ID.nl logo
Gratis software: de beste freeware-tips van januari
© Reshift Digital
Huis

Gratis software: de beste freeware-tips van januari

Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij hun gratis software wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste programma’s van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Elke maand zet Computer!Totaal de beste freeware voor je op een rijtje. Vanaf nu verzamelen we alle links op één pagina, een handig overzicht dat elke maand wordt aangevuld. Zo hoef je nooit meer een gratis programma te missen. De verzamelpagina vind je op computertotaal.nl/freeware.

Tip 01: Snelle viewer

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Google Picasa is ter ziele. Afgezien van de catalogusfunctie van dit programma is ook de ingebouwde ‘fotoviewer’ niet meer beschikbaar. Als je Windows 10 gebruikt, ben je overgeleverd aan de standaard-app Photos. Deze app start op veel systemen net iets te langzaam en dat is vervelend. Honeyview is een goed alternatief. Het programma toont snel een grote voorbeeldweergave als je op een fotobestand dubbelklikt. Vervolgens kun je onder andere door je afbeeldingen bladeren, ze roteren of een diavoorstelling starten. Ondanks de vele functies is Honeyview toch overzichtelijk. Honeyview ondersteunt alle bekende afbeeldingsindelingen. Puntje van aandacht: wees alert tijdens de installatie; zo voorkom je ongewenste extra’s. Na de installatie dien je in Windows 10 aan te geven dat je Honeyview wilt gebruiken als standaardprogramma om je foto’s te bekijken. Ga via Windows-toets+I naar de instellingen en kijk bij Systeem / Standaard-apps / Fotoviewer. Kies hier voor Honeyview. Je kunt deze aanpassing altijd weer ongedaan maken.

©PXimport

Tip 02: Sneltoetsen

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Een programma als Clavier+ zou eigenlijk overbodig moeten zijn: de functies zouden gewoon in Windows zelf moeten zitten … Clavier+ kan sneltoetsen koppelen aan acties. Je kunt met Clavier+ toetscombinaties instellen om bijvoorbeeld een programma te starten, standaard tekst te typen of een map te openen. Klinkt ingewikkeld? We raden je aan om even met het programma te experimenteren, dan merk je snel dat Clavier+ je veel tijd en muisklikken bespaart. Naast het starten van programma’s, mappen openen en het automatiseren van teksten kun je ook websites laten open door Clavier+. Zo kun je bijvoorbeeld met Ctrl+M de website https://mail.google.com laten openen.

Je kunt de acties die je instelt met Clavier+ overal in Windows gebruiken of koppelen aan een specifiek programma. Standaard heeft Clavier+ al enkele sneltoetsen voor je ingesteld. Zo open je met Windows-toets+N het kladblok en plaats je met Windows-toets+Shift+E het euroteken.

©PXimport

Tip 03: CCleaner-kloon

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Eusing Cleaner voldoet aan de omschrijving ‘beter slim gepikt dan slecht verzonnen’. Het programma lijkt een kloon van CCleaner, een van de meest populaire schoonmaakprogramma’s. We bespreken Eusing Cleaner omdat het programma regelmatig op internet wordt genoemd vanwege goede prestaties. Een paar onderzoekjes op een testsysteem wijzen anders uit. Eusing Cleaner is goed in staat om tijdelijke bestanden te verwijderen uit bijvoorbeeld je browsers of achtergebleven restjes van installaties, maar CCleaner doet dit beter. Zo spoorde Eusing Cleaner ruim 2 GB op aan overbodige bestanden, terwijl CCleaner bijna 8 GB aan ruimtevreters kon vinden. Eusing Cleaner start wel iets sneller dan CCleaner en is, mede omdat de functies beperkter zijn, overzichtelijker dan ‘het origineel’.

De hoge moeilijkheidsgraad van deze tip heeft niets te maken met de gebruiksvriendelijkheid, maar geldt voor alle schoonmaakprogramma’s in het algemeen. Omdat Eusing Cleaner ook je register kan opschonen (en dat is nooit zonder risico!) is enige voorzichtigheid geboden. Kijk goed welke onderdelen je laat opschonen en laat instellingen en/of schoonmaakroutines die je niet kent met rust.

©PXimport

Tip 04: Weg ermee!

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Soms lukt het niet om een bestand te verwijderen via Windows Verkenner. De toegang wordt geweigerd of je krijgt een andere foutmelding. Als je DeadLock achter de hand houdt, is het probleem snel opgelost. Gebruik de rechtermuisknop op het DeadLock-icoontje om het programma te starten met administrator-rechten. Gebruik Open / File(s) of Open / Folder en voeg bestanden (of een map) toe die je niet kunt verwijderen. In het menu Edit kun je aangeven welke acties je wilt toepassen. Verwijderen doe je met Remove. Gebruik Unlock als je alleen blokkades wilt opheffen. Met Ownership kun je rechten overnemen. Dit laatste is handig om bijvoorbeeld bestanden uit een oude back-up toegankelijk te maken. Deze truc kun je ook toepassen als je geen toegang krijgt tot bestanden op een externe schijf die er met een andere computer zijn opgezet.

Let op: gebruik DeadLock altijd met je aandacht erbij en uitsluitend op eigen bestanden. Laat mappen en bestanden van programma’s en je besturingssysteem met rust.

©PXimport

Tip 05: Processor

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Windows probeert je processorkracht te verdelen onder alle programma’s die je open hebt. Programma’s waarmee je actief werkt hebben meer prioriteit dan iets dat op de achtergrond draait. Als je een iets oudere computer hebt en vindt dat programma’s traag reageren, kun je Project Mercury proberen. Project Mercury past je computerinstellingen dusdanig aan dat je, als het goed is, merkt dat programma’s sneller en soepeler werken.

Project Mercury heeft geen installatie nodig. Start het programma via Windows Verkenner met het bestand Mercury.exe. Project Mercury wordt actief in je systeemvak. Vanuit hier kun je de instellingen bekijken en aanpassen.

Als je systeem al optimaal werkt, kun je Project Mercury negeren. Een systeem van een paar jaar oud kan profijt hebben van Project Mercury.

©PXimport

Tip 06: Kopieerhulp

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Als je bestanden kopieert of verplaatst met Windows Verkenner, krijg je een schermpje waarin de voortgang wordt getoond. Sinds Windows 10 is de controle over je kopieer/verplaats-actie verbeterd, maar voor wie nog meer controle wil is er Copy Handler. Geef tijdens de installatie aan dat Copy Handler automatisch mag starten, dan kun je altijd over de mogelijkheden beschikken. Bij het kopiëren van weinig bestanden merk je bijna niets van Copy Handler. Als je veel (grote) bestanden kopieert of verplaatst, zie je rechtsonder in beeld het Copy Handler-statusvenster. Hierin kun je je actie pauzeren, afbreken of hervatten. Dit is vooral handig als je met veel (grote) bestanden werkt op ‘trage’ opslagmedia als een externe schijf, usb-stick of NAS.

Voor de gemiddelde computergebruiker is Copy Handler misschien te veel van het goede. Moet je echter veel kopiëren of verplaatsen? Dan kan Copy Handler handig zijn. Naast een versie die je kunt installeren is er een draagbare versie die je direct vanaf een usb-stick of externe schijf kunt draaien.

©PXimport

Tip 07: Gevarenanalyse

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Heb je het vermoeden dat er iets niet in de haak is met je computer, maar kan je beveiligingssoftware niets vinden? Dan kun je RunPE Detector proberen. Het programma kijkt welke programma’s er actief zijn. Er wordt een lijst getoond. Hierin zie je om welk programma het gaat, waar ze geladen worden, de omschrijvingen, bestandslocaties en versienummers. Klik op Runscan om een controle uit te voeren op alle actieve programma’s. Er wordt gezocht naar eventuele aanpassingen die er niet horen te zijn. Als dit wel het geval is, verschijnen de verdachte processen in het tabblad Malicious applications location.

RunPE Detector biedt geen permanente bescherming en is dus geen vervanging van je bestaande beveiligingsprogramma. Wel is RunPE Detector een handige aanvulling om te zien of je onderbuikgevoel terecht is.

©PXimport

Tip 08: Takenpiloot

Geschikt voor: macOS, Windows 7, 8(.1), 10

Als je programma’s of opdrachten wilt automatiseren, kun je in Windows 10 terecht bij Taken plannen. Geef deze opdracht in je startmenu voor alle instellingen. De taakplanner is uitgebreid, maar niet voor iedereen overzichtelijk. Dit laatste is Task Till Dawn wel. Als je bijvoorbeeld een programma automatisch wilt laten starten met je computer, kun je dit snel instellen met Task Till Dawn. We nemen Project Mercury (zie tip 5) als voorbeeld. Project Mercury heeft geen installatieprocedure en wordt standaard niet automatisch opgestart. Klik op New task en geef de taak een naam, bijvoorbeeld Project Mercury. Wijs het bestand Mercury.exe aan met Select. Open het tabblad Schedule en geef aan wanneer het programma moet starten. Stel een tijd, dag of combinatie hiervan in. Met Execute when application starts zorg je ervoor dat de taak direct wordt gestart met Task Till Dawn. Omdat Task Till Dawn automatisch start met Windows, wordt je taak op dat moment ook actief.

©PXimport

Tip 09: Bestanden op slot

Geschikt voor: macOS Linux, Windows 7, 8(.1), 10

Er zijn veel oplossingen om bestanden te versleutelen met encryptie, waarvan de meeste nogal ingewikkeld zijn. Het programma S.S.E. File Encryptor heeft alleen een lastige naam, maar is zeer eenvoudig te gebruiken. Start het programma en geef twee keer een wachtwoord op. Sleep bestanden waarop je een wachtwoord wilt zetten via Windows Verkenner naar het S.S.E. File Encryptor-venster. De bestanden worden direct onleesbaar gemaakt. De originele bestanden blijven behouden, het programma maakt kopieën. Een bestand als foto.jpg krijgt na de ‘encryptiebehandeling’ de bestandsnaam foto.jpg.enc. Aan de toevoeging ‘enc’ zie je dat het bestand is beveiligd. Als je foto.jpg.enc opnieuw naar het S.S.E. File Encryptor-venster sleept, wordt het originele bestand opnieuw aangemaakt.

Er zijn meerdere versies van S.S.E. File Encryptor. Voor Windows heb je de download nodig met de toevoeging ‘GUI’. Installatie is niet nodig. Haal het zip-bestand (SSEFileGUI_Windows.zip) binnen, pak het uit en start het programma met SSEFileEnc.exe. Let op: versleutel alleen persoonlijke bestanden; laat de mappen van Windows en je programma’s met rust.

©PXimport

Tip 10: Losse notities

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Wie af en toe iets krabbelt op een geeltje, is ongetwijfeld bekend met Plaknotities (sticky notes) van Windows 10. Een goede handleiding van deze ‘digitale geeltjes’ vind je hier. Als je functies mist in Plaknotities, vind je deze terug in PNotes.NET. PNotes.NET is de grote broer van PNotes van dezelfde makers, let dus op welke versie je binnenhaalt. PNotes.NET biedt uiteraard de standaard geeltjes, maar ook synchronisatie, wachtwoordbeveiliging, encryptie en meer. Ook kun je notities ‘programmeren’ en op een bepaald tijdstip laten verschijnen. De synchronisatie is handig als je bijvoorbeeld op meerdere computers werkt of in een kleine kantooromgeving zoekt naar een manier om ‘kladjes’ snel te delen. De vele opties hebben één nadeel: vooral als je net met PNotes.NET begint, zijn de vele instellingen overweldigend.

©PXimport

Tip 11: Snel installeren

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Er zijn veel manieren om programma’s te installeren. Just-Install heeft een hoog ‘nerd’-gehalte omdat de installatie niet wordt gestart via een website, maar vanaf de opdrachtprompt. Allereerst moet je Just-Install op je systeem zetten. Ook dit gaat met een commando. Open een opdrachtprompt als administrator via Windows-toets+X. Geef de opdracht msiexec.exe /i http://go.just-install.it gevolgd door Enter. Dit is eenmalig. Vanaf nu kun je met speciale commando’s nieuwe programma’s installeren en updaten. Met de opdracht just-install teamviewer installeer je TeamViewer op je systeem. Met de toevoeging 7zip, dropbox, google-chrome en firefox installeer je de gelijknamige programma’s. Kijk op de website van de makers voor een volledig overzicht van alle programma’s die je met Just-Install kunt installeren. Ten tijde van schrijven waren dit er al meer dan honderdveertig. De opdracht just-install update werkt alle programma’s die je via Just-Install hebt geïnstalleerd bij naar de meest recente versie.

©PXimport

Tip 12: Iso op usb-stick

Geschikt voor: Linux, macOS, Windows 7, 8(.1), 10

Iso is het standaardbestand om via internet de inhoud van een installatie-cd (of -dvd) binnen te halen. Sommige softwaremakers bieden ook een download aan om een installatie-cd op een usb-stick te krijgen. Een usb-stick werkt sneller en je hebt geen beschrijfbare cd of dvd nodig. Etcher is een handig programma om van een ‘standaard’ iso-bestand een (opstartbare) usb-stick te maken. Uiteraard heb je het gewenste iso-bestand nodig, bijvoorbeeld van Windows, Linux of van een opstartbare antivirus-cd.

Plaats een lege usb-stick, start Etcher en wijs met Selectiso het iso-bestand aan dat je op je stick wilt hebben. Klik op Burn (of Flash) en de rest gaat vanzelf. Let op: de inhoud van je usb-stick wordt overschreven.

©PXimport

Weg met die rommel!

Sommige installatieprocedures bundelen extra opties en aanpassingen. Je probeert programma uit en voor je het weet is de homepage van je browser aangepast en ben je een aantal ongewenste programma’s rijker. Deze handelswijze heet in volksmond ‘achterbaks’, maar de nette benaming is ‘potentially unwanted program’ (pup). Steeds meer beveiligingsprogramma’s letten hierop als je iets probeert te installeren. Je kunt de extra’s ook zelf voorkomen. Download een programma bijvoorbeeld alleen via de website van de makers. Kies altijd voor ‘geavanceerde installatie’ of ‘aangepaste installatie’. Zo kun je goed nakijken welke opties er actief zijn. Verwijder de vinkjes bij aanpassingen en/of programma’s die je als ongewenst beschouwt of keur de aanpassing op een andere manier af.

Te nieuw programma?

Als het goed is, heb je je computerbeveiliging op orde en draai je minimaal een antivirus- en misschien wel een extra antimalwareprogramma. De extra beveiliging zorgt soms ook voor overlast door ‘vals positieve’ meldingen. Hierbij krijg je een enge waarschuwing te zien terwijl er niets aan de hand is. Alle programma’s in deze rubriek zijn uitgebreid getest met Norton Security en Malwarebytes Anti-Malware. Ondanks deze extra controle kun je bij freeware uit deze rubriek waarschuwingen krijgen. Het soort meldingen waarop je beveiliging aanslaat verschilt per beveiliger. Je kunt bijvoorbeeld een melding krijgen als een programma (te) diep in de Windows-instellingen snuffelt. Ook als een programma nog door te weinig mensen wordt gebruikt of zeer recentelijk is uitgebracht, kun je een waarschuwing krijgen. Twijfel je aan de integriteit van een programma? Dan kun je nog een extra controle laten uitvoeren. Hierbij wordt je download door tientallen beveiligingsprogramma’s nagekeken en zie je direct of je te maken hebt met een veilig programma of met iets dat je juist niet wilt installeren.

©PXimport

▼ Volgende artikel
Black Friday bij Keukenloods: kortingen op topkeuze inbouwapparatuur
Huis

Black Friday bij Keukenloods: kortingen op topkeuze inbouwapparatuur

Tijdens Black Friday pakt Keukenloods uit met hoge kortingen op populaire inbouwapparatuur van merken als Siemens en Bosch. Wij lichten hier vijf modellen uit die nu extra interessant zijn: stuk voor stuk slimme keuzes voor wie zijn keuken wil vernieuwen of uitbreiden.

Partnerbijdrage - in samenwerking met Keukenloods

Siemens ED851BS16E – kookplaat met geïntegreerde afzuiging

De Siemens ED851BS16E combineert koken en afzuigen in één strak oppervlak. De vier inductiezones zijn flexibel inzetbaar dankzij de combiZone, waarmee je twee zones kunt samenvoegen tot één groter kookvlak. Met de powerBoost-functie breng je water extra snel aan de kook, en de quickStart- en reStart-functies zorgen dat de kookplaat direct reageert of je instellingen behoudt als je hem kort uitzet. De ingebouwde afzuiging verwijdert kookdampen direct bij de bron: je hebt dus geen aparte afzuigkap meer nodig.

Siemens EX875LVB1E – inductiekookplaat met flexzones

De Siemens EX875LVB1E is een ruime inductiekookplaat met vijf kookzones die tegelijk gebruikt kunnen worden. De flexInductie-zone herkent automatisch het formaat van de pan en past het verwarmingsoppervlak daarop aan. Dankzij de dual lightSlider-bediening stel je elke zone met een vloeiende beweging nauwkeurig in, van sudderen tot aanbraden. De powerBoost-functie verhoogt het vermogen tot wel 50 procent, zodat je in korte tijd grote hoeveelheden water of gerechten kunt verhitten. De kookplaat beschikt over zeventien vermogensstanden, een warmhoudfunctie en een overkookbeveiliging, wat koken preciezer én veiliger maakt.

Siemens CM724G1B2 – combi-oven met magnetronfunctie

De Siemens CM724G1B2 is een compacte combi-oven met een inhoud van 45 liter en vijftien verwarmingssystemen, waaronder hetelucht, circulatiegrill en onder- en bovenwarmte. Dankzij de combinatie van oven- en magnetronfuncties bereid je gerechten in minder tijd, zonder dat ze hun structuur of smaak verliezen. Via HomeConnect bedien je hem op afstand, en met de oven-assistent gebruik je spraakcommando's om bijvoorbeeld de voorverwarming te starten. Het TFT-touchdisplay biedt een helder overzicht van programma's en temperaturen, terwijl de soft-close-deur en ledverlichting hem nóg gebruiksvriendelijker maken.

Siemens SN63HX36TN – volledig geïntegreerde vaatwasser

De Siemens SN63HX36TN is een volledig geïntegreerde vaatwasser met ruimte voor twaalf couverts en een geluidsniveau van slechts 46 dB. Het apparaat beschikt over zes programma's en vier speciale functies, waaronder VarioSpeed Plus om sneller te wassen en HomeConnect voor bediening via wifi. Dankzij de MachineCare-functie blijft de binnenruimte schoon en fris, en met de Infolight zie je via een lichtprojectie op de vloer of het programma nog loopt. Het verstelbare bovenrek en de flexibele indeling zorgen dat ook grote pannen of glazen eenvoudig passen.

Bosch SMH4ECX28E – stille inbouwvaatwasser

De Bosch SMH4ECX28E valt op door zijn stille werking (42 dB) en energieklasse A. De vaatwasser biedt ruimte voor veertien couverts en beschikt over zes programma's en vijf functies, waaronder Extra Droog en SpeedPerfect+. De VarioLade bovenin biedt extra plek voor bestek en klein servies, terwijl het RackMatic-systeem het bovenrek in hoogte verstelbaar maakt. Met HomeConnect bedien je de machine via de app, en de doseerassistent zorgt dat afwasmiddel gelijkmatig wordt verdeeld voor een optimaal resultaat. De roestvrijstalen kuip en de automatische deuropening na afloop van het programma dragen bij aan een grondig en efficiënt droogresultaat.

Of je nu kiest voor een kookplaat met geïntegreerde afzuiging, een smarte combi-oven of een fluisterstille vaatwasser: tijdens Black Friday is het bij Keukenloods hét moment om te investeren in een moderne keuken! Op de speciale Keukenloods Black Friday-pagina vind je alle aanbiedingen!

Over Keukenloods

In de 16 fysieke showrooms en via Keukenloods.nl – de grootste online winkel voor inbouwapparatuur in Nederland – helpt Keukenloods dagelijks klanten bij het samenstellen van hun ideale keuken. Dankzij deskundig advies in de winkels, een uitgebreid online aanbod, scherpe prijzen en betrouwbare levering  weet je zeker dat jouw nieuwe inbouwapparatuur perfect past bij je keuken én je wensen.

▼ Volgende artikel
Maximaal leescomfort: zo werk je prettiger op een Mac
© Kaspars Grinvalds - stock.adobe.com
Huis

Maximaal leescomfort: zo werk je prettiger op een Mac

Een lange werkdag achter het scherm eindigt vaak met vermoeide ogen en een stijve nek. macOS biedt gelukkig talloze verborgen opties waarmee je het beeld, de tekst en zelfs de cursor precies op jouw voorkeuren afstemt. Door deze slim te combineren, verbeter je de leesbaarheid van de tekst op je scherm. Je hebt zelfs geen extra software nodig om binnen een paar minuten meer fijner met macOS te werken.

Omdat een te hoge resolutie voor piepkleine letters zorgt en een te lage voor kartelige pictogrammen, begin je met het vinden van de juiste balans - en die is voor iedereen anders. Open Systeeminstellingen via het Apple-logo linksboven of de losse app, kies Beeldschermen en probeer de verschillende opties die je ziet even uit. Elke optie geeft een andere pixelverhouding weer: de uiterst linkse vergroot, de uiterst rechtse verkleint.

Gebruik je een externe monitor? Dan kun je per scherm een andere schaal kiezen, zodat het ingebouwde Retina-scherm loepzuiver blijft terwijl de 4K-monitor comfortabel grote elementen toont. Bij Geavanceerd vind je overigens nog wat instellingen over hoe je muis omgaat met meerdere schermen. Experimenteer een paar minuten en geef je ogen even de tijd om aan een nieuwe instelling te wennen.

Als je letters en vensters vaak te klein of te groot vindt, kun je de algehele schermresolutie aanpassen.

Tekstvergroting in apps

Als de systeemschaal goed staat, maar je in Safari of Mail nog steeds moeite hebt de letters te lezen, kun je ook alleen de tekst vergroten. Start Safari, open een pagina en druk op Cmd+Plusteken (Cmd++) tot de letters prettig groot zijn. Klik vervolgens in de menubalk op Safari en kies Instellingen / Websites en vervolgens Zoomniveau aan de linkerkant. Kies nu voor elke openstaande website het standaard-zoomniveau.

Mail werkt vergelijkbaar: open Mail, kies Instellingen / Lettertype en kleur en klik op Selecteer om het font groter te maken.

Omdat Finder in macOS Ventura is samengevoegd met Voorvertoning, krijg je ook daar consistente resultaten; open een map, druk op Cmd+J en stel onder in het menu bij Tekstgrootte een grotere tekstgrootte in. Door per app te werken, voorkom je het rare effect dat randmenu’s reusachtig worden terwijl artikelkolommen nog onleesbaar klein blijven.

Ook in de Mail-app heb je voldoende invloed op de grootte van de tekst.

Hoog contrast en kleurfilters

Tekst wordt pas echt leesbaar wanneer het contrast tussen letters en achtergrond groot genoeg is. Ga naar Systeeminstellingen / Toegankelijkheid / Beeldscherm en schakel Verhoog contrast in. MacOS verhoogt dan onmiddellijk het onderscheid tussen wit en zwart, maar behoudt subtiele schaduwen, zodat pictogrammen herkenbaar blijven. Als je liever de kleuren aanpast in plaats van het licht-donkerverschil, activeer dan Keer kleuren om of zet helemaal onderaan de slider bij Kleurfilters aan, open het menu Filtertype en selecteer Protanopie, Deuteranopie of Tritanopie voor specifieke kleurenblindheid. Klik op het uitklapmenu Intensiteit en versleep de schuif tot je zonder moeite rode koppen van blauwe links onderscheidt. De instellingen gelden voor je hele systeem, zodat games, pdf-lezers en zelfs virtuele machinevensters profiteren.

Heb je moeite met specifieke kleuren? Die kun je in de systeeminstellingen helemaal naar wens aanpassen.

Retina, pixels en puntdichtheid uitgelegd

Bij het afstemmen van leesbaarheid stuit je vaak op termen als Retina en ppi (pixels per inch). Een klassiek lcd-scherm toont tekst met relatief weinig pixels per letter, terwijl een Retina-display het aantal pixels per element verdubbelt of verdrievoudigt, zodat individuele pixels bij normaal gebruik niet meer zichtbaar zijn. MacOS beschrijft resolutie daarom in punten: een punt is de logische eenheid waarop het besturingssysteem interface-elementen tekent. Op een 27inch-iMac wordt één punt bijvoorbeeld gerenderd door twee-bij-twee fysieke pixels, terwijl een niet-Retina externe monitor nog steeds een-bij-een werkt. Wanneer je in Beeldschermen een schaaloptie kiest, rendert macOS de interface op een alternatieve interne resolutie die vervolgens wordt geschaald naar de fysieke pixels, waarbij slimme anti-aliasing wordt toegepast om de scherpte te behouden. Het verklaart ook waarom sommige resoluties in de lijst er wazig uitzien: het zijn tussenwaarden waarbij de pixelverhouding niet gelijk is aan die van het scherm. Kies dus altijd een schaal die tot een exact veelvoud leidt, bijvoorbeeld 1920 × 1080 op een 4K-scherm (dat heeft exact viermaal zoveel pixels). 

Donkere modus, Night Shift en True Tone

De donkere modus vermindert lichtschittering en is daarom onmisbaar bij comfortabel werken in schemerige omgevingen. Open Systeeminstellingen / Weergave en kies bij Weergave voor Donker of Automatisch. Bij die laatste koppelt macOS de omschakeling aan het dag-nachtritme. Ga vervolgens terug naar de instellingen voor Beeldschermen, klik onderaan op Night Shift en zet het dropdown-menu bij Schema op Zonsondergang tot zonsopgang. Het systeem past nu ‘s avonds de kleurtemperatuur warm aan, waardoor blauw licht wordt gefilterd.

Gebruik de schuif Kleurtemperatuur om het effect subtiel te houden; te veel oranje of blauw maakt bijvoorbeeld foto-editing onmogelijk. True Tone is ten slotte de sensorfunctie die witpunten gelijkstelt aan het omgevingslicht. Zet deze optie op dezelfde pagina aan en kijk hoe het scherm minder fel oplicht wanneer een wolk voor de zon schuift.

Vergeet niet dat een externe monitor soms eigen logica heeft voor de kleurtemperatuur; zet in dat geval de fabrieksinstelling op neutraal en laat macOS de rest doen. Door de drie technologieën samen te laten werken, blijft tekst op elk moment van de dag helder maar vriendelijk voor de ogen.

Krijg je vooral ‘s avonds last van je ogen? Dan komt Night Shift goed van pas.

Zoomen, vergroting en Hover Text

 Voor wie regelmatig kleine cijfers in spreadsheets moet controleren, is de ingebouwde zoomfunctie een absolute zegen. Navigeer naar Systeeminstellingen / Toegankelijkheid / Zoomen en selecteer Schermzoom. Kies bij Stijl de optie Beeld-in-beeld, zodat alleen het vergrootglasvenster inzoomt en de rest van het bureaublad overzichtelijk blijft. Stel met de schuiven Maximale vergroting en Minimale vergroting onder Geavanceerd een comfortabele factor in en bevestig met OK. Vervolgens druk je tijdens het werken op Option+Command+= om in te zoomen en op Option+Command+- om weer uit te zoomen. Loop ook zeker nog even door de rest van de instellingen in het Geavanceerd-scherm.

Je kunt er bijvoorbeeld instellen dat de zoomfactor wordt gereset bij het opnieuw opstarten van je Mac, dat kleuren in het beeld-in-beeld-venster worden omgedraaid voor een beter contrast, of dat het schermpje op een vaste plaats blijft staan, ongeacht de bewegingen van je muis. Je kunt zelfs trackpadgebaren instellen om de cursor te verplaatsen als je ingezoomd bent.

Zoomen werkt niet alleen in specifieke apps, je kunt er ook een Mac-brede instelling voor gebruiken.

Toegankelijkheid voor iedereen

Toegankelijkheid klinkt misschien als iets dat vooral bedoeld is voor mensen met een visuele of motorische beperking, maar in werkelijkheid profiteert vrijwel iedereen van deze functies. Heb je weleens moeite gehad met het lezen van kleine tekst op een Retina-scherm, of gemerkt dat je ogen vermoeid raken na een paar uur achter je laptop? Dan ben je niet de enige. Situaties zoals fel zonlicht, contrastarme websites of gewoon een lange werkdag kunnen het leescomfort flink beïnvloeden. Toegankelijkheidsinstellingen zoals grotere lettertypes, hogere contrasten, kleurfilters of zelfs schermlezeropties zoals VoiceOver kunnen dan ineens verrassend handig zijn.

Deze functies helpen je niet alleen om beter te lezen, maar zorgen er ook voor dat je productiever en met minder inspanning werkt. Door toegankelijkheid te zien als een vorm van personalisatie, wordt duidelijk dat het niet alleen gaat om toegang in de letterlijke zin, maar ook om comfort, rust en controle over je digitale omgeving.

Muisinstellingen

Een verloren cursor zoeken kost tijd en frustreert, vooral op grote schermen. Open daarom Systeeminstellingen / Toegankelijkheid / Beeldscherm en vergroot de aanwijzer met de slider Aanwijzergrootte. Houd het voorbeeldvenster in de gaten totdat de aanwijzer opvalt. Zet vervolgens Schud de muisaanwijzer om deze te vinden aan; een snelle zigzagbeweging vergroot de aanwijspijl tijdelijk, zodat je ‘m makkelijk kunt vinden. Wie contrastrijke muiskleuren wil, kiest bij Contourkleur aanwijzer bijvoorbeeld een fluorescerend groen en bij Vulkleur aanwijzer diepzwart. De combinatie versnelt navigatie in complexe grafische of codeprojecten aanzienlijk.

MacOS biedt verschillende toegankelijkheidsinstellingen voor zowel je muis als je trackpad.

Spraak, VoiceOver en Live Captions 

Als lezen vermoeiend is, kan luisteren uitkomst bieden. Activeer Systeeminstellingen / Toegankelijkheid / Live spraak. Je ziet nu een schermpje boven in beeld waarin je tekst kunt typen of plakken. Met de Afspeelknop kun je de systeemstem het stuk tekst uit laten spreken. Voor volledige schermnavigatie schakel je onder Toegankelijkheid / VoiceOver de gelijknamige functie in. De snelle rondleiding legt de belangrijkste toetscombinaties uit; onthoud vooral Ctrl+Option+PijltjeRechts om naar de volgende regel te springen.

In videoconferenties kan verminderde gehoorcapaciteit een probleem vormen. Zet dan onder Systeeminstellingen / Toegankelijkheid / Horen de optie Ondertiteling aan. MacOS plaatst automatisch ondertiteling onder elk FaceTime-venster en in vele apps van derden, zolang de taal op Nederlands staat. Let op: niet elke Mac ondersteunt deze functie.

Je kunt tekst laten voorlezen door de systeemstem.

Comfortabeler kijken zit in de details

Met enkele kleine aanpassingen verander je het beeldscherm in een productievere werkomgeving. Door eerst resolutie en tekstgrootte goed te zetten, kun je letters makkelijker lezen. Contrast- en kleurfilters brengen duidelijkheid, terwijl de donkere modus met Night Shift de lichtbelasting verlaagt. Zoom en een opvallende cursor houden details zichtbaar, zelfs bij complexe projecten. VoiceOver en Live Captions geven je ogen rust door teksten te laten uitspreken.