Een harde schijf is niet zomaar meteen bruikbaar voor een besturingssysteem. Je moet die namelijk ook partitioneren. Maar zo’n partitie kan weleens nukkig doen, of je wilt een schijf partitioneren. We bespreken enkele mogelijke scenario’s en probleemsituaties.

Stel, je hebt een gloednieuwe schijf gekocht om die als extra dataschijf te gebruiken. Je hebt die goed en wel aangesloten maar in de Verkenner helaas geen spoor. Dit is heel normaal, want de schijf vereist nog een voorbereiding op ‘logisch niveau’, een proces dat uit drie fasen bestaat: initialiseren, partitioneren en formatteren.

Dit merk je meteen als je het ingebouwde schijfbeheer van Windows opent. Druk op Windows+R en voer diskmgmt.msc uit. Detecteert de tool een ‘ongebruikte’ schijf, dan verschijnt automatisch het venster ‘Schijf initialiseren’. 

Of je klikt met rechts op het schijfnummer in het grafische overzicht en je kiest zelf Initialiseren. Je hebt nu de keuze tussen twee partitiestijlen: MBR (Master Boot Record) of GPT (GUID-partitietabel). Normaliter kies je hier voor GPT (zie kader ‘MBR versus GPT’).

©PXimport

Voorbereiding 2 + 3

In de grafische weergave merk je nu één groot Niet-toegewezen schijfblok op, waar Windows nog steeds niets mee kan aanvangen. Klik met rechts op dit blok en kies Nieuw eenvoudig volume. Druk op Volgende en geef aan hoeveel ruimte deze nieuwe aangekoppelde partitie oftewel logisch volume mag inpalmen. Standaard is dit de volledige schijfruimte. 

Bevestig met Volgende, wijs een vrije stationsletter toe en druk op Volgende. Je kunt via de optie Dit volume op basis van de volgende instellingen formatteren al meteen fase drie starten als je dit wenst. Bevestig met Volgende en met Voltooien. Als het goed is, is het station nu klaar voor gebruik en heeft ook de Verkenner het netjes herkend.

©PXimport

MBR versus GPT

Een schijf moet je dus eerst partitioneren, ook al wil je maar één logisch volume. De partitionering kan op twee verschillende manieren gebeuren. Vroeger was dat standaard de MBR-stijl. Op de eerste fysieke sector werd hiervoor een tabel gecreëerd die maximaal vier primaire partities kan aanduiden en het BIOS start op van de partitie die hier als actief staat gemarkeerd. 

Een van deze partities kun je weliswaar inruilen voor een zogeheten uitgebreide partitie, waarbinnen je vervolgens meerdere stations kunt creëren, maar daar kun je normaliter geen besturingssysteem op installeren. MBR kent trouwens nog een andere beperking: die kan een schijf groter dan 2,2 TB kan niet volledig benutten. Het modernere GPT kan theoretisch met zo’n 128 primaire partities overweg en ook de partitiegrootte is nagenoeg onbeperkt.

©PXimport

Van GPT naar MBR

We kunnen ons wel situaties indenken waarin je de partitiestijl van een schijf wilt aanpassen. Je hebt bijvoorbeeld MBR gekozen op een schijf groter dan 2,2 TB of je wilt Windows 64-bit installeren op een UEFI-systeem. Of je hebt meer dan vier primaire partities nodig omdat je nog andere besturingssystemen op je systeem wilt. Of je wilt Windows 10 rechtstreeks naar Windows 11 updaten en dat blijkt niet te lukken.

Zolang je geen logische volumes op die schijf hebt gecreëerd, is de conversie naar GPT een pijnloos proces. Open Schijfbeheer, rechtsklik op het schijfnummer in het grafische overzicht en kies Converteren naar GPT-schijf. Overigens, had je per abuis GPT gekozen en wil je toch MBR, dan tref je hier de optie Converteren naar MBR-schijf aan.

Heb je wel volumes maar hebben de daar opgeslagen data geen belang, dan kun je die desnoods eerst een voor een verwijderen. Klik met rechts op zo’n volume en kies Volume verwijderen / Ja. Zodra de schijf uitsluitend één Niet-toegewezen blok bevat kun je de partitiestijl alsnog aanpassen.

©PXimport

Stijl wijzigen

Maar wat als je volumes niet zomaar wilt verwijderen? Gaat het om pure datavolumes dan kun je overwegen alle bestanden eerst te back-uppen om die naderhand weer terug te zetten. Dit is omslachtig en dan ben je makkelijker af met een partitiebeheerder die zo’n conversie in principe zonder dataverlies kan uitvoeren, zoals Active@ Partition Manager of Minitool Partition Manager. In principe dus, maar we raden je veiligheidshalve aan toch eerst een volledige back-up te nemen (zie kader ‘Veiligheid eerst!’).

We nemen deze laatste app als voorbeeld, temeer omdat we die elders in dit artikel nog gebruiken. Selecteer tijdens de installatie eventueel Continue installing free edition en verwijder het vinkje bij MiniTool ShadowMaker Free en Participate in […]. Duikt na de installatie een pop-upvenster op, plaats dan een vinkje bij Do not show this message again en sluit het venster af.

Start de app op, klik met rechts op betreffende schijf en kies Convert MBR Disk to GPT Disk (of omgekeerd). De gevraagde actie wordt aan de takenlijst toegevoegd, linksonder bij Operations Pending, en deze zet zich door na je bevestiging met Apply / Yes.

©PXimport

Oud wordt nieuw

Je hebt wellicht niet zomaar een nieuwe schijf bij de hand om na te gaan hoe Windows reageert als je zo’n schijf met je systeem verbindt. Heb je nog een oude (interne of externe) schijf liggen waarvan je de data niet langer nodig hebt, dan kun je die geforceerd als een ‘ongebruikte’ schijf laten doorgaan. De truc die we hier voorstellen hebben we trouwens ook al enkele keren kunnen gebruiken wanneer Windows zich op een gebruikte schijf weigerde te laten installeren.

Download de tool HxD. Rechtsklik op de geïnstalleerde app en kies Als administrator uitvoeren. Ga naar het menu Extra’s en kies Open schijf. Bij Fysieke schijven selecteer je de juiste schijf; vergis je hier niet. Verwijder het vinkje bij Open als alleen-lezen. Klik op Sluiten en op OK. Selecteer met de muis de eerste twee fysieke sectoren, sector 0 en sector 1. Ga naar Bewerken, kies Vul selectie, laat Hex-waarden op 00 staan en druk op Sluiten. Open het menu Bestand, kies Opslaan en bevestig met Ja. Nogmaals, vergewis je er eerst van dat je de juiste schijf te pakken hebt!

Overigens kun je met deze tool ook het resultaat van een verse partitionering en formattering bekijken. Veiligheidshalve laat je dan wel het vinkje staan bij Open als alleen-lezen.

©PXimport

Verkleinen

Een (eerste) partitie creëren, koppelen en formatteren is niet eens zo moeilijk. Maar wat als je na verloop van tijd nog een partitie wilt toevoegen, zoals een extra datapartitie naast je Windows-partitie?

Zo’n opdeling kan namelijk zinvol zijn. Het maakt het bijvoorbeeld makkelijker om Windows te herinstalleren zonder je datapartitie in gevaar te brengen en je kunt je data of systeem makkelijker afzonderlijk back-uppen. Anderzijds loop je sneller het risico dat een van deze partities sneller volloopt. Dit is een overweging die je zelf moet maken.

Als het wat meezit kun je zo’n operatie met het Schijfbeheer van Windows uitvoeren. Het komt erop aan de nodige ruimte van je bestaande partitie af te snoepen. Klik met rechts op het bestaande volume en kies Partitie verkleinen. Vul een geschikte waarde in bij Geef op met hoeveel MB de partitie moet worden verkleind en bevestig met Verkleinen. Als het goed is, verschijnt er rechts van de verkleinde partitie nu een blok Niet-toegewezen ruimte en kun je hierin op de gebruikelijke een of meer volumes creëren.

©PXimport

Schalen/verplaatsen

Het kan helaas gebeuren dat de tool klaagt over te weinig vrije schijfruimte binnen de bestaande partitie, ook al lijkt er voldoende plaats beschikbaar. Daar zitten vermoedelijk een aantal niet-verplaatsbare systeembestanden voor iets tussen, zoals wisselbestanden of systeemherstelpunten. Je kunt deze functies wel tijdelijk uitschakelen of de bestanden verplaatsen maar dit is vrij bewerkelijk.

Een betere oplossing is dan MiniTool Partition Wizard. Immers, die herstart desnoods het besturingssysteem om de systeembestanden te deblokkeren. Je kiest hier dan Move/Resize Partition en je verplaatst een van beide pijlknoppen naar binnen; in principe kun je ook beide wat naar binnen verschuiven. Je kunt de verkleinde partitie tevens met de muis verslepen zodat er extra ruimte voor of achter de partitie vrijkomt als je dit wenst. 

Let wel, zulke ingrepen lukken normaliter niet bij ‘gevoelige’ partities, zoals bij de EFI-systeempartitie, tenzij je eerst het vinkje verwijdert bij Using Enhanced Data Protecting Mode. We raden je echter ten stelligste af hier gebruik van te maken wegens te risicovol. Zoals gebruikelijk bij deze tool belandt de gevraagde operatie eerst in Operations Pending en zet deze zich pas door na je bevestiging met Apply. Met Undo verwijder je de geplande ingreep.

©PXimport

Veiligheid eerst!

Iets wijzigen aan de partitionering van een schijf is altijd delicaat. De kleinste misstap kan je met een ontoegankelijke schijf of een onopstartbaar systeem opzadelen. Je maakt dus best vooraf back-ups. Daar bestaan verschillende gratis tools voor, waaronder het gebruiksvriendelijke Easeus Todo Backup Free 2022. Hiermee kun je zowel mappen, partities als complete schijven back-uppen. 

Klik op Select backup contents en kies File of Disk. We gaan even van deze laatste optie uit. Je kunt nu een schijf of een of meer partities selecteren, waarna je een geschikte doellocatie aanduidt. Via Options kun je onder meer Encryption en eventueel een Backup Scheme instellen. Let wel, bij Disk/Volumse Settings laat je de optie Sector by sector backup best ongeselecteerd, tenzij je bewust lege dataclusters (met mogelijk gewiste bestanden) mee wilt kopiëren. 

Met Backup Now start je de procedure en via Browse to Recover kun je data terugzetten. Handig om weten, via Tools / Mount/Unmount kun je door de inhoud van een back-up bladeren voor selectief herstel en via Tools / Create Emergency Disk maak je een opstartbaar herstelmedium aan, ingeval Windows niet meer doorstart.

©PXimport

Gespreid uitbreiden

Het omgekeerde kan natuurlijk ook gebeuren: je wilt partitie A uitbreiden ten koste van de capaciteit van volume B, dat zich onmiddellijk rechts van A situeert. Dat is lastiger dan het lijkt. Immers, zodra je met Schijfbeheer volume B verkleint komt vrije ruimte rechts van dit volume beschikbaar en als je vervolgens de opdracht geeft deze vrijgekomen ruimte aan volume A te koppelen meldt Schijfbeheer je dat de betreffende schijf in een zogeheten ‘dynamische’ schijf zal worden omgezet – voor zover dit al mogelijk blijkt. Je moet wel weten dat je dan niet langer een besturingssysteem vanaf een van deze partities kunt opstarten.

Een eleganter oplossing is dan opnieuw een app als MiniTool Partition Wizard. Die kan namelijk wel volume A aan een niet-aangesloten blok met vrije ruimte koppelen. Op de achtergrond wordt volume B dan wel eerst naar rechts verplaatst zodat de vrije ruimte alsnog meteen achter volume A terechtkomt en een samensmelting mogelijk wordt. 

Rechtsklik op het betreffende volume en kies Extend. In het uitklapmenu bij Take Free Space From selecteer je dan de Unallocated ruimte en bepaal je met de schuifknop hoeveel ruimte je hiervan wilt inpalmen.

©PXimport

Extra manipulaties

Er zijn natuurlijk nog andere operaties die je op partities uit kunt voeren. Je wilt bijvoorbeeld van één partitie twee partities maken. In Schijfbeheer kan dit door die eerst te verkleinen en van de vrijgekomen ruimte maak je vervolgens een nieuwe partitie. 

In MiniTool Partition Wizard kan dit voor de gebruiker in één beweging, via de optie Split. Ook het ‘omgekeerde’ is mogelijk: je wilt twee verschillende partities toch liever samensmelten. Met Schijfbeheer kan dit niet zomaar, maar wel met MiniTool Partition Wizard, althans wanneer het om twee aaneensluitende partities gaat. Rechtsklik op de eerste partitie, kies Merge, druk op Next en selecteer de daaropvolgende partitie.

Gaat het om niet-aaneensluitende partities dan zit er weinig anders op dan eerst de data van de tussenliggende partitie ergens veilig te stellen waarna je die verwijdert en de tweede partitie naar voren plaatst, tot tegen de eerste partitie. Vervolgens kun je beide partitie samensmelten, van de vrijgekomen ruimte weer een partitie maken en je back-up hierop terugplaatsen. Een bewerkelijke operatie dus.

Een partitie tijdelijk verbergen (voor applicaties als de Verkenner) is eveneens mogelijk. Het volstaat de toegekende stationsletter te verwijderen en die naderhand weer toe te kennen. Dat kan vanuit Schijfbeheer (Stationsletter en paden wijzigen) maar uiteraard ook vanuit MiniTool Partition Wizard (Hide Partition / Unhide partition). Let wel: de tijdelijke verwijdering van een stationsletter geeft mogelijk problemen met toegekende snelkoppelingen.

©PXimport

Herstellen

De data van een partitie of een complete schijf onherroepelijk verwijderen zodat in principe geen dataherstel meer mogelijk is heb je zo voor elkaar met MiniTool Partition Wizard. Dit kan handig zijn wanneer je de schijf aan iemand wilt doorgeven of verkopen.

Rechtsklik op het item en kies Wipe Partition of Wipe Disk. De snelle standaardoptie Fill Sectors with Zero volstaat.

Maar wat als je per ongeluk een partitie hebt verwijderd of geherformatteerd? Dan is er nog kans op (data)herstel, zolang je gegevens in het eigenlijke datagebied niet zijn overschreven. Wat MiniTool Partition Wizard betreft is dit helaas alleen mogelijk met de Pro-versie (vanaf circa 59 euro): druk op de knop Partition Recovery, selecteer een schijf, geef aan welke gebied je op potentiële data wilt laten scannen en volg de verdere instructies.

Je kunt het ook proberen met het gratis Lazesoft Recovery Suite Home. Klik op Data Recovery, kies Unformat en selecteer het betreffende station. Druk op Next, kies (initieel) Automatic drive recovery en bevestig met Start Search. Open Lost File Results en duid de extensies aan van de bestanden die je wilt herstellen. Met wat geluk duiken die vervolgens in het rechterpaneel op. Lukt het niet met de optie Unformat, dan kun je het nog proberen met Deep Scan.

©PXimport

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!

Bij ID.nl zijn we gek op producten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt of die zijn voorzien van bijzondere eigenschappen. Met een robotstofzuiger wordt de vloer schoongehouden, terwijl je er niet bij hoeft te zijn. En stofzuigen is dan wel het minste dat ze kunnen, want ook dweilen is voor veel modellen geen proleem. We vonden vijf geavanceerde exemplaren.

Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01

De Philips HomeRun 7000 Series XU7100/01 is ontworpen om grote ruimtes aan te kunnen. Het apparaat heeft een stofzak van 3 liter en een werktijd tot 180 minuten in de laagste stand. In tegenstelling tot veel kleinere robots is deze HomeRun uitgerust met een stille motor; de opgave van 66 dB maakt hem relatief stil.

Er zit een dweilfunctie in zodat je de robot na het stofzuigen ook direct kunt laten dweilen. Via de app kies je voor een van de modi of plan je een schoonmaakprogramma in. De robot kan zichzelf navigeren, obstakels omzeilen en keert na gebruik terug naar het laadstation. Omdat de opvangbak groot is hoef je niet vaak te legen en dankzij de Li‑ion‑accu is hij geschikt voor grotere woningen. Het apparaat is van recente datum en daarom nog volop verkrijgbaar.

Dreame L10s Pro Ultra Heat

Deze robot combineert een groot stofreservoir van 3,2 liter met een lange werktijd van ongeveer 220 minuten. Dankzij de geïntegreerde dweilfunctie verwijdert hij niet alleen stof maar kan hij ook nat reinigen. De L10s Pro Ultra Heat gebruikt een zak in het basisstation, waardoor je het reservoir minder vaak hoeft te legen.

De Dreame is voorzien van een Li‑ion‑batterij aanwezig en de robot keert automatisch terug naar het station voor opladen en legen. De sensortechnologie helpt bij het vermijden van obstakels en het nauwkeurig schoonmaken van zowel harde vloeren als tapijt. Dankzij de meegeleverde app stuur je de schoonmaak aan, stel je no‑go‑zones in of plan je een dweilrondje.

Philips HomeRun 3000 Series Aqua XU3100/01

Deze Philips‑robot is bedoeld voor wie minder vaak handmatig wil schoonmaken. Hij beschikt over een gecombineerde stofzuig‑ en dweilfunctie en kan zichzelf legen via het automatische station. Met een gebruiksduur tot 200 minuten in de laagste stand en een geluidsniveau van 66 dB kan hij urenlang zijn werk doen zonder al te veel herrie. De stofcontainer van 35 cl is kleiner dan bij de HomeRun 7000, maar door het automatische leegmechanisme is dat geen probleem.

Je bedient het apparaat via de app en kunt daar zowel een schema programmeren als zones instellen. De Aqua XU3100/01 is een model uit de recente 3000‑serie en doordat hij een mop‑pad heeft kan hij zowel droog als nat reinigen, wat handig is voor harde vloeren zoals tegels en laminaat.

iRobot Roomba Combo j9+

De Roomba Combo j9+ is een model dat je vloeren zowel kan stofzuigen als dweilen. De Combo j9 beschikt over een opvangbak van 31 cl en hij kan zelf zijn inhoud legen in het automatische basisstation dat bij de set hoort. De Li‑ion‑accu zorgt voor een lange gebruiksduur en de robot maakt een routeplanning zodat elke ruimte efficiënt wordt schoongemaakt.

Via de app kun je zones instellen waar de robot niet mag komen en het dweilelement in‑ of uitschakelen. In de basis maakt de Combo j9+ zelfstandig een kaart van je woning en keert terug naar het station wanneer de accu moet opladen of de stofcontainer vol is. De robot is bedoeld voor huishoudens die gemak belangrijk vinden en biedt naast stofzuigen ook een dweilfunctie voor hardere vloeren.

MOVA Tech P50 Ultra

De MOVA Tech P50 Ultra is een forse robotstofzuiger met een basisstation. Het apparaat heeft een stofreservoir van 30 cl en wordt geleverd met een basisstation waarin je het stof eenvoudig kunt verwijderen. De robot produceert een geluidsniveau van 74 dB, iets hoger dan de Philips‑modellen, en weegt inclusief station ruim 13 kg.

Hij kan uiteraard ook automatisch terugkeren naar het station om op te laden of te legen. In de specificaties staat dat de MOVA is voorzien van een Li‑ion‑batterij en dat hij zowel kan stofzuigen als dweilen. De meegeleverde app maakt het mogelijk om routes in te stellen en zones te blokkeren. Met een vermogen van 700 W is hij krachtig genoeg voor tapijten en harde vloeren. Het is geschikt voor mensen die een uitgebreid station met automatische functies willen.