Zo kies je de beste processor uit
De processor is het hart van je pc en bepaalt in grote lijnen wat je wel of niet met je computer kunt doen. Waar je jaren geleden praktisch de Intel Core i3-, Core i5- en Core i7-stickertjes kon volgen, is het vandaag de dag niet zo heel eenvoudig meer. In dit artikel bespreken we de belangrijkste ontwikkelingen van de afgelopen jaren en vertellen we je wat op dit moment voor diverse doeleinden de beste processors zijn.
In een grijs verleden waren er meerdere fabrikanten van processors voor desktopcomputers, al bleven er vrij snel maar twee relevante partijen over: Intel en AMD. In die vroege dagen van het thuiscomputertijdperk ging het vooral om de vraag wie van deze twee de processor met de hoogste klokfrequentie kon maken: hoe hoger de frequentie, hoe sneller de pc.
Zo’n vijftien jaar geleden verschoof de focus van louter snellere processors naar processors met meerdere cores. Meerdere cores zetten de deur open voor efficiënter multitasken op de computer. Niemand doet nog maar één ding tegelijk op de pc.
Het Intel-tijdperk
Zo’n tien jaar geleden maakte Intel processors met vier cores de standaard. Op dat punt in de ontwikkeling van computers was er voor eenvoudig dagelijks gebruik ook niet meer kracht nodig. AMD liep op dat moment een stapje achter en niemand kon vermoeden dat de chipfabrikant pas in 2017 weer aan zou haken.
Omdat processoren krachtig genoeg waren voor de meeste doeleinden, kon Intel ieder jaar een bescheiden verbetering doorvoeren, maar echt grote innovaties bleven uit. In de periode tussen 2010 en 2017 lag de jaarlijkse prestatieverbetering gemiddeld rond de 10 procent.
In de eerste jaren van die periode hadden we het vermoeden dat Intel die geleidelijke stijging wel prima vond of zelfs bewust in stand hield. In de latere jaren begon de geleidelijke stijging signalen van stagnatie te vertonen. De jaarlijkse verbeteringen namen iets af en nieuwe ontwikkelingen maakten de verwachtingen niet echt waar.
Tekorten
De opkomst van AMD
AMD was als bedrijf in de tussentijd flink op de schop gegaan. Goede engineers had AMD altijd al, maar als je fabrieken de technologie niet in de praktijk kunnen brengen, houdt het op.
AMD had inmiddels zijn eigen fabrieken van de hand gedaan en richtte zich volledig op het ontwerpen van de processor. De fabricage van deze cpu’s liet AMD over aan Taiwan Semiconductor Manufactoring Company (TSMC), een bedrijf dat zich juist specifiek op het produceren van chips richt.
Mocht je nog nooit van TSMC gehoord hebben, onderschat het formaat van deze organisatie niet. Er worden duizenden verschillende chips gemaakt voor honderden verschillende klanten. Sommige Nvidia-videokaarten komen bij TSMC vandaan, de (AMD-)chips in Xbox- en Playstation-spelcomputers, en zelfs tal van chips voor mobiele apparaten.
Het resultaat van die reorganisatie zagen we in 2017 in de vorm van AMD’s eerste Ryzen-processor. Ogenschijnlijk uit het niets, na jaren achterstand, bracht AMD opeens de meest innovatieve processor van dat moment: het topmodel had acht cores in plaats van de vier van Intels topmodel en was qua stroomverbruik efficiënter. Intel had nog een iets betere prestatie per core, maar dat was een zwak argument tegenover de extra ruwe rekenkracht en betere efficiëntie van AMD.
Intel stagneert, AMD bloeit
AMD’s eerste Ryzen-generatie was goed, maar nog niet perfect. Zo was Intel nog iets sneller in games en waren er zeker nog wat opstartproblemen. Vooral Intels jarenlange bewezen betrouwbaarheid was een sterk argument voor consumenten om de chipmaker trouw te blijven. Daarbij had Intel ook de naam mee, het bedrijf genoot meer bekendheid.
Maar het probleem was dat Intel niet in staat bleek om afdoende te reageren op de concurrent die spontaan langszij kwam. Intels antwoord op AMD was om óók meer rekenkernen in een chip te stoppen, maar zonder de vooruitgang op het gebied van efficiëntie leverde dat warmere en minder zuinige chips op.
Met zijn technische voorsprong was het voor AMD geen moeite om op zijn beurt nóg meer rekenkernen in een chip te verwerken. Intel ging van een maximum van vier naar zes, AMD maakte een sprong naar twaalf. En toen Intel met pijn en moeite consumentenchips met acht en tien cores wist te produceren, maakte AMD er gemakshalve maar zestien van. In 2019 had Intel enkel nog gamers aan zijn kant, op elk ander vlak was het bedrijf voorbijgestreefd.
Steeds dezelfde naam
AMD regeert op alle fronten
In november 2020 deelde AMD met zijn Ryzen 5000-serie de genadeklap uit. Hiermee trekt het bedrijf op het gebied van productiviteit, gaming én efficiëntie de winst naar zich toe. In 2019 wist Intel zich nog net staande te houden door te stellen dat zijn chips in games meestal nog iets sneller waren, inmiddels zijn de inhoudelijke argumenten weg én heeft AMD zich ook wat reputatie betreft weer redelijk neergezet.
Een goede reputatie bouwen lukt niet in één generatie, maar met inmiddels drie volle jaren met inhoudelijk sterke producten én grote ontwikkelingen achter de rug kunnen we zeggen dat het tij is gekeerd: eind 2020 ging AMD op elk front aan de leiding. Na zeven magere jaren van beperkte en geleidelijke groei zijn de betere desktopprocessoren in een tijd van drie jaar grofweg vijf à zes keer sneller geworden.
AMD heeft vooralsnog slechts één gat achtergelaten: de prijzen van zijn nieuwste processors beginnen bij 300 euro. Zo houden we toch nog iets van variatie in onze aanraders.
Op basis van onze eigen testen hebben we een kort overzicht gemaakt met de beste cpu’s voor de meest gangbare doeleinden.
Apple-chips?
De beste basisprocessor tot 60 euro
Intel Pentium Gold G6400
Gebruik je je computer enkel voor eenvoudige taken, zoals wat (licht) kantoorwerk en wat browsen, dan hoef je niet veel aan je processor uit te geven. Maar het budgetsegment is overladen door oudere, achterhaalde processors aan de ene kant en wat pijnlijk trage, maar nieuwe modellen aan de andere kant. Overigens is dit deels te danken aan het feit dat AMD in geen maanden een processor onder de 100 euro te koop heeft aangeboden. Concurrentie is in dit segment dan ook ver te zoeken.
De uitblinker in dit segment is de goedkoopste nieuwe Pentium, de G6400. Deze is aanzienlijk krachtiger dan de nauwelijks goedkopere Celeron-modellen, terwijl de marginaal snellere G6500 en G6600 onredelijk veel meer kosten. Verwacht alleen geen wonderen als je met fotobewerking of gaming aan de slag gaat.
Intel Pentium Gold G6400
Prijs
€ 59,-
Cores/Threads
2/4
Kloksnelheid
4,0 GHz
Moederbord
Intel LGA 1200
6Score60
Pluspunten
Vlot genoeg voor eenvoudige taken
Lage prijs
Minpunten
Niet geschikt voor creatieve applicaties
Niet geschikt voor gaming
De beste basisprocessor tot 120 euro
Intel Core i3-10100
Eerst een uitleg over hoe goed AMD is geworden en vervolgens weer een aanbeveling voor Intel? Dat komt simpelweg vanwege een beperkt en/of verouderd aanbod van AMD in het goedkopere segment. In theorie heeft AMD met de Ryzen 3 3300X de beste cpu van zo’n 120 euro in huis, maar die is al maanden niet leverbaar en daarmee geen realistische optie.
Zo gaat deze categorie naar Intel met zijn Core i3-10100, een quadcore-processor uit de laatste generatie met een boostsnelheid van 4,3 GHz. AMD mag Intel weliswaar flink onder druk zetten, deze Intel Core i3 uit 2020 is even krachtig als een Intel Core i7 uit 2017 en daarmee prima in staat om alle dagelijkse taken uit te voeren, inclusief toepassingen als Photoshop en (lichte) videobewerking.
Het is een capabele allrounder, maar ook een prima instapprocessor voor gamers. Geef je niet om games, dan profiteer je van het feit dat je met deze cpu geen losse videokaart nodig hebt.
Intel Core i3-10100
Prijs
€ 119,-
Cores/Threads
4/8
Kloksnelheid
4,3 GHz
Moederbord
Intel LGA 12007Score70
Pluspunten
Vlot genoeg voor eenvoudige taken
Geschikt voor foto- en lichte videobewerking
Bescheiden prijs
Minpunten
Niet geschikt voor AAA-gaming
Niet geschikt voor zware applicaties
De beste processor tot 200 euro
AMD Ryzen 5 3600
De Ryzen 5 3600 is weliswaar een generatie ouder dan de reeds besproken 5000-serie, maar vooralsnog zijn AMD’s nieuwe cpu’s enkel te vinden in de categorie 300 euro of meer. Met een iets minder ruim budget zijn we dus aangewezen op de iets oudere Ryzen 5 3600 die inmiddels onder de 200 euro is gedoken.
Zijn zes cores geven een betere allround ervaring dan de vier cores van de Intel Core i3-10100. Dat merk je in creatieve applicaties zoals Photoshop of bij het bewerken van video’s en zeker ook in games. Voor moderne games zijn zes cores praktisch het minimum en deze cpu is de beste manier om die in huis te halen.
Hiermee is de Ryzen 5 3600 eigenlijk de beste instap-cpu voor een thuis-pc die écht alles aankan. Voor deze processor heb je uiteraard een AMD AM4-moederbord nodig. Dergelijke borden zijn eigenlijk altijd wel voorzien van grafische uitgangen, maar omdat de Ryzen 5 3600 geen ingebouwde gpu heeft, werken die niet. Je hebt dus een losse videokaart nodig, en daarmee haal je automatisch een luxere en duurdere pc in huis.
De Ryzen wordt verkocht inclusief een processorkoeler, maar je haalt meer uit deze cpu met een degelijke koeler van een paar tientjes.
AMD Ryzen 5 3600
Prijs
€ 199,-
Cores/Threads
6/12
Kloksnelheid
4,2 GHz
Moederbord
AMD AM4 (moederborden uit de 400- en 500-serie)8Score80
Pluspunten
Uitstekende allrounder
Uitstekende prijs-prestatieverhouding
Minpunten
Losse videokaart vereist
De beste processor tot 350 euro
AMD Ryzen 5 5600X
Hoewel de nieuwe Ryzen 5 5600X op papier slechts over zes cores beschikt, net als de goedkopere Ryzen 5 3600 of zijn directe concurrent, de Intel Core i5-10600K, is het verschil in prestaties enorm.
De nieuwste generatie AMD-processors is per core grofweg 20 procent sneller bij een gelijke kloksnelheid, en tegelijkertijd is de kloksnelheid opgeschroefd. Het resultaat is een processor die eenvoudig 25 tot 30 procent sneller is dan zijn voorganger. In applicaties die alles cores goed weten te benutten, kan hij zelfs de concurrentie aan met de 8-core Core i7-processors van Intel.
Die snellere prestaties per core maken de Ryzen 5 5600X de snelste gaming-processor in deze prijsklasse en een uitstekende allrounder voor andere toepassingen, zoals Photoshop of videobewerken. Bovendien zijn die prestaties per core cruciaal in specifieke workstationapplicaties zoals Autocad of Solidworks.
AMD Ryzen 5 5600X
Prijs
€ 309,-
Cores/Threads
6/12
Kloksnelheid
4,6 GHz
Moederbord
AMD AM4 (moederborden uit de 500-serie)9Score90
Pluspunten
Ultieme gameprestaties
Beste singlecore-prestaties in zijn klasse
Uitstekende allround prestaties
Minpunten
Mist extra cores voor de allerzwaarste taken
Losse videokaart vereist
De beste processor tot 450 euro
AMD Ryzen 9 3900X
Wil je extreem productief zijn, bijvoorbeeld met zware berekeningen, intensieve fotobewerking of 4k-videobewerking, maar hoef je niet per se te gamen of de ultieme prestaties per core te hebben? Dan is de Ryzen 9 3900X met maar liefst twaalf cores een rekenbeest.
Per core heeft de nieuwere 5000-serie weliswaar een voordeel, maar dan ben je aanzienlijk meer geld kwijt. AMD houdt in tegenstelling tot Intel oude processors op de markt voor lagere prijzen. Bovendien heeft Intel in dit prijssegment geen tegenhanger voor deze cpu; zelfs de snelste mainstream Core i7- en Core i9-processors komen niet in de buurt.
AMD Ryzen 9 3900X
Prijs
€ 449,-
Cores/Threads
12/24
Kloksnelheid
4,6 GHz
Moederbord
AMD AM4 (moederborden uit de 400- en 500-serie)8Score80
Pluspunten
Veel cores voor multicore-applicaties
Goede singlecore-prestaties
Minpunten
Losse videokaart vereist
Minder snel per core dan nieuwe 5000-serie
De beste processor tot 600 euro
AMD Ryzen 9 5900X
Wil je echt geen concessies doen, en ben je op zoek naar een processor die de ultieme gameprestaties biedt én alles kan wat je redelijkerwijs van een computer kunt verwachten? Dan is de AMD Ryzen 9 5900X een interessante optie.
Deze processor beschikt over maar liefst twaalf cores die per stuk bovendien veel sneller zijn dan de vorige generatie Ryzen-processors. Intel heeft al helemaal het nakijken. De prijs is flink, maar het is dan ook een processor zonder enige vorm van concurrentie, zonder concessies, en daarmee een voor de geschiedenisboeken. Als een applicatie op deze processor niet draait, dan draait het op geen enkel desktopsysteem.
AMD Ryzen 9 5900X
Prijs
€ 599
Cores/Threads
12/24
Kloksnelheid
4,8 GHz
Moederbord
AMD AM4 (moederborden uit de 500-serie)10Score100
Pluspunten
Ultieme prestaties per core
Veel cores voor multicore-applicaties
Minpunten
Losse videokaart vereist
De beste processor tot 1000 euro
AMD Ryzen 9 5950X
Een duurdere processor dan de AMD Ryzen 9 5900X is eigenlijk zelden zinvol, met één uitzondering: wanneer jouw tijd echt geld is en je enkel extreem intensieve taken uitvoert op je systeem.
De AMD Ryzen 9 5950X kost veel geld voor een processor die in de meeste gevallen niet eens voor de helft belast kan worden. Het gros van de applicaties, waaronder bijvoorbeeld Photoshop en games, weet niet het maximale uit de overdreven hoeveelheid extra cores te halen. Toch zijn er wel degelijk (vrijwel altijd zakelijke) niche-applicaties die dit wel kunnen. Als gebruiker weet je dan ongetwijfeld dat dit voor jou van toepassing is.