De processor is het hart van je pc en bepaalt in grote lijnen wat je wel of niet met je computer kunt doen. Waar je jaren geleden praktisch de Intel Core i3-, Core i5- en Core i7-stickertjes kon volgen, is het vandaag de dag niet zo heel eenvoudig meer. In dit artikel bespreken we de belangrijkste ontwikkelingen van de afgelopen jaren en vertellen we je wat op dit moment voor diverse doeleinden de beste processors zijn.

In een grijs verleden waren er meerdere fabrikanten van processors voor desktopcomputers, al bleven er vrij snel maar twee relevante partijen over: Intel en AMD. In die vroege dagen van het thuiscomputertijdperk ging het vooral om de vraag wie van deze twee de processor met de hoogste klokfrequentie kon maken: hoe hoger de frequentie, hoe sneller de pc.

Zo’n vijftien jaar geleden verschoof de focus van louter snellere processors naar processors met meerdere cores. Meerdere cores zetten de deur open voor efficiënter multitasken op de computer. Niemand doet nog maar één ding tegelijk op de pc.

©PXimport

Het Intel-tijdperk

Zo’n tien jaar geleden maakte Intel processors met vier cores de standaard. Op dat punt in de ontwikkeling van computers was er voor eenvoudig dagelijks gebruik ook niet meer kracht nodig. AMD liep op dat moment een stapje achter en niemand kon vermoeden dat de chipfabrikant pas in 2017 weer aan zou haken.

Omdat processoren krachtig genoeg waren voor de meeste doeleinden, kon Intel ieder jaar een bescheiden verbetering doorvoeren, maar echt grote innovaties bleven uit. In de periode tussen 2010 en 2017 lag de jaarlijkse prestatieverbetering gemiddeld rond de 10 procent.

In de eerste jaren van die periode hadden we het vermoeden dat Intel die geleidelijke stijging wel prima vond of zelfs bewust in stand hield. In de latere jaren begon de geleidelijke stijging signalen van stagnatie te vertonen. De jaarlijkse verbeteringen namen iets af en nieuwe ontwikkelingen maakten de verwachtingen niet echt waar.

Tekorten

De opkomst van AMD

AMD was als bedrijf in de tussentijd flink op de schop gegaan. Goede engineers had AMD altijd al, maar als je fabrieken de technologie niet in de praktijk kunnen brengen, houdt het op.

AMD had inmiddels zijn eigen fabrieken van de hand gedaan en richtte zich volledig op het ontwerpen van de processor. De fabricage van deze cpu’s liet AMD over aan Taiwan Semiconductor Manufactoring Company (TSMC), een bedrijf dat zich juist specifiek op het produceren van chips richt.

Mocht je nog nooit van TSMC gehoord hebben, onderschat het formaat van deze organisatie niet. Er worden duizenden verschillende chips gemaakt voor honderden verschillende klanten. Sommige Nvidia-videokaarten komen bij TSMC vandaan, de (AMD-)chips in Xbox- en Playstation-spelcomputers, en zelfs tal van chips voor mobiele apparaten.

Het resultaat van die reorganisatie zagen we in 2017 in de vorm van AMD’s eerste Ryzen-processor. Ogenschijnlijk uit het niets, na jaren achterstand, bracht AMD opeens de meest innovatieve processor van dat moment: het topmodel had acht cores in plaats van de vier van Intels topmodel en was qua stroomverbruik efficiënter. Intel had nog een iets betere prestatie per core, maar dat was een zwak argument tegenover de extra ruwe rekenkracht en betere efficiëntie van AMD.

Intel stagneert, AMD bloeit

AMD’s eerste Ryzen-generatie was goed, maar nog niet perfect. Zo was Intel nog iets sneller in games en waren er zeker nog wat opstartproblemen. Vooral Intels jarenlange bewezen betrouwbaarheid was een sterk argument voor consumenten om de chipmaker trouw te blijven. Daarbij had Intel ook de naam mee, het bedrijf genoot meer bekendheid.

Maar het probleem was dat Intel niet in staat bleek om afdoende te reageren op de concurrent die spontaan langszij kwam. Intels antwoord op AMD was om óók meer rekenkernen in een chip te stoppen, maar zonder de vooruitgang op het gebied van efficiëntie leverde dat warmere en minder zuinige chips op.

Met zijn technische voorsprong was het voor AMD geen moeite om op zijn beurt nóg meer rekenkernen in een chip te verwerken. Intel ging van een maximum van vier naar zes, AMD maakte een sprong naar twaalf. En toen Intel met pijn en moeite consumentenchips met acht en tien cores wist te produceren, maakte AMD er gemakshalve maar zestien van. In 2019 had Intel enkel nog gamers aan zijn kant, op elk ander vlak was het bedrijf voorbijgestreefd.

©PXimport

Steeds dezelfde naam

AMD regeert op alle fronten

In november 2020 deelde AMD met zijn Ryzen 5000-serie de genadeklap uit. Hiermee trekt het bedrijf op het gebied van productiviteit, gaming én efficiëntie de winst naar zich toe. In 2019 wist Intel zich nog net staande te houden door te stellen dat zijn chips in games meestal nog iets sneller waren, inmiddels zijn de inhoudelijke argumenten weg én heeft AMD zich ook wat reputatie betreft weer redelijk neergezet.

Een goede reputatie bouwen lukt niet in één generatie, maar met inmiddels drie volle jaren met inhoudelijk sterke producten én grote ontwikkelingen achter de rug kunnen we zeggen dat het tij is gekeerd: eind 2020 ging AMD op elk front aan de leiding. Na zeven magere jaren van beperkte en geleidelijke groei zijn de betere desktopprocessoren in een tijd van drie jaar grofweg vijf à zes keer sneller geworden.

AMD heeft vooralsnog slechts één gat achtergelaten: de prijzen van zijn nieuwste processors beginnen bij 300 euro. Zo houden we toch nog iets van variatie in onze aanraders.

Op basis van onze eigen testen hebben we een kort overzicht gemaakt met de beste cpu’s voor de meest gangbare doeleinden.

Apple-chips?

©PXimport

De beste basisprocessor tot 60 euro

Intel Pentium Gold G6400

Gebruik je je computer enkel voor eenvoudige taken, zoals wat (licht) kantoorwerk en wat browsen, dan hoef je niet veel aan je processor uit te geven. Maar het budgetsegment is overladen door oudere, achterhaalde processors aan de ene kant en wat pijnlijk trage, maar nieuwe modellen aan de andere kant. Overigens is dit deels te danken aan het feit dat AMD in geen maanden een processor onder de 100 euro te koop heeft aangeboden. Concurrentie is in dit segment dan ook ver te zoeken.

De uitblinker in dit segment is de goedkoopste nieuwe Pentium, de G6400. Deze is aanzienlijk krachtiger dan de nauwelijks goedkopere Celeron-modellen, terwijl de marginaal snellere G6500 en G6600 onredelijk veel meer kosten. Verwacht alleen geen wonderen als je met fotobewerking of gaming aan de slag gaat.

©PXimport

Intel Pentium Gold G6400

Prijs
€ 59,-
Cores/Threads
2/4
Kloksnelheid
4,0 GHz
Moederbord
Intel LGA 1200
6Score60

De beste basisprocessor tot 120 euro

Intel Core i3-10100

Eerst een uitleg over hoe goed AMD is geworden en vervolgens weer een aanbeveling voor Intel? Dat komt simpelweg vanwege een beperkt en/of verouderd aanbod van AMD in het goedkopere segment. In theorie heeft AMD met de Ryzen 3 3300X de beste cpu van zo’n 120 euro in huis, maar die is al maanden niet leverbaar en daarmee geen realistische optie.

Zo gaat deze categorie naar Intel met zijn Core i3-10100, een quadcore-processor uit de laatste generatie met een boostsnelheid van 4,3 GHz. AMD mag Intel weliswaar flink onder druk zetten, deze Intel Core i3 uit 2020 is even krachtig als een Intel Core i7 uit 2017 en daarmee prima in staat om alle dagelijkse taken uit te voeren, inclusief toepassingen als Photoshop en (lichte) videobewerking.

Het is een capabele allrounder, maar ook een prima instapprocessor voor gamers. Geef je niet om games, dan profiteer je van het feit dat je met deze cpu geen losse videokaart nodig hebt.

©PXimport

Intel Core i3-10100

Prijs
€ 119,-
Cores/Threads
4/8
Kloksnelheid
4,3 GHz
Moederbord
Intel LGA 12007Score70

De beste processor tot 200 euro

AMD Ryzen 5 3600

De Ryzen 5 3600 is weliswaar een generatie ouder dan de reeds besproken 5000-serie, maar vooralsnog zijn AMD’s nieuwe cpu’s enkel te vinden in de categorie 300 euro of meer. Met een iets minder ruim budget zijn we dus aangewezen op de iets oudere Ryzen 5 3600 die inmiddels onder de 200 euro is gedoken.

Zijn zes cores geven een betere allround ervaring dan de vier cores van de Intel Core i3-10100. Dat merk je in creatieve applicaties zoals Photoshop of bij het bewerken van video’s en zeker ook in games. Voor moderne games zijn zes cores praktisch het minimum en deze cpu is de beste manier om die in huis te halen.

Hiermee is de Ryzen 5 3600 eigenlijk de beste instap-cpu voor een thuis-pc die écht alles aankan. Voor deze processor heb je uiteraard een AMD AM4-moederbord nodig. Dergelijke borden zijn eigenlijk altijd wel voorzien van grafische uitgangen, maar omdat de Ryzen 5 3600 geen ingebouwde gpu heeft, werken die niet. Je hebt dus een losse videokaart nodig, en daarmee haal je automatisch een luxere en duurdere pc in huis.

De Ryzen wordt verkocht inclusief een processorkoeler, maar je haalt meer uit deze cpu met een degelijke koeler van een paar tientjes.

©PXimport

AMD Ryzen 5 3600

Prijs
€ 199,-
Cores/Threads
6/12
Kloksnelheid
4,2 GHz
Moederbord
AMD AM4 (moederborden uit de 400- en 500-serie)8Score80

De beste processor tot 350 euro

AMD Ryzen 5 5600X

Hoewel de nieuwe Ryzen 5 5600X op papier slechts over zes cores beschikt, net als de goedkopere Ryzen 5 3600 of zijn directe concurrent, de Intel Core i5-10600K, is het verschil in prestaties enorm.

De nieuwste generatie AMD-processors is per core grofweg 20 procent sneller bij een gelijke kloksnelheid, en tegelijkertijd is de kloksnelheid opgeschroefd. Het resultaat is een processor die eenvoudig 25 tot 30 procent sneller is dan zijn voorganger. In applicaties die alles cores goed weten te benutten, kan hij zelfs de concurrentie aan met de 8-core Core i7-processors van Intel.

Die snellere prestaties per core maken de Ryzen 5 5600X de snelste gaming-processor in deze prijsklasse en een uitstekende allrounder voor andere toepassingen, zoals Photoshop of videobewerken. Bovendien zijn die prestaties per core cruciaal in specifieke workstationapplicaties zoals Autocad of Solidworks.

©PXimport

AMD Ryzen 5 5600X

Prijs
€ 309,-
Cores/Threads
6/12
Kloksnelheid
4,6 GHz
Moederbord
AMD AM4 (moederborden uit de 500-serie)9Score90

De beste processor tot 450 euro

AMD Ryzen 9 3900X

Wil je extreem productief zijn, bijvoorbeeld met zware berekeningen, intensieve fotobewerking of 4k-videobewerking, maar hoef je niet per se te gamen of de ultieme prestaties per core te hebben? Dan is de Ryzen 9 3900X met maar liefst twaalf cores een rekenbeest.

Per core heeft de nieuwere 5000-serie weliswaar een voordeel, maar dan ben je aanzienlijk meer geld kwijt. AMD houdt in tegenstelling tot Intel oude processors op de markt voor lagere prijzen. Bovendien heeft Intel in dit prijssegment geen tegenhanger voor deze cpu; zelfs de snelste mainstream Core i7- en Core i9-processors komen niet in de buurt.

©PXimport

AMD Ryzen 9 3900X

Prijs
€ 449,-
Cores/Threads
12/24
Kloksnelheid
4,6 GHz
Moederbord
AMD AM4 (moederborden uit de 400- en 500-serie)8Score80

De beste processor tot 600 euro

AMD Ryzen 9 5900X

Wil je echt geen concessies doen, en ben je op zoek naar een processor die de ultieme gameprestaties biedt én alles kan wat je redelijkerwijs van een computer kunt verwachten? Dan is de AMD Ryzen 9 5900X een interessante optie.

Deze processor beschikt over maar liefst twaalf cores die per stuk bovendien veel sneller zijn dan de vorige generatie Ryzen-processors. Intel heeft al helemaal het nakijken. De prijs is flink, maar het is dan ook een processor zonder enige vorm van concurrentie, zonder concessies, en daarmee een voor de geschiedenisboeken. Als een applicatie op deze processor niet draait, dan draait het op geen enkel desktopsysteem.

©PXimport

AMD Ryzen 9 5900X

Prijs
€ 599
Cores/Threads
12/24
Kloksnelheid
4,8 GHz
Moederbord
AMD AM4 (moederborden uit de 500-serie)10Score100

De beste processor tot 1000 euro

AMD Ryzen 9 5950X

Een duurdere processor dan de AMD Ryzen 9 5900X is eigenlijk zelden zinvol, met één uitzondering: wanneer jouw tijd echt geld is en je enkel extreem intensieve taken uitvoert op je systeem.

De AMD Ryzen 9 5950X kost veel geld voor een processor die in de meeste gevallen niet eens voor de helft belast kan worden. Het gros van de applicaties, waaronder bijvoorbeeld Photoshop en games, weet niet het maximale uit de overdreven hoeveelheid extra cores te halen. Toch zijn er wel degelijk (vrijwel altijd zakelijke) niche-applicaties die dit wel kunnen. Als gebruiker weet je dan ongetwijfeld dat dit voor jou van toepassing is.

De Logitech MX Master 4 is de nieuwste telg in de populaire MX-serie. De muis belooft meer controle, precisie en comfort dan ooit, met haptische feedback en een 8K-sensor die zelfs op glas moeiteloos werkt. Maar is hij de stevige prijs van 129,99 euro waard?

De MX Master 3S was al een dikke publieksfavoriet, maar met de MX Master 4 legt Logitech de lat opnieuw een tikkie hoger. Dit is een echte powerhouse voor wie dagelijks veel met tekst, beeld of code bezig is. Of gewoon voor wie een heel lekkere muis wil. Alles draait om controle, snelheid en comfort. Daar betaal je met een krappe 130 euro weliswaar een premiumprijs voor, maar deze muis is dan ook duidelijk bedoeld voor mensen die hun werk serieus nemen. De MX Master 4 is verkrijgbaar in Graphite en Pale Gray, en wordt standaard geleverd met een Logi Bolt-ontvanger. Wij hebben voor de test de Pale Gray-variant voor de Mac mogen bepotelen.

©ER | ID.nl

Muizen met gevoel

Het opvallendste snufje is de toevoeging van haptische feedback. Elke klik, sneltoets of melding voel je subtiel onder je vingers trillen. Niet als gimmick, maar als tastbare feedback: je voelt letterlijk wat je doet. En dat werkt echt prettig, vooral omdat je iets dergelijks ook gewend bent van bijvoorbeeld je smartphone. Via Logi Options+ bepaal je zelf hoe intens die feedback is en kun je verschillende acties aan specifieke apps knopen. Dat geeft de muis een persoonlijk tintje. Zeker bij precisiewerk (foto- en tekstbewerking of het schrijven van code) merk je hoe natuurlijk dat aanvoelt.

De grote toets onder de duim, waarmee je het Haptic Sense-paneel oproept, is wel vrij gevoelig. Tijdens de paar weken dat we de muis hebben getest, drukten we die knop af en toe per ongeluk in, wat even storend kan zijn. Toch is dat gelukkig een kwestie van gewenning, want het idee achter de functie is sterk.

Snelheid zonder haast

De befaamde MagSpeed-scroll is gelukkig gebleven en is zelfs nog iets verfijnd. Eén draai aan het stalen wiel en je schiet door lange documenten of spreadsheets. Nieuw is de Actions Ring, een rond menu dat rond je cursor verschijnt. Daarmee open je favoriete tools of snelkoppelingen zonder je toetsenbord aan te raken. Logitech beweert dat je hierdoor tot 63 procent minder muisbewegingen maakt. Dat is misschien wat optimistisch, maar het systeem werkt verrassend intuïtief en snel. Hieronder een overzichtje van de mogelijkheden.

Werkt zelfs op glas

De Darkfield-sensor met 8000 dpi is extreem nauwkeurig en werkt op vrijwel elk oppervlak, zelfs op glas of gelakt hout. Je kunt de gevoeligheid aanpassen in stappen van 50 dpi, maar de meeste mensen zullen vermoedelijk gewoon de standaard afstelling gebruiken: hij voelt van nature al prima aan. Dankzij een nieuwe radiochip en antenne is de verbinding bovendien rotsvast. Je kunt de muis gebruiken via bluetooth low energy of de meegeleverde Logi Bolt-ontvanger, die een bereik van zo'n 10 meter garandeert.

©ER | ID.nl

Comfortabel stil

Qua vorm blijft Logitech dicht bij zijn succesformule. De muis ligt daarom nog altijd als gegoten in de hand, met een lichte hellingshoek, een vertrouwde duimpositie en een extra horizontaal scrolwiel. De klikgeluiden zijn nu 90 procent stiller dan bij de vorige generatie, meldt Logitech. En met 150 gram voelt de MX Master 4 solide aan zonder zwaar te worden.

Kleine kanttekening: de twee navigatieknoppen voor browsergebruik (vooruit en terug) zijn iets naar achteren verplaatst om ruimte te maken voor de Gesture Button (zie kader hieronder). Dat zorgt er soms voor dat je per ongeluk op de verkeerde knop drukt, vooral als je gewend bent aan een van de MX Master-voorgangers. Misschien een detail, maar wel merkbaar bij dagelijks gebruik.

Via Logi Options+ stel je sneltoetsen, app-profielen en automatiseringen in. De software werkt het best binnen Windows en macOS, maar ook in Linux, ChromeOS, Android en iPadOS doet de muis wat hij moet doen, al zijn daar minder functies beschikbaar.

©Logitech

Batterij die blijft gaan

Logitech zegt dat de ingebouwde 650 mAh-accu het tot 70 dagen op één lading moet kunnen volhouden. Dat hebben we nog niet kunnen testen, maar we kregen de muis met 55 procent van de lading binnen en daar is na een weekje driftig muizen slechts 2 procent van af. Bovendien levert één minuut snelladen drie uur gebruik op, mocht je haast hebben. Opladen gebeurt via usb-c, al levert Logitech geen kabeltje mee. Jammer, maar je hebt er vast nog eentje rondslingeren thuis.

Al met al

De Logitech MX Master 4 is een muis die wat ons betreft zijn eigen categorie verdient. Hij is snel, stil, precies en slimmer dan ooit. De paar kleine schoonheidsfoutjes doen daar weinig aan af. Voor ontwerpers, programmeurs, schrijvers en andere intensieve gebruikers is dit een investering die zich op den duur terugbetaalt in comfort en efficiëntie. Casual gebruikers zullen hem misschien een beetje overkill vinden, maar wie hem eenmaal in de hand heeft, wil niets anders meer.

Zelf een toetsenbord samenstellen is niet voor iedereen weggelegd, maar één ding is duidelijk: een goed toetsenbord maakt een groot verschil. In deze test bekijken we de beste kant-en-klare toetsenborden van dit moment. Of je nu op zoek bent naar het snelste toetsenbord voor gaming of een comfortabel model voor kantoorwerk: we helpen je bij het maken van de juiste keuze.

Onze laatste vergelijkende test van toetsenborden is inmiddels alweer meer dan vijf jaar oud. Toen draaide alles om het concept ‘mechanisch’, praktisch elke fabrikant maakte toen gebruik van de switches van het Duitse Cherry of een goedkopere Chinese afgeleide daarvan, de Kailh-switch.

Inmiddels is het aanbod versplinterd en zien we enkele van de elementen die custom borden populair maken doorsijpelen naar de kant-en-klare producten. Zo zien we veel meer lay-out-opties en een veel breder scala aan switchopties. Stillere varianten, zwaardere varianten voor een stevigere aanslag en lubed-varianten voor een soepelere aanslag. De opvallendste stap de afgelopen jaren is de introductie van een magnetisch, optische switch, waarbij de aanslag niet digitaal is (ingedrukt ja of nee), maar analoog. Zie ook het kader ‘Analoge switches?’ voor meer hierover.

Andere ontwikkelingen

Een positieve ontwikkeling is dat menig toetsenbord inmiddels voorzien is van zogeheten hot-swap switches. Mocht je per ongeluk een switch stukmaken (bijvoorbeeld door het morsen van drinken), dan kun je nu veelal enkele knoppen vervangen in plaats van meteen een nieuwe model te moeten kopen. Daarnaast hebben verbeteringen in accutechniek en draadloze protocollen ervoor gezorgd dat draadloze high-endtoetsenborden tegenwoordig een realistische optie zijn zonder constant het toetsenbord bij te hoeven laden.

Endorfy Celeris 1800

Endorfy is een relatieve nieuwkomer in de markt, maar liet eerder met de Thock-toetsenborden al zien dat het bedrijf veel waar voor je geld kan bieden. Het nieuwste model, de Celeris 1800, doet dat wederom. Het bord kan wat gevoel en bouwkwaliteit betreft aardig concurreren met flink duurdere modellen in deze test. Als je hem probeert te buigen zie je wel wat verschil, maar op tafel bij normaal gebruik merk je daar niets meer van.

Het opvallendst is het relatief compacte ontwerp, terwijl er toch een numeriek toetsenbord op zit. Dat deel is vergeleken met de meeste andere toetsenborden wat naar links geschoven, wat ergonomisch fijn is voor mensen die niet alleen gamen, maar ook vooral veel in Excel werken. Sommige gebruikers, primair programmeurs, moeten er rekening mee houden dat de plaatsing van de Home-, End- en Page-toetsen mogelijk niet voor iedereen ideaal is. Ook liggen de toetsen relatief hoog, ook iets wat niet iedereen zal liggen.

De Celeris 1800 is gloednieuw en heeft een adviesprijs van 99 euro. Dat maakt hem al een van de goedkoopste toetsenborden in deze test. Prijzen zakken normaliter nog wat na de lancering. Grofweg 100 euro voor een fijn toetsenbord dat ook nog eens draadloos (dongel voor gaming, bluetooth voor laptopwerkers) kan functioneren en Mac-ondersteuning heeft, is een uitstekende deal.

©Endorfy

Corsair K65 Plus Wireless

Corsair kennen we vooral van grote mechanische toetsenborden met veel extra's, maar het is de compacte K65 Plus Wireless waar we de laatste tijd het meest gecharmeerd van waren. De constructie is enorm degelijk en het toetsenbord is voorzien van fijne, soepel voelende switches die niet te luid zijn. Dat zorgt vrijwel direct voor een heel fijne ervaring onder de vingers.

Of de compacte vormgeving fijn is, is uiteraard subjectief. Compact is fijner voor gamers en andere gebruikers die het numerieke toetsenbord niet nodig hebben, het bespaart ruimte op je bureau (of in je rugtas) en laat meer ruimte over voor je muis. Excel-gebruikers zullen dit toetsenbord natuurlijk direct diskwalificeren.

Toen het bord uitkwam voor 160 euro was onze voornaamste kritiek dat het eigenlijk iets te duur was vergeleken andere toetsenborden die voor 100 euro grofweg hetzelfde boden. Of juist net niet uitgebreid genoeg vergeleken met borden van 200 euro. Inmiddels is de prijs gezakt tot 137 euro en op dat punt kun je, mits de compacte vormgeving bij je past, eigenlijk niet om deze Corsair heen. Net wat chiquer dan nauwelijks goedkopere modellen, voorzien van draadloze functionaliteit en vooral het feit dat het een relatief laag bord is (voor een model met hoge switches) maakt dit een makkelijke aanrader en onze redactietip.

©Corsair

Razer Joro

Razer staat vooral bekend om hun grote modellen met alle toeters en bellen, maar biedt met de Joro ook wat anders. De Razer Joro is extreem compact en verreweg het lichtste bord in deze test. De doelgroep bestaat hier overduidelijk uit gamers die hun toetsenbord vooral veel meeslepen. Puur op basis van afmetingen en gewicht ligt deze Razer voor dat doeleind natuurlijk voor de hand. Ondanks het lage gewicht ligt de Joro toch stevig op tafel en zit de bouwkwaliteit van de constructie erg goed in elkaar. De aluminium behuizing voelt ook chic aan, de lage positie is toegankelijk voor velen en aangesloten via de kabel is het ook een snel competitief bord voor gamers.

Razer laat ook wel wat steekjes vallen, vooral voor hun gamende doelgroep. De afwezigheid van een dongel voor een snelle draadloze verbinding en het feit dat de switches nog wel wat speling vertonen, maakt enkele goedkopere alternatieven in deze test in onze optiek fijner. Voor de harde werkers onder ons vinden we de MX Keys ook wat beter voor minder geld.

Daarmee is de Joro in onze optiek niet de meest voor de hand liggende optie, zeker niet voor 130 euro. Als je echt op zoek bent naar het compactste en lichtste toetsenbord, dan is de Joro wel een prima optie.

©Razer

ASUS ROG Azoth X

ASUS en dan met name de ROG-producten staan niet bepaald bekend om hun bedaagde ontwerp. De fabrikant doet daar met hun Azoth X nog een flinke schep bovenop. Wat je er ook van vindt, uniek is het kleurrijke design met half doorzichtige keycaps (voor meer RGB-effect) zeker. Kwalitatief valt er heel weinig op dit bord aan te merken. Het is oerdegelijk en heeft een uitstekende aanslag; het is zelfs een van de fijnste borden in deze test. Het bord heeft ook handige eigenschappen. Draadloos krijg je bijvoorbeeld zowel een snelle als een bluetoothoptie. Daarnaast heeft het bord een goede accuduur, een mooie stevige polssteun plus nog wat minder cruciale extra’s, zoals een aanpasbaar oled-scherm in de bovenhoek. Kost wat, maar dan krijg je ook wat.

Ons voornaamste bezwaar gaat over de definitie van het woord ‘wat’. Want voor 200 euro hadden we het bij het bovenstaande gelaten. Een prijs van 250 euro zouden we wel erg pittig noemen, maar de adviesprijs van 329 euro is wel echt extreem. Daarvoor zouden we bijvoorbeeld toch wel analoge switches willen zien of een echt extreem luxe afwerking. Wellicht dat de prijs nog wat zakt, maar ondanks onze hoge inhoudelijke waardering is de exorbitante prijs vooralsnog het argument om het hoogste eremetaal achterwege te laten.

©ASUS

SteelSeries Apex Pro TKL Gen 3

De SteelSeries Apex Pro TKL is ook geen goedkoop bord en is misschien nipt wat minder chic dan de ROG. In tegenstelling tot die concurrentie weet SteelSeries wel een gezonde balans te vinden tussen de kwaliteit van het product, het toevoegen van extra mogelijkheden en het alsnog een beetje temmen van de prijs.

De bouw is uitstekend en de analoge, volledig instelbare switches zijn zowel aangenaam onder de vingers als zeer stabiel met minimale speling. Het strakke ontwerp is ook iets toegankelijker, zeker als je naast gamen ook nog een beetje zakelijk voor de dag wilt komen. Daarnaast is het ook nog een relatief stil toetsenbord, wat fijn is voor de omgeving. Al hangt de stilte natuurlijk altijd af van hoe hard je zelf op de knoppen slaat.

Ook hier is een oled-schermpje van de partij en Steelseries heeft als voordeel dat als je de door ons geteste compacte TKL-versie niet aantrekkelijk vindt, dat er ook een volledige en een nog compactere variant van bestaat.

Nadelen zijn er ook. Zo vinden we het volumewiel net wat te klein in gebruik, is het bord relatief hoog en ontbreekt draadloze functionaliteit. Maar als je je bord toch niet meeneemt is de meerwaarde daarvan te klein om daar meer geld aan uit te geven. Als draadloos niet nodig is, dan is dit in onze optiek het beste bord van dit moment.

©SteelSeries

©SteelSeries

ASUS ROG Falchion Ace HFX

Net als SteelSeries maakt ook ASUS op de ROG Falchion Ace HFX gebruik van magnetische analoge switches. Het bord heeft een nog wat compactere 65%-lay-out, waarbij je dus goed moet opletten of het ontbreken van de functietoetsen een bezwaar voor je is. Functioneel is hij grotendeels gelijkwaardig aan het toetsenbord van SteelSeries en de toevoeging van 8000 Hz polling geeft in theorie nog een klein voordeel in reactiesnelheid boven de SteelSeries.

Voor de originele prijs van 200 euro laat ASUS wel punten liggen. De bouw en de afwerking van de 100 euro kostende Endorfy is zelfs wat beter. Je merkt dat de Falchion iets meer doorveert dan andere borden wanneer je stevig tikt en dat is onacceptabel in het hogere segment. Het bord kost bij de meeste aanbieders 209 euro, maar was tijdens de testperiode ook verkrijgbaar voor 119 euro. Ook voor dat lagere bedrag weet de Corsair K65 Plus Wireless iets meer indruk te maken met zijn bouwkwaliteit en aanslag. Maar als je toch graag een analoge switch wilt waarbij je de aanslagdiepte kunt instellen, dan is dit als de lagere prijs structureel blijft één van de goedkopere opties die als bonus ook nog eens visueel leuk voor de dag komt.

©ASUS

Logitech G Pro X TKL

Logitech is met afstand marktleider op gebied van toetsenborden en heeft dan ook een enorm aanbod aan borden. Het bedrijf heeft praktisch elke populair formaat in huis en er zijn ook nog eens een flink aantal kleurstellingen. Waar Logitech wat minder goed in is, is de naamgeving van de producten. Zo is er ook een G Pro X muis en headset, en zelfs de G Pro X TKL-toetsenborden bestaan in flink wat verschillende uitvoeringen. De reguliere variant wordt ook wel de Lightspeed genoemd, wat staat voor de toevoeging van een snelle draadloze werking. De Rapid-variant is juist voorzien van magnetische switches, maar is die weer volledig bedraad.

Logitech doet op zich weinig fout met deze producten. De bouw, de switches en de mogelijkheden met onder andere mediaknoppen zijn prima. Combineer dat met het feit dat ze veel zullen verkopen omdat ze het bekendste merk zijn, en de meeste kopers zullen tevreden zijn. De realiteit is wel dat er andere modellen zijn die (minimaal) hetzelfde bieden voor minder geld, of een overtreffende prestatie weten te bieden voor iets meer. Voor 160 euro zouden we toch iets meer dan ‘prima’ willen zien, wat extra’s zoals een polssteun of een betere accuduur.

©Logitech

be quiet! Dark Mount

De Dark Mount is het eerste toetsenbord van be quiet!, dat we vooral van de stille behuizingen kennen. Die focus wordt meteen duidelijk zodra je gaat tikken; het is namelijk het stilste toetsenbord in deze test. De focus op stilte gaat helaas wel wat ten koste van switchstabiliteit en tikgevoel.

Qua mogelijkheden zet het bord zich door een modulaire opbouw erg af van de rest. Naast een rechttoe rechtaan compact TKL-bord krijg je ook een afneembaar numeriek veld met macrotoetsen voorzien van een schermpje dat je ook nog eens zowel links als rechts kunt plaatsen. Ook krijg je een opzetmodule met schermpje en mediatoetsen en polssteunen. Zo transformeert de Dark Mount binnen een paar seconden naar een overcompleet XL-monsterbord.

Was de Dark Mount scherp geprijsd geweest, dan hadden we enkele kanttekeningen door de vingers kunnen zien. Maar als je de hoofdprijs vraagt, dan verwachten we dat alles top is. Dat is niet helemaal het geval. De polssteun is kwalitatief treurig, de switches voelen minder chic dan borden die de helft kosten en de software voor de macrotoetsen laat te wensen over. Voor hetzelfde geld kun je ook een prima toetsenbord en een los macrotoetsenbord als de Elgato Stream Deck kopen. Een aanbieding en een software-update kan wel genoeg zijn om van dit goede idee een serieuze concurrent te maken.

©be quiet

Logitech MX Keys S

De Logitech MX Keys S is een beetje het buitenbeentje in deze vergelijking. In tegenstelling tot de ander toetsenborden is het namelijk géén bord waar fanatieke gamers blij van zullen worden. De keerzijde is dat het voor iedereen die een high-endbord zoekt voor alle andere doeleinden een model is waar je praktisch niet omheen kunt. Ook bestaat er naast de door ons geteste full size-versie een minivariant waarop het numerieke veld ontbreekt.

Dit bord is uitstekend gebouwd, voorzien van fijne switches en het heeft een low profile-ontwerp dat ook erg toegankelijk is voor iedereen die nog niet eerder een high-endbord gebruikt heeft. Als je nu een goedkoper toetsenbord hebt, dan voelt dit als een verademing en een ervaring waar je niet meer zonder wilt. Je kunt hem met meerdere apparaten verbinden, de accuduur is uitstekend en de software van Logitech is volwassen en biedt tal van extra mogelijkheden die voor kantoorwerkers relevant zijn.

Zolang gamen geen eis is, is dit een fijn bord zonder dat je echt de hoofdprijs betaalt. Houd alleen even de verschillende formaten in de gaten, en het feit dat er verpakkingen met en zonder polssteun worden verkocht.

©Logitech

Conclusie

Echt slechte borden hebben we reeds uit onze selectie gefilterd, dus geen van de geteste toetsenborden is een miskoop. Het belangrijkst is om duidelijk in kaart te brengen welk formaat en indeling je nodig hebt en aan welke extra eigenschappen je waarde hecht. Het merk is normaliter bijzaak, maar er valt iets voor te zeggen om al je randapparatuur in één softwarepakket te beheren.

Toch zien we wel enkele uitblinkers. Zoek je louter een toetsenbord zonder fratsen voor kantoorwerk, dan is de Logitech MX Keys S onze eerste keus, met als bonus dat de lage toetsen voor praktisch iedereen fijn tikken. We geven Logitech daarom een redactietip. Wil je wel gamen, dan biedt Endorfy een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding voor minder dan 100 euro, al vinden we de Corsair K65 Plus Wireless zijn paar tientjes meer wel waard voor de iets betere bouw en de lagere constructie. Beide borden zetten veel druk op de concurrenten, waarbij je veel meer betaalt voor een bescheiden impact op de daadwerkelijke ervaring. Uiteindelijk krijgt ook Corsair een redactietip. In het hogere segment zien we wel degelijk waarde worden toegevoegd. Zo biedt de ASUS ROG Azoth X een van de beste ervaringen, maar vinden we de prijs van meer dan 300 euro niet helemaal in verhouding staan. De Steelseries Apex Pro TKL vinden we ook een uitblinker die wel een iets redelijkere balans weet te vinden in dat segment: degelijke bouw en aanslag, zeer compleet qua mogelijkheden en de instelbare analoge switches bieden ook echt iets nieuws en unieks. Als zo'n 200 euro voor een toetsenbord geen bezwaar is, zou dat onze eerste keuze zijn.