Misschien zijn je lampen, verwarming en slot van je voordeur al verbonden met je smarthome-systeem, maar één apparaat wordt vaak vergeten: de mechanische ventilatie. Zonde, want er zijn allerlei toepassingen te bedenken om ook dat systeem aan je netwerk te hangen.

De mechanische ventilatie in je huis bestaat vaak uit een vrij groot, log apparaat dat bijvoorbeeld in een hoek van de zolderkamer verstopt zit. Dat maakt het lastig om hem te vervangen door een slimme variant, zoals je de oude gloeilampen aan het plafond omruilt voor slimme Hue-ledlampen. Daardoor zit je vast aan je domme ventilator, die met een beetje pech al decennia oud is. Deze systemen hebben zelden tot nooit de mogelijkheid om ze met bluetooth of wifi te verbinden, waardoor je ze niet in je slimme domoticasysteem kunt opnemen.

Maar niet getreurd: zelfs deze oude apparatuur kun je met een smarthome verbinden, mits je bereid bent wat tijd en geld te investeren. Daarbij profiteer je van de traditionele manier waarop een ventilator kan worden bediend. Vaak kunnen ze verbinden met bijvoorbeeld een knop in je badkamer om snel luchtvochtigheid mee weg te zuigen, wat betekent dat ventilatoren zijn gebouwd om een aan- of uit-signaal te ontvangen. Door een speciaal apparaatje te verbinden, is het mogelijk zelf zo’n signaal te verzenden via een door jou gekozen verbinding.

Home Assistant

Voordat we beginnen hebben we een flexibel smarthomeplatform nodig. Diensten zoals Apples Woning-app en Google Home werken alleen met specifiek ondersteunde apparaten, waardoor je er niet zomaar een doe-het-zelfoplossing mee kunt verbinden. Daarom gebruiken we bij deze handleiding het platform Home Assistant, gebouwd door de Nederlander Paulus Schoutsen. Home Assistant is opensource, wat betekent dat iedereen eraan kan bijdragen en er tal van hobbyprojectjes bestaan om niet-vanzelfsprekende apparaten te verbinden.

Home Assistant moet op een zelfstandig apparaat worden geïnstalleerd dat met je draadloze internet is verbonden. Een Raspberry Pi is sterk genoeg om de software te draaien of je kunt het kant-en-klare systeem van Schoutsen kopen (de Home Assistant Green of Yellow). Op de site www.home-assistant.io staat beschreven hoe je Home Assistant draaiende krijgt en daarna bijvoorbeeld je al bestaande slimme lampen in het platform kunt voegen. Wel zo handig, want hierdoor kunnen die smarthome-apparaten straks nauw samenwerken met je ventilatie.

Itho-module

Vervolgens heb je een apparaatje nodig om je mechanische ventilator met Home Assistant te verbinden. Daarvoor bestaan verschillende methoden, waarvan de makkelijkste methode afkomstig is van een Nederlandse ontwikkelaar. Hobbyist Arjen Hiemstra heeft de zogenoemde Itho-module ontwikkeld, een apparaatje dat je rechtstreeks op de verbindingspoort van je ventilator aansluit. Je kunt hem bestellen via www.nrgwatch.nl.

De Itho-module sluit je aan op de acht pinnetjes op de printplaat van je mechanische ventilator. Vervolgens koppel je hem aan je wifi-netwerk.

De Itho-module verbindt met een aansluiting van twee rijen met elk vier pinnen op de printplaat van het ventilatiesysteem. Het is lastig te zeggen of jouw betreffende ventilator wordt ondersteund, maar Hiemstra houdt een lijst bij van apparaten die door de community zijn getest. Daaruit blijkt dat onder andere de CVE EVO-modellen, HRU 200 ECO, DemandFlow en QualityFlow met het apparaatje kunnen worden verbonden.

Deze acht pinnetjes heb je nodig om de module te verbinden.

Andere aansluitingen

Het kan zijn dat er al een apparaatje op de verbindingspoort is aangesloten. Dat is in de meeste gevallen bijvoorbeeld het draadloze verbindingssysteem waarmee een radio-afstandsbediening je ventilator aan of uit kan zetten. In dat geval kun je het al aangesloten onderdeel loskoppelen en de Itho-module op de vrijgekomen poort aansluiten. Let wel op: als je dingen verbindt of loskoppelt met een printplaat, is het verstandig eerst de ventilator van de stroom te halen.

Hiemstra verkoopt ook een tweede variant van zijn apparaatje dat gebruikt kan worden op ventilatoren met een ander soort poort. Deze ziet eruit als een soort internetaansluiting. Het kan verleidelijk zijn om dan gewoon rechtstreeks een internetkabel van de poort naar je router te leiden, maar doe dat absoluut niet: deze poort is eigenlijk een heel andere soort, waardoor een internetverbinding je ventilator kan beschadigen. Hang altijd eerst de Itho-module ertussen, waarna je die met je wifi-netwerk verbindt.

Zit er alleen een aansluiting met negen pinnen onder elkaar op je printplaat? Dan werkt het apparaatje niet op jouw mechanische ventilator.

Heeft je ventilator een soort internetpoort? Dan heb je een alternatief model van de Itho-module nodig.

Verbinden met wifi

Heb je een Itho-module met je ventilator verbonden, dan kun je vervolgens het apparaat met je netwerk verbinden. De ingebouwde wifi-module genereert automatisch zijn eigen netwerk waarmee je op een laptop of telefoon kunt verbinden. Bezoek in je webbrowser vervolgens http://192.168.4.1 en volg de getoonde stappen om het apparaat met jouw wifi-netwerk te verbinden.

Nu de module met je wifi-netwerk communiceert, hoef je alleen nog maar het apparaatje met Home Assistant te koppelen. De module communiceert niet direct met het platform, maar je kunt de internetsignalen hiervan vertalen naar Home Assistant door de integratie MQTT te installeren. Dat doe je met een simpele druk op de knop op de integraties-pagina van je Home Assistant-server. Vervolgens kun je via de add-on-pagina ook de zogeheten MQTT-broker Mosquitto installeren om het ventilatorsignaal mee te vertalen. Hierna zou de ventilator in je lijst met apparaten moeten verschijnen. Zo niet, dan vind je in dit configuratiebestand de uitleg om dit alsnog voor elkaar te krijgen.

Andere ventilatoren

Werkt jouw ventilator niet met de Itho-module, dan zijn er nog een paar alternatieven die je kunt proberen. Een andere Nederlandse hobbyist, online bekend als ‘The_Flamingo’, heeft bijvoorbeeld Open Air ontwikkeld. Dit is een vergelijkbaar apparaat dat ondersteuning biedt voor de DucoBox-ventilatoren en de Orcon MVS-15RH. Deze gadget kun je in de webshop van The_Flamingo bestellen.

Open Air is gemaakt om je ventilator te verbinden met DucoBox-ventilator.

Ontwikkelaar Marcelh1 heeft ook zijn eigen usb-dongel genaamd de FanX ontworpen. Deze kun je aansluiten op een machine met Home Assistant om ondersteuning toe te voegen voor specifiek de Orcon MVS-ventilator. Dat maakt het een ideale alles-in-één-oplossing voor dat model, al moet je het apparaatje dan wel in handen krijgen. Hij wordt namelijk sporadisch aangeboden bij webwinkel www.fan-x.eu.

Heb je een Orcon MCS? Dan is de Fan X een mooie alles-in-één-oplossing. Je moet alleen wel geluk hebben bij de aanschaf.

Zelf solderen

Bieden geen van deze oplossingen in jouw thuissituatie soelaas, dan kun je ook proberen zelf een slimme vertaler voor je ventilator te bouwen. Dat werkt bij nagenoeg alle mechanische ventilatoren die met een draadloos radiosignaal met een knop of afstandsbediening kunnen worden bestuurd. Dit is wel verreweg de moeilijkste methode om je ventilator met het netwerk te verbinden. Het vergt geduld en ervaring met solderen. Het is ook zodanig veel werk dat we deze methode niet in een kort artikel kunnen beschrijven.

Ben je desalniettemin bereid dit te proberen, dan heb je een kleine ESP32 nodig: een printplaatje met soldeerpunten dat met je wifi-netwerk kan communiceren. Verbind vervolgens een RF-transmitter met de ESP32 zodat je de radiosignalen kunt oppikken en ook verzenden. Via deze webpagina vind je speciale software waarmee je een script schrijft om het radiosignaal van jouw specifieke mechanische ventilator te dupliceren en te verzenden. Hierdoor kan de ESP32 via Home Assistant een radiosignaal naar je ventilator sturen om te starten of te stoppen.

De ESP32 is een microcontroller die met de juiste onderdelen van alles aan Home Assistant koppelt.

Lees ook: Werk met wat je hebt: creëer je eigen alarmsysteem met Home Assistant

Automatiseren

Heb je na installatie jouw mechanische ventilator in Home Assistant gekregen? Dan begint het leuke gedeelte: het bedenken van toepassingen voor de ventilator in jouw huis. In Home Assistant doe je dat aan de hand van zogeheten automatiseringen. Door te kijken naar de status van een ander apparaat, de tijd en andere informatie, kan de ventilator automatisch worden in- of uitgeschakeld.

Zo’n automatisering kan simpelweg aan een slimme knop worden gekoppeld, zodat je overal in huis de ventilator aan- of uitzet. Dat kan ook nog een stuk slimmer: de ventilatie kan bijvoorbeeld gaan draaien als de slimme lamp in je badkamer wordt ingeschakeld, zodat tijdens het douchen alle natte lucht wordt afgevoerd. Op het toilet kun je de ventilatie intens laten draaien als het licht langer dan tien minuten is geactiveerd, om na een lang toiletbezoek de gassen naar buiten te blazen.

Slimme schakelaars

Met behulp van wat slimme meters en schakelaars kan het nog ietsje handiger. Koop een slimme stroomschakelaar die verbruik meet, koppel hem met Home Assistant, en plug het apparaat tussen je stopcontact en afzuigkap. Zet je tijdens het koken de afzuigkap aan, dan kan een automatisering die piek in stroomverbruik detecteren en de ventilator aanzetten tegen de etensluchtjes. Datzelfde trucje werkt ook bij de wasdroger om de hoge luchtvochtigheid uit je bijkeuken uit te verdrijven.

Het Nederlandse HomeWizard verkoopt een slimme watermeter die laat zien hoeveel water er door je hoofdaansluiting gaat. Die is ideaal voor de ultieme automatisering in de badkamer, waarbij Home Assistant pas de ventilatie inschakelt als twee minuten achter elkaar veel water wordt gepompt en het badkamerlicht is ingeschakeld. Zo weet je zeker dat de afzuiging alleen tijdens het douchen draait, en niet als je bijvoorbeeld even het licht aanzet om je tanden te poetsen.

Alleen de ventilatie aanzetten als de douche loopt? Je kunt je ventilator koppelen aan de data van een slimme watermeter, zoals deze van HomeWizard.

Proces zelf bedenken

Een automatisering maak je vrij eenvoudig in Home Assistant. Open de webinterface van het platform in je browser en ga naar Instellingen / Automatiseringen. Daar kun je vervolgens twee dingen: een blauwdruk openen of je eigen automatisering bouwen. Een blauwdruk is feitelijk een vooraf bedachte automatisering, waar je zelf alleen nog maar even de gewilde apparaten in aanvinkt. Bij een nieuwe automatisering moet je zelf het proces bedenken.

Gelukkig is daar geen programmeerkennis voor vereist: op de webpagina wordt een simpel vragenformulier getoond, dat je het beste kan zien als een tijdlijn. Je vult in wat er moet gebeuren onder welke omstandigheden: je kunt een automatisering laten afhangen van meerdere stappen, zodat een automatisering bijvoorbeeld alleen activeert als iets tussen bepaalde uren plaatsvindt. Op het einde kies je altijd wat er moet gebeuren: in dit geval de activering van de ventilatie.

Stel bij het schrijven van je automatisering ook de duur in, om te voorkomen dat je ventilator dagen achter elkaar blijft draaien. Bij het douchen kun je ook bijvoorbeeld een automatisering maken die je ventilator uitzet als het badkamerlicht tien minuten is uitgeschakeld.

Een automatisering kan op basis van allerlei informatie worden geactiveerd of gedeactiveerd.

Het blijft hobbyen

De verhalen over bovenstaande oplossingen zijn vrij vaak positief, maar onthoud wel: het blijven veelal hobby-apparaatjes. De Itho-module, Open Air en FanX hebben fanatieke ontwikkelaars die jouw vragen waarschijnlijk wel beantwoorden, maar er is geen officiële klantenservice die helpt bij aanhoudende klachten. Gebruik je een apparaatje als dit, dan moet je bereid zijn er wat aan te sleutelen als er iets misgaat.

Maar wie bereid is dat af en toe te doen, maakt zijn of haar huis tegen een relatief kleine investering een stuk slimmer. En wellicht raak je zelfs geïnspireerd om andere, nu nog domme, apparatuur van een digitaal brein te voorzien.

In de rubriek Waar voor je geld gaan we een aantal keer per week op zoek naar de beste producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Deze keer kijken we naar condensdrogers. Welke modellen zijn er te koop voor onder de 500 euro en wat zijn de mogelijkheden?

Een condensdroger is een type wasdroger dat vocht uit je wasgoed onttrekt en opvangt in een ingebouwd reservoir of via een afvoerslang afvoert. In tegenstelling tot luchtafvoerdrogers heeft een condensdroger geen externe afvoer nodig, wat hem flexibel maakt in gebruik en daardoor nagenoeg overal kunt plaatsen. Condensdrogers zijn doorgaans goedkoper in aanschaf dan warmtepompdrogers, maar verbruiken wel meer energie. We vonden vijf exemplaren van minder dan 500 euro.

Beko DCU8235BXT

De Beko DCU8235BXT is een gebruiksvriendelijke condensdroger met een capaciteit van 8 kg, geschikt voor gezinnen of huishoudens met regelmatig wasgoed. Hij beschikt over diverse programma’s, waaronder opties voor katoen, synthetisch, sportkleding en delicate stoffen. De AquaWave-trommel zorgt voor een zachte behandeling van je kleding, wat de slijtage beperkt. De droger produceert gemiddeld 66 dB aan geluid. Het water wordt opgevangen in een intern reservoir, maar kan ook via een afvoerslang worden weggespoeld. Dit model is niet voorzien van de nieuwste technologieën, maar biedt alles wat je nodig hebt voor betrouwbaar dagelijks gebruik.

Uitgestelde start: Ja
Vulgewicht: 8kg
Type deur: glas
Fabrieksgarantie: 2 jaar (10 jaar op de motor)

Sharp KDNCB8S7PW91BX 

Deze condensdroger van Sharp is ontworpen met het oog op eenvoud en efficiëntie. De machine biedt 15 programma’s, waaronder instellingen voor katoen, synthetisch, gemengde was en snelle droogbeurten. Het display is helder en overzichtelijk en toont duidelijk de resterende tijd. De bediening is eenvoudig, wat hem geschikt maakt voor gebruikers die vooral gemak zoeken. De wateropvang gebeurt in een reservoir dat handmatig geleegd moet worden, tenzij je kiest voor aansluiting op de afvoer. Voor wie een betrouwbare, eenvoudige droger zoekt zonder poespas, is dit een goede keuze.

Uitgestelde start: Ja
Vulgewicht: 8kg
Type deur: dicht
Fabrieksgarantie: 2 jaar

Hisense DH3S802BW2

De Hisense DH3S802BW2 is een moderne warmtepompdroger met een capaciteit van 8 kg en diverse slimme functies. Deze droger is uitgerust met ConnectLife, waarmee je hem via een app op je smartphone kunt bedienen. Ook beschikt hij over een stoomfunctie, die helpt om kreukels te verminderen en kleding op te frissen. De trommel is binnenin verlicht en de bediening is overzichtelijk, met een groot display dat de resterende tijd toont. De machine beschikt over programma’s voor onder andere katoen, wol en delicate stoffen. Hoewel het energieverbruik lager is dan bij een standaard condensdroger, duurt het droogproces gemiddeld wel wat langer.

Uitgestelde start: Nee
Vulgewicht: 8kg
Type deur: glas
Fabrieksgarantie: 2 jaar

Beko DF8421TX0

De Beko DF8421TX0 is een warmtepompdroger met een ruime inhoud van 8 kg. Dankzij de EcoGentle-technologie blijven kleuren langer mooi en wordt kleding zachter behandeld. De AquaWave-trommel met speciale patronen zorgt ervoor dat kleding minder slijt tijdens het drogen. Dit model beschikt over 15 programma’s, waaronder opties voor sportkleding, jeans en wol. Ook is er een anti-kreukfase na het drogen, wat handig is als je niet meteen de was uit de machine haalt. De machine is wat ouder (model 202), maar is nog steeds te koop. Oorspronkelijk was het energielabel A++, maar omgerekend naar de huidige meetmethode is dat nu een E-label geworden. Handige extra’s zijn de startuitstelfunctie en het duidelijke display met resttijdindicatie.

Uitgestelde start: Ja
Vulgewicht: 8kg
Type deur: glas
Fabrieksgarantie: 2 jaar (10 jaar op motor)

Frilec KOBLENZ 8600 TK

De Frilec KOBLENZ8600TK is een eenvoudige, degelijke condensdroger en beschikt over meerdere standaardprogramma’s, zoals katoen, synthetisch en extra droog. De bediening is rechttoe rechtaan en het display toont de resterende droogtijd. Met een geluidsniveau van ongeveer 65 dB is hij niet de stilste, maar ook zeker niet storend in een gemiddelde omgeving. De droger heeft energielabel F, wat betekent dat hij relatief veel stroom gebruikt vergeleken met warmtepompdrogers. Het water dat uit het wasgoed wordt gehaald, wordt opgevangen in een waterreservoir. Deze moet handmatig geleegd worden, tenzij je hem aansluit op een afvoer.

Uitgestelde start: Ja
Vulgewicht: 8kg
Type deur: glas
Fabrieksgarantie: 5 jaar

Aangebrand eten, vibrerende pannen of ongelijke resultaten: wie net begint met koken op inductie kan tegen dit soort frustraties aan lopen. Gelukkig zijn ze makkelijk te voorkomen. Wij vertellen wat de meest gemaakte fouten zijn bij het koken op inductie én hoe je ze voorkomt.

Fout 1: Verkeerde pannen gebruiken

Een klassieke fout bij het koken op inductie is het gebruik van pannen die eigenlijk niet geschikt zijn voor dit type kookplaat. Inductie werkt via een magnetisch veld dat de bodem van de pan rechtstreeks verwarmt. Zijn jouw pannen niet magnetisch, dan is het gevolg een tragere opwarming, ongelijke garing en onnodig veel energieverbruik. Soms reageert een inductiekookplaat helemaal niet op gewone pannen.

Weet je niet zeker of jouw pannen geschikt zijn voor inductie? Doe dan de magneettest: pak een (koelkast)magneet en houd 'm tegen de bodem van de pan. Plakt de magneet stevig vast? Dan is de pan geschikt voor inductie. Glijdt de magneet weg of is de magnetische werking veel te zwak? Dan kun je beter niet koken met deze pan. 

Extra tip: als je nieuwe pannen voor je inductiekookplaat wilt kopen, let dan niet alleen op de magnetische werking. Ook de dikte van de bodem is belangrijk. Pannen met een bodem van minstens 4 à 5 mm dik verminderen de kans op aanbranden en trillen bij hoog vermogen. Kies daarnaast voor keukengerei van hout of siliconen; dat voorkomt krassen aan de onderkant van de pan. 

Fout 2: Kookzones niet goed benutten

Een inductiekookplaat werkt het best met pannen die qua formaat goed door de kookzone worden herkend. Zet je een pan neer die veel kleiner is dan de kookzone, dan kan het zijn dat de plaat hem niet detecteert of dat er minder vermogen beschikbaar is. Er gaat echter geen warmte verloren: alleen het deel van de pan dat binnen het magnetisch veld valt, wordt verwarmd. Een pan die juist groter is dan de kookzone kan leiden tot ongelijkmatige verhitting, omdat alleen het middendeel voldoende wordt opgewarmd. Let er daarnaast op dat de bodem van de pan vlak en schoon is, zodat het contact met het glasoppervlak optimaal blijft. Een kromgetrokken of vuile bodem kan de werking verstoren.

©vectorizer88 - stock.adobe.com

Fout 3: Te snel opwarmen

Inductie warmt veel sneller op dan gas. Daardoor zetten veel mensen het vermogen al snel te hoog, met als gevolg dat olie of eten kan aanbranden. Het is slimmer om op een lagere stand te beginnen en de temperatuur geleidelijk op te voeren, zeker bij bakken of sudderen. Voor water koken mag je gerust vol vermogen gebruiken, maar bij braden is dat vaak niet nodig. Merk je dat je pan gaat trillen of de kookplaat een zoemend geluid maakt, dan staat hij waarschijnlijk te hoog. Gebruik bovendien olie of vet met een hoog rookpunt, zoals arachideolie, zonnebloemolie, kokosolie of geklaarde boter (ghee). Daarmee voorkom je dat het vet te snel verbrandt.

Fout 4: Boostfunctie te veel gebruiken 

Veel inductiekookplaten hebben een boostfunctie die het vermogen tijdelijk flink opschroeft. Ideaal om snel een pan met water aan de kook te brengen of grote hoeveelheden soep of pasta te verhitten. Voor delicate bereidingen is de booststand minder geschikt, omdat de pan dan zo heet wordt dat eten kan aanbranden of ongelijk gaart. Gebruik hem dus met beleid: handig als je snel kracht nodig hebt, maar niet bedoeld om continu op te koken.

Fout 5: Niet goed schoonmaken 

Vlekken en etensresten op je inductiekookplaat zijn niet alleen onhygiënisch, ze kunnen ook blijvende schade veroorzaken. Vooral suikers zijn verraderlijk: die kunnen bij verhitting het glasoppervlak aantasten. Ook verbrande resten laten vaak hardnekkige vlekken achter en kunnen het glas op den duur verkleuren of zelfs doen barsten. Maak de kookplaat daarom na gebruik altijd schoon. Gebruik een licht vochtige doek met een mild reinigingsmiddel, zoals een beetje afwasmiddel of een speciaal middel voor inductiekookplaten. Voor aangekoekte resten is een speciale kookplaatschraper handig. Vermijd schuurmiddelen en schuursponsjes, want die veroorzaken krassen en maken het glas dof.