Bij een sterk uitontwikkelde productcategorie als de laptop kom je nog maar zelden iets echts verrassends tegen. Dat geldt niet voor de ASUS ROG Zephyrus Duo 16, want deze krachtige gaminglaptop is voorzien van een tweede scherm. Of dat handig is, lees je in deze review.

ASUS staat bekend als een merk dat regelmatig experimenteert en met de ASUS ROG Zephyrus Duo 16 brengt het merk een toch wel unieke gaminglaptop op het markt. Niet alleen bevat deze laptop zo'n beetje de krachtigste hardware die je momenteel kunt kopen, hij heeft ook een heus tweede scherm. We vermoeden niet dat veel van jullie de ROG Zephyrus Duo 16 zullen aanschaffen, maar het is natuurlijk wel leuk om eens te kijken wat ASUS op het gebied van gaminglaptops en technologie in huis heeft. Want dit is één van de meest extreme gamingnotebooks die ASUS momenteel in het assortiment heeft.

Twee schermen

De ASUS ROG Zephyrus Duo 16 heeft niet voor niets het woord Duo in de productnaam staan,  het is een laptop die voorzien van twee schermen. Een truc die we al eerder van ASUS zagen, bijvoorbeeld bij de ZenBook Duo 14. Net als bij die laptop heeft deze Zephyrus Duo een tweede scherm dat boven het toetsenbord is geplaatst en bij het openen van de laptop in een schuine stand gezet wordt. In de spleet onder dit scherm zijn openingen voor de koeling en luidsprekers aangebracht. Die spleet sluit uiteraard als je de laptop weer dichtklapt, de waarschuwing om je vingers hier niet tussen te stoppen is dan ook een goede.

Handig is dat ASUS de netwerkaansluiting, HDMI-poort en een usb-poort op de achterkant van de laptop heeft geplaatst. Toch vind je daar niet alle aansluitingen.  Zo is de stroomaansluiting heel onhandig aan de linkerkant geplaatst. Dit zou nou typisch een aansluiting zijn die achterop had gemoeten. Andere aansluitingen links zijn usb-c, usb, een microSD-kaartlezer en een headsetaansluiting. Op de rechterkant is nog een usb-c-poort geplaatst. Al met al genoeg aansluitingen om de laptop ook thuis in combinatie met randapparatuur te gebruiken.

Klein aanraakscherm

Het tweede scherm dat ASUS ScreenPad Plus noemt heeft een resolutie van 3840 x 1100 pixels en wordt door Windows keurig herkend. Je kunt er gewoon programma's en vensters heen slepen. Handig voor multitasken of werken met programma's die deelventers voor bijvoorbeeld gereedschappen of een tijdlijn hebben. ASUS voorziet ook in wat mini-apps die je snel kunt oproepen zoals een rekenmachine, het maken van snelkoppelingen en het oproepen van instellingen. Het is onderweg best een handige toevoeging aan de laptop, zeker als je gewend bent om met twee schermen te werken. Het aanraakschermpje ondersteunt ook een niet meegeleverde actieve stylus, dus ook voor creatieve gebruikers is het interessant. Het is wel vooral bedoeld voor productiviteit, voor gamen zien we weinig toegevoegde waarde. Voor een beperkte groep gamers die ook livestreamen tijdens het gamen is zo’n tweede scherm natuurlijk wel weer handig. Het maakt duidelijk dat de Zephyrus Duo behalve op gamers ook op creatieve gebruikers gericht is.

Miniledscherm

Allebei de Nederlandse uitvoeringen van de ROG Zephyrus Duo 16 zijn door ASUS voorzien hetzelfde schermpaneel. Het gaat om een 16-inch-scherm met een resolutie van 2560 x 1600 pixels met een maximale verversingssnelheid van 165 Hz. Uniek aan dit scherm is dat de achtergrondverlichting uit minileds bestaat en dat deze in verschillende zones aangestuurd kunnen worden. Het scherm combineert hierdoor een goede helderheid met een uitstekend contrast. 

Aparte plaatsing toetsenbord

Door het tweede scherm heeft ASUS het toetsenbord helemaal onderop het palmgedeelte geplaatst. Dat maakt bij gebruik op het bureau niet zoveel uit, maar op schoot is het best onhandig. ASUS levert overigens een polssteun mee als je net als bij een normale laptop toch iets wil hebben om je polsen op neer te kunnen leggen. Het toetsenbord is geen mechanisch toetsenbord, maar tikt wel erg fijn en heeft een aanslag die ook prima geschikt is voor gamen. Wel helemaal gaming is de volledige RGB-verlichting van het toetsenbord die je ook per toets in profielen kunt instellen. Standaard 'ademt' de verlichting in allerlei kleuren, maar dat kun je met het programma Armoury Create ook zo instellen dat alle toetsen heel gewoontjes in één kleur oplichten. Als je echt wil, kun je de verlichting zelfs per applicatie of spel finetunen. Boven het toetsenbord vind je een glazen strook die suggereert dat je naar de interne componenten kijkt, maar dat lijkt niet echt het geval. Op de glazen strook zijn coördinaten in graden, minuten en seconden vermeld. Na intikken in Google Maps blijken deze (logischerwijs) naar een gebouw van ASUS in Taiwan te verwijzen. Een kleine easter egg kortom. 

Een gevolg van het tweede scherm is ook de plaatsing van de touchpad naast het toetsenbord. Dat is iets dat in de praktijk gewoon niet lekker werkt en echt als compromis aanvoelt. Handig is nog wel dat de touchpad ook kan dubbelen als numeriek veld, al is het weer lastig om dit blind te gebruiken. Heel erg is de wat gebrekkige touchpad het ook weer niet, gamen of creatieve applicaties kun je eigenlijk alleen echt goed doen met een losse muis.

Specificaties

De Zephyrus Duo 16 is in Nederland in twee uitvoeringen te koop. Wij ontvingen het topmodel voorzien van een AMD Ryzen 9 6900X processor met acht cores in combinatie met 32 GB RAM, een 2TB-ssd en een Nvidia GeForce 3080 Ti. Die uitvoering is maar beperkt te koop en kost maar liefst 4599 euro. De goedkopere uitvoering heeft een wat langzamere Ryzen 7 6800H-processor die eveneens acht cores heeft en een Nvidia GeForce 3070 Ti grafische kaart. Verder zijn de twee uitvoeringen in Nederland identiek en met een prijs van 3639 euro is deze nog steeds krachtige goedkopere variant van de Zephyrus Duo 16 een stuk betaalbaarder. De laptop is voorzien van één (razendsnelle) ssd, maar upgraden is mogelijk. Je kunt de laptop relatief eenvoudig openmaken waarna je het werkgeheugen en de opslag kunt vervangen. Er is zelfs nog een M.2-slot voor een tweede ssd vrij.

Goede prestaties

De ROG Zephyrus Duo 16 bevat krachtige hardware en de prestaties zijn dan ook uitstekend. In PCMark 10 zet de laptop een indrukwekkende score van 7303 punten neer, een score die nog hoger wordt met 9778 in PCMark 10 Extended waarin ook de gamingprestaties meetellen. In Cinebench R23 zet de laptop uitstekende scores van 1576 en 14.088 punten in de single-core en multi-core-tests neer. Deze scores zijn vrijwel identiek als de test één keer of langere tijd wordt uitgevoerd, een teken dat de koeling goed genoeg is om de prestaties op peil te houden. De ssd van Samsung maakt gebruik van pci-express 4.0 en presteert echt uitstekend met een lees- en schrijfsnelheid van 6709,5 en 4981,27 MB/s. Iets dat bevestigd wordt door de 332,65 MB/s die neergezet wordt in de PCMark 10 Quick System Drive Benchmark. Een score die hoort bij de allerbeste ssd's op de markt. Het is kortom een van de snelste laptops die we tot nu toe getest hebben.

Waar het bij deze laptop natuurlijk echt om gaat, zijn de gamingprestaties. Op gaminggebied presteert de laptop simpelweg uitstekend. Spellen draaien soepel, iets dat de score van 12024 punten in 3Dmark Time Spy bevestigd. We hebben ook de ingebouwde benchmark van Shadow of the Tomb Raider op verschillende instellingen gedraaid en ook daarin scoort de laptop uitstekend. Op de allerhoogste voorinstelling op de schermresolutie van 2560 x 1600 pixels haalt deze laptop nog altijd 112 fps. Zet je Nvidia's DLSS aan waarmee de beelden op een lagere resolutie gerenderd worden en vervolgens met behulp van AI weer opgeschaald worden zonder zichtbare kwaliteitsverlies dan haalt de laptop 142 fps. En je kunt natuurlijk ook de kwaliteitsinstellingen terugschroeven of de resolutie verlagen voor nog betere prestaties. De grafische kaart past kortom uitstekend bij het scherm.

Tijdens doorsnee kantoorgebruik is de laptop eigenlijk verrassend stil. De koeling slaat af en toe licht aan, maar het grootste deel van de tijd is de laptop vrijwel niet te horen tijdens bijvoorbeeld browsen. Dat verandert als je de Zephyrus Duo gebruik waar hij voor bedoeld is: gamen. Want dan slaan de ventilatoren al snel luidruchtig aan. Tijdens het gamen is het geluid van de ventilators wat ons betreft zo luid dat het storend wordt. Je hebt dan ondanks de uitstekende luidsprekers een koptelefoon nodig als je plezierig wilt gamen. Daar is deze gaminglaptop overigens niet uniek in: veel krachtige en dus energiehongerige hardware in een relatief kleine verpakking vereisen nu eenmaal een krachtige koeling. Die componenten hebben ook hun weerslag op het energieverbruik, je kunt als je niet gamed zo’n vier uur werken op de accu voordat je weer een stopcontact moet opzoeken. De Zephyrus Duo 16 is dus (logischerwijs) geen echte laptop om mobiel mee te werken.

Conclusie

De ASUS ROG Zephyrus Duo 16 is een gaminglaptop die uitstekende prestaties combineert met een al net zo'n goede bouwkwaliteit. De hardware behoort het krachtigste dat je momentele kunt kopen. Al zouden we van wege de prijs wel voor de wat lichtere uitvoering kiezen. Het scherm dat verlicht wordt door minileds combineert een uitstekende helderheid aan een net zo uitstekend contrast. Het is simpelweg een genot om op deze laptop te gamen. Toch is dat niet helemaal een rechtvaardiging voor de hoge prijs. Die komt voor een groot gedeelte namelijk ook door het tweede scherm. Ook dat scherm werkt uitstekend, maar de toegevoegde waarde hangt van je werkzaamheden af.

Een paar bestanden hernoemen is zo gebeurd. Maar zodra je tientallen of honderden namen moet aanpassen, schiet handmatig werk tekort. Dan komt externe software goed van pas. PowerRename, onderdeel van de PowerToys-collectie, biedt uitkomst. Met deze slimme tool kun je grote aantallen bestanden in één keer hernoemen. Dat gaat snel, efficiënt en precies zoals jij het wilt.

PowerRename activeren

PowerRename is een stuk krachtiger dan de standaard hernoemfunctie van Windows. De tool maakt deel uit van PowerToys, een opensource-project van Microsoft. Wil je de Microsoft Store-versie installeren? Open dan het Startmenu, zoek naar Microsoft Store en start de app. Typ PowerToys in het zoekveld bovenaan. Klik op Installeren zodra je het programma hebt gevonden. Na installatie verschijnt PowerToys in het systeemvak van Windows. Open het, kies in de linkerkolom PowerRename en je ziet meteen een korte animatie van hoe de tool werkt. Klik op Instellingenopenen en controleer of PowerRename is ingeschakeld. Let op: bij ons werkte PowerRename pas na een herstart van het systeem.

Contextueel menu in Verkenner

Open de map met de bestanden die je wilt hernoemen. Selecteer ze allemaal met Ctrl+A en klik met de rechtermuisknop op de selectie. In het contextmenu van Windows Verkenner kies je onderaan de opdracht Naam wijzigen met PowerRename.

Zoeken en vervangen

Daarna opent het venster van PowerRename. In het veld Zoeken geef je in welk deel van de bestandsnaam je wilt vervangen. In het veld eronder typ je de nieuwe tekst. In ons voorbeeld vervangen we het woord Image door Kreta2015. Nog vóór de wijziging wordt uitgevoerd, toont PowerRename een overzicht: links de oorspronkelijke bestandsnamen, rechts de nieuwe. Zo zie je meteen wat er verandert. Daaronder kies je of de aanpassing moet gelden voor de volledige naam inclusief extensie, alleen de bestandsnaam, of alleen de extensie.

Met de knoppen onder Tekstopmaak pas je eenvoudig het hoofdlettergebruik aan, van alles in kleine letters, naar alles in hoofdletters, alleen een hoofdletter aan het begin, of elke beginletter van een woord in hoofdletters. Het laatste pictogram schakelt de nummering in. Activeer je dat, dan voegt PowerRename automatisch nummers tussen haakjes toe aan de bestandsnamen.

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!