We zijn veel binnen, maar helaas worden veel woningen en kantoren onvoldoende geventileerd. We realiseren ons vaak niet hoe vies de binnenlucht is. Zelfs in een omgeving met luchtvervuiling is de buitenlucht vaak schoner dan binnen. Gelukkig bestaan er ventilatiesystemen om de binnenlucht gezond te houden, al zijn de verschillen groot.

Onvoldoende ventileren is gewoon ongezond

De reden waarom mensen te weinig ventileren, is omdat dit energie kost. Hoe je het draait of keert, er gaat altijd warmte uit de woning verloren. Warme lucht verlaat het huis en frisse buitenlucht komt daarvoor in de plaats. Toch is goed ventileren echt belangrijk voor de gezondheid en daarom geen energieverspilling. Als je onvoldoende ventileert, krijg je last van een droge keel, droge neus en zelfs droge ogen. Bovendien is dit de oorzaak van hoofdpijn, benauwdheid en sufheid. En als je astma of andere longklachten hebt, worden je klachten erger door te weinig frisse lucht in huis. Het nut van een ventilatiesysteem merk je vooral als het er niet is. In een goed geïsoleerde woning zal het vocht zich snel opstapelen in de natte ruimtes waar het schimmels zal vormen.

©Koldunova

Gecontroleerde ventilatie

We proberen onze woningen zo efficiënt mogelijk te maken door ze bijna hermetisch af te sluiten en te isoleren. Hoe zorg je voor een gezond en aangenaam binnenklimaat als je de ongecontroleerde natuurlijke ventilatie door kieren en naden zoveel mogelijk wilt vermijden? Isolatie en ventilatie gaan hand in hand. Je moet voorkomen dat lucht gewoon ontsnapt in de woning door gecontroleerde ventilatie toe te passen.

Van A tot en met D+

Wil je voor tijdens een verbouwing of nieuwbouw zorgen voor goede ventilatie, dan moet je rekening houden met verschillende ventilatiesystemen. De website Nederlandse BouwDocumentatie noemt vier systemen, van A tot en met D+. Het verschil tussen deze systemen zit hem in de manier waarop de lucht wordt aangevoerd en afgevoerd. 

Geen ventilatiesysteem thuis? Schaf dan een luchtreiniger aan

A en B

Het type dat je kiest, hangt af van de aard van het project en de factoren die het zwaarst wegen. Bij een eenvoudige renovatie zijn er minder mogelijkheden dan bij nieuwbouw. Wil je liever het goedkoopste systeem, dan kom je uit bij A. Dat is ook een stil systeem dat nauwelijks onderhoud nodig heeft. Bijna 7 op de 10 huizen hebben alleen natuurlijke ventilatie (dus geen mechanisch ventilatiesysteem). Systeem B wordt in de praktijk eigenlijk nooit in woningen toegepast. Daarom behandelen we dat verder niet. 

©Blowerdoortest Twente

C of C+

Bij ventilatiesysteem C wordt verse lucht naar binnen gezogen via roosters in ramen of muren. De vervuilde binnenlucht wordt mechanisch afgevoerd door de centrale ventilatie-unit. De toevoer van verse lucht in de droge ruimtes gebeurt via roosters. Hiermee bedoelen we de leefruimtes, slaapkamers en werk- of studeerkamers.

De afvoer van gebruikte binnenlucht in natte ruimtes (keuken, badkamer, toilet, washok) gebeurt mechanisch via luchtroostertjes … Een C+-systeem werkt vraaggestuurd en kan per ruimte apart ventileren. Wanneer de sensor in de badkamer een hoger vochtpercentage detecteert, zal de ventilatie een stand hoger schakelen. Zo’n C+-systeem vraagt weinig onderhoud, heeft een laag verbruik en is goedkoper dan een D-systeem. Een nadeel is dat het werkt met roosters in de ramen. Dat is soms niet zo fraai en je hebt te maken met tocht en eventuele geuren die van buiten naar binnen komen. Met een C+-systeem gaat dus een deel van het effect van isolatie verloren. Je laat immers in de winter koude lucht in de woning en warme lucht in de zomer.

D of balansventilatie

Het meest efficiënte ventilatiesysteem is D. Hier blijft de aan- en afvoer van lucht constant. De luchtstroom gebeurt volledig mechanisch door twee ventilatoren in de centrale ventilatie-unit. Om deze reden wordt een D-systeem ook wel balansventilatie genoemd.

In dit systeem vind je dus geen roosters in de muren of ramen. De verse buitenlucht wordt aangezogen via een doorvoer die zich op het dak of in de muur bevinden. In de droge ruimtes komt op die manier verse buitenlucht terecht. In de natte ruimtes verdwijnt de gebruikte binnenlucht via ventielen in het plafond. Het belangrijkste voordeel van systeem D is de gunstige energiescore door de warmteterugwinning met een warmtewisselaar. Die zal de energie uit de afvoerlucht overdragen aan de toevoerlucht om die tijdens de koude maanden voor te verwarmen. In de zomer wordt de warmtewisselaar door een bypass omzeild. In de ventilatie-unit zit bovendien een filter dat zorgt dat er zuivere lucht de woning wordt ingestuurd. Zo’n systeem is vrij geruisloos en extra geluiddempers reduceren eventuele trillingen tot een minimum. 

Prijskaartje

Hoeveel kost een volledig mechanische ventilatiesysteem? Voor systeem C mag je rond de 3500 euro verwachten. Voor type D reken je op een gemiddelde prijs tussen 5000 en 7000 euro. Een ventilatiesysteem kan worden uitgerust met sensoren. Die zorgen dat je uitsluitend ventileert waar en wanneer het nodig is. Die sensoren meten de luchtkwaliteit, CO₂-gehalte en luchtvochtigheid, zodat het systeem automatisch wordt bijgestuurd. Wil je het ventilatiesysteem verder optimaliseren met sensoren, dan kost dit nog eens tussen 400 en 600 euro extra. Voor een onderhoudsbeurt betaal je zo’n 200 euro.

©Kinek00

©Ronstik

Onderhoud

Het onderhoud van ventilatiesysteem A is eenvoudig. Maak de roosters gewoon schoon met een vochtige doek. Bij de systemen C en D liggen de zaken anders. Vaak is geluidsoverlast een signaal dat het systeem door een installateur moet worden nagekeken. 85% van het stof wordt geëlimineerd door een nieuw filter te plaatsen. Dat kun je zelf, maar zorg dat je zeker het juiste type koopt.

Om de kanalen, de toevoer- en de retourregisters grondig schoon te maken, hebben de ventilatiebedrijven speciale apparatuur. Ook het demonteren en reinigen van de ventilator en de warmteterugwin-unit laat je beter over aan de servicemedewerkers. Begin er beter niet zelf aan door bijvoorbeeld de ventielen al in een sopje te gooien. Je riskeert dat je ventielen verwisselt of dat een ventiel niet meer in de juiste stand staat. Omdat je dit maar om de vijf jaar hoeft doen en omdat dit niet zoveel werk is, valt de prijs best mee. 

Op papier (!) voegt de Amazon Kindle Paperwhite niet ontzettend veel toe. Maar de aanpassingen kunnen wel waardevol zijn voor iedereen die al jaren een (verouderde) Kindle-versie heeft. Wat brengt de 2024-variant?

We vallen meteen met de deur in huis. Mocht je de 2021-versie van de Amazon Kindle Paperwhite gekocht hebben, dan zal de stap naar de 2024-variant te klein zijn om opnieuw 180 euro uit te geven aan een (eerlijk is eerlijk: voortreffelijke) e-reader. Maar als jouw Kindle uit 2018 of eerder komt, dan is het wél tijd om de overstap te maken. De Amazon Kindle van de twaalfde generatie heeft namelijk twee belangrijke en waardevolle aanpassingen.

Ten eerste is het systeem nu tot 25 procent sneller. Amazon geeft weinig informatie vrij over de processor en andere specificaties; maar als je een oude en nieuwe Kindle naast elkaar houdt, merk je dat verschil. Het menu reageert vlotter op je aanrakingen, waardoor je minder lang hoeft te wachten. Dit is met name merkbaar wanneer je iets moet intypen, als je een boek zoekt bijvoorbeeld.

Daarnaast is het scherm ten opzichte van de 2021-editie is het scherm met een inch gegroeid. Er past nu net wat meer op het scherm: wat ons betreft betekent dat vooral meer leesplezier. Dat hij daardoor een paar gram zwaarder en wat groter is dan de voorgaande Paperwhite mag eigenlijk geen naam hebben. Met een gewicht van 211 gram en een scherm van 7 inch blijft de 2024-variant namelijk nog steeds een e-reader die niet zwaar of ontzettend groot is. Het is nog steeds een compact apparaat dat je vrijwel overal mee naartoe kunt nemen.

©Wesley Akkerman

Kleine frustratie

Het apparaat ligt lekker in de hand, maar is tevens ontzettend glad waardoor we een hoesje eigenlijk verplicht vinden. Zo voorkom je dat je de e-reader stevig vast wilt houden, waardoor je mogelijk met je duim op het e-inkt-scherm tikt.

Tikken op het scherm betekent dat je van pagina wisselt in een boek of comic. Dat wil je natuurlijk niet per ongeluk doen, want dat kan je een beetje uit het lezen halen. Het is geen groot probleem, maar wel een kleine smet op de ervaring. Verder hebben we weinig aan te merken op het ontwerp. Onderop zit de knop waarmee je hem uit de slaapstand haalt. Ook zit hier de usb-c-poort waarmee je hem oplaadt. De accu kan het tot drie maanden uithouden.

©Wesley Akkerman

(Bijna) hetzelfde, verbeterd

Net als bij andere Kindle-modellen kun je de kwaliteit van het scherm aanpassen op je eigen zicht. Zo heb je verschillende niveaus van helderheid, die er zowel in de avond als overdag prima uitzien. Daarnaast ben je in staat de warmte van het scherm te veranderen. Dan maak je de digitale pagina's in feite meer geel dan wit, maar dat vinden we geen groot probleem. Na een seconde is je zicht daaraan gewend en lees je de woorden prettig van het schermpje. Ook de contrastverhouding is nu hoger. Dat zie je voornamelijk wanneer je comics of graphic novels leest. Een verbetering waarvan we zeggen: meer dan welkom. Maar...

©Wesley Akkerman

Oude(re) Kindle vervangen of niet?

...Ondanks de verbeteringen wat betreft snelheid, schermgrootte en de hierboven beschreven contrastverhouding is de sprong tussen de variant uit 2021 en deze uit 2024 ook weer niet zó groot dat we meteen roepen dat je er nu een moet bestellen. Ja, de ervaring is beter – maar ook weer niet zó veel beter.

Daarnaast is het jammer dat Amazon de Amazon Kindle Paperwhite voorziet van slechts 16 GB aan opslagruimte. Nu zal dat voor je verzameling oude en nieuwe boeken en novels meer dan voldoende zijn, maar fans van audioboeken kunnen beter naar een model kijken met iets meer ruimte. De Paperwhite Signature Edition heeft bijvoorbeeld 32 GB aan opslagruimte, maar kost met 199 euro ook meteen twee tientjes meer.

©Wesley Akkerman

Een Kindle zoals verwacht

Het zal niemand verrassen dat de Amazon Kindle Paperwhite presteert zoals verwacht. Zoals altijd kun je heel fijn je boeken lezen op dit apparaat, zonder vermoeide ogen. De interface is toegankelijk en boeken aanschaffen is zo gepiept. Dat kan direct op de e-reader, met een Amazon-account, of via de website. Dan worden ze naar de e-reader gestuurd. Gekochte boeken worden verder netjes gepresenteerd op het thuisscherm van het apparaat. Zoals altijd is het ook mogelijk gratis epubs met een omweg naar het product te sturen.

Het apparaat biedt een aantal opties voor het aanpassen van de tekstgrootte en het lettertype, maar voelt tegelijkertijd ook een beetje beperkt. We zien graag meer opties in het menu staan. Daarnaast is het jammer dat de nieuwe Paperwhite geen koptelefoonaansluiting heeft en dat je voor luisterboeken bent aangewezen op bluetooth – zeggen we in het kader van veelzijdigheid.

©Wesley Akkerman

Amazon Kindle Paperwhite kopen?

Hoewel we enthousiast zijn over de Amazon Kindle Paperwhite (2024) en de aanpassingen zeker de moeite waard vinden, betekent dat niet dat we iedereen met een 2021-model aanraden om over te stappen – want daarvoor zijn de stappen te klein. Maar heb je een veel ouder model, dan kun je dat met een gerust hart wél doen. De basis is vertrouwd gebleven, en ondanks een paar kleine minpunten is dit zeker geen miskoop.

Of het nu gaat om pizza's, ijs of zelf ingevroren maaltijden: een goede vriezer is onmisbaar. Maar kies je voor een vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie? In dit artikel zetten we de verschillen op een rij, zodat jij de beste keuze kunt maken.

Lees ook: Hier moet je op letten bij de aanschaf van een nieuwe vriezer

Voordat je je zoektocht naar het juiste model vriezer start, is het belangrijk om te bepalen hoeveel vriesruimte je nodig hebt. Het zou zonde zijn als je een duur apparaat in de keuken of schuur hebt staan dat uiteindelijk te weinig opbergruimte blijkt te hebben, of juist een apparaat dat altijd maar tot de helft gevuld is en daardoor onnodig veel energie verbruikt. Of je nu een vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie kiest: voor alle modellen geldt dat je zo'n 50 liter vriesruimte per persoon rekent. Bestaat jouw huishouden uit vier mensen, dan heb je dus een vriezer met een inhoud van minstens 200 liter nodig. Met z'n tweeën heb je vaak genoeg aan 100 tot 150 liter.

Vrieskast

Een vrieskast lijkt door zijn verticale model veel op een koelkast, met als verschil dat de gehele kast bedoeld is om te vriezen. De binnenkant van een vrieskast bestaat dan ook uitsluitend uit lades. Het fijne daaraan is dat een vrieskast erg overzichtelijk is: als je ervoor staat, zie je in één oogopslag welke producten waar liggen. Dat is anders bij een vrieskist, waarin diepvriesproducten op elkaar gestapeld liggen in één groot vriesvak. Ook kun je in een vrieskast over het algemeen erg veel producten kwijt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het compacte vriesgedeelte van een koelvriescombinatie. Vrieskasten zijn er ook in tafelmodellen, die ideaal zijn voor kleinere keukens of huishoudens. Een tafelmodel plaats je bijvoorbeeld onder het keukenblad, waardoor hij geen extra ruimte in je keuken inneemt.

©carballo

Vrieskist

Iets minder populair dan de vrieskast en koelvriescombinatie is de vrieskist: een liggende vriezer met een deksel bovenop. Het voordeel van dit type vriezer is ook meteen een nadeel: een vrieskist is erg groot, waardoor hij niet in de gemiddelde keuken past. Vrieskisten scoren ook op esthetisch gebied wat minder hoog, waardoor de meeste mensen dit apparaat sowieso niet snel in de keuken zouden plaatsen. Toch kunnen vrieskisten juist vanwege hun grote formaat ontzettend handig zijn. Bijvoorbeeld als je vaak in bulk koopt, hobbykok bent, een moestuin hebt of in de zomer veel ijsjes of ijsblokjes wilt bewaren. Sommige vrieskisten hebben zelfs een netto inhoud van 600 liter! Als je ruimte overhebt in je schuur of garage en vaak voedsel invriest, is een vrieskist dus zeker het overwegen waard. Vrieskisten zijn daarnaast relatief goedkoop én energiezuinig, omdat de kou na het openen van het deksel direct weer terug in de kist 'valt'. Het apparaat hoeft na openen dus niet extra hard te werken om de vriesruimte weer op de juiste temperatuur te krijgen.

Lees ook: Een vrieskast in de schuur of garage? Een koud kunstje!

©Vinícius Bacarin

Koelvriescombinatie

Veruit de meeste huishoudens hebben een koelvriescombinatie: een koelkast en vriezer ineen. De vriezer bevindt zich meestal boven of onder het koelgedeelte. Zo'n koelvriescombinatie is natuurlijk hartstikke handig, want het bespaart een hoop ruimte in de keuken. Ook is een koelvriescombinatie over het algemeen goedkoper dan een losse koelkast en vriezer. En omdat er maar één compressor hoeft te draaien, is een koelvriescombinatie vaak ook energiezuiniger dan twee losse apparaten bij elkaar. Maar zo'n twee-in-één-apparaat heeft ook een nadeel: je kunt er veel minder diepvriesproducten in kwijt dan in een losse vrieskast of -kist. Vaak beslaat de koelruimte het grootste gedeelte van het apparaat, en blijven er drie tot vijf lades over voor het vriezen. Voor een gemiddeld gezin dat af en toe wat invriest is dat meestal wel voldoende. Heb je meer vriesruimte nodig, bijvoorbeeld omdat je vaak aanbiedingen koopt of aan mealpreppen doet? Dan heb je aan een koelvriescombinatie mogelijk niet genoeg en is een vrieskast of -kist voor jou een beter idee.

©Indofootage

Extra functies

Als je eenmaal besloten hebt voor welk type vriezer je gaat, zou je ook nog kunnen kijken welke functies je wilt dat het apparaat heeft. Veel moderne vrieskasten, -kisten en koelvriescombinaties beschikken over allerlei slimme functies die helpen om voedsel langer vers te houden en het apparaat efficiënt te laten werken. Zo hoef je met No Frost nooit meer te ontdooien, is de snelvriesfunctie handig voor het snel invriezen van nieuwe boodschappen en voorkomt een deuralarm dat warme lucht de vriezer binnendringt. Bij vrieskisten is binnenverlichting extra belangrijk, zodat je niet eindeloos hoeft te graaien als je een product zoekt. Let ook op het energielabel van je nieuwe vriezer, want vriezers vreten behoorlijk wat stroom. Wil je een zo zuinig mogelijk apparaat, ga dan voor een vriezer met energielabel C of hoger (tot A). Je kunt ook het energieverbruik in kWh/jaar gebruiken om apparaten te vergelijken; dit geeft het absolute verbruik van een vriezer aan.