ID.nl logo
Laat je huis ademhalen: slimme automatiseringen voor de ventilatie
© Yuri Hoyda
Energie

Laat je huis ademhalen: slimme automatiseringen voor de ventilatie

Misschien zijn je lampen, verwarming en slot van je voordeur al verbonden met je smarthome-systeem, maar één apparaat wordt vaak vergeten: de mechanische ventilatie. Zonde, want er zijn allerlei toepassingen te bedenken om ook dat systeem aan je netwerk te hangen.

In dit artikel laten we zien hoe je je mechanische ventilatie koppelt aan een smarthome-systeem en automatiseert:

  • Installeer het Home Assistant-platform om doe-het-zelfoplossingen mogelijk te maken
  • Gebruik een Itho-module, Open Air of FanX om je ventilator te verbinden met je wifi-netwerk
  • Koppel je ventilator aan Home Assistant via de MQTT-integratie
  • Automatiseer ventilatieprocessen, zoals afzuiging tijdens het douchen of koken
  • Implementeer slimme schakelaars en meters voor extra efficiëntie

Lees ook: 5 fouten die je niet moet maken in je smarthome

De mechanische ventilatie in je huis bestaat vaak uit een vrij groot, log apparaat dat bijvoorbeeld in een hoek van de zolderkamer verstopt zit. Dat maakt het lastig om hem te vervangen door een slimme variant, zoals je de oude gloeilampen aan het plafond omruilt voor slimme Hue-ledlampen. Daardoor zit je vast aan je domme ventilator, die met een beetje pech al decennia oud is. Deze systemen hebben zelden tot nooit de mogelijkheid om ze met bluetooth of wifi te verbinden, waardoor je ze niet in je slimme domoticasysteem kunt opnemen.

Maar niet getreurd: zelfs deze oude apparatuur kun je met een smarthome verbinden, mits je bereid bent wat tijd en geld te investeren. Daarbij profiteer je van de traditionele manier waarop een ventilator kan worden bediend. Vaak kunnen ze verbinden met bijvoorbeeld een knop in je badkamer om snel luchtvochtigheid mee weg te zuigen, wat betekent dat ventilatoren zijn gebouwd om een aan- of uit-signaal te ontvangen. Door een speciaal apparaatje te verbinden, is het mogelijk zelf zo’n signaal te verzenden via een door jou gekozen verbinding.

Home Assistant

Voordat we beginnen hebben we een flexibel smarthomeplatform nodig. Diensten zoals Apples Woning-app en Google Home werken alleen met specifiek ondersteunde apparaten, waardoor je er niet zomaar een doe-het-zelfoplossing mee kunt verbinden. Daarom gebruiken we bij deze handleiding het platform Home Assistant, gebouwd door de Nederlander Paulus Schoutsen. Home Assistant is opensource, wat betekent dat iedereen eraan kan bijdragen en er tal van hobbyprojectjes bestaan om niet-vanzelfsprekende apparaten te verbinden.

Home Assistant moet op een zelfstandig apparaat worden geïnstalleerd dat met je draadloze internet is verbonden. Een Raspberry Pi is sterk genoeg om de software te draaien of je kunt het kant-en-klare systeem van Schoutsen kopen (de Home Assistant Green of Yellow). Op de site www.home-assistant.io staat beschreven hoe je Home Assistant draaiende krijgt en daarna bijvoorbeeld je al bestaande slimme lampen in het platform kunt voegen. Wel zo handig, want hierdoor kunnen die smarthome-apparaten straks nauw samenwerken met je ventilatie.

Itho-module

Vervolgens heb je een apparaatje nodig om je mechanische ventilator met Home Assistant te verbinden. Daarvoor bestaan verschillende methoden, waarvan de makkelijkste methode afkomstig is van een Nederlandse ontwikkelaar. Hobbyist Arjen Hiemstra heeft de zogenoemde Itho-module ontwikkeld, een apparaatje dat je rechtstreeks op de verbindingspoort van je ventilator aansluit. Je kunt hem bestellen via www.nrgwatch.nl.

De Itho-module sluit je aan op de acht pinnetjes op de printplaat van je mechanische ventilator. Vervolgens koppel je hem aan je wifi-netwerk.

De Itho-module verbindt met een aansluiting van twee rijen met elk vier pinnen op de printplaat van het ventilatiesysteem. Het is lastig te zeggen of jouw betreffende ventilator wordt ondersteund, maar Hiemstra houdt een lijst bij van apparaten die door de community zijn getest. Daaruit blijkt dat onder andere de CVE EVO-modellen, HRU 200 ECO, DemandFlow en QualityFlow met het apparaatje kunnen worden verbonden.

Deze acht pinnetjes heb je nodig om de module te verbinden.

Andere aansluitingen

Het kan zijn dat er al een apparaatje op de verbindingspoort is aangesloten. Dat is in de meeste gevallen bijvoorbeeld het draadloze verbindingssysteem waarmee een radio-afstandsbediening je ventilator aan of uit kan zetten. In dat geval kun je het al aangesloten onderdeel loskoppelen en de Itho-module op de vrijgekomen poort aansluiten. Let wel op: als je dingen verbindt of loskoppelt met een printplaat, is het verstandig eerst de ventilator van de stroom te halen.

Hiemstra verkoopt ook een tweede variant van zijn apparaatje dat gebruikt kan worden op ventilatoren met een ander soort poort. Deze ziet eruit als een soort internetaansluiting. Het kan verleidelijk zijn om dan gewoon rechtstreeks een internetkabel van de poort naar je router te leiden, maar doe dat absoluut niet: deze poort is eigenlijk een heel andere soort, waardoor een internetverbinding je ventilator kan beschadigen. Hang altijd eerst de Itho-module ertussen, waarna je die met je wifi-netwerk verbindt.

Zit er alleen een aansluiting met negen pinnen onder elkaar op je printplaat? Dan werkt het apparaatje niet op jouw mechanische ventilator.

Heeft je ventilator een soort internetpoort? Dan heb je een alternatief model van de Itho-module nodig.

Verbinden met wifi

Heb je een Itho-module met je ventilator verbonden, dan kun je vervolgens het apparaat met je netwerk verbinden. De ingebouwde wifi-module genereert automatisch zijn eigen netwerk waarmee je op een laptop of telefoon kunt verbinden. Bezoek in je webbrowser vervolgens http://192.168.4.1 en volg de getoonde stappen om het apparaat met jouw wifi-netwerk te verbinden.

Nu de module met je wifi-netwerk communiceert, hoef je alleen nog maar het apparaatje met Home Assistant te koppelen. De module communiceert niet direct met het platform, maar je kunt de internetsignalen hiervan vertalen naar Home Assistant door de integratie MQTT te installeren. Dat doe je met een simpele druk op de knop op de integraties-pagina van je Home Assistant-server. Vervolgens kun je via de add-on-pagina ook de zogeheten MQTT-broker Mosquitto installeren om het ventilatorsignaal mee te vertalen. Hierna zou de ventilator in je lijst met apparaten moeten verschijnen. Zo niet, dan vind je in dit configuratiebestand de uitleg om dit alsnog voor elkaar te krijgen.

Andere ventilatoren

Werkt jouw ventilator niet met de Itho-module, dan zijn er nog een paar alternatieven die je kunt proberen. Een andere Nederlandse hobbyist, online bekend als ‘The_Flamingo’, heeft bijvoorbeeld Open Air ontwikkeld. Dit is een vergelijkbaar apparaat dat ondersteuning biedt voor de DucoBox-ventilatoren en de Orcon MVS-15RH. Deze gadget kun je in de webshop van The_Flamingo bestellen.

Open Air is gemaakt om je ventilator te verbinden met DucoBox-ventilator.

Ontwikkelaar Marcelh1 heeft ook zijn eigen usb-dongel genaamd de FanX ontworpen. Deze kun je aansluiten op een machine met Home Assistant om ondersteuning toe te voegen voor specifiek de Orcon MVS-ventilator. Dat maakt het een ideale alles-in-één-oplossing voor dat model, al moet je het apparaatje dan wel in handen krijgen. Hij wordt namelijk sporadisch aangeboden bij webwinkel www.fan-x.eu.

Heb je een Orcon MCS? Dan is de Fan X een mooie alles-in-één-oplossing. Je moet alleen wel geluk hebben bij de aanschaf.

Zelf solderen

Bieden geen van deze oplossingen in jouw thuissituatie soelaas, dan kun je ook proberen zelf een slimme vertaler voor je ventilator te bouwen. Dat werkt bij nagenoeg alle mechanische ventilatoren die met een draadloos radiosignaal met een knop of afstandsbediening kunnen worden bestuurd. Dit is wel verreweg de moeilijkste methode om je ventilator met het netwerk te verbinden. Het vergt geduld en ervaring met solderen. Het is ook zodanig veel werk dat we deze methode niet in een kort artikel kunnen beschrijven.

Ben je desalniettemin bereid dit te proberen, dan heb je een kleine ESP32 nodig: een printplaatje met soldeerpunten dat met je wifi-netwerk kan communiceren. Verbind vervolgens een RF-transmitter met de ESP32 zodat je de radiosignalen kunt oppikken en ook verzenden. Via deze webpagina vind je speciale software waarmee je een script schrijft om het radiosignaal van jouw specifieke mechanische ventilator te dupliceren en te verzenden. Hierdoor kan de ESP32 via Home Assistant een radiosignaal naar je ventilator sturen om te starten of te stoppen.

De ESP32 is een microcontroller die met de juiste onderdelen van alles aan Home Assistant koppelt.

Lees ook: Werk met wat je hebt: creëer je eigen alarmsysteem met Home Assistant

Automatiseren

Heb je na installatie jouw mechanische ventilator in Home Assistant gekregen? Dan begint het leuke gedeelte: het bedenken van toepassingen voor de ventilator in jouw huis. In Home Assistant doe je dat aan de hand van zogeheten automatiseringen. Door te kijken naar de status van een ander apparaat, de tijd en andere informatie, kan de ventilator automatisch worden in- of uitgeschakeld.

Zo’n automatisering kan simpelweg aan een slimme knop worden gekoppeld, zodat je overal in huis de ventilator aan- of uitzet. Dat kan ook nog een stuk slimmer: de ventilatie kan bijvoorbeeld gaan draaien als de slimme lamp in je badkamer wordt ingeschakeld, zodat tijdens het douchen alle natte lucht wordt afgevoerd. Op het toilet kun je de ventilatie intens laten draaien als het licht langer dan tien minuten is geactiveerd, om na een lang toiletbezoek de gassen naar buiten te blazen.

Slimme schakelaars

Met behulp van wat slimme meters en schakelaars kan het nog ietsje handiger. Koop een slimme stroomschakelaar die verbruik meet, koppel hem met Home Assistant, en plug het apparaat tussen je stopcontact en afzuigkap. Zet je tijdens het koken de afzuigkap aan, dan kan een automatisering die piek in stroomverbruik detecteren en de ventilator aanzetten tegen de etensluchtjes. Datzelfde trucje werkt ook bij de wasdroger om de hoge luchtvochtigheid uit je bijkeuken uit te verdrijven.

Het Nederlandse HomeWizard verkoopt een slimme watermeter die laat zien hoeveel water er door je hoofdaansluiting gaat. Die is ideaal voor de ultieme automatisering in de badkamer, waarbij Home Assistant pas de ventilatie inschakelt als twee minuten achter elkaar veel water wordt gepompt en het badkamerlicht is ingeschakeld. Zo weet je zeker dat de afzuiging alleen tijdens het douchen draait, en niet als je bijvoorbeeld even het licht aanzet om je tanden te poetsen.

Alleen de ventilatie aanzetten als de douche loopt? Je kunt je ventilator koppelen aan de data van een slimme watermeter, zoals deze van HomeWizard.

Proces zelf bedenken

Een automatisering maak je vrij eenvoudig in Home Assistant. Open de webinterface van het platform in je browser en ga naar Instellingen / Automatiseringen. Daar kun je vervolgens twee dingen: een blauwdruk openen of je eigen automatisering bouwen. Een blauwdruk is feitelijk een vooraf bedachte automatisering, waar je zelf alleen nog maar even de gewilde apparaten in aanvinkt. Bij een nieuwe automatisering moet je zelf het proces bedenken.

Gelukkig is daar geen programmeerkennis voor vereist: op de webpagina wordt een simpel vragenformulier getoond, dat je het beste kan zien als een tijdlijn. Je vult in wat er moet gebeuren onder welke omstandigheden: je kunt een automatisering laten afhangen van meerdere stappen, zodat een automatisering bijvoorbeeld alleen activeert als iets tussen bepaalde uren plaatsvindt. Op het einde kies je altijd wat er moet gebeuren: in dit geval de activering van de ventilatie.

Stel bij het schrijven van je automatisering ook de duur in, om te voorkomen dat je ventilator dagen achter elkaar blijft draaien. Bij het douchen kun je ook bijvoorbeeld een automatisering maken die je ventilator uitzet als het badkamerlicht tien minuten is uitgeschakeld.

Een automatisering kan op basis van allerlei informatie worden geactiveerd of gedeactiveerd.

Het blijft hobbyen

De verhalen over bovenstaande oplossingen zijn vrij vaak positief, maar onthoud wel: het blijven veelal hobby-apparaatjes. De Itho-module, Open Air en FanX hebben fanatieke ontwikkelaars die jouw vragen waarschijnlijk wel beantwoorden, maar er is geen officiële klantenservice die helpt bij aanhoudende klachten. Gebruik je een apparaatje als dit, dan moet je bereid zijn er wat aan te sleutelen als er iets misgaat.

Maar wie bereid is dat af en toe te doen, maakt zijn of haar huis tegen een relatief kleine investering een stuk slimmer. En wellicht raak je zelfs geïnspireerd om andere, nu nog domme, apparatuur van een digitaal brein te voorzien.

▼ Volgende artikel
Lekkende vaatwasser? Zo los je het op!
© Ilja
Huis

Lekkende vaatwasser? Zo los je het op!

Een lekkende vaatwasser is geen pretje. Het is niet goed voor het apparaat zelf, en ook niet voor je keukenvloer. Voor je meteen je telefoon pakt en een monteur laat komen, zijn er een paar dingen die je kunt doen om te kijken of je het zelf op kunt lossen. Dit zijn ze.

In dit artikel lees je: • Hoe het komt dat je vaatwasser overloopt • Welke onderdelen dat kunnen veroorzaken • Hoe je het zelf oplost

Lees ook: 7 dingen die je nooit in de vaatwasser mag stoppen

⚠️ Let op: haal altijd eerst de stekker uit het stopcontact voor je met gereedschap aan de slag gaat. 

Deurrubber

Een van de meest voorkomende redenen voor een lekkende vaatwasser is verouderd deurrubber. Dat rubber zorgt ervoor dat de deur goed sluit en dat er geen water naar buiten kan komen, maar bij oude rubbers kan dat minder goed werken. 

De deurrubbers vervangen kun je prima zelf. Meestal staat er in de handleiding van je vaatwasser hoe je dat kunt doen, maar waarschijnlijk moet je de binnenkant van de deur losmaken voor je erbij kunt. De rubbers zelf kun je bestellen op de website van de fabrikant van je vaatwasser. 

Afvoerpomp

Een andere veel voorkomende reden is een verstopte afvoerpomp. Als er etensresten of ander vuil in de afvoer komen, kan er een laag water in je vaatwasser komen te staan, en dat kan onderaan de deur gaan lekken. 

Met een beetje mazzel zit er alleen vuil vast, dat je met je vingers of een schroevendraaier los kunt maken, net als bij het doucheputje of de gootsteen. Dikke kans dat hij daarna gewoon weer doorloopt. Als dat niet het geval is, moet je waarschijnlijk de afvoerpomp vervangen. Dat is een klusje dat je in principe zelf kunt uitvoeren, maar met twee linkerhanden is het waarschijnlijk beter om een monteur te bellen. 

©Nadezhda

Sproeiarmen

Een andere mogelijkheid is een defecte sproeiarm. Die arm sproeit het water door je vaatwasser tijdens het wasprogramma. Het kan zijn dat de arm kapot is en daardoor water de verkeerde kant op spuit, of het kan zijn dat hij deels is losgekomen. Als je pech hebt, kan het water dan door de deur naar buiten komen, zodat het lijkt alsof je een lekkende vaatwasser hebt, terwijl dat in werkelijkheid wel meevalt. 

De sproeiarm kun je prima zelf checken. Kijk even of de plastic behuizing nog intact is, en of er geen rare buigingen in zitten. Check ook of de arm nog goed op zijn plek zit en of hij nog op een normale manier in de rondte kunt draaien. 

Als je sproeiarm kapot is, kun je gewoon een nieuwe aanschaffen. Hoe je de arm losmaakt hangt van je vaatwasser af, maar dat vind je wel in de handleiding, of je kunt het gewoon zien als je de rekken uit de machine haalt. Dat scheelt weer een belletje naar de monteur. 

Vaatwasseronderdelen nodig?

Bestel ze bij bol.

Leidingen

In een wat minder prettig scenario kan het probleem ook in de leidingen zitten. Die kunnen verkeerd zijn geïnstalleerd, of ze kunnen verstopt zitten. Hetzelfde geldt voor de sifon, de zwanenhals die ervoor zorgt dat het water niet terug de vaatwasser in kan lopen en nare luchtjes tegenhoudt. 

Tenzij je zelf een loodgieter bent, is het lastig om dat met eigen handen op te lossen. Als het probleem in de leidingen zit, is het dus wel een belletje waard. 

Conclusie

Een lekkende vaatwasser hoeft helemaal niet te betekenen dat het apparaat kapot is. Het kan prima zijn dat de afvoer verstopt zit, of dat er iets mis is met een simpel te vervangen onderdeel, zoals de sproeiarm. Hoe ouder de vaatwasser, des te groter de kans dat het deurrubber niet meer precies werkt zoals het zou moeten doen. 

Check dus eerst even of je het zelf kunt oplossen voor je meteen de telefoon grijpt. Als de tips hierboven niet werken, en je hebt nog steeds last van een lekkende deur of een laag water na het wasprogramma, dan is een monteur misschien geen overbodige luxe. 

▼ Volgende artikel
Zo houd je grip op je Android-notificaties
© Wesley Akkerman
Huis

Zo houd je grip op je Android-notificaties

Notificaties op je Android-smartphone kunnen ontzettend handig zijn. Als iemand een bericht stuurt, weet je dat meteen. Is er iets met de robotstofzuiger? Dan loop je nooit achter de feiten aan. To-do-lijstjes bijhouden, geen probleem. In dit artikel lees je er alles over!

Als je vindt dat je Android-apparaat je te veel meldingen stuurt, kan het handig zijn om naar een van de onderstaande opties te kijken.

  • Niet-storen-modus gebruiken
  • Notificaties snoozen
  • Notificaties op stil zetten of uitschakelen
  • Categorieën beheren

Maar eerlijk is eerlijk: al die notificaties kunnen soms meer een vloek zijn dan een zege. Helemaal nu we steeds meer apparaten slim maken en die ons ook allerlei dingen willen vertellen. En dan hebben we het nog niet eens over alle andere apps gehad, zoals voor mails, muziekbediening, brekend nieuws, et cetera. Het kan dus handig zijn om meer grip te krijgen op al die meldingen door je Android-toestel goed in te stellen. In dit artikel leggen we uit hoe je dat voor elkaar krijgt.

Niet storen aub

Een van de meest effectieve methoden om het aantal notificaties terug te dringen, is de niet-storen-modus. Dan word je, zoals de naam al doet vermoeden, voor een bepaalde tijd niet gestoord. Je ontvangt dan geen enkele melding of telefoongesprek (al kun je binnen de instellingen aangeven dat bepaalde mensen je wél mogen bellen). Na het opheffen van deze modus staan alle meldingen weer netjes in beeld – maar dan ben je in elk geval niet gestoord.

Meldingen snoozen (voor later)

Dit gebeurde onlangs nog op de redactie: we kregen een melding dat de batterijen van de Nuki Opener bijna leeg zijn. Maar dat krijgen we dan zondagavond te horen. Dan kunnen we er niets mee, want we hebben geen vervangers in huis. Dan is het goed om te weten dat je meldingen kunt snoozen en later kunt laten terugkeren. Die optie staat in de melding zelf. Is dat niet het geval, dan stel je dat in via Instellingen > Meldingen > Snoozen van meldingen toestaan.

Notificaties op stil zetten of uitschakelen

Het is sowieso altijd goed om even kritisch te kijken naar de apps die überhaupt meldingen mogen versturen. Winkel-apps of apps met digitale aankopen hebben namelijk de neiging om je lastig te vallen met aanbiedingen. Bovendien proberen games je altijd terug te halen met promoties of speciale evenementen. Erg attent natuurlijk, maar daar hebben we niet altijd tijd voor. Binnen de app-instellingen kun je mogelijk de meldingen aanpassen of uitschakelen.

Als dat niet het geval is, kunnen we dat binnen een ander menu regelen. Houd de app in kwestie kort ingedrukt en ga naar App-info (of het rondje met de i erin). Daar vind je het onderdeel Meldingen. Tik daarop en zet bijvoorbeeld alle meldingen in één keer uit. Maar je kunt ook kijken naar specifieke onderdelen. Zo kun je bijvoorbeeld bij Discord instellen dat je alleen meldingen van bepaalde kanalen of alleen privéberichten wilt ontvangen.

Een andere optie is om meldingen stil binnen te laten komen. Dat kun je via de notificatie zelf regelen door hem even ingedrukt te houden. Of je gaat naar App-info > Meldingen en daarna het onderdeel dat je zonder geluid of trilling binnen wilt laten komen. In dit voorbeeld gebruiken we WhatsApp. We tikken op Berichten. Of je dat nu via de melding of via App-info regelt, maakt niet uit: je komt in beide gevallen uit in een menu waar je kunt kiezen uit Standaard of Stil. Selecteer hier de tweede optie.

Categorieën beheren

Tot slot kijken we naar meldingscategorieën. Binnen Android worden notificaties ingedeeld in categorieën die je in één keer kunt beheren. Ook dit regel je binnen App-info. Ga naar Meldingen en vervolgens naar het onderdeel waar je liever geen notificatie van krijgt. Je kunt helemaal bovenaan de schuifregelaar naast Meldingen tonen omzetten. Dan krijg je in het vervolg niets meer van deze app. Check meteen op dezelfde pagina of er wellicht andere instellingen zijn die bij je voorkeur passen.