Dankzij alsmaar efficiënter wordende hardware en grote tekorten aan componenten voor desktopcomputers zijn gamelaptops interessanter dan ooit. Bovendien zijn dit niet langer lelijke, dikke, luide apparaten met een dramatische accuduur. We zien tal van elegante en praktische laptops die ook echt uitstekend presteren in games en andere toepassingen. In deze koopgids leren we je waar je op moet letten bij de aanschaf van de beste gamelaptop en kijken we naar wat de populairste gamelaptops van dit moment te bieden hebben.

De discussie over wat er beter is voor gaming – desktops of laptops – is al jaren aan de gang. Echte pc-liefhebbers hebben daar vaak een sterke mening over. Desktops zijn simpelweg krachtiger en bieden meer prestaties voor hetzelfde geld. Hoewel laptops deze achterstand voor een groot deel hebben weggewerkt, zit er nog wel een kern van waarheid in. Een compact laptopje kan natuurlijk nooit echt concurreren met een grote kast die vrijwel onbeperkt energie kan slurpen.

Desktops hebben ook het voordeel dat ze vaak makkelijker te repareren zijn. Een defect onderdeel is vaak te vervangen, terwijl je met een laptop al snel je hele machine moet opsturen. Heb je plek voor een stevige vaste pc, dan valt daar nog altijd wat voor te zeggen.

Maar de vergelijking is zinloos wanneer je simpelweg een laptop wilt of zelfs nodig hebt. Tal van gamers willen ook andere werkzaamheden verrichten en niet iedereen heeft ruimte voor twee apparaten. En laten we kinderen die hun tijd moeten verdelen tussen twee thuisfronten bijvoorbeeld ook niet vergeten. Kortom, een directe vergelijking is gewoon niet relevant voor de beoogde doelgroep. Voor hen is het goed nieuws dat de moderne gamelaptop een gemiddelde desktop aardig bij kan benen, maar dan in mobiel formaat.

Waar moet je op letten?

Voordat we enkele interessante modellen bespreken, vertellen we je hieronder eerst wat de belangrijkste zaken zijn op om te letten als je een gamelaptop gaat kopen. We behandelen zeven aandachtspunten en beginnen bij het belangrijkste: de grafische power.

1. De videokaart

Het hart van een gamelaptop is de videokaart. Deze bepaalt voor het grootste deel welke games je kunt spelen en hoe soepel ze draaien. Je hebt laptops met geïntegreerde videokaarten en met dedicated videokaarten (ook wel discrete videokaarten genoemd). Om een laptop een ‘gamelaptop’ te noemen, is zo’n dedicated videokaart echt een vereiste. Laptops met geïntegreerde oplossingen zijn vaak prima in staat om wat lichte games te spelen, maar komen kracht te kort voor de grotere hedendaagse games.

Alle relevante gamelaptops van dit moment maken gebruik van een Nvidia GeForce GTX- of GeForce RTX-videokaart. Gaminglaptops uit 2021 beschikken over kaarten uit de RTX 3000-serie zoals de RTX 3060 of RTX 3070, laptops uit 2020 over kaarten uit de 1600- of 2000-serie, zoals de GTX 1650 of de RTX 2060. Er is niets mis met een leuke, scherp geprijsde laptop uit 2020, maar laptops van vóór 2020 kun je beter links laten liggen.

Meer grafische kracht is altijd beter, maar daar hangt uiteraard een prijskaartje aan. Ons uitgangspunt voor een echte gamelaptop is een RTX 3060. Dergelijke laptops zijn in staat om alle games van dit moment soepel weer te geven en zijn verkrijgbaar vanaf zo’n 1000 euro. Besparen met een mindere videokaart kan, maar dan moet je bereid zijn concessies te doen. Sommige zware games zullen niet soepel draaien, in andere zul je de grafische instellingen moeten terugschroeven. Staat het budget het toe? Dan koop je met een RTX 3070 net wat meer prestaties, zeker met het oog op de toekomst niet verkeerd.

©PXimport

TDP videokaart

2. Formaat en scherm

Het scherm is het volgende waar je naar kijkt. Je moet een keuze maken wat betreft formaat, resolutie, snelheid en kleur. Een groter scherm kijkt makkelijker, maar maakt ook de laptop groter en minder draagbaar. Je zult zelf moeten afwegen wat je belangrijker vindt. Game je veel in huis en neem je je laptop incidenteel mee, dan is een grotere 17inch-laptop aantrekkelijk. Reis je dagelijks, dan is een standaard 15inch-maat een logischere keuze.

Als gamer is ook de snelheid van je scherm belangrijk. Een sneller scherm zorgt voor soepelere bewegingen in games. Een 144Hz-scherm is tegenwoordig redelijk standaard, maar er zijn ook 240- en zelfs 300Hz-schermen. Kiezen is redelijk eenvoudig: hoe sneller hoe beter, mits het budget het toestaat.

De meeste gamelaptops hebben een scherm met een 1080p-resolutie (Full HD). Dat biedt normaliter een prima balans tussen gamen en allround gebruik. In het hogere segment, vanaf circa 2000 euro, is het ook mogelijk om een hoge snelheid te combineren met een hoge resolutie, bijvoorbeeld 1440p in combinatie met 144 Hz of hoger. Een hogere resolutie zorgt voor een aantrekkelijker (scherper) beeld, maar biedt ook meer netto werkruimte voor productiviteit.

Hoewel goede kleurprestaties normaliter niet het eerste zijn waar je aan denkt, dien je er wel bij stil te staan als je met een gamelaptop ook foto- en videowerk wilt doen. Heb je een creatieve wens, zoek dan een laptop die ook op het gebied van kleurweergave iets te bieden heeft. Helaas is dit vaak lastig uit de specs op te maken en zul je reviews en tests moeten opzoeken om zeker te zijn dat een laptop aan jouw eisen voldoet.

©PXimport

3. De cpu

Ook een goede processor is cruciaal voor een soepele game-ervaring. Gelukkig hebben de twee grootste processorfabrikanten de afgelopen jaren flinke stappen gemaakt. De meeste processors in moderne gamelaptops zijn zo krachtig dat je je als consument geen zorgen hoeft te maken. Zolang je nieuwe laptop recent is en een processor met zes of acht cores heeft, zit je goed.

Een recente AMD Ryzen 5, 7 of 9 of een Intel Core i5, i7 of i9 is een goed uitgangspunt. Let wel even scherp op het aantal cores: helaas heeft Intel ook een paar i7-modellen met slechts vier cores, en die leveren in sommige games merkbaar mindere prestaties.

©PXimport

©PXimport

4. Werkgeheugen

De hoeveelheid werkgeheugen wordt vaak overschat als factor in je game-ervaring. Omdat geheugen vaak relatief goedkoop is, zien we fabrikanten geregeld extreem veel werkgeheugen in game-pc’s zetten; zonde geld dus.

Maar het is wel belangrijk dat je game-pc voldoende werkgeheugen heeft. Aan 8 GB heb je genoeg voor een game-pc die louter lichte games speelt, 16 GB is een mooi uitgangspunt voor een systeem dat ook grote, moderne games speelt en 32 GB is op zijn plaats in een high-end, compromisloze laptop. Let er wel op dat het bij veel laptops tegenwoordig niet meer vanzelfsprekend is dat je het werkgeheugen kunt upgraden, al kan dit bij gamelaptops doorgaans nog wel.

5. Opslag

Als het op opslag aankomt, zijn er twee dingen waar je op moet letten: de hoeveelheid en het type opslag. Bij voorkeur koop je een laptop met enkel ssd-opslag. Mechanische harde schijven zijn een goedkope manier om veel data kwijt te kunnen, maar ze zijn ook kwetsbaar, zeker in draagbare apparaten die veel schokken en stoten te verduren krijgen.

Goedkopere gamelaptops hebben vaak slechts een kleine ssd en dat is niet ideaal. Sommige games zijn honderden gigabytes groot en één ssd van 512 GB kan dus al vol raken met enkel Windows en een game of twee. Een laptop met een ssd van een terabyte of meer is dus wel zo fijn, maar je hebt de exacte configuraties niet altijd voor het kiezen.

Gelukkig bieden de meeste laptops ruimte om zelf een extra ssd toe te voegen. Dit is een prima oplossing om extra opslag te krijgen. In de meeste laptops is het ook erg eenvoudig om te doen, dan hoef je slechts een paar schroefjes los te draaien. Durf je dat niet aan, dan is een externe ssd vaak een makkelijke en voordelige manier om je laptopopslag uit te breiden.

©PXimport

6. Aansluitingen

De meeste gamelaptops hebben voldoende aansluitingen voor het gros van de gamers. Een muis, een externe ssd en een headset kun je praktisch altijd wel kwijt. Toch is het iets om even op te letten als je een groot aantal usb-poorten nodig hebt.

Wil je een externe monitor gebruiken, zorg dan dat de laptop de juiste aansluiting heeft. Let ook goed op je netwerkaansluitingen. Heb je een netwerkkabel liggen op de plek waar je het meest zit te gamen, zorg dan dat je gamelaptop een ethernetpoort heeft, bedraad biedt nu eenmaal de beste prestaties.

Werk je op wifi? Dan raden we aan een laptop te pakken die wifi 6 aan boord heeft, zo ben je alvast voorbereid op de nieuwe routers en wifi-mesh-systemen van de komende jaren.

©PXimport

7. Gebruiksgemak

Dan is het nu tijd voor nog wat praktische zaken. Wil je een laptop die een hele dag op de accu kan werken? Dat kan, maar dan moet je daar wel specifiek op shoppen. Sommige gamelaptops die wij testten, doen acht of zelfs tien uur op een accu. Maar er zitten ook modellen tussen die na drie of soms zelfs twee uur al de geest geven. Helaas kun je dit niet aan de specificaties aflezen, het formaat van de accu vertelt maar het halve verhaal. Houd er ook rekening mee dat elke laptop pas optimale gameprestaties biedt wanneer je hem aan de lader hangt.

Ga je voor een laptop met een lange accuduur, dan wil je uiteraard ook het gewicht en de afmetingen even bekijken. Een gamelaptop van twee kilo neem je wat makkelijker mee dan een extreem performancemonster van dik drie kilo waar een oplader van nog eens een kilo bij hoort.

Hoewel je een gamelaptop niet snel voor zijn webcam in huis zult halen, is zo’n videobelcamera wel iets om bij stil te staan. Zeker nu er zoveel thuis wordt gewerkt en geleerd. In tegenstelling tot doorsnee laptops spreekt het bij gamelaptops namelijk niet vanzelf dat er ook daadwerkelijk een webcam aan boord is.

©PXimport

Aankoop

Na het lezen van de aandachtspunten hierboven zul je vast al een idee hebben van hoe je ideale laptop eruitziet. Let daarbij vooral op wat voor jou belangrijk is; er is niet zo iets als één beste laptop. Op de volgende pagina’s bespreken we enkele van de beste gamelaptops van dit moment, elk met een specifieke doelgroep in het achterhoofd.

Let wel op, bijna alle fabrikanten hebben een aantal basismodellen met daarbinnen verschillende leverbare configuraties. Die specifieke configuraties wisselen geregeld, waardoor wij de nadruk leggen op wat je van het basismodel mag wachten. Kies een eventuele betere configuratie op basis van de eerder besproken aandachtspunten met bijvoorbeeld genoeg werkgeheugen en opslagruimte.

Verplichte accessoires

©PXimport

Basisgamelaptop: MSI GF65 Thin

De MSI GF65 Thin is een van de voordeligste laptops die echt geschikt zijn voor gaming, met minimaal een GeForce RTX 3060 aan boord dus. Daarmee kun je alle games soepel spelen op het 144Hz-scherm dat je op de meeste uitvoeringen aantreft. Het is ook nog eens een opvallend dunne en lichte laptop, met een gewicht van minder dan 2 kilogram. Het toetsenbord is aangenaam en er zit een webcam op voor school en werk. Bovendien oogt hij relatief neutraal, wat wij een pluspunt noemen.

Een instapper kent uiteraard wel consequenties. Zo is de batterijduur niet uitzonderlijk: 3-5 uur is niet verkeerd, maar sommige andere laptops doen het dubbele. Ook zijn de bouw en afwerking relatief eenvoudig. Daarnaast moet je van het touchpad geen wonderen verwachten, maar dat geldt voor alle betaalbare gamelaptops. Ook een enkele 512GB-ssd houdt niet over. Een tweede ssd zal dus al snel gewenst zijn.

De processor is van de tiende generatie Intel Core-series terwijl de elfde generatie inmiddels uit is, maar in de praktijk hoef je daar niet wakker van te liggen. Zoek je veel prestaties voor weinig geld, dan is dit ons uitgangspunt.

©PXimport

MSI GF65 Thin

Prijs
Vanaf € 1049,-
Websitewww.msi.com7Score70

Betaalbaar en mobiel: ASUS TUF Gaming F15 FX506HM 

De ASUS TUF Gaming F15 FX506HM is de 2021-uitvoering van de al iets langer lopende TUF Gaming-lijn. Dit model is voorzien van de nieuwste 8-core Intel i7-11800H, momenteel een van de snelste processors die je kunt kopen, ook in het hogere segment. Dit maakt de laptop erg capabel voor gebruikers die ook cpu-intensieve taken willen doen. Voor de gamers heeft hij een GeForce RTX 3060, wederom genoeg om alle games soepel te spelen op het 144Hz-paneel (1080p) dat in de meeste configuraties zal zitten.

Met een prijs van 1399 euro voor de configuratie met een Core i7 en RTX 3060 is hij wel significant duurder dan de MSI GF65 Thin, zonder dat je daar nu echt noemenswaardig betere specificaties voor krijgt. Je krijgt wel een iets chiquere behuizing, maar ook de ASUS is nog altijd grotendeels van plastic en geen toppunt van bouwkwaliteit.

De webcam is wel wat beter en het touchpad ook, maar het grote verschil zit ‘m in de accuduur. Die is echt aanzienlijk beter: met de F15 kun je makkelijk acht uur doorwerken bij lichte taken en als je het niet te bont maakt, is zelfs tien uur haalbaar. Gecombineerd met een laag gewicht en geringe dikte maakt dat de F15 een fijne laptop om dagelijks mee op pad te gaan.

©PXimport

ASUS TUF Gaming F15 FX506HM

Prijs
Vanaf € 1399,-
Websitewww.asus.com8Score80

Uitstekende allrounder: Gigabyte Aorus 15P 

Gigabyte is een relatieve nieuwkomer in de laptopwereld, maar weet wel meteen een goede indruk achter te laten. De 15P biedt een uitstekende balans tussen draagbaarheid en stevigheid. Ook de specificaties zijn evenwichtig, met een Intel Core i7 aan de basis en een RTX 3060- of RTX 3070-videokaart. Beide hebben een relatief hoge TDP-rating voor iets betere prestaties.

Het 240Hz-paneel met Full-HD-resolutie is aanzienlijk beter dan het 144Hz-paneel op de meeste instappers. En dan hebben we het niet alleen over de verversingssnelheid: de huidige 240Hz-panelen presteren ook allemaal beter op het gebied van kleurweergave en responstijden. Het maakt de complete ervaring simpelweg beter.

De 15P is vooral een laptop die weinig steken laat vallen. Alle elementen variëren van goed tot zeer goed. Het enige echte nadeel is dat je daar natuurlijk wat meer voor betaalt dan bij prijsvechters. Bovendien is de accuduur gemiddeld in plaats van uitzonderlijk. Maar al met al is het een uitstekende allrounder.

©PXimport

Gigabyte Aorus 15P

Prijs
Vanaf € 1599,-
Websitewww.gigabyte.com9Score90

Premium: ASUS ROG Zephyrus G15 

Het nieuwe 2021-model uit de ASUS ROG Zephyrus-serie laat goed zien wat het verschil is tussen een premium gamelaptop uit 2021 en eentje uit 2020. Zo is dit een van de eerste laptops die de nieuwe generatie 165Hz-panelen met 1440p-resolutie aan boord heeft. Het gevolg is een aanzienlijk luxere schermervaring dan de Full-HD-panelen van voorheen. Meer pixels geven meer scherpte en 165 Hz is alsnog genoeg voor een echt soepele game-ervaring.

Ook is deze laptop voorzien van AMD’s nieuwste Ryzen-processors. Die zijn niet alleen enorm krachtig voor zware taken als foto- en videobewerking, maar ook enorm efficiënt. Deze gamelaptop kan namelijk ook gewoon makkelijk tien uur op een batterij werken. En al dat moois zit in een elegante, strakke en degelijke behuizing die prima mee te nemen is.

Wel hangt er natuurlijk een prijskaartje aan al dat moois: 2099 euro voor het model met de RTX 3060 en 2399 euro voor het model met de RTX 3070. Wij zouden dan toch voor de laatste uitvoering kiezen: gamen op 1440p vereist nu eenmaal meer grafische power.

©PXimport

ASUS ROG Zephyrus G15

Prijs
Vanaf € 2099,-
Websitewww.asus.com10Score100

Ultra premium: Razer Blade 15 Advanced 

De Razer Blade 15 Advanced is een superslanke aluminium laptop die op het gebied van bouwkwaliteit en afwerking boven zijn concurrenten staat. Hij is voorzien van een gloednieuwe Intel Core i7-processor, GeForce RTX 3070- of RTX 3080-videokaart en high-end paneelopties zoals een 360Hz-paneel met 1080p-resolutie of zelfs een 240Hz-paneel met 1440p-resolutie. Zaken als toetsenbord, touchpad en camera zijn ook dik voor elkaar.

De prestaties zijn niet per se rapper dan bij de concurrenten, de focus ligt op een minimale dikte en een lage geluidsproductie. Je betaalt wel een forse meerprijs om aan Razers luxe laptop te mogen zitten. Dit is dus een ultiem model voor gamers die goed in de slappe was zitten en graag de meest chique afwerking kopen.

©PXimport

Razer Blade 15 Advanced

Prijs
Vanaf € 2799,-
Websitewww.razer.com10Score100

De extreemste: MSI GE76 Raider (10UE) 

Zoek je echt een extreme laptop, dan komen twee modellen bij ons op. De M17 r4 van Alienware is de opvallendste, maar de MSI GE76 Raider is toch de betere van de twee. Hoewel hij verkrijgbaar is vanaf 2099 euro, komt de GE76 Raider eigenlijk pas echt tot zijn recht bij de duurdere configuraties met onder meer een RTX 3070 of RTX 3080 en een 4K-scherm.

Voor het beste scherm mag je een duizelingwekkende 4000 euro reserveren. Je krijgt dan wel de beste prestaties die je kunt wensen: topscherm, stevige processor, de dikste videokaarten met hoge TDP-waardes, veel opslag én de optie om maar liefst drie ssd’s in te bouwen. De keerzijde is dat dit een grote jongen is met een beperkte accuduur, dus je zult hem vooral thuis willen gebruiken.

©PXimport

MSI GE76 Raider (10UE)

Prijs
Vanaf € 2099,-
Websitewww.msi.com 9Score90

Inloggen met enkel een wachtwoord blijft riskant. Steeds vaker stappen diensten daarom over op tweestapsverificatie of op volledig wachtwoordloos inloggen. In combinatie met een fysieke beveiligingssleutel leveren beide een nog robuustere bescherming op. Hoe werkt dit precies en wat zijn enkele concrete mogelijkheden?

We hoeven je niet meer uit te leggen dat inloggen met alleen een wachtwoord niet veilig is, zeker niet als je hetzelfde eenvoudige wachtwoord bij meerdere diensten gebruikt. Een wachtwoordbeheerder als Bitwarden helpt je wel complexere en verschillende wachtwoorden te gebruiken, maar de zwakheden blijven: wachtwoorden kunnen via phishing worden onderschept, bij een datalek buitgemaakt of met brute-force achterhaald. Daarom winnen alternatieve loginmethodes aan populariteit. Denk aan tweestapsverificatie, waarbij je naast je wachtwoord nog een extra factor gebruikt, zoals een code of biometrie, en aan wachtwoordloos inloggen, een methode op basis van een cryptografisch sleutelpaar. Beide methoden verhogen de beveiliging, maar met een fysieke beveiligingssleutel kun je het nog veiliger maken.

Fysieke sleutel

Zo’n fysieke sleutel is een stukje hardware van doorgaans zo’n 4 cm lang en 2 cm breed, enkele mm dik en met een gewicht van circa 4 gram. Er bestaan ook wel kleinere sleutels in de vorm van een usb-c-dongel, die nauwelijks uitsteken uit de poort van een computer. Verderop bekijken we enkele concrete, uiteenlopende toepassingen, maar hoe werkt zo’n sleutel eigenlijk?

Wanneer je een sleutel voor het eerst koppelt aan een dienst of account, wordt er een cryptografisch sleutelpaar aangemaakt. De private sleutel blijft altijd veilig in een aparte chip van de beveiligingssleutel, terwijl de publieke sleutel naar de server van de betreffende dienst wordt doorgestuurd. Wanneer je vervolgens inlogt op de site, vraagt de server via je browser de sleutel om een cryptografische handtekening te zetten.

Veiligheid

De sleutel checkt daarbij welke domeinnaam in de browser actief is, bijvoorbeeld account.google.com, en zet de handtekening alleen als dit overeenkomt met het domein waarvoor je de sleutel eerder hebt geregistreerd. Daardoor is het systeem nagenoeg phishing-bestendig, in tegenstelling tot bijvoorbeeld sms- of OTP-codes. Zo’n code kun je immers ook op een valse site intypen, waarna een aanvaller deze meteen kan doorsturen naar de echte site. Bij wachtwoorden, sms en OTP bestaan bovendien gedeelde geheimen, zoals codes of hashes, die bij een datalek gestolen kunnen worden, terwijl er bij een fysieke sleutel zelfs bij een serverdatalek niets bruikbaars te halen valt. Een smartphone kan bovendien malware bevatten of gestolen worden, waardoor een aanvaller toegang kan forceren; een fysieke sleutel daarentegen bewaart de geheime sleutel veilig in een niet-uitleesbare chip.

Nadelen

Zo’n fysieke sleutel geldt dus als een van de veiligste methoden, al zijn er ook enkele praktische nadelen. Zo moet je de sleutel bij je hebben tijdens het inloggen en bij verlies of diefstal riskeer je buitengesloten te raken als je geen back-up hebt, bijvoorbeeld in de vorm van back-upcodes of een tweede, veilig bewaarde sleutel. Bovendien ondersteunen nog niet alle sites of diensten zo’n sleutel. Op onder meer www.kwikr.nl/f2sup en www.kwikr.nl/yubisup vind je wel lijsten met diensten die via een of ander protocol inloggen met een fysieke sleutel ondersteunen. Tot slot kost een sleutel ook wel iets: tussen de 30 en 80 euro, afhankelijk van de ondersteunde functies en standaarden.

Inloggen via 2FA

We weten nu hoe een sleutel eruitziet, hoe die werkt en waarom die zo veilig is. Dat volstaat om er zelf mee aan de slag te gaan, in verschillende scenario’s en met diverse protocollen. In dit artikel gebruiken we een YubiKey 5(C) NFC die ongeveer 65 euro kost, maar je kunt ook andere sleutels inzetten zolang ze de vereiste protocollen ondersteunen. Sleutels die enkel FIDO U2F en FIDO2 ondersteunen, zijn al verkrijgbaar vanaf 15 euro.

Laten we als voorbeeld starten met de sleutel als tweede factor bij een Facebook-account. Hiervoor volstaat een sleutel met FIDO U2F, al accepteren niet alle diensten U2F. Zo vereisen Apple en Microsoft in dit geval een FIDO2-sleutel.

Meld je aan bij je Facebook-account via https://accountscenter.facebook.com. Ga in Accountinstellingen naar Wachtwoord en beveiliging. Open Tweestapsverificatie en selecteer je Facebook-account. Na het invullen van een verificatiecode via mail kies je de gewenste methode. Klik op Beveiligingssleutels en bevestig met Doorgaan. Na de controle van de beveiligingscode klik je op Beveiligingssleutel registreren. Selecteer Beveiligingssleutel, druk op Volgende en OK. Plaats de sleutel, raak deze even aan en klik opnieuw op OK. Bevestig ten slotte met je wachtwoord zodat de sleutel als tweede factor wordt toegevoegd.

2FA in Bitwarden

Zolang je nog met wachtwoorden werkt, is een wachtwoordbeheerder sterk aan te raden. Een degelijke en gratis te gebruiken tool is Bitwarden. We gaan ervan uit dat je deze hebt gedownload en geïnstalleerd (via www.kwikr.nl/bwpers; beschikbaar voor Windows, macOS en Linux) en dat je een Bitwarden-account hebt aangemaakt. Handig is ook de Bitwarden-browserextensie, die automatisch invullen en opslaan van wachtwoorden in je browser veel eenvoudiger maakt, maar daar gaan we hier niet verder op in. We bekijken hier namelijk vooral het koppelen van je fysieke sleutel aan je Bitwarden-account.

Meld je aan op https://vault.bitwarden.com. Open Instellingen en kies Beveiliging. Ga naar het tabblad Tweestapsaanmelding en klik op Beheren bij FIDO2 WebAuthn. Vul je Bitwarden-hoofdwachtwoord in en voer bij Naam een korte beschrijving van de sleutel in. Plaats je sleutel (via usb of NFC) en klik op Sleutel lezen. Als de sleutel om een pincode vraagt, vul je die in en raak je de sleutel kort aan. Bevestig met OK en klik op Opslaan zodat de sleutel wordt toegevoegd. Op dezelfde manier kun je ook een andere sleutel als reserve koppelen (zie ook verderop ‘10 Voorzorgsmaatregelen’). Bij het inloggen, ook via de Bitwarden-app, moet je nu naast je wachtwoord ook je sleutel gebruiken.

Inloggen met passkey

Steeds meer diensten ondersteunen wachtwoordloze aanmeldingen via toegangssleutels, oftewel passkeys. Wil je hiervoor je fysieke sleutel gebruiken, dan moet deze FIDO2/WebAuthn ondersteunen, waarbij de private sleutel van het cryptografische sleutelpaar op de sleutel zelf wordt bewaard. Om in te loggen hoef je de sleutel enkel te plaatsen of via NFC op je smartphone te gebruiken, als dit wordt ondersteund, en daarna te bevestigen met pincode en aanraaksensor. Kortom, je sleutel wordt je loginmiddel. We tonen dit met een Google-account.

Log in via https://myaccount.google.com. Ga naar Beveiliging en klik bij Inloggen bij Google op Tweestapsverificatie. Klik indien nodig op Tweestapsverificatie aanzetten. Voeg desgewenst een telefoonnummer toe en klik bij Toegangssleutels en beveiligingssleutels op Beveiligingssleutel toevoegen. Klik vervolgens op + Toegangssleutel maken en kies Ander apparaat gebruiken. Selecteer in het pop-upvenster Beveiligingssleutel. Druk op Volgende en daarna tweemaal op OK. Plaats nu de sleutel en voer de pincode in, of maak een nieuwe aan als de sleutel nieuw of gereset is. Bevestig met OK en raak de sleutel kort aan. De sleutel staat nu in de lijst met toegangssleutels in je Google-account.

Wanneer je je daarna bij Google afmeldt en opnieuw aanmeldt, zul je merken dat je je wachtwoord – op ondersteunde browsers en platformen – niet meer hoeft in te geven en met de sleutel kunt aanmelden. Google acht deze methode namelijk veilig genoeg. Wil je dit toch niet, open dan opnieuw Beveiliging, klik bij Inloggen bij Google op Wachtwoord overslaan als dat mogelijk is en schakel deze optie uit. Je sleutel fungeert dan enkel nog als tweede factor, waarvoor in principe FIDO U2F volstaat.

Passkey bij Microsoft

Bij veel diensten werkt het koppelen vergelijkbaar als bij Google. We tonen je wel kort hoe je een beveiligingssleutel inzet in een wachtwoordloze oplossing bij Microsoft, die hiervoor een wat eigenzinnige werkwijze en terminologie hanteert.

Meld je aan via https://account.microsoft.comen open Beveiliging. Klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een methode voor aanmelden of verifiëren kiezen. Selecteer Gezicht, vingerafdruk, pincode of beveiligingssleutel en kies Beveiligingssleutel. Druk op Volgende en daarna tweemaal op OK, plaats de sleutel, voer desgevraagd de pincode in en raak de sleutel aan. Klik opnieuw op OK, geef de sleutel een naam en bevestig met Volgende en OK. De sleutel verschijnt nu in de lijst bij Een wachtwoordcode gebruiken (waar je hem ook kunt hernoemen of verwijderen). Je kunt de sleutel vanaf nu als tweede inlogfactor inzetten, ook op andere apparaten.

Wil je de sleutel volledig wachtwoordloos gebruiken, dan verplicht Microsoft je eerst de Microsoft Authenticator-app te installeren en hier via de plusknop je Microsoft-account toe te voegen. Klik daarna op je accountpagina in de rubriek Beveiliging op Inschakelen bij Account zonder wachtwoord en druk op Volgende. In de Authenticator-app verschijnt nu een melding die je bevestigt met Goedkeuren, waarna op de website wordt gemeld dat je wachtwoord is verwijderd. Voortaan kun je ook zonder wachtwoord inloggen, met je beveiligingssleutel.

Lokaal Windows-account

Het leek veelbelovend: open je in Windows de Instellingen en ga je naar Accounts / Aanmeldingsopties, dan zie je wellicht Beveiligingssleutel staan. Voor lokale of persoonlijke Microsoft-accounts werkt dit helaas niet. Dit blijkt enkel mogelijk bij zakelijke Active Directory- of Entra ID-accounts.

Heb je een compatibele Yubico-sleutel, zoals de YubiKey 5(C) NFC, dan kun je deze wel als tweede inlogfactor gebruiken voor een lokaal Windows-account. Hiervoor heb je de gratis tool Yubico Login for Windows nodig (www.kwikr.nl/yubilogin). Zorg wel dat je de gebruikersnaam en het wachtwoord van het lokale account kent. Installeer de tool en herstart Windows. Meld je daarna aan met je lokale account via de optie Yubico Login en start de app Login Configuration als administrator. Gemakshalve kun je Express configuration kiezen. Plaats de sleutel en volg de instructies (zie ook www.kwikr.nl/yubiwin). Bewaar de herstelcode zorgvuldig. Voor de gekozen gebruiker is voortaan naast gebruikersnaam en wachtwoord ook de beveiligingssleutel vereist.

Je kunt een YubiKey ook als tweede factor inzetten voor je Windows-login.

Inloggen met TOTP

Als je beveiligingssleutel ook OATH-TOTP ondersteunt (Initiative for Open AuTHentication - Time-based One-Time Password), kun je die gebruiken om een eenmalige code te genereren, net als met authenticator-apps van Google, Microsoft, Proton of Authy. Veel apps en diensten ondersteunen deze 2FA-methode.

We nemen Dropbox als voorbeeld. Meld je aan op www.dropbox.com, klik op je profielicoon rechtsboven, kies Instellingen en open het tabblad Beveiliging. Schakel Tweestapsverificatie in, selecteer Authenticatie-app en druk op Verzenden. Je ziet nu een QR-code en de bijbehorende geheime sleutel.

Download en installeer vervolgens de gratis app Yubico Authenticator (www.kwikr.nl/yubiauth). Start de app, plaats je beveiligingssleutel en open Accounts. Klik op Add account en kies Scan QR code als je een camera hebt, of voer de geheime code handmatig in bij Secret Key. Vul bij Issuer bijvoorbeeld Dropbox in en bij Account name het e-mailadres van je Dropbox-account. Bevestig met Save. In de app verschijnt een cijfercode die je op de Dropbox-site invult bij Bevestigingscode. Noteer de herstelcodes, bewaar ze goed en rond af met Voltooien.

Bij het aanmelden op Dropbox tik je eerst je wachtwoord in en daarna de actuele eenmalige code die je in Yubico Authenticator bij je Dropbox-account ziet.

Challenge/Response

Tot slot tonen we je nog de challenge-response-methode. Hierbij genereert een dienst of app een willekeurige wiskundige vraag (challenge) in de vorm van een bitreeks. Deze gaat naar je beveiligingssleutel, die de overeenkomstige cryptografische response berekent en terugstuurt. Als de codes overeenkomen, krijg je toegang. We lichten dit kort toe voor de gratis wachtwoordbeheerder KeePassXC (www.keepassxc.org; Windows, macOS, Linux) om een lokaal bewaarde wachtwoordkluis te openen.

Verschillende sleutels ondersteunen deze methode, waaronder de meeste YubiKeys. Download en installeer voor zo’n sleutel eerst de gratis YubiKey Manager (zie kader ‘Sleutelbeheer’). Start de app, ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response, klik op Generate voor de geheime sleutel, zet eventueel een vinkje bij Require touch voor extra veiligheid en sluit af met Finish.

Open vervolgens KeePassXC en laad je database. Ga naar Database / Database beveiliging, kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen, selecteer het juiste slot van je geplaatste sleutel en bevestig met OK. Voortaan is je wachtwoordkluis enkel toegankelijk met je wachtwoord en je beveiligingssleutel.

Sleutelbeheer

Beschik je over een beveiligingssleutel, dan zul je vroeg of laat de beheertool van de producent nodig hebben. Als voorbeeld nemen we de YubiKey Manager (www.kwikr.nl/yuman), die je het best als administrator opstart. Hiermee kun je functies of interfaces uitschakelen (OTP, FIDO U2F, FIDO2, OpenPGP, PIV en OATH), een pincode instellen of resetten voor FIDO2 of PIV, statische wachtwoorden of OTP-slots programmeren en certificaten beheren in PIV-modus (smartcardfunctie).

In de beheertool kun je ook specifieke protocollen uitschakelen, mocht je dat willen (hier: YubiKey Manager).

Voorzorgsmaatregelen

In het artikel hebben we al, ook tussen de regels door, enkele tips gegeven om (veiligheids)problemen te vermijden. We sommen ze kort nog even op.

Zo registreer je best altijd twee fysieke sleutels bij elke dienst, zodat je bij verlies of diefstal via de back-upsleutel toegang behoudt. Bewaar deze op een veilige plaats en test af en toe of de sleutel nog werkt. Activeer daarnaast bij elke dienst een alternatieve 2FA- of noodmethode, zoals TOTP-toegang via een authenticator-app, en druk back-upcodes af die je veilig bewaart. Zo kun je ook zonder sleutel nog aanmelden, al is dit wat minder robuust. Tot slot, ook al beschermt een beveiligingssleutel je technisch goed tegen phishing, blijf alert. Krijg je bijvoorbeeld een onverwachte vraag om de PIN-code van je sleutel in te voeren, wees dan op je hoede.

Tefal lanceert een compact model tosti-ijzer dat met allerlei extra platensets te gebruiken is voor allerlei gerechten: van panini's en wafels in allerlei vormen en maten tot aan donuts en madeleines. Is de Snack Collection echt zo veelzijdig? ID.nl ging ermee aan de slag.

Tafelgrills en tosti-apparaten zijn in bijna elk huishouden te vinden. Vaak gaat het om apparaten met een geribbelde grillplaat boven en onder, waar je je tosti tussen legt om die een paar minuten erna bruin en krokant uit te halen, met een lekker warme vulling. Het zijn eenvoudige apparaten die goed zijn in waarvoor ze ontwikkeld zijn. Meer dan je tosti erin maken kan vaak niet. Tefal komt nu met de compacte Snack Collection, een apparaat dat je koopt met twee bijgeleverde typen grillplaten en nog eens kunt uitbreiden door losse sets erbij te kopen.

©Saskia van Weert

Testexemplaar en meegeleverde platen

Ter review ontving de redactie een blauw testmodel, voorzien van twee grill/panini-platen (één boven, één onder in het apparaat) en twee platen om Brusselse wafels mee te maken. De Snack Collection is met zijn 28,5 centimeter breedte, 20,6 centimeter lengte en 34,5 centimeter hoogte een betrekkelijk klein apparaat dat makkelijk op te bergen is. Het snoer is aan de onderkant op te bergen, er zit een aan-uitknop aan de voorzijde, net als een vergrendeling om het ijzer op slot te zetten. Ook zit er een lampje aan de voorzijde dat groen oplicht als het apparaat is voorverwarmd. Hij heeft een vermogen van 700 watt en een maximale temperatuur van 230 graden. De temperatuur is niet handmatig in te stellen.

©Saskia van Weert

Inhoud van de doos en wisselen van platen

In de machine zit al een set grillplaten. Verder vind je in de doos twee verpakkingen die nog het meest doen denken aan videobandhoezen van vroeger. Ze zijn van harde kunststof en gaan wat lastig open. De ene doos is uiteraard leeg, want daar zaten de panini-platen in, maar we vinden er wel een receptenboekje in. In de andere doos zit de uitbreiding; in ons testexemplaar zijn dat de wafelplaten. De platen zijn los te halen uit de machine via een knopje boven en onder, en de platen kunnen er op maar één manier in vastklikken. Je kunt ze dus niet verkeerd bevestigen. Ze mogen in de vaatwasser; de machine zelf uiteraard niet.

©Saskia van Weert

Gebruik en bediening

Zoals wel vaker bij dit type apparaten is de werking enorm simpel. Je bevestigt de gewenste platen in de machine, doet de stekker in het stopcontact en zet hem aan. Dan wacht je tot het groene lampje aangaat, open je de machine, doe je je gerecht erin, sluit je alles weer netjes en wacht je tot je eten klaar is. Eet smakelijk!

©Saskia van Weert

Test: tosti's

De bijgeleverde grill/panini-plaat is net wat te klein voor een reguliere tosti van boterhammen uit de supermarkt; het korstje steekt net wat boven de plaat uit. Maar dat bleek voor het resultaat niet uit te maken: alle geteste tosti’s kwamen prima uit de Tefal. Opwarmen duurde wel wat lang, ongeveer 4 minuten.

Lees ook: Gezonde tosti’s om de hele middag op door te gaan

Test: panini

De test met een panini had wat voeten in de aarde. De supermarkten in onze woonplaats verkochten geen panini-broodjes, maar een XL-shop in een andere plaats wel. Panini-broodjes zijn hoger dan normale afbakbroodjes en standaard voorzien van grillstrepen. Het deksel van de Snack Collection moest wel wat worden aangedrukt om de machine te kunnen sluiten met de vergrendeling, maar ook dat verliep verder prima.

Schoonmaken en opbergen 

De platen komen weer brandschoon uit de vaatwasser en klikken makkelijk vast in het apparaat. Door de betrekkelijk kleine afmetingen van dit keukenapparaat is het makkelijk op te bergen.

©Tefal

Uitbreidingssets (assortiment)

Dan de uitbreidingssets. Deze hebben we niet kunnen testen, maar zijn uiteraard te bekijken via de site van Tefal. Er is een aantal platen voor tosti’s in bijzondere vormen, zoals een schelpvorm of juist meteen als driehoek. Verder zijn er onder meer vormen voor bagels te verkrijgen. Tefal mikt duidelijk op een internationaal publiek, want er is ook een vorm voor madeleines (Franse zoete cakejes) verkrijgbaar.

Conclusie

De Tefal Snack Collection is een compact tosti-apparaat met verwisselbare platen, bedoeld voor wie met één toestel meerdere snacks wil maken. In de test leverde het apparaat nette resultaten op: tosti's kwamen goed uit de grill en panini's lukten eveneens prima na het sluiten met de vergrendeling. De platen klikken stevig vast, zijn uitneembaar en kunnen in de vaatwasser. Dankzij het kleine formaat en het opbergsysteem voor het snoer is het toestel eenvoudig weg te zetten. Het apparaat heeft een vermogen van 700 watt, een maximale temperatuur van 230 graden en een indicatielampje dat aangeeft wanneer voorverwarmen is voltooid.

Aandachtspunten: het grillvlak is aan de krappe kant voor standaardboterhammen, de opwarmtijd ligt rond de 4 minuten en de temperatuur is niet handmatig regelbaar. De uitbreidingsmogelijkheden zijn groot (onder meer wafels, donuts, madeleines en bagels), maar deze extra platen zijn in deze test niet inhoudelijk beoordeeld.

Per saldo is de Snack Collection een praktisch en ruimtebesparend apparaat voor de liefhebbers van tosti's die ook graag eens experimenteren met andere bereidingen.