Het heeft iets magisch: je verwijdert bestanden van een schijf of usb-stick, maar via datahersteltools en -technieken zijn ze toch weer boven water te halen. Hoe kan dat, verwijderde bestanden herstellen? Wat maakt het lastig en wanneer kan het niet meer? Afhankelijk van wat er is gebeurd, kun je het proberen op te lossen – gewapend met optimale tools.

Databestanden zijn niet zomaar weg wanneer je ze in je besturingssysteem op de normale manier wist, zelfs niet wanneer je de prullenbak leeghaalt of het opslagmedium opnieuw formatteert. Dat kan een meevaller zijn als je belangrijke gegevens wilt terughalen, maar het kan ook ongewild zijn. Bijvoorbeeld wanneer je een systeem aan iemand doorgeeft in de veronderstelling dat alle persoonlijke data, zoals financiële documenten, wachtwoorden, foto’s en video’s definitief verwijderd waren.

In dit artikel bekijken we welke elementen impact kunnen hebben op het herstel van verloren gewaande data en bekijken we enkele datahersteltools en -methodes.

Bestandssysteem

Het bestandssysteem bepaalt deels in welke mate gewiste bestanden nog terug te halen zijn. We beperken ons hier tot FAT/FAT32 (wat vaak gebruikt wordt voor usb-sticks) en NTFS (het meest gebruikte bestandssysteem onder Windows).

Wis je een bestand op een FAT-systeem, dan wordt de eerste letter van de bestandsnaam vervangen door een standaardsymbool. Tegelijkertijd worden alle clusternummers van dat bestand in de bestandstoewijzingstabel verwijderd, zodat deze clusters worden vrijgegeven voor de opslag van nieuwe data. Alleen het nummer van de begincluster in de bestandsmap blijft nog intact. Als dat bestand gefragmenteerd (in niet-aansluitende clusters) was opgeslagen, wordt het wel lastiger de dataclusters van dat bestand op te sporen.

Je kunt hier zelf mee experimenteren. Bewaar een groot tekstbestand op een usb-stick die je opnieuw met FAT32 hebt geformatteerd, zodat het in een aan elkaar grenzende clusterreeks wordt opgeslagen. Verwijder het bestand vervolgens en check het resultaat met een fysieke schijfeditor of een datahersteltool als Recuva. Herhaal deze procedure nadat je dit bestand met Passmark Fragger hebt gefragmenteerd en vergelijk het resultaat tot dataherstel.

Bestandsherstel bij NTFS blijkt doorgaans iets makkelijker. Windows geeft ook hier de dataclusters van het gewiste bestand vrij, maar behoudt in eerste instantie bepaalde bestandsinformatie, zoals de lijst van alle gebruikte bestandsclusters (run list). 

©PXimport

Formatteren

Je kunt data natuurlijk ook laten verdwijnen door een volume te formatteren. Dat kan bijvoorbeeld vanuit Verkenner of via de module Schijfbeheer (diskmgmt.msc). In beide gevallen klik je met rechts op het volume en kies je Formatteren. Wat er met de gegevens in de dataclusters gebeurt, hangt af van of je het vinkje bij de optie Snelformatteren wel of niet laat staan. Haal je dit weg, dan wordt elke schijfsector (inclusief alle dataclusters) met een patroon als 00h overschreven, wat dataherstel nagenoeg onmogelijk maakt (zie het kader ‘Shredden’).

Laat je het vinkje staan, dan worden de structuren van de bestandshuishouding leeggemaakt, zoals de bestandstoewijzingstabel en de rootmap, maar blijven de dataclusters intact – en dus ook de inhoud van de submappen, aangezien die zich in het datagebied bevinden.

Bij NTFS worden alleen de eerste zestien records van de MFT (Master File Table) overschreven, maar die bevatten alleen metadata over de partitie. De overige records lijken weliswaar verdwenen, omdat de lengte-indicator van de MFT opnieuw is ingesteld, maar de records blijven wel intact en vallen daarom met slimme datahersteltools te herstellen.

©PXimport

Ssd

Niet alleen het bestandssysteem en de wijze van (her)formatteren, maar ook het opslagmedium bepaalt hoe moeilijk dataherstel kan worden. Zo blijken ssd’s lastige klanten, vooral als de TRIM-functie ingeschakeld is. Waar bij klassieke harde schijven verwijderde data meteen kunnen worden overschreven door nieuwe data, moeten die bij een ssd eerst uit het geheugen worden gewist. 

Het TRIM-commando zorgt ervoor dat ongebruikte geheugenblokken al vooraf worden gewist, wanneer de schijf daar de tijd voor heeft. Dit vermijdt een wisoperatie op het moment dat er nieuwe data worden opgeslagen, maar zorgt er wel voor dat per ongeluk verwijderde data zomaar kunnen worden overschreven.

Voor de TRIM-status van een ssd open je als administrator de Opdrachtprompt en voer je dit commando uit:

fsutil behavior query disabledeletenotify

Krijg je als reactie (NTFS) DisableDeleteNotify = 0 terug, dan is TRIM ingeschakeld. Met dit commando schakel je de functie uit, weliswaar met het risico dat je ssd nu iets minder goed zal presteren:

fsutil behavior set disabledeletenotify 1

Er is nog een tweede reden waarom (professioneel) dataherstel op een ssd lastig kan zijn, met name bij een defecte ssd-controller. Sommige ssd-fabrikanten versleutelen namelijk alle data op de geheugenchips en de encryptiesleutel zit (of zat) in die controller ingebakken.

©PXimport

Shredden!

De dataclusters blijven na het (snel)formatteren en een wisoperatie nog een tijd intact. Is het juist je bedoeling dat verdwenen data daadwerkelijk niet meer te herstellen zijn, dan zit er weinig anders op dan die clusters te ‘shredden’, oftewel met pseudo-toevallige data te overschrijven. Overigens is een alternatief het opslagmedium grondig fysiek te beschadigen, maar zelfs dat is niet altijd succesvol. Tenzij je analyses door superuitgeruste laboratoria vreest (zoals bij sommige regeringsinstanties), is één overschrijving op moderne schijven normaal gesproken voldoende om succesvol dataherstel tegen te gaan. Dat kan bijvoorbeeld met de gratis tool SDelete. Voer dit commando uit:

sdelete <bestands- of mapnaam>

Of je gaat met de tool Eraser aan de slag. Hiermee kun je eventueel ook een complete schijf(partitie) shredden. Interessant is hier de optie Unused disk space bij Target Type, waarbij je op hetzelfde tabblad ook de optie Erase cluster tips kunt aanvinken. Deze optie zorgt ervoor dat ook data tussen het bestandseinde en het clustereinde worden overschreven, aangezien zich hier eveneens privacygevoelige informatie kan bevinden.

©PXimport

Hersteltools

Nu je weet hoe het werkt, kun je verwijderde bestanden proberen terug te halen met de daarvoor geschikte software. In een ander artikel gaan we dieper in op de verschillende hersteltools die er zijn. 

Een inbouw-magnetron past naadloos in je keukenontwerp, maar het is wel belangrijk dat hij goed en veilig wordt geïnstalleerd. Daar komt meer bij kijken dan simpelweg een stekker in het stopcontact steken. In dit artikel leggen we stap voor stap uit waar je allemaal op moet letten. Ook lees je wanneer je het zelf kunt doen en wanneer het slim is om een vakman in te schakelen.

Lees ook: Deze functies kun je tegenkomen op een magnetron

Een goede installatie van een inbouw-magnetron begint bij de nis: de ruimte in het keukenmeubel waarin de magnetron moet komen. Die nis heeft vaste maten, afhankelijk van het model. De hoogte is meestal 38, 45 of 60 centimeter, maar je moet ook letten op de breedte, de diepte en de dikte van de kastwanden. Zelfs de afstand tot de muur of achterwand speelt een rol. Een paar millimeter speling kan al het verschil maken tussen een goede pasvorm en een apparaat dat klemt of scheef staat. Zeker bij combi-magnetrons, die ook als oven functioneren, is er vaak meer ventilatieruimte nodig. Sommige modellen voeren warme lucht aan de voorzijde af, andere aan de achterkant of bovenkant. Heb je die ruimte niet, dan kan het apparaat zijn warmte niet kwijt en raakt het oververhit. 

Zo zit het met de stroomvoorziening

Naast een passende nis is ook de stroomvoorziening belangrijk. Vrijwel alle inbouw-magnetrons werken op een standaard geaard stopcontact, maar dat mag niet in de nis zelf zitten. De hitte en vochtigheid in die ruimte maken het ongeschikt voor elektra. Vaak wordt het stopcontact geplaatst in een aangrenzende kast of er net boven. Bij zwaardere modellen – bijvoorbeeld met oven- en grillfunctie – kan het vermogen oplopen tot 3000 watt. In dat geval is het verstandig om na te gaan of je groepenkast dit aankan of dat er een aparte groep nodig is. 

Zo verloopt de montage

Als alles klopt – de nis, de ventilatie en het stroompunt – kun je de magnetron zelf plaatsen. De meeste modellen worden geleverd met een montageset of een omlijsting waarmee je het apparaat vastzet. Dit gebeurt meestal met een paar schroeven aan de zijkant of via het front. De magnetron moet stevig zitten, zonder speling, maar ook niet te strak geklemd. Zorg dat hij waterpas staat, want anders kunnen het draaiplateau of de ovenfuncties minder goed werken. Bij een model dat op ooghoogte zit, moet je extra opletten bij het tillen en vastzetten. Die apparaten kunnen namelijk flink wat wegen. 

©Samuel Perales

Wanneer kun je een inbouw-magnetron zelf installeren?

Heb je wat kluservaring en is je keuken goed voorbereid, dan kun je de montage dus prima zelf doen. Maar als er meer nodig is dan alleen plaatsen – bijvoorbeeld het aanpassen van een keukenkast, het verplaatsen van een stopcontact of het ophangen van een zwaar model – dan is het veiliger en slimmer om een installateur in te schakelen. Die weet precies waar je op moet letten en zorgt dat alles netjes wordt afgewerkt. Zo voorkom je schade aan je keuken of het apparaat zelf.

Voor installatie doen: check de garantievoorwaarden

Wat veel consumenten niet weten, is dat fabrikanten voorwaarden stellen aan de installatie voor het behoud van de garantie. In de handleiding staat vaak dat een 'deskundige installateur' of 'erkend monteur' de installatie moet uitvoeren. In de praktijk betekent dit dat je bij schade of defecten mogelijk geen aanspraak kunt maken op fabrieksgarantie als blijkt dat het apparaat verkeerd is geplaatst. Zeker als er problemen ontstaan met de stroomvoorziening of ventilatie – denk aan kortsluiting of oververhitting – kan de fabrikant zich beroepen op onjuiste installatie. Wie het dus zelf wil doen, doet er goed aan om precies de instructies uit de handleiding te volgen en bewijs van correcte montage te bewaren. Een foto van de situatie of een installatierapport kan dan uitkomst bieden.

Zelf doen of laten doen: de keuze is aan jou

Een inbouw-magnetron installeren is geen hogere wiskunde, maar het vraagt wel om aandacht, voorbereiding en een veilige werkwijze. Zelf doen is prima als alles klopt en je handig bent, maar zodra je moet improviseren of twijfelt over de aansluiting, is een professionele installateur geen overbodige luxe. Vraag eventueel aan de winkel waar je de magnetron koopt of zij een instalaltie-service hebben of je anders kunnen doorverwijzen naar een erkend vakman. Zo weet je zeker dat je magnetron veilig werkt én dat je geen garantie misloopt bij problemen.

Bij ID.nl zijn we gek op producten met een goede prijs-kwaliteitverhouding. Daarom speurt de redactie een aantal keer per week naar zulke deals. Nu de vakantie voorbij is en het huis weer volop gebruikt wordt, kan een krachtige en handige stofzuiger veel verschil maken. Steelstofzuigers zijn populair omdat ze licht, flexibel en vaak multifunctioneel zijn. Sommige modellen kunnen zelfs dweilen of functioneren als robotstofzuiger. Wij vonden vijf steelstofzuigers die veel waar voor hun geld bieden.

eufy Clean Robotstofzuiger 3-in-1 E20

De eufy Clean E20 is een echte multitasker. Dit model werkt zowel als robotstofzuiger, steelstofzuiger én kruimeldief. Zo laat je hem zelfstandig door het huis rijden, maar pak je hem ook snel in de hand voor trap of bank. Met zijn indrukwekkende zuigkracht tot 30.000 Pa en een accuduur tot 180 minuten ben je verzekerd van een grondige schoonmaak. Het laadstation leegt bovendien automatisch het stofreservoir, waardoor je daar wekenlang geen omkijken naar hebt. Een slimme keuze voor wie gemak én veelzijdigheid zoekt.

Rowenta X-Clean 10 GZ7540

De Rowenta X-Clean 10 is ideaal voor wie stofzuigen en dweilen in één beweging wil combineren. De gemotoriseerde borstelrol pakt zowel droog vuil als natte vlekken aan. Met een gebruiksduur tot een uur kun je een complete schoonmaakronde maken zonder tussendoor op te laden. Ook fijn: de steelstofzuiger reinigt zichzelf na gebruik, zodat je weinig onderhoud hebt. Handig voor huishoudens die tijd willen besparen zonder in te leveren op resultaat.

Samsung Jet 60 Turbo (VS15A6031R1)

De Samsung Jet 60 Turbo is een lichtgewicht steelstofzuiger die vooral handig is voor kleinere huishoudens of snelle schoonmaakbeurten. Hij weegt slechts 2,5 kilo, waardoor je hem moeiteloos de trap op tilt of boven je hoofd gebruikt. Het filtersysteem vangt zelfs microscopisch kleine stofdeeltjes op, waardoor de lucht in huis veel schoner aanvoelt, ook bij allergieën. De Jet 60 levert krachtige prestaties op zowel harde vloeren als tapijt en komt met verschillende borstels voor uiteenlopende klussen.

Dyson Wash G1

De Dyson Wash G1 is geen standaard steelstofzuiger, maar een innovatieve vloerreiniger die nat en droog vuil tegelijk aanpakt. Twee roterende rollen gebruiken schoon water voor het dweilen, terwijl vuil water apart wordt opgevangen. Met een looptijd van 35 minuten maak je moeiteloos een groot oppervlak schoon. Na gebruik reinigt het apparaat zichzelf, zodat het bij volgend gebruik direct klaar is voor een nieuwe ronde. Perfect voor gezinnen met kinderen of huisdieren, waar vlekken en kruimels dagelijkse kost zijn.

Philips 3000 Series XC3031/01

De Philips 3000 Series is een praktische allrounder. Hij heeft een geïntegreerde kruimelzuiger, ideaal voor kleine klusjes zoals kruimels op tafel of zand in de auto. Het mondstuk is voorzien van ledverlichting, waardoor je stof in donkere hoekjes niet overslaat. De accu houdt het tot 60 minuten vol in Eco-modus, en de krachtige motorborstel levert ook op tapijt uitstekende prestaties. Een degelijke keuze voor wie op zoek is naar een betrouwbare steelstofzuiger zonder franje.