van de ovendeur. Wees voorzichtig en zorg dat je alles stevig terugplaatst.

©Андрей Журавлев

Let op bij zelfreinigende ovens

Heb je een zelfreinigende oven? Dan werkt het schoonmaken net even anders. Sommige ovens hebben een pyrolysefunctie: hierbij wordt de oven verhit tot zo'n 500 graden, waardoor vet en vuil veranderen in as. Dat kun je daarna eenvoudig opvegen met een doek. Andere modellen gebruiken katalyse of stoomreiniging. In al deze gevallen geldt: gebruik géén agressieve middelen op de wanden of het glas, want daarmee kun je de speciale coating beschadigen.

Ook belangrijk: de ruit kan tijdens zo'n reinigingsprogramma flink heet worden. Wacht dus altijd tot de oven volledig is afgekoeld voor je eraan begint. En poets het glas alleen met zachte doeken en neutrale middelen, zoals lauw water met een druppeltje afwasmiddel. Baking soda of citroen kun je in dit geval beter vermijden, tenzij je zeker weet dat jouw oven geen speciale coating heeft.

Wat moet je níet doen?

Gebruik geen schuursponsjes of staalwol. Ook ovenreiniger en agressieve sprays zijn geen goed idee op glas: ze kunnen het ruitje beschadigen of dof maken. Gebruik bij voorkeur ook geen mesjes of metalen schrapers – hoe verleidelijk dat soms ook is. Krassen zijn snel gemaakt en vrijwel niet meer weg te werken.

En daarna? Zo houd je het ruitje schoon

Veeg de ruit na elk gebruik even kort na met een vochtige doek, vooral als je ziet dat er gespetterd is. Dat kost je amper tijd en voorkomt dat vuil zich opbouwt. Gebruik je ovenschalen die kunnen overkoken? Zet er een lekbak onder. En voor magnetrons werkt een eenvoudig spatdekseltje echt verrassend goed – die vangt het meeste op.