Het wifi-mesh-systeem begon jaren geleden als een niche-alternatief voor de traditionele router, maar is inmiddels dé standaardoplossing voor gewoon goede wifi in de meeste huizen. Zeker wanneer kabels trekken niet gewenst of mogelijk is. Nu de meeste nieuwe telefoons en laptops voorzien zijn van wifi 6, leek het ons een goed moment voor een vergelijkende test van systemen op basis van deze wifi-standaard. Welke set is de beste en welke biedt de meeste waar voor je geld? Wij zochten het uit.

De insteek van deze test, en wifi-mesh-systemen als product, is eenvoudig: jij wilt met zo min mogelijk gedoe gewoon goede wifi in huis. Vooral dat woordje ‘gedoe’ was in de begindagen van wifi nog wel een struikelblok. Het vereiste toch al snel wat technische kennis om je router op te zetten. Mesh-systemen van het eerste uur deden dat overigens niet altijd beter, menig setje bleek alsnog lastig om te installeren en sommige werkten uiteindelijk ook bar slecht. Inmiddels is de wifi-mesh-markt dermate volwassen dat dat eigenlijk geen probleem meer is.

We zien weliswaar sets met verschillen in mogelijkheden en prestaties, maar één ding hebben alle systemen in deze test na al deze jaren gemeen: installatie is een peulenschil en doe je binnen enkele minuten vanaf je telefoon. Je hoeft dus geen IT-nerd te zijn om je eigen huis met deze oplossingen van een goede wifi-dekking te voorzien.

Sets

Ook het basisconcept van alle elf systemen is hetzelfde: je koopt een set met een x-aantal verschillende units (ook nodes, satellieten of accesspoints genoemd) en die verdeel je door je huis, zodat je overal goed bereik en goede snelheden haalt. Daarbij hoef je geen kabels te trekken, wat een van de grootste bezwaren is tegen een traditionele accesspoint-opstelling. De nodes bouwen zelf onderlinge verbindingen op en versterken zo het bereik en het signaal.

Dat geeft in de regel een betere dekking en betere prestaties dan de traditionele router. Zeker vergeleken met ‘gratis’ modem/routers van providers, maar ook de meest dikke, extreme high-end routers kunnen vaak gewoon niet op tegen de afstanden en stevige bouwmaterialen van menig huis in de Benelux.

Voordelen van wifi-mesh

Het grootste voordeel hebben we reeds genoemd: elke node kan draadloos verbinden met andere nodes. Ze hebben dus wel stroom nodig, maar je hoeft geen netwerkkabels door het huis te trekken. Is een deel van je huis wel, en een ander deel van je huis niet bekabeld, dan is een wifi-mesh-systeem ook ideaal. Nodes die aan de kabel hangen bieden dan nog betere prestaties, terwijl je óók gewoon goed bereik kunt halen op plekken waar geen kabel ligt.

Waar traditionele routers vereisen dat je het ip-adres opzoekt en verbinding maakt met een webinterface, is een mesh-set ook veel gebruiksvriendelijker. Vaak heb je alle controle over je netwerk via een app op je telefoon. Ook worden de mogelijkheden doorgaans redelijk goed uitgelegd, zodat je ook als beginner wat geavanceerdere opties zoals gastnetwerk, QoS en opties voor ouderlijk toezicht goed kunt instellen.

Nadelen van wifi-mesh

Hoe goed en gebruiksvriendelijk wifi-mesh-systemen ook zijn, er zijn wel degelijk tegenargumenten te bedenken. De grootste bedenkingen kun je hebben tegen draadloze verbindingen in het algemeen. Hoe goed wifi zich ook ontwikkeld heeft, er gaat nog altijd niets boven een goede bekabeling als je huis dat toestaat. Er zijn nu eenmaal muren en plafonds waar je met geen geweld een goede draadloze verbinding doorheen krijgt.

Ook met bekabeling kun je overigens deze mesh-sets overwegen, want in tegenstelling tot voorgaande jaren zijn alle sets in deze test in staat om kabels te gebruiken als onderliggende verbinding (ook wel de backhaul genoemd). Maar heb je al kabels liggen, dan bieden echte accesspoints vaak betere prestaties en meer mogelijkheden. In hun streven om gebruiksvriendelijk te zijn, bieden de meeste mesh-systemen maar in beperkte mate geavanceerde mogelijkheden. De mogelijkheden wisselen per merk, maar ASUS is eigenlijk de enige die écht alle routermogelijkheden biedt. Echte accesspoints gaan vaak nog verder, maar vereisen zowel beheer als kennis.

©PXimport

Toch kiezen voor wifi 5?

©PXimport

Waarom wifi 6?

Wellicht vraag je je af waarom je überhaupt wifi 6 wilt hebben. De maximale snelheid ligt weliswaar een stuk hoger (bij een enkel apparaat en een rappe mesh-node maximaal zo’n 900 Mbit/s ten opzichte van 600 Mbit/s bij wifi 5), maar beide generaties wifi zijn voor tal van doeleinden eigenlijk al genoeg. Als je puur wat wilt internetten, hoef je niet per se warm te lopen voor wifi 6.

De technologie brengt wel grote verbeteringen met zich mee voor huishoudens met meerdere gebruikers en een groot aantal apparaten zoals laptops, telefoons en smarthome-apparatuur. Dankzij Orthogonal frequency-devision multiple access (OFDMA) zijn wifi 6-netwerken veel beter in staat om meerdere apparaten gelijktijdig van hogere snelheden te voorzien. Je kunt hierdoor meerdere snelle wifi 6-clients tegelijkertijd gebruiken. Alle gebruikers halen dan hogere snelheden én lagere latentie, wat specifiek voor gamers weer voordelen heeft.

Hoewel veel (smarthome-)hardware nu nog geen wifi 6 gebruikt, zal dat in de toekomst wel anders zijn. Een goede wifi-mesh-set koop je veelal met het idee om er enkele jaren niet aan te hoeven sleutelen.

Waar moet je op letten?

Besluit je voor een wifi 6-oplossing te gaan, dan is er een aantal zaken waar je op moet letten. Het meest cruciale is hoe elke set zijn antennes heeft ingedeeld en de resulterende AX-klasse. Helaas hebben de fabrikanten hier allemaal hun eigen opvattingen over, waardoor het voor ons lastig wordt om een specifieke AX-klasse aan te bevelen.

Uiteraard is een AX6000-set beter dan een AX1800-set, maar als de getallen wat dichter bij elkaar liggen, is hoger niet automatisch beter. Zo doet de Netgear Orbi AX4200 niet per se onder voor de ASUS AX5400 XD6. Dat komt door de antennelay-out. De genoemde klasse is simpelweg een optelsom van het maximale dat elk van de antennes te bieden heeft. Hoe dat getal tot stand komt, kan sterk wisselen.

Zoek je een echt goede oplossing, kijk dan naar sets die in de tabel gemarkeerd staan als triband. Die hebben een extra netwerk voor de draadloze verbinding tussen de nodes. Een ander aspect waarin de sets sterk verschillen, is het aantal aansluitingen per node. Je kunt op een node namelijk ook bedrade appratuur aansluiten. Denk bijvoorbeeld aan je mediaspeler.

Ook verschillen de sets sterk in afmeting en ontwerp. Dat klinkt als bijzaak, maar omdat je ze voor het beste resultaat vrij in het zicht moet neerzetten, is het uiterlijk niet onbelangrijk. Opvallend detail: vrijwel alle behuizingen zijn wit, alleen ASUS geeft je de mogelijkheid om de sets in een zwarte uitvoering te bestellen.

©PXimport

Twee of toch drie stuks?

Een belangrijke vraag is: heb je een set van twee of drie nodes nodig? Om die vraag te beantwoorden, is het handig om te weten dat je een extra satelliet bij voorkeur gebruikt om vanaf de centrale node een andere kant op te versterken. Het is beter om geen ketting van satellieten te maken. Bij elke stap verlies je nu eenmaal capaciteit en stabiliteit. Je kunt met een set van drie nodes bijvoorbeeld met de ene satelliet het netwerk boven versterken en met de andere satelliet het netwerk richting de tuin versterken.

Overigens kan een keten in een huis met drie verdiepingen zeker zijn nut hebben als je ook op zolder de beste wifi-dekking vereist, maar we raden dan wel een triband-set aan. In een appartement is een set van twee stuks soms voldoende om de juiste dekking te bereiken.

De testopstelling

Omdat wifi 6 hogere snelheden biedt en beter om kan gaan met meerdere apparaten, wordt het testen ervan complexer. Waar we bij wifi 5-sets met één laptop al limieten konden ontdekken, is dat met de wifi 6-oplossingen een stuk pittiger.

We hebben gekozen voor drie specifieke testscenario’s. Als eerste testen we de maximale snelheid die je kunt halen met één laptop voorzien van een Intel AX201 wifi-adapter in de nabijheid van de node. We gebruiken voor deze test één apparaat, omdat je met twee apparaten op de meeste sets de limiet van de wan-poort aantikt en deels omdat je soms gewoon het beste wilt halen uit één machine. Dit is tevens de snelheid die je grofweg mag verwachten op een bedraad aangesloten node.

Voor de andere twee tests plaatsen we een tweede node één verdieping hoger en circa vijftien meter hemelsbreed van de hoofd-node. Vervolgens gaan we voor de tweede test (‘Snelheid eerste verdieping’ in de tabel) met twee apparaten aan de slag in de nabijheid van die tweede node. Hierdoor zien we vooral wat de onderliggende backhaul in huis heeft.

Voor de derde test (‘Snelheid zolder’ in de tabel) nemen we beide laptops wederom één verdieping hoger en circa vijftien meter verder. Hier leunen we dus zowel op de backhaul als de signaalsterkte per node. We kijken specifiek naar totale downloadsnelheden via een bedrade server. We noteren het gemiddelde over meerdere testsessies.

Geen pand is hetzelfde

©PXimport

TP-Link Deco

TP-Link is een mesh-bouwer van het eerste uur en dat zien we vandaag de dag terug in een ruim assortiment en een goed uitgewerkte gebruikservaring. De installatie is in onze optiek de meest gebruiksvriendelijke van allemaal. De app werkt goed en biedt de meest gangbare routerfunctionaliteit, van gastnetwerken tot opties voor ouders.

Echt geavanceerde mogelijkheden ontbreken en we ergeren ons ook aan zaken als een verplichte registratie en online account. Dat lijkt echter het nieuwe normaal voor mesh-systemen.

TP-Link staat tevens bekend als prijsvechter en ook dat zien we terug in de vergelijkingstabel. De Deco X20 en de iets snellere X60 behoren beide tot de goedkopere opties in het veld. Het kleine prijsverschil tussen die twee zet ook direct druk op de goedkoopste optie. Als je al bereid bent 249 euro neer te leggen voor een set van drie nodes, is de stap naar 329 euro niet zo heel gek. Zeker wanneer je ziet dat je rond de node zelf significant hogere snelheden kunt halen met de X60.

Wanneer je alle nodes draadloos plaatst en écht goede prestaties wilt, blijft het de moeite om extra te investeren in een duurdere triband-oplossing. Wanneer je een of meerdere nodes kunt bekabelen, dan biedt de Deco X60 wel veel prestaties voor het geld.

In het hogere segment doet TP-Link mee met de Deco X90. Dit zijn aantrekkelijke kastjes met onder meer een 2,5Gbit/s-aansluiting, handig voor een extra snel thuisnetwerk en goede prestaties. Het setje van twee nodes is aantrekkelijk geprijsd, maar de losse nodes zijn relatief duur, al geldt dat ook voor andere sets. De Deco X90 is gezien zijn specificaties en prestaties ook bedoeld voor wat geavanceerdere gebruikers.

Vergeleken met de systemen van Netgear en zeker ASUS valt op dat TP-Links webinterface heel beperkt is. Eigenlijk kun je in de webinterface alleen de status van het systeem controleren. Om instellingen te wijzigen, moet je de app gebruiken. Dat geldt overigens ook voor de andere twee geteste Deco-systemen, maar bij de duurdere Deco X90 vinden we dit nadeel nog net iets zwaarder wegen.

©PXimport

Deco X20

Prijs
€ 202,- (voor twee nodes)
Website
https://nl.tp-link.com6Score60

Deco X60

Prijs
€ 279,- (voor twee nodes)
Website
https://nl.tp-link.com8Score80

Deco X90

Prijs
€ 399,- (voor twee nodes)
Website
https://nl.tp-link.com9Score90

©PXimport

Linksys Velop

Linksys maakte in de begindagen van de mesh-systemen een beetje een valse start. De Velop-lijn was er relatief vroeg bij, maar in de beginjaren lieten het installatiegemak en de prijs-prestatieverhouding nog wel wat te wensen over.

Wat installatiegemak betreft heeft Linksys aardige stappen gemaakt. De installatie duurt wellicht een klein minuutje te lang omdat je nog ouderwets een wachtwoord moet invullen dat onderop staat, maar daar gaan we niet over vallen. Net als bij de andere merken is de app relatief overzichtelijk en toegankelijk voor beginners.

Hoewel de algehele ervaring en de prestaties prima aanvoelen, valt de prijs-prestatieverhouding van de twee Velop-sets tegen. De duurdere AX5300 valt eigenlijk tussen wal en schip. Hij kost aanzienlijk meer dan de Deco X90, ZenWiFi AX en de Orbi AX4200, terwijl hij gemiddeld wat trager is. En de Netgear Orbi AX6000 is weliswaar nog duurder, maar die biedt wél echt meerwaarde voor die (exorbitante) meerprijs.

De goedkopere Velop-set zorgt vooral voor verwarring, omdat de sets van twee en drie nodes meer kosten dan wanneer je het gewenste aantal nodes per stuk in huis haalt. Prijzen wisselen van dag tot dag, maar deze scheve verhouding bestaat inmiddels al enige tijd.

Als we de relatief lage individuele node-prijzen aanhouden, dan heeft die goedkopere Velop AX4200 het alsnog een tikkeltje lastig. Zo bieden de Orbi AX4200 en de ZenWiFi AX iets betere prestaties voor grofweg hetzelfde geld, zonder dat Linksys daar voldoende tegenoverzet. De Velop heeft wel meer lan-poorten dan de Orbi-sets, maar dat kun je met een switch van 20 euro ook verhelpen.

Kortom, Linksys heeft op zich aardige sets in huis, maar zal of de prestaties verder moeten opvoeren of de prijzen moeten aanscherpen om echt interessant te worden.

©PXimport

Linksys Velop AX4200

Prijs
€ 399,- (voor twee nodes)
Website
www.linksys.com7Score70

Linksys Velop AX5300

Prijs
€ 564,- (voor twee nodes)
Website
www.linksys.com7Score70

Netgear Orbi

Het was Netgear dat vanaf het eerste jaar echt wist te overtuigen met zijn Orbi-systemen. Door de jaren heen hebben enkele concurrenten het Netgear soms lastig gemaakt, maar geen enkele fabrikant ging de afgelopen jaren naar huis met zoveel Best getest-awards als Netgear met zijn Orbi-systemen.

Dit jaar is geen uitzondering, want de Orbi RBK852 (of RBK853 voor het setje met drie nodes) scoort simpelweg het best als het op bereik en prestaties aankomt. Daar staat wel een extreme meerprijs tegenover. De set kost bijna het dubbele van de leuke middenklassers in deze test.

Die forse meerprijs hakt in op ons humeur als we zien dat de Orbi RBK852 niet op elk vlak de ultieme keuze is. Zo ontbreekt een multigigabit-lan-poort, zuur wanneer je bedenkt dat deze set de gigabitbarrière makkelijk kan doorbreken (wanneer we louter draadloos testen). Via lan-teaming kun je daar wel omheen werken, maar dat is iets wat we gezien de nichedoelgroep niet standaard testen. Er is overigens wel voorzien in een multigigabit-wan-poort, maar die is slechts beperkt nuttig.

Desondanks is er zoiets als ‘de beste’. Is geld dus geen bezwaar en wil je zeker zijn van goede wifi-prestaties, dan ben je op de RBK852 aangewezen. Als deze set niet werkt, dan werkt geen enkele set. Zelfs met een plafond en een flinke afstand weet de backhaul nog praktisch de volledige snelheid door te voeren en zien we structureel de beste scores.

Onder in de markt is de Orbi AX1800 een echte prijsvechter, maar ook voor Netgear geldt: instap-mesh-setjes met wifi 6 zijn gewoon niet zo interessant. Als je louter goedkoop wilt, kun je voor dergelijke bedragen beter een goede triband-mesh-oplossing met wifi 5 kopen. Ook de TP-Link Deco X60 doet het leuker voor nauwelijks meer.

Het is de Orbi AX4200, of RBK752, die wel een mooie balans weet te slaan. Met 699 euro voor een setje van drie nodes is hij niet bepaald goedkoop, maar hij biedt duidelijk meerwaarde boven de goedkopere sets. Het feit dat de meeste mensen in dit segment wel drie units zullen overwegen, plus de voordelen van een kinderlijk eenvoudige installatie en een van de betere app-ervaringen, maken dit een van dé middenklassers van dit moment.

©PXimport

Orbi AX1800 (RBK352/353)

Prijs
€ 249,- (voor twee nodes)
Website
www.netgear.nl6Score60

Orbi AX4200 (RBK752/753)

Prijs
€ 479,- (voor twee nodes)
Website
www.netgear.nl9Score90

Orbi AX6000 (RBK852/853)

Prijs
€ 769,- (voor twee nodes)
Website
www.netgear.nl10Score100

©PXimport

ASUS ZenWiFi

Net als Linksys maakte ASUS eigenlijk een valste start op gebied van wifi-mesh-systemen. De eerdere Lyra-systemen wisten geen al te beste indruk te maken. Maar de hoog aangeschreven routerfabrikant wist zich uitstekend te herpakken met de ZenWiFi-serie, waarmee het vorig jaar het vuur aan de schenen van Netgears Orbi-lijn legde. Ook dit jaar slaagt ASUS daar weer in, al slaat elk van de drie ZenWifi-systemen toch duidelijk een eigen weg in.

Net als bij de concurrenten vinden we de AX1800-oplossing, de ZenWiFi mini, niet bijster interessant. Deze biedt aardige prestaties, zolang je maar niet de grenzen opzoekt. Toch moet het je echt te doen zijn om de extreem lage prijs, de minuscule kastjes of het feit dat ASUS wél zwarte kleurstellingen aanbiedt.

De ZenWiFi XD6 is vooral verwarrend, want dat is een dualband-oplossing in een triband-prijsstelling. Dat resulteert in sterke prestaties rond de node, maar bij intensieve mesh-belasting breekt de afwezigheid van een extra band hem toch echt op. Desondanks is het een leuke set voor wanneer een deel van je huis bekabeld is, en vooral wanneer je de flink uitgebreidere routermogelijkheden van ASUS weet te waarderen.

In tegenstelling tot de uitgeklede mogelijkheden van de concurrentie krijg je bij ASUS namelijk wel gewoon de volledige routerfunctionaliteit met onder meer een goede, uitgebreide webinterface en de nodige extra’s, zoals meerdere vpn-functies en maar liefst drie gastnetwerken. Het zal niet iedereen interesseren, maar voor wie een typische mesh-set net iets te ‘consumer’ is, is dit wel aantrekkelijk. Tenminste, zodra de prijzen zakken, want het feit dat hij op het moment van testen praktisch evenveel kost als zijn grotere broer is lastig uit te leggen.

Het is dan ook de ‘prosumer’-insteek gecombineerd met écht goede prestaties die de nipt duurdere ZenWiFi AX erg interessant maken voor die iets veeleisendere gebruiker en techliefhebber. Hij scoort consequent heel erg goed. Vergeleken met andere sets krijg je meer routermogelijkheden, extra lan-poorten en de mogelijkheid om de kleurstelling te kiezen. Jammer voor techfans is dan weer wel dat multigigabit-lan-poorten ontbreken. Daarvoor moet je vooralsnog bij TP-Link zijn. Toch is de ZenWiFi AX een van de sterkste opties die de markt te bieden heeft.

©PXimport

Asus ZenWiFi Mini

Prijs
€ 189,- (voor drie nodes)
Website
www.asus.nl6Score60

Asus ZenWiFi XD6

Prijs
€ 385,- (voor twee nodes)
Website
www.asus.nl6Score60

Asus ZenWiFi AX (XT8)

Prijs
€ 399,- (voor twee nodes)
Website
www.asus.nl9Score90

©PXimport

Conclusie

Met het volwassen worden van wifi-mesh-systemen komt de nadruk onvermijdelijk op de prijs te liggen. Dat wil zeggen dat aanbiedingen het verschil kunnen maken tussen een goede of juist een matige aankoop. Vooral in het lage en het middensegment is dat het geval.

Een mooie korting kan het verschil maken, zeker rond de 350 tot 400 euro. Binnen dat prijsbereik zien we enkele zeer capabele triband-oplossingen zoals de Netgear Orbi AX4200, de TP-Link Deco X90 en de ASUS ZenWiFi AX. De genoemde set van ASUS presteert uitstekend en biedt extra uitgebreide routerfunctionaliteit. Daarmee verdient de ZenWiFi AX het predicaat redactietip.

De dualband-instapsetjes (AX1800) vinden we eigenlijk geen van alle echt interessant. De bovengenoemde triband-oplossingen zijn een mooie investering voor de komende jaren. Als je als eenvoudige gebruiker weinig meer wilt dan gewoon goed bereik, kun je prima met de nog veel goedkopere wifi 5-sets af.

Alleen de Deco X60 vinden we de moeite waard als je huis (grotendeels) bekabeld is. Dan krijg je veel prestaties per node voor een relatief bescheiden prijs. Daarom geven we ook deze set het predicaat redactietip mee. De meeste AX1800-sets lijken vooral bedoeld om minder geïnformeerde consumenten te lonken met wifi 6. Ze werken an sich best prima, maar ze vallen tussen wal en schip.

De top van de markt wordt gedomineerd door de Orbi AX6000 (RBK852/853) die niet alleen goede prestaties biedt, maar ook ongevoelig is voor de exacte plaatsing van de nodes. Daardoor heb je al snel een goed resultaat. De prijs is wel erg fors, maar voor eenieder die echt helemaal klaar is met storende wifi-verbindingen en ongeacht de prijs gewoon de allerbeste set zoekt, is de Orbi AX6000 ongeëvenaard. Als dit model niet voldoet, rest er maar één oplossing: kabels trekken.

Je laptop maakt lange dagen. Of je nu thuiswerkt, films kijkt of schoolopdrachten maakt, hij staat vaak uren aan. Wil je dat hij zo lang mogelijk goed blijft werken? Dan zijn er een aantal dingen die je beter niet kunt doen – omdat ze op termijn voor problemen kunnen zorgen. Van slechte ventilatie tot verkeerd opladen: zorg dat je deze fouten voortaan vermijdt.

Lees ook: Zo zorg je dat je laptop zo lang mogelijk blijft werken op één acculading

1. Laptop veel op bed of schoot gebruiken

Een laptop heeft lucht nodig. Via kleine openingen aan de zijkant of onderkant voert hij warmte af, en die luchtstroom raakt geblokkeerd als je het apparaat op een zacht oppervlak gebruikt. Op bed, een dekentje of je schoot raakt hij die warmte moeilijk kwijt, waardoor onderdelen onnodig heet worden. Op de korte termijn merk je dat aan een luidruchtige ventilator, op de lange termijn aan snellere slijtage. Gebruik je je laptop vaak op schoot? Leg er dan iets hards onder, zoals een plankje of laptopstandaard. Zo voorkom je oververhitting. Bovendien werkt het vaak ook prettiger.

2. Altijd aan de oplader laten hangen

Veel mensen laten hun laptop de hele dag aan de stroom hangen. Dat lijkt handig – je zit nooit zonder stroom – maar voor de accu is het minder ideaal, vooral bij oudere laptops. Die kunnen sneller slijten als ze continu volgeladen blijven. Moderne laptops hebben gelukkig vaak slimme batterijmanagementsystemen die overladen voorkomen, maar zelfs dan is het beter om de batterij niet constant op 100% te houden. Je verlengt de levensduur door de accu regelmatig te gebruiken: haal de stekker er af en toe uit, laat de lading zakken tot zo’n 30 à 40 procent en laad dan weer op. Veel modellen bieden ook een instelling om het laden automatisch te beperken tot bijvoorbeeld 80%. Werk je veel op netstroom? Dan is het zeker de moeite waard om die functie in te schakelen. Zo houd je de accu langer gezond, zonder dat je er iets van merkt in het dagelijks gebruik.

3. Updates telkens uitstellen

Je krijgt een melding, maar klikt op 'nu niet'. En een dag later nog een keer. En nog een keer. Omdat je net lekker bezig bent en geen zin hebt om de laptop opnieuw op te starten, of omdat je denkt dat updates er alleen voor nieuwe functies zijn. Maar juist in die updates zitten vaak beveiligingsverbeteringen en foutoplossingen. Door lang te wachten blijf je kwetsbaar voor lekken of bugs die allang zijn verholpen. Laat updates daarom uitvoeren op een moment dat je je laptop niet nodig hebt – bijvoorbeeld tijdens de lunch of 's avonds. En stel automatische updates in als dat mogelijk is.

©Daniel CHETRONI - stock.adobe.com

4. Geen ruimte voor ventilatie laten

Wie foto's bewerkt, veel tabbladen open heeft of werkt met grote bestanden, vraagt meer van zijn laptop. De processor warmt op en de ventilator springt aan. Als je laptop dan in een afgesloten kastje, tegen een muur aan of tussen stapels papier staat, kan hij die warmte moeilijk kwijt. De temperatuur loopt verder op, wat invloed heeft op de prestaties en de levensduur. Zorg bij intensief gebruik voor voldoende ruimte rondom het apparaat. Zorg dat je hem op een plek neerzet waar niet allerlei spullen liggen en overweeg een laptopstandaard of -koeler als je merkt dat de temperatuur snel oploopt. 

5. Ventilatieopeningen niet schoonhouden

Een beetje in het verlengde van de fout hierboven: kan je laptop zijn warmte sowieso kwijt, ook als er genoeg ruimte omheen is? In de loop van de tijd verzamelt zich stof in je laptop, vooral rond de ventilator en de luchtkanalen. Zeker als je laptop in een stoffige kamer staat of je veel huisdieren hebt, kan dat snel gaan. Dat stof belemmert de luchtstroom, waardoor warmte blijft hangen en onderdelen sneller slijten. Je merkt het aan een ventilator die vaker aanslaat, of of doordat je laptop langzamer reageert dan je gewend bent. Gebruik af en toe een busje perslucht om de ventilatieopeningen voorzichtig schoon te blazen. 

©Studiomiracle

6. Klikken op verdachte links of bestanden

We weten allemaal dat je niet zomaar ergens op moet klikken. Maar het kan toch gebeuren dat je nieuwsgierig wordt naar die 'gratis update' of dat je denkt dat die mail echt van je bank afkomstig is (want cybercriminelen worden steeds slimmer in het nabootsen van bekende websites en bedrijven). Voordat je het weet heb je dan iets gedownload wat helemaal niet deugt. Malware kan van alles doen: meekijken wat je typt, je bestanden versleutelen, of persoonlijke gegevens stelen.

Een garantie dat je het helemaal kunt voorkomen kan niemand je geven. Wat je in ieder geval wél kunt doen is software altijd alleen via de officiële website downloaden, alleen bijlagen openen van afzenders die je vertrouwt en niet op meldingen klikken die je onder druk zetten. Een goede virusscanner helpt uiteraard ook, maar alert blijven is minstens zo belangrijk.

7. Geen back-ups maken van je bestanden

Je denkt er pas aan als het te laat is: een laptop die niet meer opstart, een harde schijf die crasht of een diefstal. Als je geen back-up hebt en er gebeurt iets met je laptop, dan ben je alles kwijt: je foto's, werk en documenten. Zorg daarom dat je regelmatig een back-up maakt. Dat kan automatisch via een clouddienst, of handmatig met een externe harde schijf. Het instellen kost je hooguit een kwartier. Doen, want de opluchting die je voelt wanneer je een back-up kunt gebruiken op het moment dat je die nodig hebt, is onbetaalbaar! 

8. Ruw omgaan met je laptop

We zijn allemaal wel eens haastig met onze laptop. Snel een usb-stick erin duwen, het scherm met één hand vanaf de zijkant openklappen, wrikken om de oplaadkabel in de poort te steken: het lijkt onschuldig, maar kan schade veroorzaken. Poorten zijn gevoelig, net als de scharnieren van je scherm. Open je laptop altijd met twee handen vanuit het midden en ga voorzichtig om met alle poorten en uitgangen. Doe je dat niet, dan kunnen ze los komen te zitten, waardoor ze uiteindelijk minder goed of helemaal niet meer hun werk kunnen doen.

©Dan74 - stock.adobe.com

9. Alles opslaan op het bureaublad

Voor het gemak bewaren veel mensen bestanden standaard op het bureaublad. Foto's, documenten, downloads – zo heb je ze meteen bij de hand. Omdat elk bureaubladpictogram apart geladen moet worden, kan dat bij oudere laptops voor merkbare vertraging zorgen tijdens het opstarten. Bij moderne laptops speelt dat probleem niet. Maar of je laptop nu oud of nieuw is: door alles maar op het bureaublad te bewaren, raak je wel het overzicht kwijt. Dus dan geldt dat 'alles bij de hand' niet meer. Integendeel: het risico dat je per ongeluk iets belangrijks weggooit, wordt groter naarmate je bureaublad voller raakt. Maak daarom mappen aan, gebruik de standaard 'Documenten'-map en archiveer wat je niet meer nodig hebt.

10. Geen wachtwoord of vergrendeling instellen

Veel mensen gebruiken hun laptop thuis of op werk, en denken daardoor geen wachtwoord nodig te hebben. Maar bij diefstal of verlies ligt je hele digitale leven open. Je mail, documenten, foto's, inloggegevens en opgeslagen wachtwoorden zijn vaak met één klik bereikbaar. Een sterk wachtwoord of pincode op je account, automatische vergrendeling na inactiviteit en versleuteling van je harde schijf maken je laptop veel veiliger. Het kost je nauwelijks extra tijd bij het opstarten, maar voorkomt grote problemen als je laptop ooit in verkeerde handen valt.

Wanneer je internet gebruikt laat je sporen na, of je dat nu wilt of niet. Hoe kom je te weten welke (privacygevoelige) informatie over jou online wordt bewaard, hoe kun je ongewenste gegevens opschonen en hoe kun je verdere datalekken voorkomen?

Iedereen heeft online een digitale voetafdruk: sporen die je vaak onbewust achterlaat, zoals socialmediaprofielen, oude accounts, zoekresultaten en forumberichten. Dit kan niet alleen vervelend zijn, maar ook je reputatie schaden. Werkgevers, klanten of kennissen kunnen je immers googelen, en zulke gegevens kunnen bovendien misbruikt worden voor ongewenste reclame, identiteitsdiefstal of doxing (het openbaar maken van persoonlijke gegevens).

Voordat je gegevens kunt opschonen, moet je eerst weten wat er over jou online staat. We beginnen daarom met het in kaart brengen van je online aanwezigheid. Daarna zien we hoe je ongewenste informatie kunt verwijderen of anonimiseren. Tot slot gaan we nog wat proactiever te werk: we beveiligen actieve accounts beter, en verbeteren onze digitale anonimiteit met verschillende tools en technieken.

1 Egotrip

Een logische eerste stap om online informatie over jezelf op te sporen is een rondje ‘egosurfen’. Gebruik diverse zoekmachines en eventueel AI-chatbots met online zoekfunctionaliteit om te zoeken naar je eigen (bedrijfs)naam, e-mailadres, telefoonnummer en (oude) gebruikersnamen. Voeg extra termen toe zoals profielnaam, contact of cv om gerichter te zoeken. Doe dit zowel ingelogd als uitgelogd, of in incognitomodus om gepersonaliseerde zoekresultaten te omzeilen.

Er zijn ook enkele tools die je hierbij kunnen helpen, zoals Google Alerts. Meld je aan met je Google-account en vul een of meerdere termen in, zoals je naam of e-mailadres. Je krijgt dan automatisch een e-mail wanneer die termen op nieuwe websites verschijnen. Via Opties tonen kun je onder meer de frequentie en regio instellen.

We raden je ook aan diensten als Scattered Secrets en Have I Been Pwned te gebruiken om na te gaan of je e-mailadres voorkomt in een gehackte database. Bij deze laatste kun je je via Notify me via e-mail op de hoogte laten houden.

Helaas: dit e-mailadres (onleesbaar gemaakt voor onze eigen privacy) komt voor in minstens zestien datalekken.

2 Accounts

Zoek ook (varianten van) je naam op socialmediaplatformen waarop je actief bent geweest en in forums waarop je ooit hebt gepost. Maak hiervoor ook gebruik van www.namechk.com: vul je gebruikersnaam of e-mailadres in en controleer in één keer of deze voorkomt in onder meer negentig socialmedia-accounts.

Klik hiervoor op Check Username en indien van toepassing op Show more: rode items geven aan de deze naam of dit adres al in gebruik is. Controleer tevens je oude e-mails op mogelijke accounts door naar termen als welkom, account, bevestiging en registratie te zoeken. Je kunt ook filters in je e-mailclient gebruiken om accounts van specifieke domeinen te vinden.

Ga na bij welke sociale media je naam of e-mailadres voorkomt.

3 Handmatig verwijderen

Kom je informatie tegen die je liever niet online ziet, dan kun je deze handmatig verwijderen na aanmelding bij sociale media of forums.

Bij Facebook meld je je aan via de site of app, klik je op je profielfoto en kies je Instellingen en privacy / Activiteitenlogboek. Met de filters zoek je snel naar Je berichten, foto’s en video’s of Opmerkingen en reacties. Ongewenste items verwijder of archiveer je hier, zodat ze niet langer zichtbaar zijn op je tijdlijn.

Ook bij Instagram kun je berichten en video’s handmatig weghalen. Klik op het menu met de drie puntjes bij een foto en kies Verwijderen. Controleer meteen je tag-instellingen via Instellingen en privacy, ga naar Tags en vermeldingen en activeer Tags handmatig goedkeuren.

Oude tweets verwijderen op X werkt vergelijkbaar. Gebruik in de zoekbalk een zoekterm zoals deze om snel oude tweets te vinden en verwijderen:

Bij LinkedIn gaat dit op vergelijkbare manier, met Bijdrage Verwijderen. Met een zoekterm als from:<je_gebruikersnaam> zoek je hier gericht naar oudere berichten.

Ga ook na of je oude berichten, zoals reacties op nieuwswebsites of blogs, kunt aanpassen of verwijderen.

Je kunt de filters van het activiteitenlogboek in Facebook gebruiken.

4 In bulk verwijderen

Handmatig berichten verwijderen op sociale media kost veel tijd als je meerdere items tegelijk wilt wissen. In dat geval kun je tools gebruiken die dit proces in bulk automatiseren. Let op dat sommige sociale media je account (tijdelijk) kunnen beperken als je te veel acties in korte tijd uitvoert. Doe dit dus stapsgewijs.

Een tool die dit ondersteunt voor bijna dertig sociale media is Redact (gratis met beperkingen, de Premium-versie kost circa omgerekend zo’n 7,50 euro per maand). Installeer de app en meld je aan. Klik op Delete from + Services en voeg de gewenste diensten toe, zoals Facebook of Twitter (X). Selecteer een dienst en log in. Via Scan Browser kan Redact mogelijk automatisch inloggen.

We nemen X als voorbeeld: kies de categorieën die je wilt verwijderen, zoals Tweets, Retweets en Likes, en bepaal de gewenste periode. Selecteer veiligheidshalve Select & Delete en klik op Start Selecting. Bevestig je keuze, selecteer de items (of klik op Select All) en klik op Delete x items.

Andere tools richten zich op bulkverwijderingen voor een specifiek platform, zoals TweetDelete voor X (de gratis versie heeft wel beperkingen).

Voor Instagram is eigenlijk geen externe tool nodig. Open de Instagram-app, tik op je profielfoto onderaan, open het menu en scrol naar Je Activiteit. In de rubriek Inhoud die je hebt gedeeld kun je onder meer alle gewenste Berichten en Reels selecteren en vervolgens archiveren of verwijderen.

Redact laat bulkverwijderingen toe op een groot aantal socialmediaplatformen.

5 Account verwijderen

Verwijder oude accounts, zeker als ze zwakke wachtwoorden gebruiken en daardoor kwetsbaar zijn voor hackers. Eerder is al besproken hoe je deze kunt opsporen. Controleer ook je wachtwoordmanager, of dit nu een externe beheerdienst is of de ingebouwde functie van je browser. Loop al je browsers na als je er meerdere gebruikt.

In Chrome bijvoorbeeld vind je deze via Instellingen /Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager en in Edge via Instellingen / Profielen / Wachtwoorden.

Controleer daarnaast het referentiebeheer van Windows zelf: open Configuratiescherm, ga naar Gebruikersaccounts en klik op Referentiebeheer. Bij Webreferenties kun je de opgeslagen accounts bekijken.

Op www.justdelete.me staan instructies voor het verwijderen van accounts bij bijna vijfhonderd webdiensten. Kleurcodes geven aan hoe eenvoudig het proces is, variërend van groen (eenvoudig), over geel en rood tot zwart (zeer moeilijk).

Een meer geautomatiseerde optie is bijvoorbeeld Mine. Na je autorisatie doorzoekt die bijvoorbeeld je Gmail-berichten om diensten te vinden waar je mogelijk een account hebt. Vervolgens kun je deze snel (laten) afsluiten. Je moet Mine uiteraard vertrouwen en op een demo na is de dienst niet gratis (circa 14 euro per jaar).

Kleurcodes geven aan hoe lastig het is om een account te verwijderen.

6 Ontkoppeling

Bij het opruimen van oude en overtollige accounts is het ook verstandig om te controleren welke diensten of webapps aan je Google-, Microsoft- of Facebook-account zijn gekoppeld. Sommige apps verzamelen namelijk onnodig veel gegevens of verhogen het risico op datalekken en ongewenste toegang.

Voor Google meld je je aan via https://myaccount.google.com/permissions, selecteer je een app of dienst, en bevestig je dat je alle connectie hiermee wilt verwijderen. Bij Microsoft ga je naar https://account.live.com/consent/manage en verwijder je ongewenste diensten. Voor Facebook ga je naar https://www.facebook.com/settings?tab=applications en klik je tweemaal op Verwijderen bij een app of dienst.

Overbodige koppelingen haal je het best zo snel mogelijk weg.

7 Anonimiseren

Als volledig verwijderen niet lukt, kun je proberen informatie te anonimiseren of in ieder geval minder zichtbaar te maken. Je kunt bijvoorbeeld initialen of een alternatieve naam gebruiken in plaats van je volledige naam, en overtollige persoonsgegevens schrappen. Sommige diensten, zoals Google en Facebook, bieden een privacy-tool om je instellingen te beheren.

Bij Facebook doorloop je via vijf knoppen de belangrijkste privacy-instellingen. Klik in het startvenster op het menu met de drie puntjes en selecteer Herinnering instellen om de meldingsfrequentie voor deze controle te bepalen.

Bekijk bij Google je tijdlijngegevens en YouTube-geschiedenis, en geef aan wat er met je gegevens moet gebeuren als je je account niet langer gebruikt (je zogeheten inactiviteitsvoorkeuren).

De privacycontrole van Facebook is een goed uitgangspunt om bepaalde informatie minder zichtbaar te maken.

8 Wachtwoordbeheer

Je weet nu hoe je persoonsinformatie op sites en webapps kunt verwijderen of minder zichtbaar maken, maar het is minstens zo belangrijk om te voorkomen dat je digitale voetafdruk opnieuw groeit door ongewenste tracking, datalekken of hacks. In de rest van dit artikel belichten we enkele technieken die preventief werken en je digitale anonimiteit verbeteren door zo weinig mogelijk sporen achter te laten.

Een sterke accountbeveiliging is daarbij essentieel. Dit betekent unieke, sterke wachtwoorden voor elk account. In de praktijk is dat lastig, maar wachtwoordmanagers kunnen helpen. Goede en ook gratis tools zijn bijvoorbeeld Bitwarden, KeePassXC en NordPass.

KeePassXC is volledig gratis en opensource, maar heeft geen ingebouwde cloudsync. Dit kun je oplossen door je digitale kluis met accountgegevens in een gesynchroniseerde map van Google Drive of OneDrive te plaatsen. In KeePassXC kun je ook inlogaccounts uit de wachtwoordmanager van je browser importeren. Hiervoor exporteer je ze doorgaans eerst naar een csv-bestand (in Chrome via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager waar je Instellingen kiest en op Bestand downloaden klikt).

Daarnaast bevat KeePassXC een browserextensie voor Firefox en Chromium-browsers, waarmee je wachtwoorden automatisch inlogvelden op een webpagina kunt laten invullen.

Stop al je inloggegevens in één digitale kluis met een stevig hoofdwachtwoord.

9 Cookies en fingerprinting

Je browser is waarschijnlijk je voornaamste toegangspoort tot internet, en veel websites proberen je (apparaat) te identificeren om je beter te traceren en gerichte advertenties te tonen. Hiervoor gebruiken ze onder meer trackingcookies en fingerprinting-technieken. Je kunt gerust zelf testen hoe uniek en herkenbaar je browser is via sites als Cover Your Tracks, AmIUnique en de diverse tests op BrowserLeaks.

Uitgelogd blijven bij diensten als Google helpt al om tracking te beperken, maar je kunt ook een specifieke browserextensie installeren die advertenties en trackers blokkeert. Een van de beste was uBlock Origin, al werkt deze door technische aanpassingen niet meer in de meeste Chromium-browsers. Alternatieven zijn uBlock Origin Lite en AdGuard, beide beschikbaar in de officiële webstores voor Chromium-browsers en Firefox.

Je kunt ook een browser gebruiken die meer privacygericht is dan standaardbrowsers, zoals Brave. Deze gebruikt standaard een privacyvriendelijke zoekmachine, zoals Brave Search of eventueel DuckDuckGo.

Het configuratiescherm van uBlock Origin Lite.

10 VPN

Veel trackers en diensten identificeren je (apparaat) ook op basis van je ip-adres. Om dit te voorkomen, kun je een VPN gebruiken. Dit maskeert je eigen ip-adres, zodat websites en online diensten alleen het ip-adres van de VPN-server zien. Een VPN lost niets op tegen traceercookies of fingerprinting, maar helpt dus wel om je locatie en identiteit te verbergen.

Zelf een VPN hosten op je eigen netwerk heeft voor dit doeleinde weinig zin, omdat je eigen publieke ip-adres dan nog steeds wordt doorgegeven. Een VPN op een externe VPS (Virtual Private Server) is een optie, maar vereist wel wat technische kennis.

Gebruiksvriendelijker en flexibeler zijn commerciële VPN-diensten zoals Mullvad VPN, NordVPN en Proton VPN. Deze kun je binnen enkele minuten installeren op zowel desktop als mobiel. Je hoeft hooguit een client-app te installeren, je aan te melden en een geschikte VPN-server te selecteren.

Het Zweedse Mullvad VPN kost 5 euro per maand (en is maandelijks opzegbaar).

11 E-mail

Bij registratie op een dienst of web-app moet je vaak persoonlijke gegevens opgeven, waaronder vaak je e-mailadres. Hoewel je minimale of zelfs valse informatie kunt gebruiken, worden inloggegevens of verificatiemails meestal naar je e-mail gestuurd. Je echte adres opgeven vergroot helaas het risico op spam of phishing, omdat zulke databanken verkocht of gehackt kunnen worden.

Sommige mailproviders bieden de mogelijkheid om e-mailaliassen aan te maken. Bij Gmail kan dit eenvoudig: als je adres mijnnaam@gmail.com is, kun je een alias maken met mijnnaam+<willekeurig_woord>@gmail.com en zo binnenkomende berichten filteren. Ook veel andere (vooral betaalde) mailproviders bieden aliassen aan, maar net als bij Gmail verraden die nog steeds je domeinnaam (<alias>@<je_domein>.nl).

Sommige providers, zoals Fastmail, ondersteunen gemaskeerde e-mailadressen. Hierbij wordt een willekeurig adres (iets@fastmail.com) gegenereerd dat alle binnenkomende mail naar je echte adres doorstuurt zolang je deze koppeling intact laat.

Er bestaan ook gratis wegwerpadressen, zoals www.trashmail.com (na registratie), maar je moet er wel op vertrouwen dat zo’n dienst je adres niet doorverkoopt. Een alternatief is bijvoorbeeld nog www.10minutemail.com of www.maildrop.cc, maar hier zijn ontvangen mails op de website tijdelijk openbaar zichtbaar.

Een wegwerpadres via Trashmail: je moet zo’n dienst dan wel vertrouwen.