Toen de Toyota bZ4x in de showroom verscheen, bleek de elektrische SUV niet helemaal vrij van kinderziekten. Maar volgens het Japanse merk, dat toch een uitstekende reputatie in stand moet houden, zijn alle problemen met de bouwkwaliteit en sturing van de elektrische aandrijflijn nu verholpen. Tijd voor een test!

©Igor Stuifzand | ID.nl

Eerst even een rondje om de Toyota bZ4x

De Toyota bZ4x Dynamic die wij testen is in de kleur Pacific Blue gespoten. Dat staat ’m chic, maar met deze lak komt het ontwerp van de bZ4x wat ons betreft niet helemaal tot zijn recht. Rond de wielen, de dorpels en de bumpers zitten namelijk robuuste matzwarte ‘stootkussens’, maar die vallen in hun donkerblauwe omgeving nauwelijks op. “Gelukkig niet!”, zul je misschien roepen, maar wij vinden die ongelakte beschermlijsten wel iets robuusts hebben. Het is weer eens iets anders!

©Igor Stuifzand | ID.nl

De Toyota bZ4x oogt groter dan hij daadwerkelijk is. Hij heeft een lengte van 4,69 meter, en dat is nog geen 5 centimeter meer dan de Corolla Touring Sports. Met een hoogte van 1,60 meter torent de bZ4x wel 16,5 centimeter boven die stationwagon uit, natuurlijk deels gedwongen door de batterijmodules die in de vloer van de auto zijn verwerkt.

Gelukkig heeft Toyota van de bZ4x geen windtunnel-eenheidsworst gemaakt. Nu heeft de auto heus wel een betere stroomlijn dan een dichte garagedeur, maar van een Tesla-achtig silhouet is geen sprake. En dat is wel zo verfrissend. Opvallend: de bZ4x heeft geen wisser op de achterruit. De lucht die tussen de twee windgeleiders op de achterste hoeken van het dak stroomt, moet de achterruit droog blazen. Op de snelweg lukt dat wel, maar in stedelijk verkeer blijkt die theorie helaas niet op te gaan.

©Igor Stuifzand | ID.nl

Niet alleen Toyota’s exterieurontwerpers hebben zich met de bZ4x van hun beste kant laten zien, ook de designers van het interieur gaven hun creativiteit de vrije loop. Met zijn hoge plaatsing, bijna helemaal tegen de voorruit aan, springt het digitale instrumentarium meteen in het oog. Je leest alle informatie bóven het stuur af, in plaats van er direct achter. Peugeot gebruikt een soortgelijke lay-out; blijkbaar vinden ze het in Japan een goed idee. Net als wij, want de informatie is gemakkelijk in één oogopslag af te lezen en gaat niet schuil achter de rand van het stuur.

©Igor Stuifzand | ID.nl

Wat ook opvalt, is de mooie afwerking van het dashboard, dat met dezelfde stoffen bekleding is overtrokken als de stoelen. Verder zien we pianolakpaneeltjes en zachte kunststoffen, maar Toyota heeft ook veel minder mooi, goedkoop ogend plastic toegepast.

Het centrale aanraakscherm van het multimediasysteem heeft een formaat van 12,3 inch. Soms is het even zoeken naar de juiste functie; zo blijkt dat alle veiligheids- en rijhulpsystemen juist met de knopjes op het stuur via een display in het instrumentarium te bedienen zijn. Zodra je daar eenmaal achter komt, stel je nooit meer vragen. De rijrichting kan met een druk-/draaiknop op de middentunnel worden geselecteerd.

©Igor Stuifzand | ID.nl

Is de Toyota bZ4x een praktische auto?

Aan leefruimte voor de inzittenden geen gebrek, zeker als je het formaat van de bZ4x in ogenschouw neemt. De auto is 26 centimeter korter dan de Tesla Model Y, en dat maakt 'm natuurlijk automatisch minder ruim. Voorin zit je riant, maar ook achterin is ruimschoots voldoende been- en hoofdruimte. Doordat de portieren breed openzwaaien, is de entree bovendien royaal.

Hoewel een dashboardkastje ontbreekt, kom je voor kleine spulletjes weinig ruimte tekort. Doordat de Toyota bZ4x zijn elektromotor voorin heeft liggen, vind je in de neus geen ‘frunk’. Samen met de laadkabel moet alle bagage achterin. Met de achterbank omhoog heeft de kofferruimte in een inhoud van 452 liter. Toereikend voor je dagelijkse behoeften, maar ook niet meer dan dat. Hoe groot het laadruim is wanneer je de achterbank hebt neergeklapt, geeft Toyota niet op in de brochure. Doordat de achterruit vrij vlak ligt, worden de praktische mogelijkheden van de laadruimte wel enigszins beperkt. De bZ4x mag een aanhangwagen met een (geremd) gewicht van 750 kilo trekken. Ook daarmee zet de bZ4x geen nieuwe maatstaf.

©Igor Stuifzand | ID.nl

Wat kost de bZ4x en wat heeft de auto voor die prijs allemaal te bieden?

Prijzen van de Toyota bZ4x starten bij 47.090 euro. Daarmee zit de fiscale waarde van de auto boven de SEPP-grens en kom je dus niet in aanmerking voor aanschafsubsidie. Bij sommige concurrenten is dat wel het geval. Daar staat echter tegenover dat de Toyota bZ4X vanaf de basisuitvoering al een redelijk complete standaarduitrusting heeft.

De Business-versie heeft bijvoorbeeld automatische airco met twee temperatuurzones, een multimediasysteem met 8-inch touchscreen, adaptieve cruisecontrol en 18-inch lichtmetalen wielen. Standaard op elke bZ4x is Toyota Safety Sense, een veiligheidspakket met verkeersbordherkenning, actieve rijbaanassistentie en pre-collision warning, dat je waarschuwt voor een dreigende aanrijding. Bij de duurste Premium-uitvoering is daar dodehoekbewaking aan toegevoegd.

©Igor Stuifzand | ID.nl

Wij testten de bZ4x in de Dynamic-uitvoering. Deze versie staat voor 52.995 euro in de prijslijst. Boven op de basisuitrusting krijg je in deze versie onder meer een elektrisch bedienbare bestuurdersstoel, stuur- en stoelverwarming, een 360-gradencamera met parkeersensoren voor en achter, een draadloze telefoonlader, een automatisch bediende achterklep en een multimediasysteem met 12,3-inch aanraakscherm en geïntegreerde navigatie. Elke bZ4x heeft af-fabriek een warmtepomp. De standaard boordlader heeft een vermogen van 11 kW.

©Igor Stuifzand | ID.nl

Bij Toyota beginnen de tarieven voor private-lease bij 599 euro per maand (op basis van een contract van 72 maanden en 5.000 kilometer per jaar). Je krijgt de bZ4x dan in de Active-uitvoering, zonder extra’s. Wat interessant is als je de bZ4x privé aanschaft: Toyota biedt 10 jaar fabrieksgarantie, tot een maximum van 200.000 kilometer. Op de batterij blijft de garantie zelfs tot 300.000 kilometer geldig. Geen concurrent die Toyota op garantiegebied kan overtreffen.

©Igor Stuifzand

Wat zijn de concurrenten van de Toyota bZ4x?

De Toyota bZ4x opereert in een populaire en drukbezette hoek van de EV-markt. De auto wordt ingeschaald in het zogenaamde C-SUV-segment, waar ook elektrische modellen als de Volkswagen ID.4, de BMW iX1, de Skoda Enyaq iV, de Nissan Ariya, de Audi Q4 e-tron en de Tesla Model Y actief zijn (hoewel de Skoda en Tesla duidelijk een maatje groter zijn). In de nabije toekomst komt de Renault Scénic E-Tech Electric daar nog bij, terwijl de Cupra Tavascan met een vergelijkbaar formaat een nadrukkelijk sportievere koers vaart.

©Igor Stuifzand | ID.nl

Ook de Subaru Solterra is een concurrent van de Toyota. We noemen dit model even apart, want hij is grotendeels identiek aan de Toyota bZ4x. De Solterra wordt echter uitsluitend geleverd met vierwielaandrijving. Dat wil zeggen: naast de standaard elektromotor op de vooras heeft de Solterra altijd een tweede elektromotor op de achteras. Een versie met enkel voorwielaandrijving is er niet.

In de Solterra, die uiterlijk slechts in detail afwijkt van de Toyota, beschik je over een systeemvermogen van 218 pk. Overigens kan de Toyota bZ4x ook met deze aandrijflijn worden geleverd. Een hoger trekgewicht levert vierwielaandrijving overigens niet op.

©Igor Stuifzand | ID.nl

De accutechniek en aandrijflijn van de bZ4x onder de loep

Toen de Toyota bZ4x op de markt verscheen, bleek de auto niet vrij van kwaaltjes. Veel kritiek ging uit naar de elektrische architectuur: de auto bleek niet in staat om ook maar een beetje in de buurt te komen van de opgegeven WLTP-actieradius. Toyota was veel te voorzichtig geweest met de voor de accu benodigde stroombuffer, gaf het Japanse merk later zelf ook toe. Terwijl de boordcomputer aangaf dat de batterij helemaal leeg was, bleek er in werkelijkheid nog 8 procent stroom in te zitten. Toyota pareerde de aanvankelijke kritiek met een grondige update van de software. Sindsdien springt de bZ4x niet alleen zuiniger om met zijn energie, maar moet hij ook dicht in de buurt kunnen komen van de WLTP-range.

©Igor Stuifzand | ID.nl

Afhankelijk van de gekozen uitvoering kan volgens WLTP-opgave een afstand van 446 tot 512 kilometer op een volle accu worden gereden. Dat verschil zit ’m onder meer in de wielen: de Business en Active staan op 18-inch lichtmetaal, terwijl de duurste Premium-uitvoering op 20 inch staat. Ongeacht de gekozen motorvariant – met enkele 204 pk sterke elektromotor op de vooras of met vierwielaandrijving en 218 pk – beschikt de bZ4x over een batterij met een capaciteit van 71,4 kWh. Volgens de lijst met technische specificaties bij de testauto, is daarvan 64 kWh bruikbaar.

Laden doet de bZ4x met een maximumvermogen van 150 kW. Van 10 naar 80 procent aan de DC-snellader neemt 30 minuten in beslag, met 11 kW aan een AC-lader duurt het zes uur en drie kwartier om de batterij helemaal op te laden. Onhandig is de positie van de laadpoort: bij het linker voorwiel. Je moet dus altijd op zoek naar een laadpaal links van de auto, of eentje bij een parkeerplaats waar je vooruit naartoe kunt rijden.

©Igor Stuifzand | ID.nl

Hoe presteert de Toyota bZ4x op onze standaard verbruiksronde?

Toyota communiceert zelf geen verbruikscijfers voor de bZ4x, dus hebben we deze opgezocht op basis van het kenteken van de testauto. Volgens de gegevens van de RDW is het WLTP-verbruik vastgesteld op 14,7 kWh/100 km. Dat wordt nog een hele uitdaging om tijdens de verbruiksronde te evenaren, maar de omstandigheden zijn de Toyota gunstig gezind.

Het is een lichtbewolkte zomeravond met weinig wind, en de temperatuur schommelt tussen de 18 en 19 graden Celsius. De airco van de Toyota hoeft dus nauwelijks iets te doen. Op die airco zit ook een Eco-functie, voor een (nog) lager energieverbruik. Die komen we in andere testauto’s zelden tegen, dus laten we die knop tijdens de testronde onbenut.

Met een knopje links naast de keuzeschakelaar voor de rijrichting kan ‘one-pedal driving’ worden geactiveerd. Die functie gebruiken we wel. Overigens komt de bZ4x bij het lossen van het acceleratie-/deceleratiepedaal niet geheel tot stilstand. Je moet het rempedaal dus alsnog gebruiken om helemaal tot stilstand te komen.

©Igor Stuifzand | ID.nl

Tot ongeveer halverwege de testroute blijft het verbruikscijfer op de boordcomputer keurig rond de 15,0 kWh/100 km schommelen. Maar dan draaien we de snelweg op en zetten we de adaptieve cruisecontrol op 130 km/u. Hogere snelheden betekenen een hoger energieverbruik: we zien op de boordcomputer dat het gemiddelde verbruik binnen 20 snelwegkilometers is opgelopen naar 16,8 kWh/100 km. Blijkbaar kost het de bZ4x heel veel energie om zich een baan door de atmosfeer te werken. Cijfers van TravelCard beamen dat: op www.praktijkverbruik.nl wordt voor de Toyota bZ4x een praktijkgemiddelde van 22,2 kWh/100 km opgegeven, gemeten over het volledige jaar.

Wanneer we de snelweg verlaten en via provinciale buitenwegen (80 km/u) en nog een stuk snelweg (met de cruisecontrol op 100 km/u) richting het eindpunt van de verbruiksronde rijden, zien we dat de boordcomputer is teruggezakt naar een gemiddelde van 15,2 kWh/100 km. Dat noteren we als resultaat. Op basis van een netto batterijcapaciteit van 64 kWh ligt daarmee een range van 422 kilometer binnen bereik. Rijd je echter veel snelwegkilometers, dan moet je met de bZ4x toch ernstig rekening houden met een aanzienlijk hoger stroomverbruik en een veel kleinere actieradius.

©Igor Stuifzand | ID.nl

En hoe bevalt de Toyota bZ4x op de weg?

Wanneer je voor het eerst achter het stuur van de bZ4x stapt, is het even wennen aan de hoge positie van het instrumentarium. Je ziet echter al snel het voordeel ervan in: alle primaire informatie is overzichtelijk in je blikveld geclusterd. Met de software-update is bij de gegevens over de batterijvulling ook de stroomreserve in procenten toegevoegd; aanvankelijk werd dat alleen aangeduid in kilometers.

De bediening van het multimediasysteem via het centrale 12,3-inch aanraakscherm laat zich snel en gemakkelijk doorgronden. Helemaal foutloos is de software echter nog niet, want in de testperiode begon de navigatie regelmatig Engels te praten. We kregen tussentijds zelfs een keer een aanwijzing in een Scandinavische taal voorgeschoteld.

©Igor Stuifzand | ID.nl

Belangrijkste pluspunt van de Toyota bZ4x is zonder meer zijn rijcomfort. Je zit in een erg fijne stoel die je lijf op de juiste plekken een goede ondersteuning geeft. Klein missertje, maar dan leggen we veel zout op een arm slakje: de armleuningen in de deurpanelen en op de middentunnel zitten niet precies op dezelfde hoogte. Daardoor zit je nooit helemaal ontspannen en loop je na een lange rit kans op een verkrampte schouder of nekspier.

Nu we toch in de zeurmodus zitten: vanuit de wielkuipen en rond de omlijsting van de voorruit steken betrekkelijk veel rijgeluiden de kop op. Daardoor loopt de algehele comfortbeleving toch een klein deukje op.

Jammer, want het onderstel van de Toyota bZ4x is van hoge kwaliteit. Het kost veel autofabrikanten de grootste moeite om de invloed van het zware accupakket op het rijgedrag goed onder controle te krijgen, maar bij de bZ4x is dat Toyota absoluut goed gelukt. Op glooiingen in het wegdek voel je de auto soepel in- en uitveren, zonder dat hij gaat deinen. Daar staat tegenover dat de schokdempers de wielen bij korte hobbels en op scherpe hobbels keurig in bedwang houden, zonder te gaan slaan.

Ook de besturing is erg prettig, met een mooie dosering van de tegendruk als je van richting verandert. Veel contactgevoel met de voorwielen is er niet, maar je wijkt bij het indraaien van het kleine stuurtje zelden van de ingeschatte lijn. De bZ4x is geen auto die tot gooien en smijten uitnodigt, maar als je een keer een wat sneller bochtje meepikt, hoef je heus niet alle zeilen bij te zetten om uit de berm te blijven. De bZ4x is een erg prettige reisauto, die echter nóg fijner zou zijn met een wat betere geluidsisolatie. En armleuningen die recht werden gezet…

©Igor Stuifzand | ID.nl

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Gek op Italiaans eten? Kijk dan eens naar een pizzarette: een elektrische tafeloven waarbij iedereen aan tafel zijn eigen mini-pizza's kan beleggen en bakken. Wij vonden er vijf voor je.

Een pizzarette is een elektrische tafeloven met een terracotta koepel, vergelijkbaar met gourmetten. Iedereen aan tafel belegt zijn eigen mini-pizza en schuift deze via openingen in de oven. Binnen enkele minuten heb je een versgebakken, krokante pizza. Het is een gezellige, sociale manier om samen te eten. Wij vonden vijf mooie modellen voor een gezellige avond voor minder dan 100 euro.

Emerio PO‑115848 Pizzarette

Dit model van Emerio is geschikt voor zes personen maar heeft een iets ander ontwerp. De terracottadom is gecombineerd met een stevige kunststof basis met antislipvoetjes. Het apparaat gebruikt ongeveer 1200 watt, wat betekent dat de pizzarette snel op temperatuur komt. De bakplaat is voorzien van een antiaanbaklaag waardoor deeg niet blijft plakken en je weinig tot geen olie nodig hebt. Je kunt de pizzarette niet alleen voor pizza gebruiken; met de zes bijgeleverde spatels maak je ook minipannenkoekjes of wraps. Bovenop de dom bevinden zich kleine openingen zodat stoom kan ontsnappen, wat een knapperige korst bevordert. Een controlelampje laat zien wanneer de oven klaar is voor gebruik.

Review.nlis hét testpanel-platform van Kieskeurig.nl waar je als consument de unieke kans krijgt om de nieuwste producten, zoals elektronica en huishoudelijke apparaten, uitgebreid thuis te proberen. Het concept is eenvoudig: je meldt je aan voor specifieke testacties die jou aanspreken. Word je geselecteerd, dan ontvang je het product om het enkele weken in je eigen omgeving te gebruiken.

In ruil voor deze ervaring deel je jouw ongezouten, eerlijke mening in een review om andere kopers te helpen. Na de testperiode is het zelfs soms mogelijk om het product met een mooie korting over te nemen.

Ariete 919 pizzaoven

Wat deze pizzarette uniek maakt, is de speciale 'Pre-Bake' functie op de platte bovenkant van de handgemaakte terracotta koepel. Hiermee bak je het deeg kort voor voordat je het belegt, wat garandeert dat je pizza’s een perfecte, krokante bodem krijgen en niet zompig worden door de tomatensaus. De poreuze terracotta koepel absorbeert bovendien vocht tijdens het bakken, wat bijdraagt aan die authentieke steenoven-smaak. Dankzij het krachtige vermogen van 1500 Watt zijn de creaties in slechts enkele minuten gaar en knapperig. De set is compleet uitgevoerd met acht geïsoleerde bakspatels en een handige deeguitsteker, zodat je direct aan de slag kunt. Of het nu voor een kinderfeestje is of een uitgebreid diner, met deze Emerio Pizzarette wordt samen eten een culinair feestje zonder gedoe.

Emerio PO‑115985 Pizzarette

Voor kleinere gezelschappen is er de Emerio PO‑115985. Deze compacte pizzarette is ontworpen voor vier personen en heeft een vermogen van 900 watt. Net als bij de andere modellen zorgt een terracottadom voor een gelijkmatige warmteverdeling. De bakplaat is voorzien van een antiaanbaklaag waardoor je deeg of andere ingrediënten eenvoudig omdraait. Het apparaat wordt geleverd met vier hittebestendige spatels en heeft ventilatieopeningen om overtollige stoom af te voeren. Met dit toestel bak je niet alleen pizza’s; je kunt er ook kleine broodjes of taartjes mee maken. Doordat het model compacter is, neemt het minder ruimte in op tafel.

Tristar PZ‑9160 Pizza Festa Gourmet

De Tristar PZ‑9160 onderscheidt zich doordat hij drie functies combineert: pizza’s bakken, raclette en gourmetten. Dit tafeltoestel van 1800 watt heeft een grote ronde bakplaat waarboven je een terracottadom plaatst voor pizza’s. Onder dezelfde kap kun je ook kleine pannetjes gebruiken voor kaas of vlees; ze zijn voorzien van een antiaanbaklaag en worden verlicht door een indicatielampje. De temperatuur stel je handmatig in via een draaiknop en een controlelampje geeft aan wanneer het toestel warm is. De set wordt geleverd met zes spatels, zodat je met zes personen kunt koken. Dankzij de antislipvoetjes blijft de unit stabiel op tafel. De PZ‑9160 is sinds 2021 verkrijgbaar.

Emerio Pizzarette PO‑1158471

De Emerio PO‑1158471 is de vierpersoonsversie van de bekende pizzarette. Dit apparaat verbruikt ongeveer 1100 watt en heeft een keramische bakplaat met een antiaanbaklaag, zodat pizza’s niet vastplakken. De terracottadom zorgt voor een gelijkmatige warmte en een knapperige korst. Openingen aan de bovenkant laten stoom ontsnappen en voorkomen dat de pizza te vochtig wordt. Bij de set krijg je vier spatels met geïsoleerde handvatten. Omdat dit model kleiner is, neemt het niet veel plaats in op tafel en is het ook geschikt voor kleinere huishoudens. De pizzarette is geschikt voor gebruik met kant‑en‑klare pizzabodems of zelfgemaakt deeg.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.