Heeft je oude pc moeite om Windows 11 of zelfs Windows 10 te draaien, dan kun je voor een lichter besturingssysteem kiezen als Chrome OS of Linux Mint. Hoe kun je overstappen?

Tip 01: Chromium OS

Misschien ken je die goedkope chromebooks wel uit de winkel. Op deze compacte laptops staat het besturingssysteem Chrome OS, waarbij de gebruikersomgeving voornamelijk bestaat uit webapplicaties van Google. Iets soortgelijks creëer je gemakkelijk zelf, mits je de beschikking hebt over een ‘oude’ laptop (of pc). Een systeem met een redelijke processor en 2 GB werkgeheugen is meestal al voldoende. Helaas geeft Google geen downloadlinks van Chrome OS vrij. Maar aangezien Googles besturingssysteem is gebaseerd op het opensourceproject Chromium OS, verschillen beide versies nauwelijks van elkaar. Gelukkig is Chromium OS dus wel vrij beschikbaar, en om die reden gaan we met dit besturingssysteem aan de slag. De officiële website van Chromium OS heeft echter geen kant-en-klare downloadlinks, dus je bent genoodzaakt om het installatiebestand ergens anders vandaan te plukken.

©PXimport

Tip 02: Image downloaden

Voor de installatie van Chromium OS heb je een geschikt installatiebestand nodig, oftewel een zogeheten image. Er zijn verschillende websites waar je Chromium OS vandaan kunt halen, al zijn sommige bronnen vervuild met hinderlijke advertenties. Wij hebben goede ervaringen met deze site. Wanneer je hierheen surft, zie je drie webmappen: daily, special en weekly. Het voordeel van de special-map is dat deze images voorzien zijn van diverse stuurprogramma’s, waardoor het besturingssysteem meteen al de nodige hardware accepteert. Klik achtereenvolgens op special en tweemaal op de kolom LastModified. Als het goed is, staan de meest recente images nu bovenaan. Belangrijk is dat je weet of je oude pc een 32bit- of 64bit-architectuur heeft (zie kader 32 of 64 bit?). Bij een pc met 32 bit kies je voor het bestand dat begint met Cx86OS. Heb je een pc met 64 bit, download dan het image dat begint met Cam64OS. Bewaar het bestand op je harde schijf.

©PXimport

32 of 64 bit?

©PXimport

Tip 03: Image uitpakken

Het image is ingepakt in een 7z-bestand. Om dit archief uit te pakken, heb je een geschikt programma nodig. Je gebruikt hiervoor bijvoorbeeld 7-Zip. Surf hiernaartoe om deze freeware te downloaden en voer vervolgens de installatie uit. Het uitpakken van het zojuist gedownloade 7z-bestand is eenvoudig. Klik erop met de rechtermuisknop en kies voor Z-Zip / Bestanden uitpakken. Onder Uitpakken naar kies je de gewenste locatie, bijvoorbeeld het bureaublad. Bevestig met OK. Na afloop staat er een img-bestand van ruim 8 GB voor je klaar. Dit is het image van Chromium OS.

©PXimport

Tip 04: Win32 Disk Imager

De bedoeling is dat je Chromium OS straks vanaf een usb-stick gaat opstarten, waarna je de installatie op de beoogde pc of laptop uitvoert. Maar voordat het zover is, dien je de usb-stick eerst nog te prepareren met het image van Chromium OS. Zorg ervoor dat het opslagmedium een capaciteit heeft van minimaal 16 GB. Steek de geheugenstick in de computer en houd er rekening mee dat alle opgeslagen gegevens worden gewist. Voor de preparatie van de usb-stick doe je een beroep op het programma Win32 Disk Imager. Surf hiernaartoe en klik op de groene knop Download om dit hulpprogramma binnen te halen. Na de installatie selecteer je in het hoofdvenster onder ImageBestand het img-bestand van Chromium OS. Controleer onder Doelapparaat zorgvuldig of de schijfletter van de usb-stick is geselecteerd. Klik als laatste op Schrijven / Yes en wacht geduldig af.

©PXimport

CloudReady

©PXimport

Tip 05: Chromium OS laden

Het is nu tijd om met je oude laptop of pc aan de slag te gaan, want je gaat de installatiewizard van Chromium OS opstarten. Prik de usb-stick in de behuizing en start het systeem op. Druk tijdens de opstartfase op een sneltoets om het systeemmenu (het bios) van de computer te openen. Vaak is dat F2 of Delete. Navigeer naar de opstartinstellingen (bootmenu) en kies de usb-stick als eerste opstartschijf. Vervolgens herstart je de machine, waarna na even wachten het Chromium-logo in beeld verschijnt. Na enkele seconden daarna verschijnt er een Engelstalig welkomstvenster in beeld.

©PXimport

Tip 06: Basisinstellingen

Voordat je Chromium OS definitief installeert, wijzig je eerst enkele basisinstellingen. Klik linksonder op English (United States) en kies achter Language voor Dutch. Verander desgewenst de toetsenbordindeling en bevestig met OK. Via Toegankelijkheid wijzig je zo nodig nog specifieke opties. Zo activeer je bijvoorbeeld een grote muisaanwijzer en schakel je hoog contrast in. Gebruik je een systeem met een aanraakscherm, dan is de functie Schermtoetsenbord wellicht een interessante optie. Pas eventueel nog wat instellingen aan en klik op OK. Via Aan de slag kom je terecht in de netwerkinstellingen. Wil je computer aanmelden op een wifi-netwerk? Kies voor Ander wifi-netwerk toevoegen en vul achter SSID de netwerknaam in. Weet je die niet precies, kijk dan bijvoorbeeld op je telefoon, waar je ook de netwerkgegevens kunt zien. Geef ook aan welke beveiligingsmethode je voor het draadloze netwerk gebruikt en vul het wachtwoord in. Via Verbinding maken controleer je de verbinding. Soms lukt het om vage redenen niet om verbinding te maken. Dan kun je de machine het beste via een ethernetkabel met het netwerk verbinden.

©PXimport

Tip 07: Chromium OS starten

Met Chromium OS heb je straks toegang tot allerlei Google-diensten. Om die reden is het dan ook slim om in te loggen met een Google-account. Vul op je oude computer het juiste e-mailadres in en kies voor Volgende. Typ het bijbehorende wachtwoord en open met Volgende de gebruikersomgeving van Chromium OS. Besef wel dat het besturingssysteem nog niet op de harde schijf van de pc of laptop is geïnstalleerd. Je draait Chromium OS namelijk nu in een live-omgeving vanaf de usb-stick. Klik op Een rondleiding volgen om uitleg over bepaalde functies te tonen. Zo bevindt de Launcher zich rechtsonder. Hiermee open je webapplicaties als Chromium (browser), Google Documenten (tekstverwerker) en Bestanden (verkenner). De meeste applicaties openen als apart tabblad in de browser. Wil je een eigen venster voor een bepaalde webapplicatie? Klik erop met de rechtermuisknop en kies voor Openen als venster. Start deze toepassing vervolgens op. Wil je instellingen wijzigen, klik dan rechtsonder op het digitale klokje en daarna op het tandwiel.

Tip 08: Installatie uitvoeren

Als je tevreden bent over Chromium OS, kun je het besturingssysteem op een opslagstation van de computer installeren. Voor een razendsnel systeem werkt een ssd het beste, al is Chromium OS ook vanaf een traditionele schijf behoorlijk rap. Bedenk goed dat Chromium OS de volledige schijf overschrijft, want een dualboot-systeem is helaas niet mogelijk. Roep nu eerst met de sneltoets Ctrl+Alt+F2 het commandovenster op. Typ root en druk op Enter. Vervolgens typ je het commando /usr/sbin/chromeos-install --dst /dev/sda, waarna je wederom bevestigt met Enter. Typ y en druk op Enter om de installatie definitief uit te voeren. Na enige tijd verschijnt er een Engelstalige melding dat je de usb-stick kunt verwijderen. Herstart de computer en wacht af totdat Chromium OS verschijnt.

©PXimport

Chromium OS updaten

Tip 09: Linux Mint

Chromium OS is een behoorlijk kaal besturingssysteem, vooral geschikt voor mensen die voornamelijk op internet surfen en e-mails ophalen via een webclient. Wil je meer op de computer kunnen doen en ook eigen programma’s kunnen installeren, dan heb je een completer besturingssysteem nodig. Voor oudere systemen is Linux Mint, vanwege de lage systeemeisen, prima geschikt. De meeste computers met 2 GB werkgeheugen kun je probleemloos met Linux Mint gebruiken. Zelfs systemen met 1 GB RAM zijn doorgaans geschikt, al is de interface dan wellicht wat trager. Om het installatiebestand te downloaden surf je hiernaartoe. Zoals je ziet, bestaan er meerdere versies van Linux Mint. Cinnamon en MATE zijn de bekendste edities, waarbij het niet zo gek veel uitmaakt welke je kiest. De stappen in dit artikel beschrijven de installatieprocedure van Cinnamon. Bepaal of je een 32bit- of 64bit-besturingssysteem wilt installeren en klik op de bijbehorende link. Er verschijnen downloadlocaties uit meerdere landen in beeld. Klik op een link en sla het iso-bestand op.

Mint boven Windows 10

Tip 10: Live-omgeving

Het iso-bestand wat je zojuist gedownload hebt, is een image van Linux Mint. Hiermee ga je de installatie uitvoeren. De voorbereidingen voor de installatie zijn identiek aan die van het eerder besproken Chromium OS (zie tip 4 en 5). Je gebruikt dus Win32 Disk Imager om het iso-image naar een usb-stick weg te schrijven. Vervolgens start je de oude computer vanaf deze usb-stick op. Je komt eerst in een Engelstalige live-omgeving van Linux Mint terecht. De gebruikersinterface is ietwat traag, maar je kunt hier wel rondkijken zonder dat je direct iets hoeft te installeren. Linksonder vind je het menu waar je toegang hebt tot diverse voorgeïnstalleerde applicaties.

©PXimport

Tip 11: Mint installeren

Besluit je Linux Mint te installeren, dubbelklik dan binnen de live-omgeving op Install Linux Mint. De installatiewizard verschijnt in beeld. Selecteer Nederlands en klik op Verder. Als je de computer wilt aanmelden op een draadloos netwerk, kies je nu de juiste instellingen. Het besturingssysteem vraagt in de volgende stap of het toestemming heeft om programmatuur van derden te installeren, zoals drivers voor videokaarten. Plaats voor deze optie een vinkje, zodat Linux Mint de hardwarecomponenten van de computer herkent. In de volgende stap geef je aan op welke schijf je deze Linux-distributie wilt installeren. Standaard staat de optie Wis schijf en installeer Linux Mint geselecteerd. Dat is een goede keuze wanneer je niets anders met de computer wilt doen. Staat er nog een (oude) versie van Windows op, dan kun je Linux Mint ook als tweede besturingssysteem installeren. Kies in dat geval voor Installeer Linux Mint naast Windows. Tijdens het opstartproces kies je in dat geval welk besturingssysteem je wilt laden. Dit noemt men een dualboot-systeem. Maak een keuze en bevestig met Installeer nu / Verder. In de resterende stappen vul je de juiste tijdzone en toetsenbordindeling in. Ook bedenk je een gebruikersnaam en wachtwoord. Kies voor Verder om de installatie definitief uit te voeren. Als laatste klik je op Nu herstarten.

©PXimport

Tip 12: Eerste begin

Nadat je computer opnieuw is opgestart, geef je het wachtwoord op dat je zojuist hebt aangemaakt. De gebruikersinterface ziet er, vergeleken met de live-omgeving, iets anders uit. Zo geeft het welkomstscherm je toegang tot nieuwe functies en documentatie, en is de voertaal nu Nederlands. Op het bureaublad tref je bovendien een persoonlijke map aan waar je documenten in kunt bewaren. Rechtsonder bevinden zich diverse systeempictogrammen waar je onder meer de netwerk- en tijdinstellingen kunt configureren. Wil je weten of er updates zijn? Ga naar Menu / Beheer / Bijwerkbeheer (updatebeheer) en klik op OK, waarna Linux Mint op zoek gaat naar updates. Klik op Bijgewerkte pakketten installeren en vul het wachtwoord in. Kies daarna voor Authentiseren en je computer is helemaal up-to-date.

Tip 13: Programmabeheer

Linux Mint heeft van zichzelf al een heleboel interessante programma’s. Zo vind je in het menu bijvoorbeeld VLC Media Player, GIMP, Firefox, Thunderbird en LibreOffice. Kortom, basistaken als filmpjes kijken, foto’s bewerken, surfen, e-mailen en tekstverwerken kun je nu al doen. Ben je nieuwsgierig wat je nog meer onder Linux Mint kunt installeren? Ga naar Menu / Beheer / Programmabeheer. Hier staan allerlei programma’s, verdeeld in diverse categorieën. Zo vind je er onder meer Skype (videobellen), Steam (gamen) en Calibre (e-books beheren). Wil je iets installeren? Klik op de programmanaam om extra details te openen. Daarna geef je via Installeren het wachtwoord op. Bevestig met Authentiseren.

©PXimport

Meer weten over Linux?

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!