Op gebied van bijvoorbeeld smartphones zien we al enkele jaren meer evolutie dan revolutie. Op het gebied van wifi in huis verandert er een stuk meer, met in 2017 de bredere uitrol van wifi-mesh-systemen. Wij bekijken de huidige staat van het draadloze netwerk thuis. De meeste mesh-systemen zijn inmiddels uit de kinderschoenen gegroeid, dus gaan we op zoek naar de beste mesh-netwerk op de markt.

We duiken eerst even in de wifi-technieken. Er is de laatste jaren nodige vooruitgang geweest wat betreft draadloze netwerken voor thuis. Met name het openen van de 5GHz-band en de introductie van 802.11ac heeft veel verschil gemaakt. Hiermee worden snelheden mogelijk die ruim voorbij de snelheden gaan die de meeste internetverbindingen bieden. Verder zorgen alsmaar robuuster wordende chipsets ervoor dat routers niet om de haverklap gereset moeten worden.

Terwijl de capaciteit en snelheid toenemen, blijkt één ontwikkeling nog harder te gaan: onze wensen en drang naar nog sneller en vooral nog stabielere wifi. We hebben meer apparaten, verslinden meer content, én wat we consumeren wordt dankzij zaken als 4K en HDR enkel zwaarder voor het netwerk.

Ac en 5 GHz

Wifi 802.11ac was de laatste grote stap die ook echt door wist te breken. Hiermee zijn snelheden van netto ruim 400 Mbit/s mogelijk, in plaats van ca. 100 Mbit/s. We stonden op de vooravond van een bredere 802.11ad of ‘WiGig’ uitrol, maar Intel heeft daar min of meer eigenhandig de stekker uitgetrokken. Die techniek biedt enkel nog toekomst voor draadloze vr-toepassingen. De 5GHz-band brengt hogere doorvoersnelheden dan 2,4 GHz, maar dat gaat ten koste van signaalsterkte door muren en plafonds. Eén keer raden welke eigenschappen de 802.11ad 60GHz-band heeft: nog extreme snelheden, maar het signaal komt niet meer door een muur heen.

802.11ax

Een accesspoint in letterlijk elke ruimte zal menig consument te ver gaan, dus heel vreemd is het niet dat 802.11ad niet meer dan wat specifieke doeleinden zal dienen. De grote stap voor het bredere publiek zal dan ook 802.11ax moeten zijn, een techniek die nu van de band begint te rollen. Al is het nog maar de vraag wanneer we geschikte chips met 802.11ax voor onze systemen kunnen aanschaffen of in onze telefoons zullen aantreffen – iets wat wel nodig is om ervan te profiteren. De techniek is veelbelovend op gebied van bereik, snelheid en de mogelijkheid om veel verschillende apparaten gelijktijdig goed te bedienen. Maar we denken dat zelfs de meest fanatieke early-adopters nog moeite zullen hebben over te stappen voordat 2018 voorbij is.

Mesh it up

Wil je je wifi in huis onder handen nemen, dat zit je voorlopig dus nog vast aan de vertrouwde 2,4- en 5GHz-accesspoints die gebruikmaken van 802.11n en 802.11ac. Maar niet getreurd, want ook binnen die standaarden staat de techniek niet stil. 2017 werd hét jaar waarin mesh-systemen in hoog tempo naar Nederland kwamen: afgelopen mei konden wij drie systemen vergelijken, inmiddels zijn dat er al tien. Tevens zien we dat de fabrikanten van de eerste drie voor ons beschikbare modellen ook niet stil hebben gezeten.

©PXimport

Meshtastisch!

Dat we meerdere accesspoints in huis nodig hebben voor een goede dekking en een vlotte verbinding, is de veeleisende gebruiker natuurlijk wel bekend. De grootste charme van mesh-systemen is dat je ze enkel van stroom hoeft te voorzien, en je ze met uitzondering van de router of hoofdnode verder niet hoeft te bekabelen; kabels trekken is één van de grootste hindernissen bij het verbeteren van wifi in bestaande panden. De mesh-punten maken zelf onderlinge verbindingen en geven, althans in theorie, het draadloze signaal zo slim mogelijk door naar buiten. De belofte van al deze systemen is zeer aantrekkelijk: goede dekking, geen gedoe met kabels en daarbij veelal ook nog eens zeer eenvoudig in de installatie.

Of meshschien toch niet?

Wanneer iets te mooi klinkt om waar te zijn is dat vaak ook zo, en ook hier mogen we de nodige kanttekeningen plaatsen – die voor elk van de tien systemen van toepassing zijn. Draadloze signalen lijden nu eenmaal onder andere signalen in de omgeving en zijn zeer afhankelijk van de fysieke bouw van het pand waarin je ze plaatst. Wij zochten voor onze test bewust een pittige omgeving op, maar elke situatie is anders en garanties zijn niet te geven. Er zijn ook voorbeelden van muren waar geen enkele vorm van (bruikbare) wifi doorheen komt.

Wanneer je in staat bent kabels te trekken en bekabelde accesspoints op te hangen, dan zal dat altijd de snelste, meest betrouwbare oplossing geven. En laten we ook niet vergeten dat je voor de prijs van de meeste mesh-sets, prima een installateur een kabeltje kan laten trekken wanneer je reeds loze leidingen hebt liggen. Belangrijk is ook om te onthouden dat mesh-techniek nieuw is, met grote verschillen in de praktijkervaring tot gevolg. Ook zijn er nog significante veranderingen in de meeste firmware-updates. Reden voor ons om deze systemen zo lang mogelijk in de praktijk in te zetten.

©PXimport

Backhaul

Chips

Net als mobiele telefoons draaien routers en andere wifi-producten op chips van een zeer beperkt aantal fabrikanten. Het gaat bij mesh-systemen (evenals bij smartphones) om producten van Qualcomm. Een motor maakt echter nog geen auto, en de fabrikanten van de uiteindelijke producten hebben dan ook nog meer dan genoeg voor het zeggen. Het resultaat is een sterk uiteenlopend assortiment producten in de snelheidsklassen AC1200, AC1750, AC2200 en AC3000.

Snelheidsklassen

Mogelijkheden systemen

De backhaul (zie kader ‘Backhaul’) is het meest cruciale punt waar we op letten wanneer het op capaciteit aankomt. Wat voor jouw aanschaf ook belangrijk kan zijn, is of het systeem kan functioneren als router, of hij een accesspoint-modus heeft en of hij als draadloze bridge ingezet kan worden.

In beginsel kunnen alle systemen als router functioneren, ze kunnen dus als dhcp-server functioneren en alle basistaken in je netwerk op zich nemen. Maar ze bieden niet de pro-features die een luxe router biedt. Dus als je al een goede eigen router hebt, wil je die waarschijnlijk helemaal niet vervangen. Let er in dat geval op of het systeem voorzien is van een accesspoint-modus, zodat je je eigen router kunt blijven gebruiken en het mesh-systeem in je bestaande netwerk wordt opgenomen. Is dit niet het geval, dan krijg je twee gescheiden netwerken en dat is onhandig.

Wil je bekabelde netwerkapparaten op het systeem aansluiten, let dan goed op de verschillen in de lan-poorten op de router en de nodes. Daar zit de nodige variatie in. Heeft de node ook lan-poorten, dan kun je die dus als draadloze bridge gebruiken.

Testomgeving

Een betonnen bouwwerk van rond de eeuwwisseling, drie verdiepingen van ca. 400 vierkante meter per verdieping en de nodige muren. Dat kunnen we wel een zware testomgeving noemen. Eén ding is zeker, geen enkele individuele router, ook geen model van honderden euro’s, is in staat om alle verdiepingen van volledige dekking te voorzien. Eerdere tests toonden aan dat een enkele verdieping wel te doen is voor een accesspoint, wat het uitgangspunt is van deze test.

Dit pand, tien wifi-mesh-systemen en een stapel laptops voorzien van snelle antennes. Zo, we kunnen beginnen!

Wifi moet werken!

De doelstelling van onze test is eenvoudig: we willen op elke verdieping een degelijk bereik én een degelijke snelheid. We letten hierbij extra op de prestaties op de bovenste verdieping. Prestaties in bijvoorbeeld de tuin kun je extrapoleren uit de prestaties op de andere verdiepingen, simpelweg een kwestie van een extra mesh-punt in de richting van je tuin plaatsen.

We testen met de router op de benedenverdieping, een tweede accesspoint op de verdieping daarboven en het derde punt op de bovenste verdieping. Let op dat de meeste systemen in verschillende hoeveelheden geleverd worden. Systemen met twee accesspoints worden ook getest met een optionele derde unit, systemen met drie worden ook getest in een opstelling met twee punten. De zolder-1-hop-test simuleert dus de prestaties op de bovenste verdieping zonder dat daar ook een accesspoint wordt geplaatst. Zo kunnen we duidelijk het prestatieverschil zien tussen twee en drie accesspoints.

©PXimport

De opstelling

Staande modellen staan vrij op een kastje, accesspoints dien je niet weg te frommelen als je om prestaties geeft. Ze presteren in de regel het best wanneer je ze een klein stukje van de muur plaatst. Stopcontactmodellen worden uiteraard als zodanig gebruikt. Positionering van de producten is belangrijk punt, waarbij elk product profiteert van een net iets andere positie. Omdat het redelijkerwijs te verwachten is dat je als gebruiker een gunstige positie op gaat zoeken, hebben wij dat ook gedaan. Elk staand model is op meerdere posities en oriëntaties getest, wel binnen het oppervlak van de door ons gebruikte kast (circa 150 cm breed) waarbij de beste positie mocht tellen. Stopcontactmodellen kregen twee mogelijkheden aangeboden.

Hoewel misschien minder van belang, willen we het aspect van de fysieke afmetingen wel aanhalen. Zo zijn de Netgear Orbi’s flinke torens in het zicht, terwijl vooral Google en TP-Link de formfactor (dankzij minder en minder sterke antennes) duidelijk beperkter houden. Wil je mesh combineren met een donker interieur, dan lijk je vooralsnog pech te hebben, elke fabrikant lijkt overtuigd dat witte kastjes het meest gewild zijn.

Mesh met benefits

TP-Link Deco M5

Netwerkgigant TP-Link staat erom bekend dat het betaalbare producten biedt, het mesh-systeem is daarop geen uitzondering. Met 269 euro voor een set van drie en 99 euro voor additionele units, is het de goedkoopste in de vergelijking. Uiteraard betreft het daarmee een AC1200-AC1300-opstelling met twee datastromen op 2,4 GHz en twee op 5 GHz zonder dedicated backhaul. Daarmee is het niet ondenkbaar dat je het systeem overbelast in een opstelling met veel gelijktijdige streamers. Sterker nog, door de eerste en tweede node volledig te belasten blijft er van de doorvoer op de zolder-node nog bar weinig over. Dat blijkt echter voor alle geteste modellen in deze klasse het geval. Dit maakt deze klasse vooral interessant wanneer je wel betaalbare dekking zoekt over een groter pand, maar geen enorme capaciteit nodig hebt.

Vergeleken met de concurrentie zet de TP-Link Deco M5 vervolgens wel gunstige snelheden neer en is de installatie feilloos. Ook de mogelijkheden van de set, met onder andere accesspoint- en bridge-modus, de optie tot bekabelde backhaul en een ingebouwd Trend-Micro-beveiligingspakket, zijn voor de meeste eindgebruikers ruim voldoende. Gecombineerd met de bescheiden fysieke afmetingen, gunstig stroomverbruik en de laagste prijs, is de Deco M5 voor ons de meest aantrekkelijke optie om goedkoop en gedoe-vrij het pand van wifi te voorzien.

©PXimport

TP-Link Deco M5

Prijs
€ 269,- (voor 3 nodes)
Websitenl.tp-link.com8Score80

Google Wifi

Het duurde grofweg een jaar voordat Google zijn Google Wifi-systeem naar Nederland bracht, wat overigens een zakelijke keuze was en geen technische. In onze optiek een gemiste kans voor de internetgigant, want een jaar eerder had Google onder andere directe concurrent TP-Link Deco M5 af kunnen troeven als aanbieder van betaalbare mesh (want op dát moment was in Nederland alleen de Netgear Orbi RBK50 van de grond gekomen).

Google doet met zijn mesh-set wat Google praktisch altijd goed weet te doen: een uitstekende gebruikerservaring bieden. Het product oogt uitstekend, wordt keurig gepresenteerd en de installatie en app laten weinig te wensen over. De puntjes staan op de i. Hoewel je binnen bereik van het eerste punt weinig verschil zult merken, zien we dat de doorvoersnelheden over bijna de hele linie achterblijven bij de Deco. De capaciteit ligt is niet relevant anders. Beide systemen zijn met meerdere actieve clients op verschillende nodes te overbelasten. Ook hier is een bedrade backhaul en draadloze bridge mogelijk, maar een accesspoint-modus ontbreekt. Onder de streep echt niet onaardig, maar Google Wifi ontbreekt meerwaarde om de significant hogere prijs ten opzichte van de TP-Link Deco M5 te verklaren.

©PXimport

Google Wifi

Prijs
€ 359,- (voor 3 nodes)
Websitestore.google.com6Score60

EnGenius EnMesh

Hoewel typenummer EMR3000 wellicht anders doet vermoeden, is de EnMesh van EnGenius een AC1200-klasse mesh-set. Het systeem biedt dus geen extra datastromen voor de backhaul en heeft twee datastromen op 2,4 GHz en twee op 5 GHz. Met een prijskaartje van 299 euro valt hij tussen de TP-Link Deco M5 en Google Wifi in. EnGenius staat wel voor een pittige uitdaging, als late toetreder én doordat de naam minder bekend is dan TP-Link en Google. Die uitdaging gaat het aan met twee opvallende mogelijkheden. Ten eerste kent elk accesspoint een usb-poort om extra opslag binnen je netwerk toe te voegen. Ten tweede biedt EnGenius optionele accesspoints met ingebouwde beveiligingscamera’s.

De uitvoering van het geheel laat helaas wel wat te wensen over. Zo zijn de usb-prestaties traag, is het meshpunt met camera met dik 400 euro stevig geprijsd en veel belangrijker: kunnen de prestaties als mesh-systeem niet tippen aan die van TP-Link, Google of Ubiquiti. De onderlinge verbindingen zijn simpelweg een stuk minder krachtig, wat in de praktijk af en toe tot signaalverlies leidt. Specifieke niche-features hadden overtuiging kunnen bieden, maar het klasseverschil als mesh-oplossing is simpelweg te groot. Althans in de huidige staat … de EnMesh-set is nog maar net verschenen en laten we niet vergeten dat ook de Deco’s en Orbi’s een pittige peuterfase hebben moeten doorlopen.

©PXimport

EnGenius EnMesh

Prijs
€ 299,- (voor 3 nodes)
Websitewww.engeniustech.com5Score50

Ubiquiti AmpliFi HD

AmpliFi HD laat een goede eerste indruk achter, met een tot in de puntjes verzorgde verpakking, productpresentatie en app. De router met informatie-display met touchmogelijkheden is uitstekend bedacht en ook de stopcontact-accesspoints zijn fraai. Het zit uitstekend in elkaar en cruciaal: het werkt ook erg soepel. In tegenstelling tot sommige andere systemen laat Ubiquiti zien dat gebruiksgemak en overzicht in de applicatie niet ten koste hoeven te gaan van informatie en functionaliteit. Dit komt het optimaliseren van de locaties van de accesspoints ten goede.

Hoewel de prestaties binnen bereik van de hoofdmodule uitstekend zijn, lukte het in onze opstelling niet om echt denderende prestaties neer te zetten op de andere verdiepingen. Het werkt, maar de absolute getallen bleven achter, waarbij opvalt dat we (te) frequent op de 2,4GHz-band worden overgezet. Het nadeel van de stopcontact-accesspoints is dat je de flexibiliteit om goed te optimaliseren verliest, want in elk geval in dit scenario consequenties leek te hebben. Ons vermoeden dat dit niet overal zo zal zijn, kunnen we niet met feiten onderbouwen.

Het is cruciaal te vermelden dat de AmpliFi HD geen dedicated backhaul heeft, maar wel AC1750-systeem (zie kader ‘Snelheidsklassen’) is. Maak je gebruik van een recente MacBook Pro of high-end-netwerkkaart, dan zul je op de hoofdmodule een hogere snelheid moeten kunnen bereiken dan met de AC1200-1300-alternatieven. Voor de score maakt het helaas weinig uit, want zelfs met het testen van meerdere locaties voor de accesspoints lukte het niet om de backhaul meer te laten overtuigen. Hierdoor maakt het op de andere verdiepingen niet uit of je een 2x2- of 3x3-antenne in de client gebruikt.

©PXimport

Ubiquiti AmpliFi HD

Prijs
€ 339,- (voor 3 nodes)
Websitewww.amplifi.com6Score60

Netgear Orbi RBK50, RBK40, RBK30

Netgear was met de Orbi RBK50 één van de eerste fabrikanten die z’n mesh-systeem naar Nederland bracht. Op dat moment kostte een set van twee nodes bijna 450 euro, maar dankzij een dedicated backhaul van veer keer 5 GHz (AC3000) bleek de Orbi bijzonder indrukwekkend. In onze initiële test behaalden we met enkel de twee nodes praktisch volledige dekking over de 1200 vierkante meter van ons pand.

Een jaar en de nodige concurrenten verder is die positie niet veranderd. En Netgear heeft ook niet stil gezeten en het nodige toegevoegd, zoals true mesh waardoor ook de satellieten onderling verbinding kunnen maken. Ook op firmwareniveau weet Netgear te overtuigen. Als geen ander kunnen de Orbi’s overweg met een groot aantal clients die gelijktijdig de verschillende accesspoints belasten. Wel vinden we het ontbreken van een bedrade backhaul jammer, maar we realiseren ons ook dat dat voor lang niet iedereen een gemis is. Het voornaamste waar je als eindgebruiker rekening mee dient te houden, zijn de forse afmetingen van de Orbi RBK50’s: met 23 bij 16 bij 8 cm zijn het forse torens.

Om de verbinding met de koper met een kleiner budget niet te verliezen, bracht Netgear later de RBK40 en RBK30 uit. Dit zijn beide AC2200-klasse-sets, dus met een wat afgezwakte backhaul. Beide kennen vergelijkbare – marginaal kleinere – torentje als de RBK50 als basis. Waar de RBK40 een tweede toren heeft, komt de RBK30 met een accesspoint voor het stopcontact. Net als bij de RBK50 kloppen de ervaring en de prestaties: de doorvoersnelheden zijn goed, met een licht voordeel voor de losse module van de RBK40.

Met de recente prijsverlaging van de krachtigere Orbi RBK50 van circa 450 naar 349 euro, zit Netgear eigenlijk vooral zichzelf in de weg. Een nog iets goedkopere Orbi klinkt aantrekkelijk, maar het voornaamste advies dat wij uit onze testdata kunnen vergaren is dat wanneer je voor hoge snelheden, een stevige capaciteit en een goede gebruikservaring wilt gaan de Netgear Orbi RBK50 sowieso zijn geld waard is. Mocht blijken dat de twee nodes van de RBK50 net niet voldoende zijn, dan kun je deze behalve met de RBS50 ook prima uitbreiden met een (per stuk veel goedkopere) RBS40 of RBW30. En hoewel de RBK30 de strijd met de Deco M5 op gebied van prijs aangaat en per node een betere prestatie biedt, lever je wel de nodige flexibiliteit in doordat het een stopcontactmodel betreft.

©PXimport

Netgear Orbi Pro: Zakelijke mesh

In de tabel is ook de Orbi Pro opgenomen, die dankzij praktisch dezelfde hardware ook praktisch dezelfde (uitstekende) resultaten neerzet als de RBK50. De Orbi Pro heeft echter wat extra’s die vooral voor zakelijk gebruik interessant zijn. Zo voegt de Pro naast het standaard- en gast-wifi-netwerk een derde beheerder-ssid toe, komt het met een marginaal andere constructie welke muur- en plafondinstallatie mogelijk maakt. Het focust op het behouden van eenvoud van installatie (terwijl zakelijke oplossingen vaak toch externe experts vereisen). De meerprijs van 180 euro is fors gezien het gebodene, en een eventuele derde Orbi Pro is wederom duurder. Maar heb je als kleine onderneming je ogen op een mesh-systeem, dan is Orbi Pro wel het overwegen waard.

©PXimport

Orbi RBK50

Prijs
€ 359,- (voor 2 nodes)
Websitewww.netgear.nl10Score100

Orbi RBK40

Prijs
€ 299,- (voor 2 nodes)
Websitewww.netgear.nl8Score80

Orbi RBK30

Prijs
€ 259,- (voor 2 nodes)
Websitewww.netgear.nl8Score80

Orbi Pro SRK60

Prijs
€ 529,- (voor 2 nodes)
Websitewww.netgear.nl9Score90

ASUS Lyra

ASUS mag dan wel een heel breed productportfolio hebben, aan echte focus op gebied van wifi-producten is geen gebrek. Waar de recente routers van ASUS een steeds agressievere, gamer-stijl achtige uitstralingen aannemen, zijn de Lyra’s juist opvallend bescheiden. De aanwezige rgb-verlichting is echt puur functioneel. Net als de Orbi RBK30, RBK40 en de Linksys Velop, kiest ASUS voor een model met een dedicated backhaul.

De app maakt een wat rommelige indruk en installatie verliep niet zonder dat elk accesspoint minstens één keer opnieuw moest worden aangezet. Een minpuntje voor de wat minder technisch onderlegde doelgroep. Positief is echter dat de Lyra als router het gros van de opties biedt die je van een stevige ASUS-router verwacht. Je zult daarvoor in de webinterface willen duiken, maar als poweruser zijn de flink uitgebreide mogelijkheden waaronder vpn en veiligheidsopties de moeite waard. De accesspoint-modus is nog in bèta en momenteel niet zonder kanttekeningen, maar met de uitgebreide routerfunctionaliteit mis je deze ook minder.

De ASUS Lyra bevindt zich als AC2200-set wel in een pittige situatie. Hij presteert aardig maar niet denderend. De Netgear RBK50 doet met twee nodes niet onder voor deze Lyra, ook niet op de bovenste verdieping. De gebruikerservaring van de ASUS Lyra mag ook nog wel wat verbeterd worden. Je zult dus echt prijs moeten stellen op de uitgebreide routermogelijkheden of graag drie nodes gebruiken (om twee kanten op te kunnen versterken) om de keuze op de Lyra te laten vallen.

©PXimport

ASUS Lyra

Prijs
€ 349,- (voor 3 nodes)
Websitewww.asus.nl7Score70

Linksys Velop

Linksys gooit het AC2200-concept met de Velop over een compleet andere boeg. Inmiddels heeft Linksys een webinterface toegevoegd (voorheen was het app-only) en wat meer routerfunctionaliteit beschikbaar gemaakt, maar de focus blijft liggen op een echte hands-off-ervaring. Net als bij de ASUS Lyra is het echter wel een beetje zoeken naar de toegevoegde waarde van dit systeem. De fysieke staanders spreken meer aan dan de giga-torens van de Orbi en de appervaring is ook meer dan prima in orde. Maar voor 429 euro voor drie accesspoints verwacht je wellicht stevigere argumenten dan dat. En wanneer de prestaties niet opboksen tegen Netgears RBK50 met twee nodes, is dat een pittige kluif.

Het feit dat de Velop een AC2200-model is met bedrade backhaul-ondersteuning, lijkt dan het voornaamste argument om er toch naar te kijken. Lyra en Orbi missen die optie en in een deels bedrade woning met één van de extra punten bedraad en de ander draadloos, is de Velop best aantrekkelijk. Wel zul je dan de tergend trage installatie voor lief moeten nemen en dien je rekening te houden met het feit dat het iets meer tijd en moeite vergt om de Velops goed af te stemmen om ze optimaal te laten presteren. Ze zijn namelijk wel gevoeliger dan den concurrentie als het op de positie van elk accesspoint aankomt.

©PXimport

Linksys Velop

Prijs
€ 429,- (voor 3 nodes)
Websitewww.linksys.com7Score70

Conclusie

We herhalen ons zekerheidshalve, maar er gaat niets boven volledige bekabeling in huis of kantoor, óók niet de winnaar van deze test. Daarbij moeten we ook een kanttekening plaatsen voor de testbreedte, we hebben intensief getest en binnen de omgeving elke router de kans gegeven optimaal te presteren. Maar de snelheden kunnen op een andere locatie anders uitpakken. Vergelijkingen met andere (inclusief eerdere) testopstellingen kunnen dan ook niet worden gemaakt.

Wanneer kabels trekken echt niet tot de mogelijkheden behoort, zien we één model op praktisch elk front het meest overtuigen. Je overweegt mesh uiteindelijk om van allerlei wifi-perikelen af te zijn, en dan zien we dat Netgear met de Orbi RBK50 zowel de prestaties als het geven van gemoedsrust het best in balans heeft. De AC3000-klasse RBK50-set is niet goedkoop, maar toont zich het meest capabel om te zorgen dat je overal in huis een goede draadloze verbinding hebt, zonder dat je als gebruiker veel meer hoeft te doen dan je portemonnee treken.

We hebben wel goede hoop voor de AC2200-categorie gekregen, maar aangezien ASUS en Linksys beide nog wat minpuntjes weg te poetsen hebben, missen we daar vooralsnog de echte aanrader … zeker met het huidige prijspunt van de Orbi RBK50 (die ook Netgears eigen RBK40 en RBK30 eigenlijk te veel onder druk zet). Wel verdienen de ASUS en Linksys de aandacht wanneer je het signaal meerdere kanten op wilt versterken, drie nodes komen dan goed van pas en extra nodes voor Orbi zijn prijzig.

Geef je vooral om een goed bereik over een groot oppervlak, maar heb je geen extreme doorvoercapaciteit voor bijvoorbeeld meerdere gelijktijdige (en zeer actieve) gebruikers nodig? Dan geven we nog een eervolle vermelding en Redactietip aan de TP-Link Deco M5. Deze heeft als goedkoopste in de test zowel de prestaties als de gebruikerservaring voor die doelgroep goed op orde. De Netgear Orbi RBK30 houdt hem scherp, maar met drie TP-Link Deco-units heb je meer speelruimte. En zoals Linksys en ASUS ongetwijfeld hun best zullen doen om Netgear het vuur aan de schenen te leggen met aankomende updates, zullen Google, Ubiquiti en EnGenius een beter antwoord moeten bedenken om de Deco te kunnen overtreffen.

Een uitgebreid overzicht van de testresultaten vind je in de onderstaande tabel (.pdf).

©PXimport

Het is september, en dat betekent dat de nazomer ten einde loopt. Het licht wordt zachter, de avonden koeler en veel planten maken zich klaar voor de herfst. Dit is de maand om nog nieuw groen te planten, vaste planten te verjongen en hagen bij te knippen. Ook het gazon, de moestuin en de vijver vragen nu aandacht. Met een paar gerichte klussen zorg je dat je tuin gezond de herfst en winter ingaat.

Lees ook: Van januari tot en met december: dit doe je elke maand in de tuin

Dit kun je zaaien en planten in september

In september kan er nog veel de grond in. Bosanemonen, herfst- en winterakonieten en cyclamen doen het goed wanneer je ze nu plant, net als groenblijvers die de tuin ook in de koude maanden kleur geven. Koop je een boom, let er dan op dat het blad nog stevig en fris oogt. Een boompje dat al kaal aan het worden is, kun je beter niet planten.
Wie volgend voorjaar een bloemenzee wil, zaait in deze periode korenbloemen, goudsbloemen en klaprozen. Ook vaste planten die al jaren op dezelfde plek staan, kun je nu delen om ze te verjongen. Wil je een groenblijver verplaatsen, dan is dit de juiste tijd: de grond is nog warm genoeg voor de wortels om zich goed te herstellen.

©Leika production

Haal de snoeischaar maar tevoorschijn

Veel planten kun je nu nog een knipbeurt geven. Begin bij kuipplanten die buiten staan, want snoeiwonden genezen beter in de buitenlucht. Ook hagen kun je in september mooi in vorm brengen. Werk van onder naar boven en knip ze licht taps toe, zodat ook de onderste takken voldoende licht krijgen. Geef daarna wat compost zodat de haag sterk de winter ingaat.
Lavendel kort je ongeveer tien centimeter in, de Japanse wijnbes die vrucht heeft gedragen knip je helemaal terug en hortensia's ontdoe je van de stugge bloemen. Bij bomen en struiken verwijder je aangetast blad. Daarnaast is het slim om wekelijks uitgebloeide bloemen van dahlia's, rozen en andere zomerbloeiers weg te knippen. Zo blijft de tuin verzorgd en verklein je de kans op ziektes.

©SKT Studio

Lees ook: Welke snoeischaar voor welke tuinklus?

Planten en gras in september

Sommige planten hebben juist nu extra zorg nodig. Camelia's en rododendrons vormen in september hun knoppen voor volgend jaar en hebben daarom voldoende water nodig. Tweejarige planten zoals vingerhoedskruid kun je verplaatsen naar een nieuwe plek in je tuin. Hoge bloeiers als zonnebloemen, dahlia's en herfstasters geef je steun, zodat ze niet bezwijken onder de eerste herfststormen.
Het gazon vraagt een andere aanpak dan in de zomer. Maai het gras wat hoger en zaai waar nodig bij. Verticuteer eerst om mos en dood gras te verwijderen. Kies een zaadmengsel dat past bij zon of schaduw, afhankelijk van de ligging van je tuin. Heb je in augustus niet bemest, dan is dit hét moment om dat alsnog te doen. Vul kuilen aan en houd je terras vrij van onkruid en mos.

Werk in de moestuin

Ook in de moestuin valt er nog genoeg te doen. Boontjes moeten tijdig worden geplukt om taaie peulen te voorkomen. Tomaten die nog groen zijn leg je op een zonnige plek zodat ze verder kunnen rijpen. September is ook de maand van de appel- en perenoogst. Maak er compote, sap of een taart van, of bewaar ze op een koele plek. Verder kun je winterpostelein en raapstelen zaaien, zodat je later in het seizoen nog kunt oogsten.

Wil je wat orde brengen in je verzameling bookmarks? Het zelf te hosten Hoarder is hiervoor een mooie optie. Bookmarks, maar ook notities, afbeeldingen en ideeën kun je in overzichtelijke lijsten opslaan, die je van labels kunt voorzien en doorzoeken. Zelfs grotere verzamelingen zijn geen probleem, dankzij de optionele AI-functies. Deze benutten de API van OpenAI. In dit artikel lees je hoe je alles opzet!

Lees ook: Bladwijzers onder controle: de beste bookmarkmanagers op een rij

Voor het bewaren van bookmarks bestaan diverse handige toepassingen, waaronder Pocket (https://www.getpocket.com) en het minder bekende Raindrop.io (https://www.raindrop.io). Het relatief jonge Hoarder mag in het lijstje naar onze mening niet ontbreken. Hierin kun je onder meer bookmarks, notities en afbeeldingen bewaren, waarna je de volledige inhoud kunt doorzoeken. Ook kun je items organiseren door labels toe te voegen of lijsten te maken. Dankzij de optionele koppeling met OpenAI kun je materiaal automatisch van labels voorzien, maar ook bijvoorbeeld vragen om een artikel samen te vatten. Je kunt Hoarder volledig zelf hosten. Dit geeft je meer controle en maakt het privacyvriendelijk. Voor de installatie kun je onder meer Docker Compose gebruiken, wat we ook in dit artikel doen. Er zijn browserextensies voor Chrome en Firefox, wat het toevoegen van artikelen op internet met de gewenste labels veel makkelijker maakt. Verder zijn er mobiele apps voor Android en iOS, zodat je ook onderweg je bookmarks kunt raadplegen. 

1 Installatie

Er zijn meerdere installatiemethoden, die in de documentatie uitgebreid aan bod komen (https://docs.hoarder.app). De aanbevolen installatiemethode is via Docker Compose, waar we ook hier voor kiezen. De installatie van Docker Compose is vaker behandeld en ook online vind je diverse handleidingen, zoals voor Ubuntu 24.04 (https://www.kwikr.nl/ubntdock).

In de volgende stappen gaan we de bestanden docker-compose.yml en .env maken. We raden een systeem met ongeveer 2 GB werkgeheugen aan. Ook als je Hoarder binnen een container in Proxmox VE gaat installeren, moet je zoveel toewijzen, want 1 GB is net te weinig. Log in via SSH, maak een mapje voor Hoarder en navigeer naar deze map. Hierin gaan we de bestanden voor Docker plaatsen.

2 Docker

De snelste manier om te starten, is het downloaden van het YAML-bestand voor Docker Compose. Geef daarvoor de onderstaande opdracht vanaf de Opdrachtprompt:

Het bestand voor Docker Compose hoef je niet aan te passen. Wel is een bestand met omgevingsvariabelen nodig. Dit bestand kun je maken en bewerken met de opdracht nano .env. Zet hierin om te beginnen de volgende regels:

Bij NEXTAUTH_URL kun je localhost vervangen door het ip-adres van het systeem waarop Hoarder draait. De twee willekeurige strings kun je zelf bedenken of genereren met deze opdracht:

Start ten slotte de container met:

Je kunt Hoarder nu openen via http://ipadres:3000, waarbij je ipadres dan vervangt door het echte ip-adres van het systeem. Bij toekomstige updates kun je Hoarder stoppen met:

Daarna kun je met deze opdracht de images vernieuwen:

Om vervolgens met deze laatste opdracht alles weer in de lucht te brengen:

3 Toegang OpenAI

Het is niet verplicht om de AI-functies te gebruiken, maar het is wel een leuke en nuttige toevoeging, zeker als je veel bookmarks gaat toevoegen. De kosten zijn bovendien zeer laag. Voor de meeste mensen is OpenAI de beste keuze, hoewel Ollama ook een optie is (zie kader 'Keuze tussen OpenAI of Ollama'). Om OpenAI te gebruiken, moet je toegang tot de API regelen. Hiervoor ga je naar https://platform.openai.com. Log in met een bestaand account, zoals het account dat je voor ChatGPT gebruikt, of maak een nieuw account. Ga dan naar https://www.kwikr.nl/oakey en kies Create new secret key. Vul bij Name een beschrijvende naam in, zoals Hoarder. Dit maakt de sleutel beter herkenbaar, mocht je deze in de toekomst willen verwijderen. Kies bij Project de optie Default project. Klik dan op Create secret key. De sleutel wordt nu gemaakt en slechts eenmalig getoond; bewaar deze dus goed! Open dan het bestand .env en voeg de volgende regel toe:

Herstart nu Hoarder zodat de nieuwe configuratie actief wordt. Blijf nog even in de omgeving van OpenAI, want we moeten wat credits aanschaffen.

4 Credits aanschaffen

Je hebt credits nodig om met de OpenAI-API te werken. Dit gebruik staat los van een eventueel abonnement op ChatGPT. Ga hiervoor naar Billing of rechtstreeks via https://www.kwikr.nl/oabill. De eerste keer moet je een betaalmethode toevoegen via Add payment details. Vul hier je creditcardgegevens in. Klik daarna op Continue. Begin met een klein bedrag, bijvoorbeeld 10 dollar. Dit is waarschijnlijk meer dan je ooit nodig zult hebben voor Hoarder. De optie voor automatisch opwaarderen, kun je daarom het best uitzetten, om risico's te beperken. Bevestig ten slotte de betaling.

Desgewenst kun je limieten configureren. Naast Hoarder zijn er overigens ook steeds meer andere toepassingen die de API van OpenAI kunnen gebruiken. Dat maakt de inzetbaarheid dus een stuk breder! Denk aan chatbots, schrijfhulpjes en automatiseringstools. Het is handig om voor elk project een aparte API-sleutel te maken, om het beheersbaar te houden.

5 Registratie

We beginnen met het maken van een beheeraccount. Open daarvoor Hoarder door in je browser naar http://ipadres:3000 te gaan. Ga op het inlogscherm naar Sign up om een eerste account te maken. Dit eerste account krijgt altijd beheerrechten (administrator). Wil je Hoarder in het Nederlands gebruiken, klik dan op je profielicoontje rechtsboven, ga naar User Settings en kies achter Options bij Interface Language voor Dutch. Alles is nu in het Nederlands. In het vervolg gaan we Hoarder in deze taal gebruiken.

 6 Gebruikers beheren

Je krijgt als beheerder speciale functies die je ziet als je via je profielicoontje naar Admin Instellingen gaat. Zo kun je onder Gebruikerslijst nieuwe gebruikers toevoegen met de gewenste rol. Als beheerder kun je bovendien het wachtwoord voor gebruikers opnieuw instellen. Als je echter als beheerder je wachtwoord kwijtraakt, is dat ingewikkelder omdat je dit via de database moet doen. Bewaar het wachtwoord dus goed!

Gebruikers kunnen zich bij de standaardinstellingen overigens ook aanmelden via het inlogscherm. Wil je dat voorkomen, voeg dan de volgende regel aan het bestand .env toe:

Herstart Hoarder met deze opdracht, zodat de nieuwe configuratie actief wordt:

7 Instellingen

We zullen kort enkele instellingen doornemen. Klik daarvoor op je profielicoontje en ga naar Gebruikersinstellingen. Onder AI Instellingen zie je een preview van de prompts die worden gebruikt voor de verschillende AI-mogelijkheden, zoals het genereren van labels en maken van samenvattingen.

Je kunt hier extra regels aan toevoegen, zodat de prompts worden aangepast. Zo kun je bijvoorbeeld voor Nederlandstalige labels en samenvattingen zorgen (zie kader 'Nederlandse labels en samenvattingen').

Onder RSS Abonnementen kun je RSS-feeds toevoegen. Verder kun je bookmarks exporteren als JSON-bestand of importeren vanuit diverse andere toepassingen, waaronder Pocket, Linkwarden (waar we eerder in Computer!Totaal over schreven) of je browser (zoals Chrome en Firefox). Ook alle links die je al in je browser hebt bewaard, kun je dus gemakkelijk overzetten naar Hoarder. Verder kun je sleutels maken voor de API van Hoarder, defecte links bekijken en webhooks aanmaken.

8 Bookmarks toevoegen

Op de openingspagina van Hoarder zie je de laatste toegevoegde bookmarks. Je kunt nieuwe items toevoegen via het vak. Je kunt hier ook afbeeldingen naartoe slepen, waarvan de tekst via OCR wordt omgezet, zodat dit (ook) doorzoekbaar wordt. Verder krijgen afbeeldingen en ook teksten die je toevoegt automatisch labels door AI.

In het menu (met de drie puntjes) zie je extra opties. Zo kun je een bookmark markeren als favoriet of deze toevoegen aan een of meerdere lijsten, die je via het menu aan de linkerkant kunt aanmaken en beheren. Om de inhoud en details voor een bookmark te bekijken, klik je op het icoontje met twee pijltjes voor een grotere weergave.

9 Details bekijken

Als je de details voor een bookmark opent, zie je links een voorbeeld met de content uit de cache en een optie om de gemaakte schermopname te bekijken. Rechts kun je via Samenvatten met AI een samenvatting laten maken door AI. Ook zie je hier de labels die door jouzelf of AI zijn toegevoegd. Verder zie je een vak om een notitie te schrijven en enkele extra opties. Onderaan kun je de bookmark opslaan als favoriet, archiveren of verwijderen.

10 Hoogtepunten

Een handige extra mogelijkheid is de zogenoemde hoogtepunten. Hierbij open je eerst de grotere weergave voor de bookmark. In het voorbeeld links kun je nu een stuk tekst selecteren. Vervolgens kies je een passende kleur (geel, rood, groen of blauw). Hierna wordt automatisch een zogenoemd hoogtepunt opgeslagen. Je ziet deze rechts bij de details. Als je via het menu van Hoarder naar Hoogtepunten gaat, zie je alle gemaakte hoogtepunten. Via Source kun je ook het gerelateerde artikel opvragen. Hoogtepunten zijn een handige manier om belangrijke details van artikelen te bewaren.

11 Zoeken

Wat Hoarder zo krachtig maakt, is dat je de volledige tekst van alle opgeslagen inhoud kunt doorzoeken via de balk aan de bovenkant. Dat gaat niet alleen om titels of beschrijvingen, maar ook om de volledige inhoud van de opgeslagen links en notities.

Je kunt in je zoekopdracht ook filters gebruiken. Met is:fav zoek je bijvoorbeeld alleen binnen je favorieten, het filter is:tagged zoekt naar items die een of meer labels hebben en is:inlist zoekt naar items die in een of meerdere lijsten zijn opgenomen.

Met #label kun je naar een bepaald label zoeken. Merk op dat labels hoofdlettergevoelig zijn. De labels Technologie en technologie worden daardoor als afzonderlijke labels beschouwd. Dit vraagt dus enige zorgvuldigheid bij het invoeren van labels. Dit kun je wel afvangen door de prompts voor AI aan te passen, zoals we hebben uitgelegd.

Behalve via de zoekfunctie kun je uiteraard ook via de toegekende labels bepaalde items terugvinden. Hiervoor ga je naar Labels. Je kunt hier de labels die op elkaar lijken desgewenst samenvoegen. Daarvoor klik je eerst op Drag & Drop Samenvoegen. Daarna sleep je een label naar een ander label.