Jarenlang deed AMD eigenlijk niet meer mee. Zocht je een desktopcomputer voor in huis of op de zaak, dan zat daar praktisch altijd een Intel-processor in. De dominantie van de blauwe gigant was dermate sterk dat termen als i5 en i7 synoniem werden voor hoe goed een computer zou zijn. Maar dankzij AMD’s Ryzen-processors, deels geholpen door een gebrek aan innovatie en grote leveringsproblemen bij Intel, heeft het rode kamp anno 2019 weer een grofweg even groot marktaandeel. Inmiddels staat de derde generatie Ryzen-processors voor de deur en zochten wij voor je uit: is AMD het nieuwe Intel? En wat heb je nodig voor jouw eigen high-end Ryzen-pc?

Techliefhebbers hebben de wederopstanding van AMD met zijn Ryzen-processors ongetwijfeld sinds 2017 gevolgd. Maar zoals het spreekwoord al zegt, komt het vertrouwen te voet: de weerstand tegen AMD is nog regelmatig te voelen. Niet geheel onbegrijpelijk, want hoewel we AMD een aantal grote complimenten kunnen maken, zijn er ook wel degelijk wat zaken om rekening mee te houden. We mogen AMD wel bedanken dat dankzij diens processors ook Intel weer in beweging kwam; nadat jarenlang een quadcore-processor de standaard was, zijn we in 2019 op het punt beland dat zelfs een instapprocessor zes cores heeft, met multithreading daar bovenop. Aan de andere kant wist AMD met zijn eerste (2017) en tweede (2018) generatie Ryzen-processors Intel nog niet te verslaan als het op singlecore-prestaties aankwam, iets wat in een aantal applicaties nog altijd leidend is voor prestaties. En ook gamers merkten op dat Intel-cpu’s voor hun hobby meestal iets sneller waren. Daarbij had Intel voor de echte liefhebber ook nog de ultieme cpu in handen, de Intel Core i9-9900K, waar AMD geen antwoord op had.

©PXimport

Ryzen 3000: de nekslag

Het zijn precies die drie nadelen waar AMD met zijn jongste Ryzen-generatie, de 3000-serie, aan heeft gewerkt. Dankzij de verbeteringen in de Zen2-architectuur en hogere kloksnelheden zijn de nieuwe Ryzen-processors even snel als Intel in singlecore-applicaties, soms zelfs sneller. Ongeacht de benchmark die we testen, kan elke AMD Ryzen-processor wat pure processorprestaties betreft zijn directe of zelfs iets duurdere Intel-tegenhanger aan. Zo is de Ryzen 5 3600 (209 euro) krachtiger dan de Intel Core i5-9600K (239 euro) en de Ryzen 7 3700X (349 euro) krachtiger de Intel Core i7-9700K (399 euro). Dankzij zijn nieuwe 7nm-productieprocédé doet AMD dat met een significant lager stroomverbruik.

Zelfs Intels Core i9-9900K (509 euro) komt niet ongeschonden weg, want AMD heeft deze generatie voor de eerste keer een 12-core-processor uitgebracht: de Ryzen 9 3900X (529 euro). Deze biedt 12 cores met 24 threads, waarbij elke core grofweg even krachtig is als Intels 8-core, 16-thread 9900K. Wat als gevolg heeft dat AMD zo’n 50 procent meer processorkracht biedt bij een vergelijkbaar prijspunt.

Voor de gamers

Wanneer we zien dat AMD krachtiger is voor evenveel, soms zelfs minder geld, is het hard zoeken naar de meerwaarde van de huidige generatie Intel-processors. Intel heeft op dit moment nog twee sterke troeven in huis. De objectief minst sterke is dat de prestaties die de Intel Core i7 en Core i9 wel bieden voor het gros van de gebruikers alsnog ruim genoeg zijn. De extra prestaties die AMD biedt, komen enkel tot hun recht bij echt intensieve taken zoals videobewerking.

De tweede troef is sterker: hoewel de singlecore-prestaties tussen AMD en Intel gelijk zijn, zien we dat games op een Intel-processor over de hele linie iets hogere framerates halen dan op een derde generatie Ryzen-systeem. Vooral met een high-end videokaart als een Nvidia GeForce RTX 2080 Ti in full-hd-resolutie is dat significant (5%), en bij schermen van hogere resolutie zoals 1440p/4K mogelijk nog een overweging (3%). Overweeg je een mid-range videokaart zoals een RX 5700 XT, dan zijn de verschillen een stuk kleiner, respectievelijk 3 en 1 procent.

Dergelijke percentages vallen in het niet bij de verschillen op andere fronten, bijvoorbeeld de gemiddeld 34 procent hogere prestaties in cpu-intensieve taken in het voordeel van de Ryzen 7 3700X boven de Core i7-9700K, het 25 procent lagere stroomverbruik van de complete AMD-computer, of de 13 procent lagere prijs van de processor. Doe je dus meer dan alleen gamen, dan is Ryzen eigenlijk altijd de betere keuze, en speel je enkel games, dan zijn de Intel Core i7-9700K en i9-9900K het bekijken waard. Een Intel Core i5 is in moderne games soms al een beperking en daarmee eigenlijk in geen enkel scenario nog interessant.

Het mag duidelijk zijn dat AMD dé processors van dit moment maakt. Het kan dus geen kwaad alle onderstaande stappen te doorlopen om tot een complete Ryzen-pc te komen.

Een Engelstalige versie van dit artikel te te vinden op GameAuthority.org.

Stap 1: cpu-keuze

AMD’s grootste concurrent is AMD, want dat heeft één nieuwe cpu die dermate sterk is dat die de rest van AMD’s line-up enorm onder druk zet. De nieuwe Ryzen 5 3600 kost slechts zo’n 200 euro, heeft in tegenstelling tot de duurdere Core i5 wel voldoende overcapaciteit voor de games van vandaag en morgen, en is ook enorm capabel in zware creatieve workloads zoals foto- of video-editing. Vroeger kon je met een processor in deze prijsklasse nauwelijks comfortabel creatieve taken uitvoeren, tegenwoordig is meer uitgeven enkel nuttig in een paar specifieke scenario’s.

Professionele video-editors profiteren bijvoorbeeld wel van de flink duurdere Ryzen 7 3700X of Ryzen 9 3900X. Verdien je geld met je processor, dan verdien je de investering terug met de tijdbesparing. En zo zijn er nog wat (semi)professionele doelgroepen, zoals streamers en CAD/CAM- of grafische designers, die altijd profiteren van een nog snellere processor.

Maar onder de streep is er niets wat je niet met een Ryzen 5 kunt. Dus wil je gewoon een processor die alles van vandaag en morgen goed aankan en een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding biedt? Dan is de Ryzen 5 3600 simpelweg de processor van dit moment. Budget over? Overweeg dan de 3700X of 3900X.

©PXimport

Stap 2: koeling

Een voordeel van de derde generatie Ryzen-processors is dat ze allemaal geleverd worden met een processorkoeler in de doos, terwijl je bij de luxere Intel-processors zelf nog een koeler dient aan te schaffen. De meegeleverde koeler koelt prima, is praktisch stil als je pc niets hoeft te doen en redelijk stil onder volledige belasting. Voor de meeste gebruikers, zeker die oudere systemen gewend zijn, is er geen enkele reden om extra koeling aan te schaffen.

Volledig onhoorbaar is hij echter niet, en het is prima mogelijk een moderne computer onder alle omstandigheden echt onhoorbaar te houden. Tevens win je een paar procent prestaties met betere koeling, zelfs zonder dat je zelf hoeft te overklokken. Overklokken kan ook, maar brengt meer warmte met zich mee. In dat geval zul je wel een extra koeler willen kopen.

Uit onze tests steken drie koelers boven het maaiveld uit. De circa 30 euro kostende Cooler Master Hyper 212 Black Edition is zeer stil, houdt de processor een stuk koeler dan de standaardoplossing en ziet er ook aantrekkelijk uit. Veruit de krachtigste processorkoeler van dit moment is de ultiem stille, nog koelere Noctua NH-U12A, al is de prijs van bijna 100 euro enkel te verdedigen voor een Ryzen 7 of 9. Wil je waterkoeling? Dan blijft de NZXT Kraken-lijn (X52, X62 of X72, afhankelijk van je behuizing) nog altijd ongeslagen.

©PXimport

Stap 3: geheugen

AMD Ryzen-systemen profiteren van sneller geheugen, iets meer zelfs dan Intel-systemen. Technisch gezien komt dit doordat een deel van de communicatie van de cores afhankelijk is van de geheugensnelheid. Praktisch komt het erop neer dat je met de huidige geheugenprijzen uit mag kijken naar een 3200MHz-geheugenkit. Deze kost niet of nauwelijks meer dan een instapsetje. Als de meerprijs niet meer is dan een paar procent van de prijs van je complete systeem, raden we aan een 3600MHz-kit te overwegen.

Wij hebben de Corsair Vengeance LPX- en Dominitor Platinum RGB Pro-kits en de G.Skill Trident Z- en Flare X-kits getest, maar in de praktijk werken de meeste geheugenkits tegenwoordig op de meeste moederborden. Twijfel je? Elke moederbordfabrikant publiceert een lijst met geteste geheugenkits, de zogeheten QVL.

©PXimport

Stap 4: videokaart

Een AMD-systeem vereist een videokaart om te functioneren. Er is geen eenduidig antwoord op de vraag wat een geschikte videokaart is, want die keuze is volledig afhankelijk van de vraag of je wilt gamen, op welke resolutie, en eventueel of je creatieve applicaties draait die profiteren van een specifieke Nvidia- of AMD-videokaart. We gaan hier niet in detail treden over die keuze, maar op 1080p is de Radeon RX 5700 een goede allrounder, en op 1440p is de GeForce RTX 2070 Super een uitstekende kaart voor gaming en Adobe Creative Suite.

©PXimport

Stap 5: voeding

Omdat AMD Ryzen-processors relatief zuinig zijn (zelfs de Ryzen 9 3900X verbruikt tijdens de zwaarste taken niet veel meer dan 100 watt), heb je geen overdreven zware voedingen nodig voor je Ryzen-systeem. Het totale vermogen is vooral afhankelijk van welke videokaart je gebruikt. Combineer je je Ryzen 5-, 7- of 9-processor met een videokaart zoals een GTX 1060, 1070 of 1080, GTX 1660 of 1660 Ti, RTX 2060 of 2070, RX 570, 580 of Vega 56, dan volstaat een degelijke 550watt-voeding.

Ga je voor een GTX 1080 Ti, RTX 2080, RTX 2080 Ti of een RX Vega 64, dan wil je uitgaan van een degelijke 650watt-voeding.

Bovenstaande richtlijnen bieden genoeg overcapaciteit voor een aantal ssd’s en harde schrijven, of de nodige extra lichtjes in je systeem. Alleen als je zelf wilt gaan overklokken, kan het verbruik stevig toenemen en mag je gerust zo’n 100 watt bij de adviezen optellen. Of je nu voor 550 of voor 650 watt gaat, de Seasonic Focus Plus Gold- en Corsair RMx-voedingen zijn uitstekende opties.

©PXimport

Stap 6: behuizing

Hoewel AMD Ryzen-processors zuiniger zijn, zijn de prestaties wel degelijk afhankelijk van hoe koel je systeem blijft. De kloksnelheid van de processor schaalt namelijk vanzelf iets omhoog of omlaag, afhankelijk van de temperatuur. Een goed ventilerende behuizing levert zo een bescheiden prestatievoordeel van een paar procent op. Wellicht niet genoeg om je smaak niet leidend te laten zijn, maar wel degelijk significant.

De beste instapbehuizing van dit moment is de Cooler Master NR600 (circa 60 euro). Geen luxe poespas, maar wel degelijk: de voorzijde is praktisch één en al ventilatie, en verder is de kast voorzien van alle moderne handigheidjes zoals goed kabelmanagement, een PSU-shroud om het geheel er ook strak uit te laten zien, en ruimte voor meerdere ssd’s en harde schijven. Je kunt hem eventueel met een optische drive-bay kopen als je die nodig hebt.

Mag het iets meer kosten, dan is de Fractal Design Meshify C (circa 80 euro) een iets luxere optie. Al het bovenstaande gaat ook voor deze behuizing op, maar het design en de afwerking zijn gewoon net wat luxer. Liever een strak design? Dan is de NZXT H510 (circa 80 euro) uitstekend.

Wil je voor een high-end systeem gaan dat wat mag kosten, dan zijn de NZXT H700 (circa 130 euro) en Phanteks P600S (circa 140 euro) enorm degelijke high-end cases met een goede combinatie van eigenschappen en veel fans: de Phanteks heeft er standaard drie en de NZXT zelfs vier. Kwalitatief veel beter dan de eerder genoemde opties en een stuk groter, waardoor je meer ruimte hebt voor je componenten (zoals grotere eATX-moederborden). Wil je graag een usb-c-poort op je behuizing, dan is de P600S onze high-end keuze van dit moment.

Stap 7: opslag

Een van de interessantste ontwikkelingen bij AMD is dat zijn processors de eerste zijn met ondersteuning voor pci-express 4.0. Tot dusver zaten we (al enkele jaren) op versie 3.0. Daardoor is het nu mogelijk om nog veel snellere ssd’s te kopen dan een jaar geleden, de zogeheten gen4-ssd’s. Die kun je momenteel op een Intel-platform gewoon niet gebruiken.

Het probleem is dat er voor de meeste doeleinden eigenlijk geen argument is om een nog snellere ssd te kopen dan tot dusver al beschikbaar was. Misschien wel voor intensieve databasetaken of situaties waarin je echt constant datasets van honderden gigabytes verplaatst, maar voor gamers, creators en creatieve professionals is de meerwaarde te gering om een (vooralsnog) veel duurdere gen4-ssd te kopen.

De beste ssd voor eenvoudige doeleinden en gamers is dan ook eigenlijk een ssd die veel gigabytes voor je geld biedt. De Crucial MX500 (2,5inch-sata) en de Intel 660P (m.2 nvme) doen dat en zijn ook nog eens kwalitatief goed. Met een prijs rond de 100 euro voor 1 TB aan ssd-opslag is er weinig reden om niet meteen voldoende opslag voor de toekomst mee te pakken.

Video-editors en -creators profiteren wel van de hogere snelheid van een topmodel nvme-ssd. De Samsung 970 EVO Plus is op dit moment de snelste nvme-ssd op de markt en blijft dan ook een uitstekende keuze. Let wel op de prijzen van de nieuwe gen4-ssd’s: als die niet veel meer kosten, dan is de keuze voor deze nieuwe standaard begrijpelijk.

©PXimport

Stap 8: Moederbord

De ideale partner voor je nieuwe AMD-processor is een X570 Socket AM4-moederbord. Hoewel wij 19 verschillende modellen hebben getest om tot het beste advies te komen, is het wel belangrijk je eigen wensen en eisen in kaart te brengen. Zo zal je eigen situatie bepalen hoeveel sata-poorten je bijvoorbeeld nodig hebt voor al je harde schijven of hoeveel usb-poorten je nodig hebt achter op je pc. We geven hier de positieve uitschieters op een aantal prijspunten, maar echt slechte moederborden zijn we nog niet tegengekomen op X570. Dus als je andere eisen (of smaak) hebt, kan het praktisch niet mis.

De goedkoopste X570-moederborden kosten tussen de 175 en 200 euro, zoals de Gigabyte Gaming X (186 euro) en de MSI X570-A (179 euro). Zolang je geen hele strenge eisen stelt of veel ventilatoren, rgb-accessoires of usb-apparatuur aan wilt sluiten, zijn beide eigenlijk voldoende. De MSI is iets completer, maar de Gigabyte heeft een nipt betere stroomvoorziening: handig voor als je een Ryzen 9 3900X wilt combineren met het goedkoopst mogelijke moederbord.

Toch zouden we binnen de instapcategorie de iets duurdere Gigabyte X570 Aorus Elite (209 euro) adviseren. Dat moederbord is kwalitatief een grote stap omhoog. Zo zijn de VRM’s (stroomvoorziening van het bord) en daarmee de algehele betrouwbaarheid veel beter, krijg je hier maar liefst tien usb-poorten achterop, een legio interne fan-, rgb-, addressable rgb- en usb-headers, en ook de moderne usb3.1-poort voor je behuizing. Tenzij je echt op een paar tientjes moet letten, is dit het bord van dit moment.

Meer uitgeven is voor de meeste doeleinden absoluut overbodig. Alleen liefhebbers zonder budgetbeperkingen of professionals die extra’s nodig hebben voor hun werk, hoeven meer uit te geven. Voor de eerste categorie is de ASUS ROG Crosshair VIII Hero (429 euro) een interessante, zij het prijzige overweging. Deze is bijvoorbeeld voorzien van alle extra’s voor zowel LN2-overklokken – inclusief voltagemeetpunten en een extreme stroomvoorziening – als uitgebreide, aangepaste loops voor waterkoeling.

Voor professionele creators is de MSI X570 Creation (499 euro) een ultiem bord. Met maar liefst veertien usb-poorten achterop voor al je apparaten, 10gigabit-lan, drie m.2-sloten en zelfs een extra insteekkaart voor nog twee m.2-sloten is dit een echt werkpaard voor de opslaghongerige professional. De prijs maakt hem echter enkel een optie voor wie geld verdient met zijn dikke pc.

©PXimport

Voorbeeldsystemen

Aan de hand van onze bovenstaande adviezen hebben we drie voorbeeldsystemen klaargezet. De circa 1000 euro kostende Ryzen 5-combinatie is feitelijk een echte alleskunner. Je kunt goed gamen op 1080p-schermen, uitstekend photoshoppen en zelfs video’s bewerken.

Ons Ryzen 7-systeem zet wat hoger in: dankzij de extra cpu-cores kun je gamen op 1440p, uitstekend video-editten en zelfs goed livestreamen. Het Ryzen 9-systeem is een voorbeeld van een extreem werkstation, vooral op de groei gemaakt, met enorm veel uitbreidingsmogelijkheden. De basis is uitstekend voor professioneel editen, rendering of grafisch ontwerp, en uiteraard ook gamen op 1440p- of 4K-schermen.

©PXimport

AOC en AGON by AOC introduceren een nieuwe reeks monitoren die uiteenloopt van snelle esports-panelen tot ultrawide-schermen en 4K-modellen voor gamers die beeldkwaliteit vooropstellen. Daarmee richt het merk zich niet op één type gebruiker, maar op verschillende speelstijlen en budgetten.

Black Friday is bij uitstek het moment waarop veel gamers kijken naar een upgrade van hun setup. Monitoren verouderen namelijk niet zo snel als andere pc-componenten: een goed scherm kan jaren meegaan en is vaak de belangrijkste kwaliteitsboost die je kunt maken, zowel voor games als voor dagelijks gebruik. Een hogere verversingssnelheid maakt beweging vloeiender, een betere contrastverhouding haalt details naar voren, en een groter scherm kan letterlijk het verschil maken tussen een spel spelen en er middenin zitten. Dat maakt deze periode ideaal om iets te kiezen dat past bij hoe je speelt, werkt of kijkt, zonder dat je meteen het duurste model hoeft te nemen.

Oled voor wie beeld én snelheid belangrijk zijn

Aan de top van de line-up introduceert AOC twee QD-oledmonitoren. De AGON PRO AG276QZD2 heeft een 27-inch QHD-paneel met een verversingssnelheid van 240 Hz en een extreem lage responstijd van 0,03 ms. Dat maakt het scherm vooral geschikt voor competitieve shooters en snelle arena-games, waarbij vloeiende bewegingen en diepe contrasten belangrijk zijn. De adviesprijs is 449 euro.

Wie een groter beeldoppervlak wil, komt uit bij de AGON PRO AG326UD. Dit model biedt een 31,5-inch UHD-paneel met dezelfde QD-oledbeeldkwaliteit, maar dan met meer schermruimte voor RPG's en openwereldspellen. Dankzij PiP- en PbP-ondersteuning leent het scherm zich ook goed voor creatief werk of multitasken. De adviesprijs van dit scherm bedraagt 649 euro.

Snelle QHD-schermen voor het middensegment

Onder de oledtoplaag brengt AOC verschillende QHD-modellen die snelheid combineren met een vriendelijker prijskaartje. De Q27G4ZR is een 27-inch Fast IPS-monitor met een verversingssnelheid tot 260 Hz, bedoeld voor gamers die een competitief voordeel zoeken zonder meteen de hoofdprijs te betalen. Wie liever een betere HDR-ervaring heeft, kan terecht bij de Q27G3XMN/BK met miniLED-achtergrondverlichting en DisplayHDR 1000-ondersteuning. Voor wie vooral een degelijke allround QHD-monitor wil, is er de Q27G4XF met 180 Hz en een ergonomische standaard.

Ultrawide en curved voor meer immersie

Voor spelers die het liefst worden ondergedompeld in hun gamewereld, introduceert AOC twee curved-modellen die je blik letterlijk verbreden. De CU34G4 beschikt over een 34-inch ultrawide-paneel met UWQHD-resolutie en een gebogen 1500R-vorm, waardoor het beeld licht om je heen krult. Dat geeft een natuurlijker kijkhoek en maakt het makkelijker om details in je perifere zicht op te pikken; handig in simulators, openwereldgames en story-driven gameplay waarin overzicht en sfeer veel toevoegen.

De CQ32G4VE doet iets vergelijkbaars, maar dan in een traditionelere beeldverhouding: 31,5 inch met QHD-resolutie en eveneens 180 Hz. Daarmee is het een toegankelijke optie voor wie wel de gebogen kijkervaring wil, maar niet per se ultrawide hoeft. In beide gevallen ligt de nadruk minder op pure reactietijd en meer op beleving.

4K met flexibiliteit voor zowel scherpte als reactietijd

Tussen alle nieuwe modellen valt de U27G4R vooral op door zijn flexibiliteit. Dit 27-inch scherm toont 4K-games met een verversingssnelheid van 160 Hz, wat zorgt voor scherpe details zonder aan snelheid in te boeten. Maar het meest bijzondere is de Dual Mode: met één instelling kan de gebruiker schakelen naar Full HD bij 320 Hz. Daarmee biedt het scherm twee speelstijlen in één apparaat: één voor wanneer je beeldkwaliteit en detail wilt, en één voor wanneer elke milliseconde telt in competitieve matches. HDMI 2.1-ondersteuning maakt 'm bovendien geschikt voor PS5 en Xbox Series X, zonder kunstgrepen of compatibiliteitsgedoe.

Betaalbaar instappen met hoge verversingssnelheid

Onder aan de line-up bevinden zich twee modellen die vooral gericht zijn op toegankelijkheid zonder dat de speelervaring eronder lijdt. De 27G4HRE (27 inch) en 24G4HRE (24 inch) bieden allebei een verversingssnelheid van 200 Hz, waardoor bewegingen soepel en responsief blijven, ook bij competitieve titels of snelle camerabewegingen. De beeldkwaliteit is eenvoudiger en de resolutie lager dan bij de duurdere modellen, maar dat is precies het idee: zoveel mogelijk hertzen per euro. Met adviesprijzen van 109 euro en 89 euro openen deze schermen de deur voor gamers die hun eerste gamingmonitor willen kopen of voor wie een tweede scherm zoekt voor een slaapkamer, werkkamer of LAN-omgeving.

Niemand ontkomt aan ouder wordende ogen. Kleine letters, fel wit licht en drukke schermen maken het werken op de pc steeds vermoeiender. Windows 11 biedt gelukkig een schat aan verborgen opties om de tekst te vergroten, het contrast te verhogen en je vermoeide ogen rust te geven.

In Windows 11 pas je zonder extra software de beeldkwaliteit eenvoudig en snel aan, zodat alles weer prettig leest. Het type monitor of het tijdstip van de dag maakt daarbij niet uit. Bovendien profiteer je van nieuwe hulptechnologieën zoals live-ondertiteling en de Verteller met helder geluid.

Eerst pak je de algehele schaalinstelling aan, want die bepaalt hoe leesbaar alle vensters, apps en pictogrammen zijn. Klik op Start, ga naar Instellingen /Systeem /Beeldscherm. Onder het kopje Schaal stel je met het keuzemenu een percentage in, bijvoorbeeld 125 of 150. Gebruik daarna de optie Aangepaste schaal, via het pijltje rechts van het keuzemenu, als de standaardpercentages niet bevallen: typ bijvoorbeeld 138 en kies Toepassen.

Scrol in het menu Beeldscherm iets omlaag naar Resolutie; kies altijd de aanbevolen waarde om te voorkomen dat de letters korrelig worden. Zodra schaal en resolutie kloppen, vormt dit de basis voor verdere verfijning, daarmee bespaar je jezelf voortaan eindeloos turen en inzoomen.

Rustiger beeld

Fel wit licht werkt als een spotlight op vermoeide netvliezen, daarom verdient de ingebouwde donkere modus je aandacht. Ga naar Instellingen /Persoonlijke instellingen /Kleuren. Selecteer in het vervolgkeuzemenu Donker; Windows past zowel de taakbalk als systeemvensters onmiddellijk aan, zodat grote witte vlakken verdwijnen.

Vind je dat nog niet uitgesproken genoeg? Activeer dan een contrastrijk thema. Scrol omlaag naar Contrastthema’s en druk op Bewerken. Kies bijvoorbeeld Woestijn voor zachte beige tinten of Schemering voor hoog contrast met paarse accenten. Klik op Opslaan als en vervolgens Toepassen zodat je altijd kunt terugkeren naar het standaardthema zonder instellingen kwijt te raken. Controleer tot slot of de websites zich aanpassen door in Edge het instellingenvenster te openen, naar Vormgeving te gaan en Donker als standaardthema te kiezen. Zo genieten je ogen overal van een rustiger beeld, terwijl kleuren toch voldoende onderscheid blijven bieden voor tabellen, grafieken en programmeervensters, zelfs tijdens een lange avond achter het scherm.

Haarscherpe letters

Zelfs met de juiste schaal kan tekst nog wazig lijken, vooral op oudere monitoren. Windows 11 bevat daarom de ClearType-tuner waarmee je de pixelweergave precies op je beeldscherm afstemt. Typ ClearType in het zoekvak op de taakbalk en selecteer ClearType-tekst aanpassen. Vink ClearType inschakelen aan, klik op Volgende en doorloop de vijf testpagina’s. Lees steeds aandachtig welk tekstblok het scherpst oogt en bevestig na elke keuze met Volgende. Zodra je op Voltooien klikt, slaat Windows de subpixelmatrix permanent op, zodat letterranden niet meer rafelen.

Wil je daarnaast een groter basislettertype? Open dan Instellingen / Toegankelijkheid /Tekstgrootte. Schuif de balk naar rechts, controleer het voorbeeld en druk op Toepassen. Deze instelling schaalt alleen letters op, niet het volledige venster, zodat lay-outs intact blijven.

Maak ook gebruik van het nieuwe variabele systeemlettertype Segoe Fluent. Schakel naar Persoonlijke instellingen, open Lettertypen en klik op de downloadlink voor Segoe UI Variable als die nog ontbreekt. Dankzij het variabel gewicht en de breedte blijft de tekst leesbaar bij elke resolutie en zoomfactor. Dat is vooral nuttig voor programmeeromgevingen en uitgebreide spreadsheets, ook tijdens presentaties op grote projectieschermen.

Nachtlamp optimaal afstellen

Blauw licht verstoort niet alleen de slaapcyclus, maar prikkelt ook vermoeide ogen. Windows 11 beschikt over de instelbare functie Nachtlamp die de kleurtemperatuur automatisch naar warm oranje verschuift.

Open Instellingen /Systeem /Beeldscherm. Schakel de schuifregelaar Nachtlamp in. Klik vervolgens op het pijltje ernaast om het vervolgmenu te openen; hier bepaal je met een eenvoudige schuif hoe warm het scherm wordt. Een waarde rond 45 maakt het beeld zachter zonder dat foto- en videokleuren onherkenbaar worden.

Schakel Nachtlamp instellen in en zet daarna Schema op Zonsondergang tot zonsopgang als je pc locatiegegevens mag gebruiken. Werk je op een geïsoleerd netwerk, kies dan Aangepast schema en vul je gebruikelijke werktijden in. Windows onthoudt de laatste handmatige wijziging, dus als je incidenteel een kleurkritische taak uitvoert, kun je de nachtlamp vanuit het Actiecentrum tijdelijk uitschakelen door op de tegel Nachtlamp te klikken. Vergeet niet dat de functie per monitor instelbaar is; bij een multi-monitoropstelling profiteer je optimaal door alle schermen dezelfde temperatuur te geven. Dan hoef je nooit meer handmatig te schuiven tijdens een laat avondje.

Nooit meer zoeken

Het muispijltje kwijtraken kost frustratie én tijd. Ga daarom naar Instellingen, open Bluetooth en apparaten en kies Muis. Klik op Aanvullende muisinstellingen, selecteer het tabblad Aanwijzers en wijzig het schema naar Windows Zwart (extra groot)(systeemschema) voor maximale zichtbaarheid. Bevestig met OK. De aanwijzer ligt nu duidelijk boven drukke achtergronden.

Ga vervolgens naar Tekstcursor in het menu Toegankelijkheid in de hoofdinstellingen van Windows 11. Zet de schakelaar Tekstcursorindicator aan, kies een opvallende kleur en vergroot de indicatorbreedte tot twee pixels. Wanneer je nu een Word-document bewerkt, verschijnt naast de dunne verticale streep een helder blokje dat direct opvalt. Met deze instellingen zie je veel sneller waar je typt. Bovendien spaar je je ogen doordat minder heen-en-weerbeweging nodig is tijdens intensief bureaubladwerk.

Snel inzoomen

Wanneer zelfs vergrote fonts tijdelijk onvoldoende zijn, biedt de Vergrootglas-tool soelaas. Druk op Windows-toets+Plus om het hulpmiddel direct te starten. Een zwevende balk verschijnt; hier stel je met Plus en Min het zoomniveau per stap van tien procent in. Voor volledige schermvullende vergroting selecteer je Volledig scherm; beweeg de muis dan om desoriëntatie te voorkomen.

Heb je snel een getal in Excel nodig, typ dan Ctrl+Alt+I voor de Inverted-weergave; de kleuren keren om, waardoor hoog contrast ontstaat zonder de rest van Windows te beïnvloeden. Sluit het Vergrootglas met Windows-toets+Esc om resources vrij te maken. Door deze sneltoetsen in het geheugen te prenten, schakel je binnen seconden tussen normaal en ingezoomd beeld zonder losse hulpmiddelen of browserplug-ins.

Verteller en ondertitels

Zelf lezen is niet altijd de snelste optie; af en toe laten voorlezen ontlast bovendien je ogen. Windows 11 levert daarom Verteller mee. Druk op Ctrl+Windows-toets+Enter om de schermlezer te starten. Een blauwe rand markeert het actieve element. Gebruik Ctrl+Caps Lock+K om de huidige paragraaf te laten voorlezen en pauzeer met Ctrl. Stel het spreektempo in door Caps Lock+Plus of Caps Lock+Min te drukken totdat de stem comfortabel klinkt. Ga naar Instellingen /Toegankelijkheid en klik op Verteller voor meer instellingen. Denk aan het automatisch aanzetten van de Verteller voordat je bent ingelogd en de knop die je gebruikt om het te bedienen.

Als je liever zelf leest maar wel ondertiteling wilt in vergaderingen, activeer dan de functie Live bijschriften via Ctrl+Windows-toets+L. Windows toont boven in beeld realtime tekst van elk audiosignaal, ook offline. Binnen het Ondertitels-venster klik je op Instellingen, en vervolgens op Voorkeuren / Bijschriftstijl voor extra opties voor lettergrootte en uiterlijk. Combineer beide tools door Verteller het ondertitelingsvenster te laten voorlezen. Zo krijg je tegelijk visuele en auditieve feedback en verminder je vermoeidheid na lange Teams-sessies op elke werkdag.