Zo stel je een nieuwe AMD Ryzen-pc samen
Jarenlang deed AMD eigenlijk niet meer mee. Zocht je een desktopcomputer voor in huis of op de zaak, dan zat daar praktisch altijd een Intel-processor in. De dominantie van de blauwe gigant was dermate sterk dat termen als i5 en i7 synoniem werden voor hoe goed een computer zou zijn. Maar dankzij AMD’s Ryzen-processors, deels geholpen door een gebrek aan innovatie en grote leveringsproblemen bij Intel, heeft het rode kamp anno 2019 weer een grofweg even groot marktaandeel. Inmiddels staat de derde generatie Ryzen-processors voor de deur en zochten wij voor je uit: is AMD het nieuwe Intel? En wat heb je nodig voor jouw eigen high-end Ryzen-pc?
Techliefhebbers hebben de wederopstanding van AMD met zijn Ryzen-processors ongetwijfeld sinds 2017 gevolgd. Maar zoals het spreekwoord al zegt, komt het vertrouwen te voet: de weerstand tegen AMD is nog regelmatig te voelen. Niet geheel onbegrijpelijk, want hoewel we AMD een aantal grote complimenten kunnen maken, zijn er ook wel degelijk wat zaken om rekening mee te houden. We mogen AMD wel bedanken dat dankzij diens processors ook Intel weer in beweging kwam; nadat jarenlang een quadcore-processor de standaard was, zijn we in 2019 op het punt beland dat zelfs een instapprocessor zes cores heeft, met multithreading daar bovenop. Aan de andere kant wist AMD met zijn eerste (2017) en tweede (2018) generatie Ryzen-processors Intel nog niet te verslaan als het op singlecore-prestaties aankwam, iets wat in een aantal applicaties nog altijd leidend is voor prestaties. En ook gamers merkten op dat Intel-cpu’s voor hun hobby meestal iets sneller waren. Daarbij had Intel voor de echte liefhebber ook nog de ultieme cpu in handen, de Intel Core i9-9900K, waar AMD geen antwoord op had.
©PXimport
Ryzen 3000: de nekslag
Het zijn precies die drie nadelen waar AMD met zijn jongste Ryzen-generatie, de 3000-serie, aan heeft gewerkt. Dankzij de verbeteringen in de Zen2-architectuur en hogere kloksnelheden zijn de nieuwe Ryzen-processors even snel als Intel in singlecore-applicaties, soms zelfs sneller. Ongeacht de benchmark die we testen, kan elke AMD Ryzen-processor wat pure processorprestaties betreft zijn directe of zelfs iets duurdere Intel-tegenhanger aan. Zo is de Ryzen 5 3600 (209 euro) krachtiger dan de Intel Core i5-9600K (239 euro) en de Ryzen 7 3700X (349 euro) krachtiger de Intel Core i7-9700K (399 euro). Dankzij zijn nieuwe 7nm-productieprocédé doet AMD dat met een significant lager stroomverbruik.
Zelfs Intels Core i9-9900K (509 euro) komt niet ongeschonden weg, want AMD heeft deze generatie voor de eerste keer een 12-core-processor uitgebracht: de Ryzen 9 3900X (529 euro). Deze biedt 12 cores met 24 threads, waarbij elke core grofweg even krachtig is als Intels 8-core, 16-thread 9900K. Wat als gevolg heeft dat AMD zo’n 50 procent meer processorkracht biedt bij een vergelijkbaar prijspunt.
Voor de gamers
Wanneer we zien dat AMD krachtiger is voor evenveel, soms zelfs minder geld, is het hard zoeken naar de meerwaarde van de huidige generatie Intel-processors. Intel heeft op dit moment nog twee sterke troeven in huis. De objectief minst sterke is dat de prestaties die de Intel Core i7 en Core i9 wel bieden voor het gros van de gebruikers alsnog ruim genoeg zijn. De extra prestaties die AMD biedt, komen enkel tot hun recht bij echt intensieve taken zoals videobewerking.
De tweede troef is sterker: hoewel de singlecore-prestaties tussen AMD en Intel gelijk zijn, zien we dat games op een Intel-processor over de hele linie iets hogere framerates halen dan op een derde generatie Ryzen-systeem. Vooral met een high-end videokaart als een Nvidia GeForce RTX 2080 Ti in full-hd-resolutie is dat significant (5%), en bij schermen van hogere resolutie zoals 1440p/4K mogelijk nog een overweging (3%). Overweeg je een mid-range videokaart zoals een RX 5700 XT, dan zijn de verschillen een stuk kleiner, respectievelijk 3 en 1 procent.
Dergelijke percentages vallen in het niet bij de verschillen op andere fronten, bijvoorbeeld de gemiddeld 34 procent hogere prestaties in cpu-intensieve taken in het voordeel van de Ryzen 7 3700X boven de Core i7-9700K, het 25 procent lagere stroomverbruik van de complete AMD-computer, of de 13 procent lagere prijs van de processor. Doe je dus meer dan alleen gamen, dan is Ryzen eigenlijk altijd de betere keuze, en speel je enkel games, dan zijn de Intel Core i7-9700K en i9-9900K het bekijken waard. Een Intel Core i5 is in moderne games soms al een beperking en daarmee eigenlijk in geen enkel scenario nog interessant.
Het mag duidelijk zijn dat AMD dé processors van dit moment maakt. Het kan dus geen kwaad alle onderstaande stappen te doorlopen om tot een complete Ryzen-pc te komen.
Een Engelstalige versie van dit artikel te te vinden op GameAuthority.org.
Stap 1: cpu-keuze
AMD’s grootste concurrent is AMD, want dat heeft één nieuwe cpu die dermate sterk is dat die de rest van AMD’s line-up enorm onder druk zet. De nieuwe Ryzen 5 3600 kost slechts zo’n 200 euro, heeft in tegenstelling tot de duurdere Core i5 wel voldoende overcapaciteit voor de games van vandaag en morgen, en is ook enorm capabel in zware creatieve workloads zoals foto- of video-editing. Vroeger kon je met een processor in deze prijsklasse nauwelijks comfortabel creatieve taken uitvoeren, tegenwoordig is meer uitgeven enkel nuttig in een paar specifieke scenario’s.
Professionele video-editors profiteren bijvoorbeeld wel van de flink duurdere Ryzen 7 3700X of Ryzen 9 3900X. Verdien je geld met je processor, dan verdien je de investering terug met de tijdbesparing. En zo zijn er nog wat (semi)professionele doelgroepen, zoals streamers en CAD/CAM- of grafische designers, die altijd profiteren van een nog snellere processor.
Maar onder de streep is er niets wat je niet met een Ryzen 5 kunt. Dus wil je gewoon een processor die alles van vandaag en morgen goed aankan en een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding biedt? Dan is de Ryzen 5 3600 simpelweg de processor van dit moment. Budget over? Overweeg dan de 3700X of 3900X.
©PXimport
Stap 2: koeling
Een voordeel van de derde generatie Ryzen-processors is dat ze allemaal geleverd worden met een processorkoeler in de doos, terwijl je bij de luxere Intel-processors zelf nog een koeler dient aan te schaffen. De meegeleverde koeler koelt prima, is praktisch stil als je pc niets hoeft te doen en redelijk stil onder volledige belasting. Voor de meeste gebruikers, zeker die oudere systemen gewend zijn, is er geen enkele reden om extra koeling aan te schaffen.
Volledig onhoorbaar is hij echter niet, en het is prima mogelijk een moderne computer onder alle omstandigheden echt onhoorbaar te houden. Tevens win je een paar procent prestaties met betere koeling, zelfs zonder dat je zelf hoeft te overklokken. Overklokken kan ook, maar brengt meer warmte met zich mee. In dat geval zul je wel een extra koeler willen kopen.
Uit onze tests steken drie koelers boven het maaiveld uit. De circa 30 euro kostende Cooler Master Hyper 212 Black Edition is zeer stil, houdt de processor een stuk koeler dan de standaardoplossing en ziet er ook aantrekkelijk uit. Veruit de krachtigste processorkoeler van dit moment is de ultiem stille, nog koelere Noctua NH-U12A, al is de prijs van bijna 100 euro enkel te verdedigen voor een Ryzen 7 of 9. Wil je waterkoeling? Dan blijft de NZXT Kraken-lijn (X52, X62 of X72, afhankelijk van je behuizing) nog altijd ongeslagen.
©PXimport
Stap 3: geheugen
AMD Ryzen-systemen profiteren van sneller geheugen, iets meer zelfs dan Intel-systemen. Technisch gezien komt dit doordat een deel van de communicatie van de cores afhankelijk is van de geheugensnelheid. Praktisch komt het erop neer dat je met de huidige geheugenprijzen uit mag kijken naar een 3200MHz-geheugenkit. Deze kost niet of nauwelijks meer dan een instapsetje. Als de meerprijs niet meer is dan een paar procent van de prijs van je complete systeem, raden we aan een 3600MHz-kit te overwegen.
Wij hebben de Corsair Vengeance LPX- en Dominitor Platinum RGB Pro-kits en de G.Skill Trident Z- en Flare X-kits getest, maar in de praktijk werken de meeste geheugenkits tegenwoordig op de meeste moederborden. Twijfel je? Elke moederbordfabrikant publiceert een lijst met geteste geheugenkits, de zogeheten QVL.
©PXimport
Stap 4: videokaart
Een AMD-systeem vereist een videokaart om te functioneren. Er is geen eenduidig antwoord op de vraag wat een geschikte videokaart is, want die keuze is volledig afhankelijk van de vraag of je wilt gamen, op welke resolutie, en eventueel of je creatieve applicaties draait die profiteren van een specifieke Nvidia- of AMD-videokaart. We gaan hier niet in detail treden over die keuze, maar op 1080p is de Radeon RX 5700 een goede allrounder, en op 1440p is de GeForce RTX 2070 Super een uitstekende kaart voor gaming en Adobe Creative Suite.
©PXimport
Stap 5: voeding
Omdat AMD Ryzen-processors relatief zuinig zijn (zelfs de Ryzen 9 3900X verbruikt tijdens de zwaarste taken niet veel meer dan 100 watt), heb je geen overdreven zware voedingen nodig voor je Ryzen-systeem. Het totale vermogen is vooral afhankelijk van welke videokaart je gebruikt. Combineer je je Ryzen 5-, 7- of 9-processor met een videokaart zoals een GTX 1060, 1070 of 1080, GTX 1660 of 1660 Ti, RTX 2060 of 2070, RX 570, 580 of Vega 56, dan volstaat een degelijke 550watt-voeding.
Ga je voor een GTX 1080 Ti, RTX 2080, RTX 2080 Ti of een RX Vega 64, dan wil je uitgaan van een degelijke 650watt-voeding.
Bovenstaande richtlijnen bieden genoeg overcapaciteit voor een aantal ssd’s en harde schrijven, of de nodige extra lichtjes in je systeem. Alleen als je zelf wilt gaan overklokken, kan het verbruik stevig toenemen en mag je gerust zo’n 100 watt bij de adviezen optellen. Of je nu voor 550 of voor 650 watt gaat, de Seasonic Focus Plus Gold- en Corsair RMx-voedingen zijn uitstekende opties.
©PXimport
Stap 6: behuizing
Hoewel AMD Ryzen-processors zuiniger zijn, zijn de prestaties wel degelijk afhankelijk van hoe koel je systeem blijft. De kloksnelheid van de processor schaalt namelijk vanzelf iets omhoog of omlaag, afhankelijk van de temperatuur. Een goed ventilerende behuizing levert zo een bescheiden prestatievoordeel van een paar procent op. Wellicht niet genoeg om je smaak niet leidend te laten zijn, maar wel degelijk significant.
De beste instapbehuizing van dit moment is de Cooler Master NR600 (circa 60 euro). Geen luxe poespas, maar wel degelijk: de voorzijde is praktisch één en al ventilatie, en verder is de kast voorzien van alle moderne handigheidjes zoals goed kabelmanagement, een PSU-shroud om het geheel er ook strak uit te laten zien, en ruimte voor meerdere ssd’s en harde schijven. Je kunt hem eventueel met een optische drive-bay kopen als je die nodig hebt.
Mag het iets meer kosten, dan is de Fractal Design Meshify C (circa 80 euro) een iets luxere optie. Al het bovenstaande gaat ook voor deze behuizing op, maar het design en de afwerking zijn gewoon net wat luxer. Liever een strak design? Dan is de NZXT H510 (circa 80 euro) uitstekend.
Wil je voor een high-end systeem gaan dat wat mag kosten, dan zijn de NZXT H700 (circa 130 euro) en Phanteks P600S (circa 140 euro) enorm degelijke high-end cases met een goede combinatie van eigenschappen en veel fans: de Phanteks heeft er standaard drie en de NZXT zelfs vier. Kwalitatief veel beter dan de eerder genoemde opties en een stuk groter, waardoor je meer ruimte hebt voor je componenten (zoals grotere eATX-moederborden). Wil je graag een usb-c-poort op je behuizing, dan is de P600S onze high-end keuze van dit moment.
Stap 7: opslag
Een van de interessantste ontwikkelingen bij AMD is dat zijn processors de eerste zijn met ondersteuning voor pci-express 4.0. Tot dusver zaten we (al enkele jaren) op versie 3.0. Daardoor is het nu mogelijk om nog veel snellere ssd’s te kopen dan een jaar geleden, de zogeheten gen4-ssd’s. Die kun je momenteel op een Intel-platform gewoon niet gebruiken.
Het probleem is dat er voor de meeste doeleinden eigenlijk geen argument is om een nog snellere ssd te kopen dan tot dusver al beschikbaar was. Misschien wel voor intensieve databasetaken of situaties waarin je echt constant datasets van honderden gigabytes verplaatst, maar voor gamers, creators en creatieve professionals is de meerwaarde te gering om een (vooralsnog) veel duurdere gen4-ssd te kopen.
De beste ssd voor eenvoudige doeleinden en gamers is dan ook eigenlijk een ssd die veel gigabytes voor je geld biedt. De Crucial MX500 (2,5inch-sata) en de Intel 660P (m.2 nvme) doen dat en zijn ook nog eens kwalitatief goed. Met een prijs rond de 100 euro voor 1 TB aan ssd-opslag is er weinig reden om niet meteen voldoende opslag voor de toekomst mee te pakken.
Video-editors en -creators profiteren wel van de hogere snelheid van een topmodel nvme-ssd. De Samsung 970 EVO Plus is op dit moment de snelste nvme-ssd op de markt en blijft dan ook een uitstekende keuze. Let wel op de prijzen van de nieuwe gen4-ssd’s: als die niet veel meer kosten, dan is de keuze voor deze nieuwe standaard begrijpelijk.
©PXimport
Stap 8: Moederbord
De ideale partner voor je nieuwe AMD-processor is een X570 Socket AM4-moederbord. Hoewel wij 19 verschillende modellen hebben getest om tot het beste advies te komen, is het wel belangrijk je eigen wensen en eisen in kaart te brengen. Zo zal je eigen situatie bepalen hoeveel sata-poorten je bijvoorbeeld nodig hebt voor al je harde schijven of hoeveel usb-poorten je nodig hebt achter op je pc. We geven hier de positieve uitschieters op een aantal prijspunten, maar echt slechte moederborden zijn we nog niet tegengekomen op X570. Dus als je andere eisen (of smaak) hebt, kan het praktisch niet mis.
De goedkoopste X570-moederborden kosten tussen de 175 en 200 euro, zoals de Gigabyte Gaming X (186 euro) en de MSI X570-A (179 euro). Zolang je geen hele strenge eisen stelt of veel ventilatoren, rgb-accessoires of usb-apparatuur aan wilt sluiten, zijn beide eigenlijk voldoende. De MSI is iets completer, maar de Gigabyte heeft een nipt betere stroomvoorziening: handig voor als je een Ryzen 9 3900X wilt combineren met het goedkoopst mogelijke moederbord.
Toch zouden we binnen de instapcategorie de iets duurdere Gigabyte X570 Aorus Elite (209 euro) adviseren. Dat moederbord is kwalitatief een grote stap omhoog. Zo zijn de VRM’s (stroomvoorziening van het bord) en daarmee de algehele betrouwbaarheid veel beter, krijg je hier maar liefst tien usb-poorten achterop, een legio interne fan-, rgb-, addressable rgb- en usb-headers, en ook de moderne usb3.1-poort voor je behuizing. Tenzij je echt op een paar tientjes moet letten, is dit het bord van dit moment.
Meer uitgeven is voor de meeste doeleinden absoluut overbodig. Alleen liefhebbers zonder budgetbeperkingen of professionals die extra’s nodig hebben voor hun werk, hoeven meer uit te geven. Voor de eerste categorie is de ASUS ROG Crosshair VIII Hero (429 euro) een interessante, zij het prijzige overweging. Deze is bijvoorbeeld voorzien van alle extra’s voor zowel LN2-overklokken – inclusief voltagemeetpunten en een extreme stroomvoorziening – als uitgebreide, aangepaste loops voor waterkoeling.
Voor professionele creators is de MSI X570 Creation (499 euro) een ultiem bord. Met maar liefst veertien usb-poorten achterop voor al je apparaten, 10gigabit-lan, drie m.2-sloten en zelfs een extra insteekkaart voor nog twee m.2-sloten is dit een echt werkpaard voor de opslaghongerige professional. De prijs maakt hem echter enkel een optie voor wie geld verdient met zijn dikke pc.
©PXimport
Voorbeeldsystemen
Aan de hand van onze bovenstaande adviezen hebben we drie voorbeeldsystemen klaargezet. De circa 1000 euro kostende Ryzen 5-combinatie is feitelijk een echte alleskunner. Je kunt goed gamen op 1080p-schermen, uitstekend photoshoppen en zelfs video’s bewerken.
Ons Ryzen 7-systeem zet wat hoger in: dankzij de extra cpu-cores kun je gamen op 1440p, uitstekend video-editten en zelfs goed livestreamen. Het Ryzen 9-systeem is een voorbeeld van een extreem werkstation, vooral op de groei gemaakt, met enorm veel uitbreidingsmogelijkheden. De basis is uitstekend voor professioneel editen, rendering of grafisch ontwerp, en uiteraard ook gamen op 1440p- of 4K-schermen.
©PXimport
Je kunt VLC als standaardprogramma instellen voor videobestanden.
