Of we nu reizen, spullen produceren, eten, sporten of lui op de bank liggen te zappen, altijd stoten we CO₂ uit. De reden waarom dit gas zo in de aandacht staat, is omdat het de opwarming van de aarde versterkt en zo de klimaatverandering versnelt. Om een idee te krijgen van de hoeveelheid CO₂-emissie die we produceren, gebruiken we de metrische eenheid 'ton'. Toch blijft het lastig om ons voor stellen waar zo’n ton CO₂ werkelijk voor staat. Laten we het toch eens proberen met een paar vergelijkingen.

Verbranding in de breedste zin van het woord

Koolstof zit in fossiele brandstof zoals hout, steenkool, aardolie, aardgas. Door deze stoffen te verbranden ontstaat er koolstofdioxide. Maar CO₂ vormt zich ook in de natuur; denk maar aan bosbranden en vulkaanuitbarstingen. Zelfs ons eigen lichaam produceert koolstofdioxide, want het verbrandt voedsel waarin koolstof zit, zoals vlees en groenten. Dat koolstofdioxide ademen mens en dier weer uit.  

Het CO₂-equivalent

Koolstofdioxide of CO₂ is het meest voorkomende broeikasgas in onze atmosfeer dat onder meer door menselijke activiteiten wordt geproduceerd. Het is onzichtbaar, geurloos en heeft een dichtheid van 1,964 kilogram per kubieke meter bij 0 graden Celsius. Er zijn meerdere broeikasgassen in de atmosfeer, zoals lachgas, methaan en fluorhoudende gassen (F-gassen). Om te weten hoeveel ze bijdragen aan het broeikaseffect worden de uitstootcijfers van al die gassen omgerekend naar de CO₂-equivalent.

Eén kilogram CO₂-equivalent komt overeen met de broeikaswerking van 1 kilogram CO₂. De uitstoot van 1 kilogram lachgas staat gelijk aan 298 kilogram CO₂-equivalent. Om nog maar te zwijgen van de F-gassen die in koelinstallaties en warmtepompen werden gebruikt. Bijvoorbeeld, 1 kilogram zwavelhexafluoride (SF6) staat gelijk aan 22.800 kilogram CO₂-equivalent. Dit F-gas heeft dus een 22.800 keer sterker broeikaseffect dan CO₂. 

©Realworldvisuals.com

Is CO₂ giftig?

CO₂ maakt ook deel uit van de normale lucht die we inademen. Onze omgevingslucht bevat 0,041 procent CO₂. Dat kunnen we probleemloos inademen, maar ons lichaam voegt ook zelf CO₂ aan de lucht toe. Wanneer je lucht inademt die meer dan 1 procent CO₂ bevat, word je suf. Bij 2 procent krijg je hoofdpijn en stijgt de bloeddruk. Vanaf 5 procent ontstaat er duizeligheid en ademnood. Concentraties van 10 procent of meer zijn dodelijk. 

Een ton CO₂ staat gelijk aan…

Het is moeilijk om iets te visualiseren dat onzichtbaar is. Toch kunnen we één ton CO₂ vergelijken met dingen die we doen en kennen. Dit zijn een paar vergelijkingspunten. 

• De Nederlander met een gemiddelde levensstijl stoot in minder dan twee maanden een ton CO₂ uit. 

• 500 dagen ademhalen

• Het eten van 250 Big Macs

• 6000 km rijden met een dieselwagen

• 4300 kWh elektriciteitsverbruik

• De inhoud van 500 CO₂-brandblussers

• 121.643 keer je smartphone opladen

• 138 maaltijden op basis van vlees

• 1961 vegetarische maaltijden

• Eén enkele vliegtuigreis Amsterdam-New York per passagier

©Realworldvisuals.com

©MEDIENDIENER - Detmold

CO₂ uit de atmosfeer verwijderen

De toenemende koolstofdioxide in de atmosfeer is funest voor het klimaat. Toch zijn er manieren om CO₂ uit de atmosfeer te verwijderen. Sommige processen gebeuren spontaan, andere door toedoen van de mens.  

Bossen

Via fotosynthese slaan bossen de koolstof uit de atmosfeer op. Dus bossen uitbreiden, herstellen en verstandig beheren helpt zeker in de strijd tegen klimaatverandering. Een beuk absorbeert tijdens een groeiperiode van 80 jaar een ton CO₂. En om 1 ton CO₂ op te vangen, moeten 50 bomen een jaar lang groeien. 

Landbouw

Groenbemesting is het telen van planten op een stuk grond om deze vervolgens onder te ploegen of te 'mulchen'. De bodem slaat van nature koolstof op en door de bodem intensief te gebruiken, ontstaat er een tekort. Door groenbemesters te planten wanneer de velden kaal zijn, wordt de fotosynthese het hele jaar door verlengd. De bodem in Nederland kan op die manier 1 megaton (1 miljoen ton) CO₂ per jaar vastleggen. Groenbemesters kosten de boer of tuinder tijd en geld, want alleen met hoofdgewassen kan hij geld verdienen. Bovendien moet elke teelt, inclusief de groenbemester, in het jaarlijkse bouwplan worden ingepast. 

Afvangen

Bij industriële processen, zoals bij de productie van staal en beton, kan men CO₂ opvangen en scheiden van andere atmosferische gassen. Die CO₂ wordt dan via pijpleidingen, wegtransport of schepen vervoerd naar een opslaglocatie. Tenslotte wordt de CO₂ diep onder de grond geïnjecteerd en permanent opgeslagen. Er zijn wereldwijd grootschalige CCS-installaties (Carbon Capture and Storage) in bedrijf of in aanbouw die de CO₂ opvangen.  

Oceanen

Slechts 5 procent van de biologisch beschikbare koolstof circuleert in de atmosfeer, de biosfeer (planten en dieren) en de bodem samen. De rest circuleert in de oceanen. De oceanen spelen de hoofdrol bij CO₂-opslag. Daarbij kunnen de oceanen de CO₂ uit de atmosfeer ontzettend lang bufferen. Het grootste gedeelte van de actieve koolstof gaat volgens het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) naar de diepzee, waar het honderden jaren blijft. Het NIOZ verwacht dat wetenschappers zullen proberen om de natuurlijke processen waarmee oceanen CO₂ opnemen en afgeven te beïnvloeden, om zo de hoeveelheid CO₂ in de atmosfeer te reguleren. 

©Nioz.nl

©Vandersanden.com

Op elke website, in elke app en zelfs in de supermarkt laat je digitale sporen achter. Deze worden door bedrijven verzameld en doorverkocht en helaas gebeurt dat vaak op een slecht beveiligde manier. Het gevolg? Datalekken die je privacy en je geld in gevaar brengen. Gelukkig kun je je gegevens met een paar gerichte maatregelen zelf beschermen.

Een goede bescherming van je gegevens begint met het vaststellen welke gegevens er al van je rondzwerven. Daarna beslis je wat écht bewaard moet blijven en vervolgens dicht je elk lek met slimme hulpmiddelen. In dit artikel leiden we door het hele proces. We starten met een snelle inventarisatie van je digitale voetafdruk. Denk aan ongebruikte accounts, verborgen toestemmingen en vergeten wachtwoorden.

Vervolgens gaan we aan de slag: van wachtwoordmanagers en tweestapsverificatie tot versleutelde bestandsdeling en VPN’s. Tot slot kijken we naar je wettelijke rechten onder de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en laten we zien hoe je die in je voordeel kunt inzetten. Zo groeit je beveiliging organisch mee met elke stap die je zet. Je minimaliseert de risico’s en pakt je regie terug!

Digitale voetafdruk

Elk beveiligingsplan begint met inzicht. Open daarom eerst op je computer Instellingen, kies Privacy en beveiliging en bekijk alle categorieën om te zien welke apps toegang hebben tot je locatie, camera en microfoon. Noteer wat je niet verwacht had.

Ga vervolgens naar je e-mail en zoek op trefwoorden als ‘registratie’, ‘bevestig je account’ en ‘privacyverklaring’. Zo spoor je vergeten accounts op, bijvoorbeeld de webshop waar je vijf jaar geleden een cadeautje bestelde. Bezoek tot slot de website Have I Been Pwned en vul je e-mailadres in. De dienst toont of je gegevens in bekende datalekken zitten.

Geef elke vondst een kleurcode: groen voor veilig, oranje voor opletten en rood voor directe actie. Met dit kleurenoverzicht zie je in een oogopslag waar het gevaar zit. Sla het bestand lokaal op, niet in de cloud, en bescherm het met een wachtwoord. Nu je precies weet welke gegevens rondzwerven, kun je gericht maatregelen nemen in plaats van schieten met hagel. Zo bespaar je tijd en mis je geen verborgen risico.

Onkraakbare wachtwoorden

Een uniek en lang wachtwoord voor elk account is de simpelste en beste bescherming. Installeer daarom een wachtwoordmanager zoals Bitwarden (https://bitwarden.com) of 1Password (https://1password.com). Maak eerst een hoofdwachtwoord van minstens zestien tekens dat geen bestaand woord bevat; combineer hoofdletters, leestekens en een zin die je alleen zelf begrijpt. Open daarna de manager en klik op Nieuwe login of Add Item, plak de url, vul gebruikersnaam in en laat de generator een wachtwoord van vijfentwintig willekeurige tekens maken.

Je kunt ook een volledige lijst met wachtwoorden importeren uit je browser. Sla het op en activeer Autofill in de browserextensie. Wis direct het oude, zwakke wachtwoord en gebruik de functie Password Health om overgebleven duplicaten op te sporen. Dankzij de versleutelde kluis verlaat geen enkel wachtwoord je apparaat onversleuteld; alleen jij bezit de sleutel. Vergeet niet regelmatig een back-up van de kluis te exporteren naar een versleuteld usb-station voor extra zekerheid. Zo voorkom je dat één lek al je accounts in gevaar brengt en kun je wachtwoorden probleemloos blijven vernieuwen.

Tweestapsverificatie

Helaas is zelfs een fantastisch wachtwoord kwetsbaar wanneer een bedrijf een datalek heeft. Activeer daarom altijd een tweestapsverificatie, ook wel multi-factor authentication genoemd. Veel diensten bieden deze optie aan. Ga naar de beveiligingsinstellingen van je account, bijvoorbeeld Account / Beveiliging / Tweestapsaanmelding, en kies voor een authenticator-app.

Installeer op je telefoon een gratis app als Google Authenticator. Klik op QR-code scannen, houd de camera boven het scherm en bevestig. De app toont nu elke dertig seconden een nieuwe zescijferige code. Voer die in op het webformulier en sla de herstelcodes op in een offline-document.

Voor kritieke accounts, zoals je cloudopslag of crypto-wallet, gebruik je bij voorkeur een hardware-sleutel als YubiKey. Steek de sleutel in de usb-poort, druk op het lampje en log in zonder een code over te typen. Dankzij de FIDO2-standaard wordt phishing onmogelijk, omdat de sleutel de url controleert voordat hij tekent. Zo combineer je gemak met een ijzersterke tweede factor die indringers buitenhoudt. Bewaar een reservesleutel op een andere locatie zodat verlies of diefstal je niet buitensluit.

Veilig en tijdelijk delen

Je wilt een scan van je paspoort opsturen naar een overheidsinstelling, of een map met familiefoto’s delen met oma. Gebruik dan nooit onbeveiligde e-mailbijlagen. Kies in plaats daarvan voor een end-to-end-versleutelde dienst als Wormhole.

Sleep het bestand naar het tabblad en beperk de download tot één keer. Kopieer de link, plak hem in een bericht en stuur het wachtwoord via een ander kanaal. Wie te laat klikt, krijgt een 404-fout, waardoor je geen nieuwsgierige meelezers meer hebt.

Werk je in Windows, open dan een willekeurige map, klik met rechts op een bestand, ga naar OneDrive / Delen, kies via de drie puntjes Instellingen voor delen en voeg een Wachtwoord en Vervaldatum toe. Door tijd, wachtwoord en versleuteling te combineren geef je kwaadwillenden geen kans. Bovendien bespaar je opslagruimte omdat het bestand niet in talloze inboxen blijft zweven.

Virtueel privénetwerk

Openbare hotspots in hotels en cafés zijn een paradijs voor datadieven. Zodra je onversleuteld verkeer verstuurt, kan iedereen in het netwerk meelezen. De eenvoudigste bescherming is het inschakelen van een virtueel privénetwerk. Installeer op je laptop en mobiel bijvoorbeeld de opensource-dienst Mullvad of het commerciële NordVPN.

Open de app, klik op Snel verbinden en verifieer dat het slot-pictogram in de menubalk verschijnt. Activeer daarnaast de optie Kill Switch zodat je verbinding blokkeert zodra de tunnel wegvalt. Voor extra zekerheid kun je in je browser de ingebouwde optie Altijd beveiligde verbindingen gebruiken activeren, die je vindt via Instellingen / Privacy en beveiliging. In Firefox heet de optie Alleen-HTTPS-modus. Test je opstelling via de site DNSLeakTest. Verschijnt je eigen provider niet, dan zit je goed. Zo browse je veilig, zelfs op een open wifinetwerk.

Monitoren én reageren

Beveiliging is geen eenmalige klus. Stel dus alerts in die automatisch waarschuwen wanneer jouw gegevens op straat liggen. Klik op Have I Been Pwned bovenaan op Notify me en vul je e-mailadres in. De dienst mailt je voortaan zodra je mailadres opduikt in een nieuw lek.

Voeg daarnaast domeinmonitoring toe voor je eigen website als je die hebt. Als er een waarschuwing verschijnt, open je direct de wachtwoordmanager, genereer je een nieuw wachtwoord en controleer je of tweestapsverificatie actief is. Noteer het incident in je kleurenoverzicht.

Reageer je snel, dan is de kans klein dat cybercriminelen al hebben toegeslagen. Zo bouw je een continue verdedigingslinie die meegroeit met het dreigingslandschap. Maak er een maandelijkse routine van. Dan zijn al je accounts, ook de oude, veilig.

Pak de regie over je data!

Datalekken horen bij het digitale leven, maar hun impact bepaal jij. Door eerst je voetafdruk in kaart te brengen, vervolgens unieke wachtwoorden en tweestapsverificatie toe te passen en je apparaten te versleutelen, sluit je de belangrijkste toegangspoorten. Veilige bestandsdeling, een betrouwbare VPN en een periodieke schoonmaak dichten de resterende kiertjes. Met automatische monitoring en hulp van de AVG is er een goede basis. Geen enkele maatregel staat op zichzelf; samen vormen ze een flexibel schild dat meebeweegt met nieuwe dreigingen. Begin vandaag, ervaar morgen al meer gemoedsrust en bespaar geld en ongemak op de lange termijn.

Wil je dit jaar met Halloween echt indruk maken? Met de airfryer maak je in een mum van tijd griezelig lekkere hapjes die niet alleen heerlijk smaken, maar er ook angstaanjagend (leuk) uitzien. Van knakworst-mummies en spinnenpizza's tot spookachtige cupcakes en pittige Halloweenpompoentjes: 4x luguber lekkers uit de airfryer.

Knakworst-mummies

Ingrediënten (voor 6 stuks)

☐ 6 knakworsten of hotdogworsten
☐ 1 blik croissantdeeg
☐ 1 ei
☐ Suikeroogjes of mosterd of ketchup

Bereiding

• Verwarm de airfryer voor op 180 graden Celsius.
• Rol het croissantdeeg uit. Snijd het deeg met een scherp mesje in repen van ongeveer 1 centimeter dik.
• Tel hoeveel reepjes deeg je hebt en deel dit aantal door 6, zodat al je mummies evenveel windsel krijgen.
• Leg de deegreepjes op een bord en leg de knakworst of hotdogworst erop.
• Sla elk reepje kruislings over de worst heen; je pakt hem dus als het ware in. Zorg wel dat je bovenaan wat ruimte overlaat, voor zijn gezichtje.
• Kwast de knakworstmummies in met losgeklopt ei en leg ze in de airfryer.
• Bak de mummies in 10-12 minuten goudbruin en krokant.
• Laat iets afkoelen en snijd eventueel nog wat extra 'windsel' in met een scherp mesje.
• Decoreer met twee snoepoogjes. Heb je die niet, maak dan ogen met een klein drupje mosterd of ketchup.

©ID.nl

Spinnenpizza's

Ingrediënten (voor 6 tot 8 stuks)

☐ Pak of rol kant-en-klaar pizzadeeg
☐ 200 ml tomatensaus
☐ 200 gram geraspte kaas
☐ Zwarte olijven zonder pit
☐ Eventueel: oregano

Bereidingswijze

• Verwarm de airfryer voor op 180 graden Celsius.
• Rol het pizzadeeg uit en steek er cirkels uit met een diameter van 10 tot 15 centimeter.
• Verdeel de tomatensaus erover met een lepel. Gebruik ongeveer 1 eetlepel saus per pizza.
• Strooi de geraspte kaas erover, ongeveer 25 gram per pizza.
• Voeg eventueel voor wat extra smaak een klein beetje oregano toe.
• Leg de pizzabodems in de mand van de airfryer.
• Bak de pizzaatjes in 8-10 minuten gaar en bruin.
• Haal de pizza's uit de airfryer en versier ze. Daarvoor snijd je per pizza 1 olijf door de lengte doormidden; dit wordt het lijfje.
• Snijd voor het hoofd 1 olijf door de breedte doormidden.
• Voor de pootjes snijd je 1 olijf over de korte kant in 4 stukken, zodat je 4 ringetje hebt. Snijd die doormidden, zodat je 8 pootjes hebt.

©ID.nl

Spoken-cupcakes

Ingrediënten (voor 6 stuks)

☐ 150 gram zelfrijzend bakmeel
☐ 100 gram bruine basterdsuiker
☐ 2 eieren
☐ 100 ml plantaardige olie
☐ 75 ml karnemelk
☐ 1 el speculaaskruiden
☐ 1 tl kaneel
☐ 1 el geraspte appel
☐ Kant-en-klare topping (wit)
☐ Wat gesmolten chocolade of chocoladedecoratiestift

Bereiding

• Verwarm de airfryer voor op 160 graden.
• Meng in een kom de eieren, olie en karnemelk.
• Voeg de droge ingrediënten toe: bakmeel, basterdsuiker, speculaaskruiden, kaneel. Mix tot een glad beslag. Schep er tot slot de geraspte appel door.
• Schep het beslag in maximaal 6 cupcakevormpjes en zet ze in de mand van de airfryer.
• Bak de cupcakes in 15-18 minuten gaar en bruin. Prik met een satéprikker, als deze er schoon uitkomt zijn ze klaar.
• Laat ze afkoelen.
• Maak er met de topping met behulp van een spuitzakje en spuitmondje een toef op in de vorm van een spookje.
• Voeg met de gesmolten chocolade of de decoratiepen per spook twee oogjes en een opengesperd mondje toe.

©ID.nl

Pittige Halloweenpompoentjes

Ingrediënten (voor 16 stuks)

☐ 8 jalapeño-pepers
☐ 100 gram roomkaas (naturel)
☐ 50 gram geraspte cheddar
☐ 1 teentje knoflook (fijngehakt)
☐ 1 lente-ui (fijn gesneden)
☐ Zout en peper
☐ Olijfolie
☐ Optioneel: paprikapoeder of chilivlokken voor extra pit

Bereiding

• Snijd de jalapeñopepers in de lengte doormidden en verwijder de zaadlijsten en pitjes. Laat de steeltjes eraan zitten.
• Meng in een kom de roomkaas, cheddar, knoflook, lente-ui, zout, peper en eventueel wat paprikapoeder of chilivlokken.
• Vul elke peperhelft met dit kaasmengsel en strijk het oppervlak glad met de achterkant van een lepel.
• Snijd met een klein mesje, satéprikker of tandenstoker voorzichtig gezichtjes in de bovenkant van de nog koude vulling: twee ogen, een neusje en een grijns.
• Zet de pepers daarna 5 tot 10 minuten in de koelkast, zodat de vulling wat opstijft en de uitgesneden gezichtjes beter zichtbaar blijven tijdens het bakken.
• Verwarm de airfryer voor op 180 graden Celsius.
• Bestrijk de buitenkant van de pepers licht met olijfolie en leg ze in de mand van de airfryer.
• Bak ze in 8 tot 10 minuten, tot de kaas gesmolten en lichtbruin is.
• Laat de Halloweenpompoentjes een paar minuten afkoelen voordat je ze serveert.