Dankzij alsmaar efficiënter wordende hardware en grote tekorten aan componenten voor desktopcomputers zijn gamelaptops interessanter dan ooit. Bovendien zijn dit niet langer lelijke, dikke, luide apparaten met een dramatische accuduur. We zien tal van elegante en praktische laptops die ook echt uitstekend presteren in games en andere toepassingen. In deze koopgids leren we je waar je op moet letten bij de aanschaf van de beste gamelaptop en kijken we naar wat de populairste gamelaptops van dit moment te bieden hebben.

De discussie over wat er beter is voor gaming – desktops of laptops – is al jaren aan de gang. Echte pc-liefhebbers hebben daar vaak een sterke mening over. Desktops zijn simpelweg krachtiger en bieden meer prestaties voor hetzelfde geld. Hoewel laptops deze achterstand voor een groot deel hebben weggewerkt, zit er nog wel een kern van waarheid in. Een compact laptopje kan natuurlijk nooit echt concurreren met een grote kast die vrijwel onbeperkt energie kan slurpen.

Desktops hebben ook het voordeel dat ze vaak makkelijker te repareren zijn. Een defect onderdeel is vaak te vervangen, terwijl je met een laptop al snel je hele machine moet opsturen. Heb je plek voor een stevige vaste pc, dan valt daar nog altijd wat voor te zeggen.

Maar de vergelijking is zinloos wanneer je simpelweg een laptop wilt of zelfs nodig hebt. Tal van gamers willen ook andere werkzaamheden verrichten en niet iedereen heeft ruimte voor twee apparaten. En laten we kinderen die hun tijd moeten verdelen tussen twee thuisfronten bijvoorbeeld ook niet vergeten. Kortom, een directe vergelijking is gewoon niet relevant voor de beoogde doelgroep. Voor hen is het goed nieuws dat de moderne gamelaptop een gemiddelde desktop aardig bij kan benen, maar dan in mobiel formaat.

Waar moet je op letten?

Voordat we enkele interessante modellen bespreken, vertellen we je hieronder eerst wat de belangrijkste zaken zijn op om te letten als je een gamelaptop gaat kopen. We behandelen zeven aandachtspunten en beginnen bij het belangrijkste: de grafische power.

1. De videokaart

Het hart van een gamelaptop is de videokaart. Deze bepaalt voor het grootste deel welke games je kunt spelen en hoe soepel ze draaien. Je hebt laptops met geïntegreerde videokaarten en met dedicated videokaarten (ook wel discrete videokaarten genoemd). Om een laptop een ‘gamelaptop’ te noemen, is zo’n dedicated videokaart echt een vereiste. Laptops met geïntegreerde oplossingen zijn vaak prima in staat om wat lichte games te spelen, maar komen kracht te kort voor de grotere hedendaagse games.

Alle relevante gamelaptops van dit moment maken gebruik van een Nvidia GeForce GTX- of GeForce RTX-videokaart. Gaminglaptops uit 2021 beschikken over kaarten uit de RTX 3000-serie zoals de RTX 3060 of RTX 3070, laptops uit 2020 over kaarten uit de 1600- of 2000-serie, zoals de GTX 1650 of de RTX 2060. Er is niets mis met een leuke, scherp geprijsde laptop uit 2020, maar laptops van vóór 2020 kun je beter links laten liggen.

Meer grafische kracht is altijd beter, maar daar hangt uiteraard een prijskaartje aan. Ons uitgangspunt voor een echte gamelaptop is een RTX 3060. Dergelijke laptops zijn in staat om alle games van dit moment soepel weer te geven en zijn verkrijgbaar vanaf zo’n 1000 euro. Besparen met een mindere videokaart kan, maar dan moet je bereid zijn concessies te doen. Sommige zware games zullen niet soepel draaien, in andere zul je de grafische instellingen moeten terugschroeven. Staat het budget het toe? Dan koop je met een RTX 3070 net wat meer prestaties, zeker met het oog op de toekomst niet verkeerd.

©PXimport

TDP videokaart

2. Formaat en scherm

Het scherm is het volgende waar je naar kijkt. Je moet een keuze maken wat betreft formaat, resolutie, snelheid en kleur. Een groter scherm kijkt makkelijker, maar maakt ook de laptop groter en minder draagbaar. Je zult zelf moeten afwegen wat je belangrijker vindt. Game je veel in huis en neem je je laptop incidenteel mee, dan is een grotere 17inch-laptop aantrekkelijk. Reis je dagelijks, dan is een standaard 15inch-maat een logischere keuze.

Als gamer is ook de snelheid van je scherm belangrijk. Een sneller scherm zorgt voor soepelere bewegingen in games. Een 144Hz-scherm is tegenwoordig redelijk standaard, maar er zijn ook 240- en zelfs 300Hz-schermen. Kiezen is redelijk eenvoudig: hoe sneller hoe beter, mits het budget het toestaat.

De meeste gamelaptops hebben een scherm met een 1080p-resolutie (Full HD). Dat biedt normaliter een prima balans tussen gamen en allround gebruik. In het hogere segment, vanaf circa 2000 euro, is het ook mogelijk om een hoge snelheid te combineren met een hoge resolutie, bijvoorbeeld 1440p in combinatie met 144 Hz of hoger. Een hogere resolutie zorgt voor een aantrekkelijker (scherper) beeld, maar biedt ook meer netto werkruimte voor productiviteit.

Hoewel goede kleurprestaties normaliter niet het eerste zijn waar je aan denkt, dien je er wel bij stil te staan als je met een gamelaptop ook foto- en videowerk wilt doen. Heb je een creatieve wens, zoek dan een laptop die ook op het gebied van kleurweergave iets te bieden heeft. Helaas is dit vaak lastig uit de specs op te maken en zul je reviews en tests moeten opzoeken om zeker te zijn dat een laptop aan jouw eisen voldoet.

©PXimport

3. De cpu

Ook een goede processor is cruciaal voor een soepele game-ervaring. Gelukkig hebben de twee grootste processorfabrikanten de afgelopen jaren flinke stappen gemaakt. De meeste processors in moderne gamelaptops zijn zo krachtig dat je je als consument geen zorgen hoeft te maken. Zolang je nieuwe laptop recent is en een processor met zes of acht cores heeft, zit je goed.

Een recente AMD Ryzen 5, 7 of 9 of een Intel Core i5, i7 of i9 is een goed uitgangspunt. Let wel even scherp op het aantal cores: helaas heeft Intel ook een paar i7-modellen met slechts vier cores, en die leveren in sommige games merkbaar mindere prestaties.

©PXimport

©PXimport

4. Werkgeheugen

De hoeveelheid werkgeheugen wordt vaak overschat als factor in je game-ervaring. Omdat geheugen vaak relatief goedkoop is, zien we fabrikanten geregeld extreem veel werkgeheugen in game-pc’s zetten; zonde geld dus.

Maar het is wel belangrijk dat je game-pc voldoende werkgeheugen heeft. Aan 8 GB heb je genoeg voor een game-pc die louter lichte games speelt, 16 GB is een mooi uitgangspunt voor een systeem dat ook grote, moderne games speelt en 32 GB is op zijn plaats in een high-end, compromisloze laptop. Let er wel op dat het bij veel laptops tegenwoordig niet meer vanzelfsprekend is dat je het werkgeheugen kunt upgraden, al kan dit bij gamelaptops doorgaans nog wel.

5. Opslag

Als het op opslag aankomt, zijn er twee dingen waar je op moet letten: de hoeveelheid en het type opslag. Bij voorkeur koop je een laptop met enkel ssd-opslag. Mechanische harde schijven zijn een goedkope manier om veel data kwijt te kunnen, maar ze zijn ook kwetsbaar, zeker in draagbare apparaten die veel schokken en stoten te verduren krijgen.

Goedkopere gamelaptops hebben vaak slechts een kleine ssd en dat is niet ideaal. Sommige games zijn honderden gigabytes groot en één ssd van 512 GB kan dus al vol raken met enkel Windows en een game of twee. Een laptop met een ssd van een terabyte of meer is dus wel zo fijn, maar je hebt de exacte configuraties niet altijd voor het kiezen.

Gelukkig bieden de meeste laptops ruimte om zelf een extra ssd toe te voegen. Dit is een prima oplossing om extra opslag te krijgen. In de meeste laptops is het ook erg eenvoudig om te doen, dan hoef je slechts een paar schroefjes los te draaien. Durf je dat niet aan, dan is een externe ssd vaak een makkelijke en voordelige manier om je laptopopslag uit te breiden.

©PXimport

6. Aansluitingen

De meeste gamelaptops hebben voldoende aansluitingen voor het gros van de gamers. Een muis, een externe ssd en een headset kun je praktisch altijd wel kwijt. Toch is het iets om even op te letten als je een groot aantal usb-poorten nodig hebt.

Wil je een externe monitor gebruiken, zorg dan dat de laptop de juiste aansluiting heeft. Let ook goed op je netwerkaansluitingen. Heb je een netwerkkabel liggen op de plek waar je het meest zit te gamen, zorg dan dat je gamelaptop een ethernetpoort heeft, bedraad biedt nu eenmaal de beste prestaties.

Werk je op wifi? Dan raden we aan een laptop te pakken die wifi 6 aan boord heeft, zo ben je alvast voorbereid op de nieuwe routers en wifi-mesh-systemen van de komende jaren.

©PXimport

7. Gebruiksgemak

Dan is het nu tijd voor nog wat praktische zaken. Wil je een laptop die een hele dag op de accu kan werken? Dat kan, maar dan moet je daar wel specifiek op shoppen. Sommige gamelaptops die wij testten, doen acht of zelfs tien uur op een accu. Maar er zitten ook modellen tussen die na drie of soms zelfs twee uur al de geest geven. Helaas kun je dit niet aan de specificaties aflezen, het formaat van de accu vertelt maar het halve verhaal. Houd er ook rekening mee dat elke laptop pas optimale gameprestaties biedt wanneer je hem aan de lader hangt.

Ga je voor een laptop met een lange accuduur, dan wil je uiteraard ook het gewicht en de afmetingen even bekijken. Een gamelaptop van twee kilo neem je wat makkelijker mee dan een extreem performancemonster van dik drie kilo waar een oplader van nog eens een kilo bij hoort.

Hoewel je een gamelaptop niet snel voor zijn webcam in huis zult halen, is zo’n videobelcamera wel iets om bij stil te staan. Zeker nu er zoveel thuis wordt gewerkt en geleerd. In tegenstelling tot doorsnee laptops spreekt het bij gamelaptops namelijk niet vanzelf dat er ook daadwerkelijk een webcam aan boord is.

©PXimport

Aankoop

Na het lezen van de aandachtspunten hierboven zul je vast al een idee hebben van hoe je ideale laptop eruitziet. Let daarbij vooral op wat voor jou belangrijk is; er is niet zo iets als één beste laptop. Op de volgende pagina’s bespreken we enkele van de beste gamelaptops van dit moment, elk met een specifieke doelgroep in het achterhoofd.

Let wel op, bijna alle fabrikanten hebben een aantal basismodellen met daarbinnen verschillende leverbare configuraties. Die specifieke configuraties wisselen geregeld, waardoor wij de nadruk leggen op wat je van het basismodel mag wachten. Kies een eventuele betere configuratie op basis van de eerder besproken aandachtspunten met bijvoorbeeld genoeg werkgeheugen en opslagruimte.

Verplichte accessoires

©PXimport

Basisgamelaptop: MSI GF65 Thin

De MSI GF65 Thin is een van de voordeligste laptops die echt geschikt zijn voor gaming, met minimaal een GeForce RTX 3060 aan boord dus. Daarmee kun je alle games soepel spelen op het 144Hz-scherm dat je op de meeste uitvoeringen aantreft. Het is ook nog eens een opvallend dunne en lichte laptop, met een gewicht van minder dan 2 kilogram. Het toetsenbord is aangenaam en er zit een webcam op voor school en werk. Bovendien oogt hij relatief neutraal, wat wij een pluspunt noemen.

Een instapper kent uiteraard wel consequenties. Zo is de batterijduur niet uitzonderlijk: 3-5 uur is niet verkeerd, maar sommige andere laptops doen het dubbele. Ook zijn de bouw en afwerking relatief eenvoudig. Daarnaast moet je van het touchpad geen wonderen verwachten, maar dat geldt voor alle betaalbare gamelaptops. Ook een enkele 512GB-ssd houdt niet over. Een tweede ssd zal dus al snel gewenst zijn.

De processor is van de tiende generatie Intel Core-series terwijl de elfde generatie inmiddels uit is, maar in de praktijk hoef je daar niet wakker van te liggen. Zoek je veel prestaties voor weinig geld, dan is dit ons uitgangspunt.

©PXimport

MSI GF65 Thin

Prijs
Vanaf € 1049,-
Websitewww.msi.com7Score70

Betaalbaar en mobiel: ASUS TUF Gaming F15 FX506HM 

De ASUS TUF Gaming F15 FX506HM is de 2021-uitvoering van de al iets langer lopende TUF Gaming-lijn. Dit model is voorzien van de nieuwste 8-core Intel i7-11800H, momenteel een van de snelste processors die je kunt kopen, ook in het hogere segment. Dit maakt de laptop erg capabel voor gebruikers die ook cpu-intensieve taken willen doen. Voor de gamers heeft hij een GeForce RTX 3060, wederom genoeg om alle games soepel te spelen op het 144Hz-paneel (1080p) dat in de meeste configuraties zal zitten.

Met een prijs van 1399 euro voor de configuratie met een Core i7 en RTX 3060 is hij wel significant duurder dan de MSI GF65 Thin, zonder dat je daar nu echt noemenswaardig betere specificaties voor krijgt. Je krijgt wel een iets chiquere behuizing, maar ook de ASUS is nog altijd grotendeels van plastic en geen toppunt van bouwkwaliteit.

De webcam is wel wat beter en het touchpad ook, maar het grote verschil zit ‘m in de accuduur. Die is echt aanzienlijk beter: met de F15 kun je makkelijk acht uur doorwerken bij lichte taken en als je het niet te bont maakt, is zelfs tien uur haalbaar. Gecombineerd met een laag gewicht en geringe dikte maakt dat de F15 een fijne laptop om dagelijks mee op pad te gaan.

©PXimport

ASUS TUF Gaming F15 FX506HM

Prijs
Vanaf € 1399,-
Websitewww.asus.com8Score80

Uitstekende allrounder: Gigabyte Aorus 15P 

Gigabyte is een relatieve nieuwkomer in de laptopwereld, maar weet wel meteen een goede indruk achter te laten. De 15P biedt een uitstekende balans tussen draagbaarheid en stevigheid. Ook de specificaties zijn evenwichtig, met een Intel Core i7 aan de basis en een RTX 3060- of RTX 3070-videokaart. Beide hebben een relatief hoge TDP-rating voor iets betere prestaties.

Het 240Hz-paneel met Full-HD-resolutie is aanzienlijk beter dan het 144Hz-paneel op de meeste instappers. En dan hebben we het niet alleen over de verversingssnelheid: de huidige 240Hz-panelen presteren ook allemaal beter op het gebied van kleurweergave en responstijden. Het maakt de complete ervaring simpelweg beter.

De 15P is vooral een laptop die weinig steken laat vallen. Alle elementen variëren van goed tot zeer goed. Het enige echte nadeel is dat je daar natuurlijk wat meer voor betaalt dan bij prijsvechters. Bovendien is de accuduur gemiddeld in plaats van uitzonderlijk. Maar al met al is het een uitstekende allrounder.

©PXimport

Gigabyte Aorus 15P

Prijs
Vanaf € 1599,-
Websitewww.gigabyte.com9Score90

Premium: ASUS ROG Zephyrus G15 

Het nieuwe 2021-model uit de ASUS ROG Zephyrus-serie laat goed zien wat het verschil is tussen een premium gamelaptop uit 2021 en eentje uit 2020. Zo is dit een van de eerste laptops die de nieuwe generatie 165Hz-panelen met 1440p-resolutie aan boord heeft. Het gevolg is een aanzienlijk luxere schermervaring dan de Full-HD-panelen van voorheen. Meer pixels geven meer scherpte en 165 Hz is alsnog genoeg voor een echt soepele game-ervaring.

Ook is deze laptop voorzien van AMD’s nieuwste Ryzen-processors. Die zijn niet alleen enorm krachtig voor zware taken als foto- en videobewerking, maar ook enorm efficiënt. Deze gamelaptop kan namelijk ook gewoon makkelijk tien uur op een batterij werken. En al dat moois zit in een elegante, strakke en degelijke behuizing die prima mee te nemen is.

Wel hangt er natuurlijk een prijskaartje aan al dat moois: 2099 euro voor het model met de RTX 3060 en 2399 euro voor het model met de RTX 3070. Wij zouden dan toch voor de laatste uitvoering kiezen: gamen op 1440p vereist nu eenmaal meer grafische power.

©PXimport

ASUS ROG Zephyrus G15

Prijs
Vanaf € 2099,-
Websitewww.asus.com10Score100

Ultra premium: Razer Blade 15 Advanced 

De Razer Blade 15 Advanced is een superslanke aluminium laptop die op het gebied van bouwkwaliteit en afwerking boven zijn concurrenten staat. Hij is voorzien van een gloednieuwe Intel Core i7-processor, GeForce RTX 3070- of RTX 3080-videokaart en high-end paneelopties zoals een 360Hz-paneel met 1080p-resolutie of zelfs een 240Hz-paneel met 1440p-resolutie. Zaken als toetsenbord, touchpad en camera zijn ook dik voor elkaar.

De prestaties zijn niet per se rapper dan bij de concurrenten, de focus ligt op een minimale dikte en een lage geluidsproductie. Je betaalt wel een forse meerprijs om aan Razers luxe laptop te mogen zitten. Dit is dus een ultiem model voor gamers die goed in de slappe was zitten en graag de meest chique afwerking kopen.

©PXimport

Razer Blade 15 Advanced

Prijs
Vanaf € 2799,-
Websitewww.razer.com10Score100

De extreemste: MSI GE76 Raider (10UE) 

Zoek je echt een extreme laptop, dan komen twee modellen bij ons op. De M17 r4 van Alienware is de opvallendste, maar de MSI GE76 Raider is toch de betere van de twee. Hoewel hij verkrijgbaar is vanaf 2099 euro, komt de GE76 Raider eigenlijk pas echt tot zijn recht bij de duurdere configuraties met onder meer een RTX 3070 of RTX 3080 en een 4K-scherm.

Voor het beste scherm mag je een duizelingwekkende 4000 euro reserveren. Je krijgt dan wel de beste prestaties die je kunt wensen: topscherm, stevige processor, de dikste videokaarten met hoge TDP-waardes, veel opslag én de optie om maar liefst drie ssd’s in te bouwen. De keerzijde is dat dit een grote jongen is met een beperkte accuduur, dus je zult hem vooral thuis willen gebruiken.

©PXimport

MSI GE76 Raider (10UE)

Prijs
Vanaf € 2099,-
Websitewww.msi.com 9Score90

Arlo is geen onbekende naam op de markt voor beveiligingscamera's. Met de Essential 3-lijn wil het bedrijf beveiligingscamera's uitbrengen die voldoen aan allerlei (kwaliteits)eisen, voor een zo laag mogelijk bedrag. Lukt dat met de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom?

De Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom-beveiligingscamera voor buiten en binnen heeft een prijskaartje van 199,99 euro voor een set van twee camera's. Een enkele camera kost 149,99 euro. Dat is 150 euro minder dan de uitstekende buitencamera die we onlangs van Eufy getest hebben. Op het eerste gezicht biedt het systeem twee slimme onderdelen aan, namelijk een Early Warning System (dat dreiging kan spotten voordat het uit de hand loopt) en een handig ontwerp dat privacy hoog in het vaandel heeft.

Handig ontwerp, onhandige kabel

Om met dat laatste te beginnen: de binnenlens draait automatisch omlaag als de camera uit staat. Een kleiner sluiter had ook gekund, maar dit past perfect bij het karakter. In de actieve modus volgt de camera beweging stil en accuraat. Maar als je wil, kun je alles ook handmatig volgen via een optie binnen de app. Verder is deze camera uitgerust met een handige led-lamp en een sirene.

©Wesley Akkerman

Het grootste nadeel aan het ontwerp is dat de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom altijd een stroomkabel nodig heeft. Er zit géén accu in de beveiligingscamera. Aangezien het de bedoeling is dat je dit model aan een plafond of muur bevestigt, moet je dus rekening houden met kabelmanagement. Bovendien is er geen lokale opslagmogelijkheden aanwezig. Als je beelden voor later wilt bewaren, dan moet je een abonnement bij Arlo afnemen.

Duidelijke app, soms feed met ruis

De Arlo-app hebben we al we vaker geprezen om zijn heldere interface en handige functies, zoals inloggen met je vingerafdruk – en daar is niets aan veranderd. De 2k-videofeed is scherp en kleurrijk, maar heeft soms ook last van wat ruis wanneer je de camera buiten ophangt. De app biedt verder veel instellingen: van objectdetectie en privacyzones tot routines en vaste pan/tilt-posities. Mocht dit je eerste pan/tilt-camera zijn, houd dan wel rekening met een (korte) leercurve.

©Wesley Akkerman

Heel fijn aan de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom is dat je nachtzicht in kleur hebt. Daardoor zie je duidelijker wat er in je directe omgeving gebeurt dan wanneer je alleen naar grijstinten kijkt. De twee-weg audio is duidelijk en goed verstaanbaar. Je voorkomt een audio-feedbackloop (een pieptoon) door je telefoon niet vlak naast de camera te houden terwijl je spreekt. In de praktijk merk je daar weinig van, omdat je deze functie meestal gebruikt wanneer je niet thuis bent.

Arlo Intelligence

Arlo verbetert zijn software met Arlo Intelligence (kortweg: AI), dat unieke features toevoegt die vaak nog in bèta zijn. Een voorbeeld is de ingebouwde herkenning van vlammen, die sneller kan reageren dan een traditionele rookmelder. Een andere AI-functie maakt gedetailleerde samenvattingen van gebeurtenissen. Deze (nog in bèta) beschrijven veel preciezer wat er gebeurt: bijvoorbeeld dat een pakket wordt verplaatst, in plaats van alleen een algemene bewegingsmelding.

De meest essentiële functies zitten echter achter een betaalmuur. Zonder Arlo-abonnement mis je veel. Voor belangrijke features zoals video-opnames (zelfs van incidenten), automatische noodhulp en het instellen van specifieke activiteitenzones moet je namelijk maandelijks betalen.
Ja, de camera is functioneel zonder abonnement - maar voelt zonder abonnement wel erg kaal aan. Zo mis je zelfs basale opnamemogelijkheden, vanwege het gebrek aan SD-kaartondersteuning.

©Wesley Akkerman

We willen best begrijpen dat je voor een aantal functies moet betalen, omdat Arlo ook zijn eigen systemen moet trainen en onderhouden. Maar beelden zelf kunnen opslaan, zonder maandelijkse of jaarlijkse kosten, zien we toch echt als een basisfunctie. Nu is 5,99 euro per maand of 59,90 euro per jaar nog te overzien voor een enkele camera. Maar als je meer Arlo-producten gebruikt, dan kunnen de kosten al snel hoog oplopen (respectievelijk 12,99 of 129,90 euro).

Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom kopen?

Ondanks dat we onder de indruk zijn van de hardware-kwaliteiten van de Arlo Essential 3 2K-Pan-Tilt-Zoom zijn we toch minder geneigd het systeem direct aan te bevelen. Zeker wanneer je meer uit het systeem wilt halen, moet je bereid zijn dieper in de buidel te tasten. Met een Eufycam S4 ben je aanvankelijk meer kwijt bij de aanschaf, maar daar kun je op de langere termijn veel geld besparen – daar zitten essentiële functies namelijk niet achter een betaalmuur.

Na de telefoon en het horloge is nu het gehoorapparaat aan de beurt om te veranderen in een altijd-online slim apparaat. En daarbij gaat deze kleinste aller wearables, dankzij AI, neurale netwerken en de allernieuwste bluetoothvariant er meteen vol in. Van verguisd medisch hulpmiddel tot een soms noodzakelijke, maar ook steeds handiger gadget. Dat ook Apple zich nu in deze markt begeeft, zegt immers wel iets.

Een miljoen Nederlanders leven met slechthorendheid. Het hindert ze bij het luisteren naar muziek, het kijken naar de televisie en vooral bij de communicatie met anderen. Omdat slechthorendheid niet tot nauwelijks te herstellen is, blijft er weinig anders over dan het ondersteunen van het gehoor via een gehoorapparaat. Goed afgesteld dempt dit het omgevingsgeluid en versterkt belangrijke signalen zoals stemmen van andere mensen in een gesprek. Gehoorapparaten en draadloze oordopjes lijken op het eerste gezicht twee totaal verschillende producten: het een medisch hulpmiddel, het ander een gadget voor muziek, bellen en entertainment. Toch is deze scheidslijn de afgelopen jaren snel vervaagd. 

Een neuraal netwerk in het oor

Gehoorapparaten en draadloze oordopjes maken gebruik van vergelijkbare en vaak zelfs dezelfde technologieën: krachtige microfoons, digitale signaalverwerking, draadloze verbindingen en zelfs neurale netwerken en kunstmatige intelligentie. Moderne gehoorapparaten kunnen telefoongesprekken en muziek streamen, omgevingsgeluid filteren en zich automatisch aanpassen aan verschillende luisteromstandigheden: allemaal functies die ooit waren voorbehouden aan high-end audioapparatuur en premium headsets.

Tegelijkertijd hebben oordopjes functies gekregen als transparantiemodus, spraakversterking en gepersonaliseerd luisteren: technieken die rechtstreeks uit de gehoortechnologie komen. Volgens Apple zijn de AirPods Pro 2 daarom ook geschikt om als gehoorapparaat te worden gebruikt voor iedereen boven de 18 jaar met licht tot matig gehoorverlies. En ook Jabra, Sennheiser en Sony bieden soortgelijke oplossingen.

Wat is slechthorendheid?

Slechthorendheid wil zeggen dat iemand minder hoort dan gemiddeld. Het menselijk gehoor bestrijkt het geluidsspectrum van grofweg 20 Hz tot 20 kHz (20.000 Hz). De hoge tonen (richting de 20 kHz) verliest ieder mens al op jonge leeftijd, zoals ook bij eigenlijk iedereen het gehoor over de rest van het spectrum bij stijgende leeftijd achteruitgaat. Slechthorenden hebben boven-standaard verlies van het hoorvermogen op het hele spectrum of, en dat komt vaker voor, delen van het spectrum. Dit verlies kan aan één of aan beide oren zijn, en is zelden aan beide oren gelijk. De mate waarin gehoorverlies moet worden gecompenseerd verschilt dus per oor en verandert ook nog eens met de tijd. 

OTC of conventioneel

Wie via de conventionele route een gehoorapparaat koopt, doet dat veelal via een audicien of audioloog. De gehoorspecialist meet het gehoorverlies en stelt een oplossing op maat voor. Vaak zal dit een gehoorapparaat zijn, specifiek afgestemd op de persoonlijke situatie. Voor iedereen met licht tot matig gehoorverlies is er een alternatief: het OTC-gehoorapparaat. OTC staat voor over-the-counter, oftewel: vrij verkrijgbaar, zonder tussenkomst van een specialist. Vergelijk het met een leesbril die je bij de drogist koopt. Deze apparaten zijn doorgaans goedkoper en direct aan te schaffen: snel, simpel en zonder afspraak. Maar er zijn ook nadelen. OTC-apparaten bieden geen maatwerk, hebben minder instelmogelijkheden en de geluidskwaliteit is doorgaans minder dan bij een professioneel afgesteld apparaat. Ook zijn ze meestal niet medisch gecertificeerd en worden ze niet vergoed door de zorgverzekering.

Cross-over van headsets en oordoppen

Is voor consumenten een gehoorapparaat iets totaal anders dan een set draadloze oordopjes, fabrikanten zien al heel lang hoe nauw deze productgroepen met elkaar verbonden zijn. Merken als Sony, Apple, Sennheiser en Jabra gebruiken hun kennis van headsets en oordoppen om een positie op de markt voor gehoorapparaten te krijgen. Andere merken, zoals Sonova, WS Audiologie, Dermant, GN, Starkey en Amplifon zijn daarin al decennia actief. Ze zijn door hun specialistische producten minder bekend, maar soms toch dichterbij dan menigeen denkt. Jabra en de SteelSeries-gamingproducten, waaronder headsets, zijn eigendom van GN. Sennheiser is eigendom van Sonova, de wereldmarktleider bij gehoorapparaten. En ondanks dat het zelf veel geluidskennis in huis heeft, werkt Sony nauw samen met WS Audiologie.

Apple AirPods Pro 2 als gehoorapparaat

Wie op de Apple-site de AirPods Pro 2 bekijkt, leest als snel van alles over gebruik van de oordopjes als gehoorapparaat. De basis hiervoor is de ruisonderdrukking van de AirPods Pro 2 en de mogelijkheid om met die oortjes zelf een gehoortest uit te voeren. Zo’n test bepaalt de mate van gehoorverlies en is de basis voor de afstelling van een gehoorapparaat. Doorgaans gebeurt dit door een audicien of in een audiologisch centrum, maar de AirPods Pro 2 kunnen het dus ook.

De manier van testen is ook niet heel anders. In combinatie met iPhone of iPad laat de AirPods Pro 2 een reeks tonen horen op verschillende frequenties en volumes. Door telkens wanneer je een geluid hoort op het scherm van de telefoon of tablet te klikken, leert de app welke geluiden wel en niet worden waargenomen en op welk volume.

De test wordt voor het linker- en rechteroor apart doorlopen om de gehoorschade per oor te meten. Vervolgens wordt een persoonlijk profiel gemaakt, waarbij toonhoogtes die niet of minder goed gehoord worden, voortaan versterkt worden afgespeeld. Volgens Apple is de meting goed genoeg, maar komt een audiogram van een hoorzorgprofessional mogelijk beter overeen met het actuele gehoorvermogen. Heb je zo’n audiogram, dan is het ook mogelijk die in te laden en te gebruiken voor het persoonlijk profiel.

Een audiogram lezen

Een audiogram is de grafische weergave van iemands gehoor. Het wordt gebruikt om de mate van gehoorverlies weer te geven. Een audiogram heeft twee assen, op de verticale staat de toonsterkte in decibel (dB), op de horizontale de toonfreguentie/toonhoogte in hertz (Hz). De punten in de audiogram laten zien wat iemand nog hoort (de gehoordrempel). Een audiogram bestaat altijd uit een curve voor het rechter- en een voor het linkeroor. In het algemeen geldt dat hoe hoger de lijnen in het audiogram zijn, hoe beter het is.

Luister je wel?

Met de ruisbeheersing (zoals Apple het noemt) ingesteld op Transparantie, functioneren de AirPods Pro 2-oordopjes als gehoorapparaat. Ze filteren wat zij denken dat ongewenst geluid is en versterken wat op basis van de meting versterkt moet worden. Gesprekken een-op-een en in kleine groepen zijn duidelijk beter verstaanbaar, in grote groepen en lawaaiige omgevingen zoals een restaurant schieten de AirPods Pro 2 nog tekort.

Volume, balans en toon van het geluid kunnen via de app worden aangepast en ook zijn er instellingen om het volume van media aan te passen aan het omgevingsgeluid of wanneer een gesprek wordt gestart. Een echte fijnmazige equalizer ontbreekt en het lukt ook niet het geluid van de Microsoft Natural Keyboard Pro (het favoriete toetsenbord van de auteur van dit artikel) dat door de AirPods Pro 2 onwerkbaar hard versterkt wordt, te temmen zonder de werking als gehoorapparaat teniet te doen.

Zichtbaarheid

Een beperking om de AirPods Pro 2 als gehoorapparaat te gebruiken is de accuduur. Met zes uur bij onafgebroken gebruik kom je een werkdag niet door. De grootste drempel is de vormgeving. De AirPods Pro 2 zijn relatief groot, opvallend wit en zeer zichtbaar. Iedereen weet bovendien dat ze gemaakt zijn om naar muziek of andere media te luisteren en mensen vermoeden dan ook dat je dat doet. Iedereen met wie je praat, zal vermoeden of denken dat je juist geen contact wilt. Men wil je niet storen bij wat men denkt dat je doet. Uitleggen dat je de oortjes gebruikt om deel te nemen aan het gesprek helpt, maar is niet altijd voldoende.

Een audiogram maken zonder Apple

Benieuwd naar de kwaliteit van het eigen gehoor, maar niet in het bezit van een stel AirPods Pro 2? Met een iPhone en de Mimi-app is het mogelijk ook met andere oortjes de gehoorkwaliteit te meten. De app werkt het best met oortjes van Beats, Bose, JBL, Nothing, Samsung, Skullcandy en Sony. Met een andere headset of oordoppen werkt de test ook, maar is de meting minder betrouwbaar.

Ook voor Android zijn er apps om een gehoormeting te doen, zoals Gehoortest en Hearing Test. Samsung heeft geen eigen gehoortest-app en ook geen roadmap voor draadloze oortjes die als gehoorapparaat te gebruiken zijn, zo laat het bedrijf ons weten.

Conventionele gehoorapparaten

Gehoorapparaten zijn er in verschillende modellen, maar bijna allemaal klein en niet of nauwelijks zichtbaar. Ze hinderen hierdoor ook niet in de communicatie zoals de AirPods Pro 2 dat wel doen. Gehoorapparaten worden bijna uitsluitend via een audicien of audiologisch centrum gekocht waarbij de professional de hoortest doet en adviseert bij de productkeuze. Gehoorapparaten zijn echt fors duurder dan bijvoorbeeld een set AirPods Pro 2.

In 2013 introduceerde GN met de ReSound LiNX een gehoorapparaat dat met een iPhone verbonden kon worden en waarmee bijvoorbeeld het volume kon worden aangepast en ook streaming mogelijk werd. De basis hiervoor was de Apple-implementatie van Bluetooth Low Energie (BLE) bekend als Made for iPhone (MFi). Het door Google ontwikkelde MFi-alternatief ASHA (Audi Streaming or Hearing Aids) werd nooit een succes. Het maakte vooral duidelijk dat er behoefte was aan een platformonafhankelijk communicatieprotocol met ondersteuning voor zowel iOS als Android zoals Sonova dat met zijn universele bluetooth-ondersteuning altijd al bood.

BLE Audio en Auracast

De toekomst van connectiviteit voor gehoorapparaten én oordopjes heten Bluetooth LE Audio en Auracast. Twee open standaarden die de efficiënte LC3-codec gebruiken voor betere geluidskwaliteit bij lager energieverbruik. Bovenop BLE Audio komt Auracast. Dit is een vorm van multi-stream audio die goed te vergelijken is met wifi. Met Auracast kunnen meerdere mensen tegelijk naar dezelfde audio luisteren, bijvoorbeeld in theaters, op vliegvelden maar ook tijdens vergaderingen. Had MFi de mogelijkheid een smartphone als remote-microfoon te gebruiken voor één persoon met gehoorverlies, met Auracast kan het dan voor meerdere gebruikers. Auracast kent nog wel enkele uitdagingen zoals een vertraging van enkele milliseconden waardoor het nu nog minder geschikt is voor scenario’s waarin beeld en geluid synchroon moeten lopen. Een aparte ontvanger die de gehoorapparaten verbindt met de tv heeft dan nog altijd voordelen.

Op dit moment is het aantal gehoorapparaten dat Bluetooth LE Audio en Auracast ondersteunt nog beperkt. GN biedt het op enkele modellen en heeft een Auracast Assistant in de smartphone-app geïntegreerd. Bij de nieuwste gehoorapparaten van Sonova is de hardware geschikt, maar is een firmware-update nodig die te activeren. Apple ondersteunt momenteel noch BLE Audio noch Auracast. Volgens PR-manager Martijn Kroonstuiver van Apple is Auracast wel een geweldige volgende stap. Onbekend is of en wanneer Apple het gaat ondersteunen.

Maximale marktwerking, minimale inspraak

“Nergens heeft marktwerking in de zorg zulke negatieve effecten als bij hoortoestellen,” aldus de landelijke KNO-artsenvereniging. Stichting Hoormij, de belangenvereniging van mensen met gehoorproblemen, de Consumentenbond en het Zorginstituut Nederland delen deze kritiek: de koper heeft nauwelijks keuzevrijheid, ziet niet wat er beschikbaar is en krijgt zelden het hoortoestel dat hij nodig heeft. De keuze wordt vergaand bepaald door de audicien en de verzekeraar. De eerste is lang niet altijd onafhankelijk, de tweede bepaalt welke toestellen worden vergoed: maximaal 75 procent voor categorie 1 t/m 5. De beste (categorie 6) worden helemaal niet vergoed, ook niet als een specialist ze nodig vindt bijvoorbeeld vanwege werk of andere omstandigheden. De kosten die kunnen oplopen tot 6000 euro zijn dan geheel voor eigen rekening. 

AI en neurale netwerken

In de nieuwste premium modellen van bijna alle fabrikanten zit eigen hard- en software voor kunstmatige intelligentie. Neurale netwerken zijn uitermate geschikt om patronen te herkennen en worden ingezet om nog beter te begrijpen welk geluid relevant is en ook welke stemmen. Dus niet de harde prater van twee tafels verderop, maar de personen aan de eigen tafel. Het resultaat in een restaurant was met de Phonak Audéo Sphere Infinio gehoorapparaten duidelijk beter dan met de AirPods Pro 2. Ook werd het geluid van het Microsoft-toetsenbord niet versterkt.

Het gebruik van AI kost veel rekenkracht en betekent dat de maximale gebruiksduur van dit specifieke model bijvoorbeeld teruggaat van zeventien uur zonder AI naar zes uur bij maximaal gebruik van AI. De AI afhankelijk van het omgevingsgeluid automatisch te laten in- en uitschakelen levert genoeg tijdswinst op om een werkdag door te komen. Dat kan ook met tussentijds even kort opladen. Fabrikanten wachten met smart op innovaties in batterijtechniek om behalve voor het geluid, AI ook te kunnen gebruiken voor andere innovaties zoals spraakassistenten of live-vertaling.

App en data

Belangrijk bij al deze functionaliteit is de app. Apple gebruikt voor de AirPods Pro 2 vooral de Gezondheidsapp in iOS, maar voegt slimmigheidjes toe. Zo krijgen de AirPods Pro 2 een prominente plek in het instellingenmenu van iOS zodra de iPhone met de oortjes is verbonden. Apps van de traditionele gehoorapparatenfabrikanten hebben snel bijgeleerd. Phonak, dat nooit MFi heeft omarmd maar altijd de volledige klassieke bluetooth heeft ondersteund, heeft een uitgebreide app met identieke functionaliteit binnen iOS en Android.

Een gehoortest ontbreekt, maar wel kunnen eigen profielen worden gemaakt voor verschillende situaties, zoals in een restaurant of theater, en is eenvoudig hiertussen te wisselen. Ook zijn eerste Health-functies aanwezig. De gehoorapparaten tellen nu al stappen en calorieën, maar dit gaat ongetwijfeld in de toekomst nog verder uitgebreid worden.

Zoals we in een eerder artikel over de waarde van gezondheidsdata van smartwatches zagen, is in het oor een zeer betrouwbare plek om bijvoorbeeld veranderingen in de temperatuur te meten. Ook ligt vanwege de toch vaak iets hogere leeftijd van de gebruikers zoiets als valdetectie en automatische alarmering erg voor de hand.

Conclusie

De technologische kruisbestuiving tussen gehoorapparaten en draadloze oordoppen zorgt ervoor dat beide apparaten slimmer, compacter en beter afgestemd zijn op persoonlijke audiobehoeften. Mediagebruik en gebruiksgemak verbeteren razendsnel en beloven met de komst van Bluetooth LE Audio en Auracast nog veel beter te worden. Vooral gehoorapparaten hebben een enorme sprong gemaakt en combineren de kwaliteit van oordoppen met de geluidskwaliteit van gehoorapparaten. Het is spijtig dat de Nederlandse zorgverzekeraars deze innovaties niet belonen maar juist ontmoedigen.