ID.nl logo
Een goed ventilatiesysteem is belangrijk voor je gezondheid
© Kira_Yan - stock.adobe.com
Energie

Een goed ventilatiesysteem is belangrijk voor je gezondheid

We zijn veel binnen, maar helaas worden veel woningen en kantoren onvoldoende geventileerd. We realiseren ons vaak niet hoe vies de binnenlucht is. Zelfs in een omgeving met luchtvervuiling is de buitenlucht vaak schoner dan binnen. Gelukkig bestaan er ventilatiesystemen om de binnenlucht gezond te houden, al zijn de verschillen groot.

We isoleren onze huizen steeds beter, maar dat betekent dat de natuurlijke ventilatie afneemt. We bespreken verschillende ventilatiesystemen en geven de voor- en nadelen.

  • Onvoldoende ventileren is gewoon ongezond
  • Luchten versus ventileren
  • Gecontroleerde ventilatie: van A tot en met D+
  • Hoeveel kost een volledig mechanische ventilatiesysteem?
  • Onderhoud

Ook interessant: Energiezuinig ventileren in de winter, hoe doe je dat?

Onvoldoende ventileren is gewoon ongezond

De reden waarom mensen te weinig ventileren, is omdat dit energie kost. Hoe je het draait of keert, er gaat altijd warmte uit de woning verloren. Warme lucht verlaat het huis en frisse buitenlucht komt daarvoor in de plaats. Toch is goed ventileren echt belangrijk voor de gezondheid en daarom geen energieverspilling. Als je onvoldoende ventileert, krijg je last van een droge keel, droge neus en zelfs droge ogen. Bovendien is dit de oorzaak van hoofdpijn, benauwdheid en sufheid. En als je astma of andere longklachten hebt, worden je klachten erger door te weinig frisse lucht in huis. Het nut van een ventilatiesysteem merk je vooral als het er niet is. In een goed geïsoleerde woning zal het vocht zich snel opstapelen in de natte ruimtes waar het schimmels zal vormen.

Hoe schoon is de lucht in jouw huis?

Meet het met een luchtkwaliteitsmeter

Luchten versus ventileren Zet je af en toe een raam open, dan is dit lang niet genoeg voor een gezond binnenklimaat. Goed ventileren, is 24 uur per dag ventileren. Als je de ramen dichtdoet, is de lucht snel opnieuw vervuild. Bij luchten zet je enkele ramen open, liefst tegenover elkaar, zodat er een luchtstroom ontstaat. De vieze binnenlucht wordt op die manier naar buiten geblazen en frisse binnenlucht komt naar binnen. Bij ventileren wordt er continu frisse lucht aangevoerd en vervuilde lucht afgevoerd. Luchten is dus tijdelijk en is eerder een aanvulling op ventileren.

©Koldunova

Vaak zitten er in de ramen roosters om te ventileren.

Gecontroleerde ventilatie

We proberen onze woningen zo efficiënt mogelijk te maken door ze bijna hermetisch af te sluiten en te isoleren. Hoe zorg je voor een gezond en aangenaam binnenklimaat als je de ongecontroleerde natuurlijke ventilatie door kieren en naden zoveel mogelijk wilt vermijden? Isolatie en ventilatie gaan hand in hand. Je moet voorkomen dat lucht gewoon ontsnapt in de woning door gecontroleerde ventilatie toe te passen.

Van A tot en met D+

Wil je voor tijdens een verbouwing of nieuwbouw zorgen voor goede ventilatie, dan moet je rekening houden met verschillende ventilatiesystemen. De website Nederlandse BouwDocumentatie noemt vier systemen, van A tot en met D+. Het verschil tussen deze systemen zit hem in de manier waarop de lucht wordt aangevoerd en afgevoerd. 

  • A:  hier wordt de lucht op een natuurlijke manier via roosters aan- en afgevoerd.

  • B:  de verse lucht wordt op een mechanische manier aangevoerd, meestal met behulp van ventilatoren. De vervuilde lucht gaat wel op een natuurlijk manier naar buiten.

  • C en C+: hier is er een natuurlijke aanvoer van lucht, maar de afvoer gebeurt mechanisch via afvoeropeningen en ventilatoren. Soms verloopt de mechanische luchtafvoer vraaggestuurd via zelfregulerende roosters, dan spreekt men van ventilatiesysteem C+.

  • D en D+: zowel de aanvoer als de afvoer gebeurt op een mechanische manier. De warmte van de afgevoerde lucht wordt opgevangen en teruggewonnen via een warmtewisselaar. Als die energie de verse lucht verwarmt, spreekt met over een ventilatiesysteem D+.

Geen ventilatiesysteem thuis? Schaf dan een luchtreiniger aan

A en B

Het type dat je kiest, hangt af van de aard van het project en de factoren die het zwaarst wegen. Bij een eenvoudige renovatie zijn er minder mogelijkheden dan bij nieuwbouw. Wil je liever het goedkoopste systeem, dan kom je uit bij A. Dat is ook een stil systeem dat nauwelijks onderhoud nodig heeft. Bijna 7 op de 10 huizen hebben alleen natuurlijke ventilatie (dus geen mechanisch ventilatiesysteem). Systeem B wordt in de praktijk eigenlijk nooit in woningen toegepast. Daarom behandelen we dat verder niet. 

Ventilatieverliezen Iedere architect zal je aanraden om luchtdicht te bouwen om ongecontroleerde ventilatieverliezen te beperken. Tegenwoordig kun je met een blowerdoortest nagaan of de woning voldoende luchtdicht is. Met een speciale ventilator in de deur creëert men een drukverschil, waarna er metingen gedaan worden.  

©Blowerdoortest Twente

Een laptop berekent ventilatieverlies.

C of C+

Bij ventilatiesysteem C wordt verse lucht naar binnen gezogen via roosters in ramen of muren. De vervuilde binnenlucht wordt mechanisch afgevoerd door de centrale ventilatie-unit. De toevoer van verse lucht in de droge ruimtes gebeurt via roosters. Hiermee bedoelen we de leefruimtes, slaapkamers en werk- of studeerkamers.

De afvoer van gebruikte binnenlucht in natte ruimtes (keuken, badkamer, toilet, washok) gebeurt mechanisch via luchtroostertjes … Een C+-systeem werkt vraaggestuurd en kan per ruimte apart ventileren. Wanneer de sensor in de badkamer een hoger vochtpercentage detecteert, zal de ventilatie een stand hoger schakelen. Zo’n C+-systeem vraagt weinig onderhoud, heeft een laag verbruik en is goedkoper dan een D-systeem. Een nadeel is dat het werkt met roosters in de ramen. Dat is soms niet zo fraai en je hebt te maken met tocht en eventuele geuren die van buiten naar binnen komen. Met een C+-systeem gaat dus een deel van het effect van isolatie verloren. Je laat immers in de winter koude lucht in de woning en warme lucht in de zomer.

D of balansventilatie

Het meest efficiënte ventilatiesysteem is D. Hier blijft de aan- en afvoer van lucht constant. De luchtstroom gebeurt volledig mechanisch door twee ventilatoren in de centrale ventilatie-unit. Om deze reden wordt een D-systeem ook wel balansventilatie genoemd.

In dit systeem vind je dus geen roosters in de muren of ramen. De verse buitenlucht wordt aangezogen via een doorvoer die zich op het dak of in de muur bevinden. In de droge ruimtes komt op die manier verse buitenlucht terecht. In de natte ruimtes verdwijnt de gebruikte binnenlucht via ventielen in het plafond. Het belangrijkste voordeel van systeem D is de gunstige energiescore door de warmteterugwinning met een warmtewisselaar. Die zal de energie uit de afvoerlucht overdragen aan de toevoerlucht om die tijdens de koude maanden voor te verwarmen. In de zomer wordt de warmtewisselaar door een bypass omzeild. In de ventilatie-unit zit bovendien een filter dat zorgt dat er zuivere lucht de woning wordt ingestuurd. Zo’n systeem is vrij geruisloos en extra geluiddempers reduceren eventuele trillingen tot een minimum. 

Zo werkt balansventilatie.

Prijskaartje

Hoeveel kost een volledig mechanische ventilatiesysteem? Voor systeem C mag je rond de 3500 euro verwachten. Voor type D reken je op een gemiddelde prijs tussen 5000 en 7000 euro. Een ventilatiesysteem kan worden uitgerust met sensoren. Die zorgen dat je uitsluitend ventileert waar en wanneer het nodig is. Die sensoren meten de luchtkwaliteit, CO₂-gehalte en luchtvochtigheid, zodat het systeem automatisch wordt bijgestuurd. Wil je het ventilatiesysteem verder optimaliseren met sensoren, dan kost dit nog eens tussen 400 en 600 euro extra. Voor een onderhoudsbeurt betaal je zo’n 200 euro.

©Kinek00

Een warmteterugwinsysteem is best groot.

Natuurlijke intensieve nachtventilatie Het is niet vergelijkbaar met systeem C+ of D, maar je kunt je huis ook op een goedkope, natuurlijke manier een intensieve nachtventilatie geven. Hierbij maak je gebruik van de natuurlijk luchtstroming. De meest efficiënte techniek is door het schoorsteeneffect te gebruiken. Zet, als je die hebt, de dakramen open, waardoor er verticale trek ontstaat. Beneden komt koele lucht binnen die door het huis heen stijgt en ontsnapt via de dakramen. Je kunt ook gebruikmaken van dwarsventiliatie waarbij je ramen tegenover elkaar openzet. Koele lucht komt de woning binnen via het openstaande raam aan de ene gevel en ontsnapt via de openstaande ramen aan de andere gevel.

©Ronstik

Heb je geen mechanische ventilatie, dan kun je toch voor intensieve natuurlijke nachtventilatie zorgen.

Onderhoud

Het onderhoud van ventilatiesysteem A is eenvoudig. Maak de roosters gewoon schoon met een vochtige doek. Bij de systemen C en D liggen de zaken anders. Vaak is geluidsoverlast een signaal dat het systeem door een installateur moet worden nagekeken. 85% van het stof wordt geëlimineerd door een nieuw filter te plaatsen. Dat kun je zelf, maar zorg dat je zeker het juiste type koopt.

Om de kanalen, de toevoer- en de retourregisters grondig schoon te maken, hebben de ventilatiebedrijven speciale apparatuur. Ook het demonteren en reinigen van de ventilator en de warmteterugwin-unit laat je beter over aan de servicemedewerkers. Begin er beter niet zelf aan door bijvoorbeeld de ventielen al in een sopje te gooien. Je riskeert dat je ventielen verwisselt of dat een ventiel niet meer in de juiste stand staat. Omdat je dit maar om de vijf jaar hoeft doen en omdat dit niet zoveel werk is, valt de prijs best mee. 

Vraag een offerte aan voor aannemers:

▼ Volgende artikel
Spinnen in huis? Zo zet (en houd!) je ze buiten
© RHJ - stock.adobe.com
Huis

Spinnen in huis? Zo zet (en houd!) je ze buiten

Het is herfst, en dat betekent spinnen. Niet alleen buiten, maar ook binnen. Daar kun je flink van schrikken. Toch is er geen reden tot paniek. Spinnen zijn juist nuttig: ze vangen muggen, vliegen en andere hinderlijke insecten. Nederlandse spinnen zijn bovendien niet gevaarlijk voor mensen. Wil je ze toch liever niet in huis? Dit kun je doen!

🕷️ Dit artikel in het kort

Spinnen zijn nuttige insecteneters en doen in Nederland mensen geen kwaad. Toch zien we ze vooral in de herfst liever buiten dan binnen. In dit artikel lees je hoe je spinnen vangt, wat je kunt doen om ze te buiten te houden en hoe je de meest voorkomende soorten herkent. Daarnaast kijken we per ruimte in huis naar plekken waar spinnen zich graag verstoppen en wat je daartegen kunt doen. Lees ook: Slim ventileren in de herfst: zo voorkom je vocht en schimmel

Dat je in het najaar meer spinnen ziet, is trouwens logisch. De mannetjesspinnen zijn dan op zoek naar een vrouwtje. Of het nu mannetjes of vrouwtjes zijn, voor allemaal geldt: ze zijn snel, maar niet gevaarlijk. Je kunt ze makkelijk vangen, zolang je maar rustig blijft.

Geen paniek! Vangen en vrijlaten doe je zo

De eenvoudigste methode daarvoor is nog steeds het bekende glas met een stukje stevig papier, bijvoorbeeld een bierviltje. Zet een stevig glas over de spin en schuif er een kartonnetje of papiertje onder. Til het geheel voorzichtig op, houd het goed gesloten en zet de spin buiten op enkele meters van je huis neer. Hoe verder, hoe kleiner de kans dat hij terug naar binnen kruipt.

Er bestaan ook speciale spinnenvangers: lange stelen met zachte borsteltjes of buisjes met een opvangreservoir. Handig als je liever wat afstand bewaart. Oefen eerst even, zodat je zeker weet hoe het werkt. Een spin doorspoelen of bespuiten met insectenspray kun je beter niet doen: er zijn betere, diervriendelijkere manieren om van ze af te komen.

©LeoniekvanderVlietPhotography

Waar komen spinnen binnen?

Spinnen kiezen niet bewust voor jouw woonkamer, maar volgen vaak insecten die aangetrokken worden door licht of warmte. Via kieren langs kozijnen, onder deuren of door ventilatieopeningen vinden ze hun weg naar binnen. Ook via spullen uit de schuur of garage kunnen ze mee naar binnen komen. Door deze routes af te sluiten of te controleren, verklein je de kans dat ze binnen belanden.

Voorkomen is ….

Hieronder lees je wat je in het algemeen kunt doen om insecten en spinnen buiten te houden. Ook kijken we specifiek naar bepaalde ruimtes in je huis.

Algemeen

Inspecteer je hele woning systematisch door langs plintnaden, kozijnen en doorvoeren te lopen. Dicht kieren af en vervang versleten tochtstrips. Plaats fijnmazig rvs-gaas voor ventilatieopeningen en maak ventilatieroosters jaarlijks schoon. Horren monteren voor ramen en deuren scheelt ook al een hoop.

Woonkamer

In de woonkamer trekken lampen vaak insecten aan, en daarmee ook spinnen. Plaats lampen niet direct bij de buitendeur en gebruik eventueel warmere lichtkleuren die minder insecten lokken – wit licht bevat namelijk veel UV- en blauwe componenten, echte insect-magneten. Ruim regelmatig achter kasten en banken op: rommelige hoeken bieden ideale plekken voor webben.

Slaapkamer

Zet bij warm weer het raam open met een hor ervoor. Zo ventileer je goed zonder dat spinnen en insecten naar binnen glippen. Trek ook gordijnen geregeld open en dicht; spinnen houden van rustige, donkere hoekjes.

Badkamer

Door de hoge luchtvochtigheid is de badkamer aantrekkelijk voor insecten en dus voor spinnen. Laat de ruimte goed drogen na het douchen (zet daar bijvoorbeeld de mechanische ventilatie voor aan of zet een raam een stukje open) en haal spinrag direct weg.

Kelder en berging

Dit zijn favoriete plekken voor grote huisspinnen. Ze houden van koelere, vochtige plekken waar ze met rust gelaten worden. Controleer leidingen en kieren, dicht openingen en zorg dat er niet te veel losse spullen op de grond staan.

Ventileren en opruimen helpt

Een goed geventileerd huis is minder aantrekkelijk voor insecten en dus ook voor spinnen. Laat roosters open, zet dagelijks kort ramen tegenover elkaar open voor frisse lucht en maak ventilatieopeningen schoon. Zo zorg je ervoor dat het in huis minder vochtig wordt – en daarmee geef je vliegjes, muggen en andere insecten minder kans.

Oude spinnenwebben kun je eenvoudig weghalen met een plumeau of stofzuiger. Leeg de stofzuigerzak daarna buiten, want een spin kan anders alsnog ontsnappen. Ook lege eizakjes haal je zo weg. Daarmee voorkom je dat er nieuwe generaties in je huis uitkomen.

Van huisspin tot kruisspin: zo herken je ze

Gevaarlijke spinnen? Die komen in Nederland eigenlijk niet voor. Maar dat maakt de angst er niet minder om. Herkennen wat voor spin je ziet, kan dan echt helpen. In september en oktober zie je binnenshuis vooral mannetjes van huisspinnen rondstruinen, terwijl vrouwtjes in hun web blijven. Met een app zoals ObsIdentify (voor Android en iOS) kun je eenvoudig een foto maken en direct zien om welke soort het gaat. Ook de webvorm geeft aanwijzingen: een strak wielweb, een trechter of een slordig matje is vaak soortspecifiek. Door je in de soorten te verdiepen, leer je dat de grote, donkere spinnen in huis simpelweg rondzwervende mannetjes zijn die een partner zoeken. Niets om bang voor te zijn dus!

Top 5 huisspinnen in Nederland

De kruisspin, Araneus diadematus, is jaar in jaar uit de publieksfavoriet én meest geteld; je herkent hem aan het lichte kruis op het achterlijf en het grote wielweb langs schuttingen en raamkozijnen. De grote trilspin, Pholcus phalangioides, hangt met lange poten onder het plafond en trilt heftig bij onraad; je vindt hem vaak in rustige hoekjes binnen. De gewone en grote huisspinnen, Eratigena-soorten, bouwen trechterwebben achter kasten en in kelders. De venstersectorspin, Zygiella x-notata, spant bij ramen een wielweb met een 'hapje' eruit; vaak zie je die in gevelhoeken. De herfsthangmatspin, Metellina segmentata, maakt kleine hangmatwebjes in struiken en rond tuinen en wordt regelmatig bij huizen gezien. De exacte volgorde varieert per jaar en telling, maar deze soorten staan steevast hoog in Nederlandse spinnentellingen.

©Anton Derkach | Iuliia - stock.adobe.com

Veelgestelde vragen over spinnen in huis

Zijn spinnen in Nederland giftig?

De spinnen die je binnenshuis tegenkomt, zoals huisspinnen of trilspinnen, zijn niet gevaarlijk. Ze kunnen hooguit bijten als ze in het nauw komen, maar dat gebeurt zelden en is vergelijkbaar met een muggenprik: een klein rood plekje dat snel verdwijnt. Ook buitenshuis leven er in Nederland geen gevaarlijk giftige spinnen voor mensen.

Kruipen spinnen in je slaap in je mond of oren?

Dit is een hardnekkige mythe. Spinnen zijn schuwe dieren die juist contact met mensen vermijden. Het idee dat ze in je slaap in je mond of oor kruipen is een broodjeaapverhaal. Ze lopen hooguit langs je bed op zoek naar een rustig hoekje, maar hebben geen enkele reden om een mens als schuilplek te gebruiken.

Waarom zie je vooral in de herfst zoveel spinnen?

In nazomer en herfst gaan mannetjes-huisspinnen op zoek naar een vrouwtje. Omdat ze rondzwerven, zie je ze vaker in kamers en gangen lopen. Vrouwtjes blijven meestal in hun web en vallen daardoor minder op. De seizoenspiek heeft dus alles te maken met hun voortplantingscyclus.

Kunnen spinnen eitjes in huis leggen?

Ja, spinnen kunnen in huis eizakjes maken. Meestal gebeurt dat in rustige hoekjes of achter meubels. De jongen verspreiden zich na het uitkomen en veel halen de volwassen leeftijd niet. Door webben en eizakjes regelmatig weg te halen met de stofzuiger, houd je de aantallen eenvoudig onder controle.

Helpt het om spinnen weg te houden met pepermuntolie of azijn?

Er circuleren veel huismiddeltjes die zouden helpen, maar er is weinig bewijs dat spinnen echt wegblijven van bepaalde geuren. Belangrijker is het dichten van kieren, plaatsen van horren en regelmatig opruimen. Dat heeft aantoonbaar meer effect dan een schaaltje azijn of een oliebrandertje.

Kunnen huisspinnen springen of vliegen?

Nee, de huisspinnen die je binnenshuis tegenkomt kunnen niet springen of vliegen. Ze lopen of klimmen via draden. Soms zie je kleine jonge spinnen wel zweven aan een draadje; dat heet 'ballooning'. Dan gebruiken ze een draad als zweeflijn in de wind. Bij volwassen huisspinnen gebeurt dat niet binnenshuis. 

Wat moet ik doen als ik een spin echt niet durf te vangen?

Vraag iemand anders om te helpen of gebruik een lange spinnenvanger waarmee je voldoende afstand houdt. Als dat niet lukt, kun je de deur naar de buitenruimte openen en wachten tot het dier zelf naar buiten trekt. Het belangrijkste is kalm blijven: spinnen zijn sneller bang voor jou dan andersom.

Spinnenvanger nodig?

Kijk, koop en vang
▼ Volgende artikel
Oktober in je tuin: voorbereiden op de winter
© Roland Abel
Huis

Oktober in je tuin: voorbereiden op de winter

In oktober staat de tuin in het teken van de overgang naar de koude maanden. Planten hebben nog steeds zorg nodig en ook het onderhoud vraagt aandacht. Dit is het moment om alles klaar te maken, zodat je tuin de winter goed doorkomt.

In oktober maak je de tuin winterklaar. Sluit de buitenkraan af en berg de tuinslang leeg op. Koop vliesdoek en noppenfolie om kwetsbare planten te beschermen. Plant groenblijvende struiken, winterviolen en bloembollen voor kleur in de donkere maanden. Oogst appels, peren en pompoenen, en zaai veldsla of spinazie. Geef struiken en rozen nog voeding, verwijder zomerbollen uit de grond en snoei rozen, fruitbomen en loofbomen. Werk het gazon af met een laatste maaibeurt en hark het blad weg.

Lees ook: Van januari tot en met december tuinieren: tips voor het hele jaar buiten bezig

Bescherm de tuin tegen vorst

Met dalende temperaturen is het belangrijk om alles te beschermen tegen vorstschade. Laat de tuinslang volledig leeglopen en berg hem op, zodat er geen water in achterblijft. Draai vervolgens de buitenkraan dicht. Schaf vliesdoek of noppenfolie aan om gevoelige planten te beschermen zodra het gaat vriezen.

Planten en bollen voor een wintertuin

Wie in de winter ook kleur wil behouden, kan nu groenblijvende varens, lage heesters en kerstrozen planten. Voorjaarsbollen zoals sneeuwklokjes, kievitsbloemen en bosanemonen moeten direct de grond in, omdat ze snel uitdrogen. Ook winterjasmijn of knoflook zijn nu aan de beurt. Bedek de grond daarna met een laag bladeren.

In hangmanden kun je winterviolen, bollen en klimop zetten voor wat extra kleur. Rozen plant je alvast voor het nieuwe seizoen. Tulpen die niet in de grond kunnen overwinteren, zet je in bollenbakken. Andere bloembollen plaats je bij vaste planten die qua kleur en bloeitijd goed bij elkaar passen. Geprepareerde hyacinten zet je in glazen binnen om vroeg van hun bloemen te genieten.

Oogsten in de herfst – én zaaien in de moestuin

Oktober is de maand van de oogst. Peren en appels haal je nu van de boom; maak er moes of taart van. Pompoenen en sierkalebassen zijn ook rijp. Laat altijd een stuk steel zitten, dan blijven ze langer goed. Bewaar ze koel en vorstvrij. In de moestuin zaai je nog veldsla, pluksla of spinazie. Kies wel voor winterharde soorten. Groenten die niet tegen kou kunnen, zoals paksoi, koolrabi, bloemkool en broccoli, oogst je voor de winter.

©encierro - stock.adobe.com

Onderhoud in oktober

Struiken, rozen en hagen hebben nog baat bij wat mest. In de border en moestuin kan eventueel kalk gestrooid worden. Blijf onkruid weghalen zodat het in het voorjaar niet uit de hand loopt. Plantensteunen kunnen de schuur in; maak ze schoon voordat je ze opbergt.

Zomerbollen zoals dahlia's, bloemriet en Abessijnse gladiolen moeten gerooid worden na de eerste nachtvorst. Controleer ook potten en bakken: zorg dat de afwateringsgaten open zijn zodat regenwater goed kan weglopen.

Snoeien in oktober

Ramblerrozen knip je bij door lange scheuten wat in te korten. Oktober is ook geschikt voor het snoeien van berk, esdoorn en kastanje, maar doe dit niet later dan eind november, want de sapstromen van deze bomen komen al vroeg op gang. Appel- en perenbomen kunnen eveneens gesnoeid worden.

©maxbelchenko

Het gazon winterklaar maken

Geef het gras dit najaar nog een laatste beurt. Verticuteer om mos en dood gras te verwijderen en lucht in de bodem te brengen. Maai het gras nog een keer, maar laat het niet te kort worden. Steek de randen bij en hark het gevallen blad weg, zodat het gras niet verstikt onder een bladerdeken en in het voorjaar weer gezond kan uitlopen.