Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste freeware van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Nexusfile - Beter bestandsbeheer

Geschikt voor: Windows 11

Al sinds het DOS-tijdperk blijkt dat ervaren pc-gebruikers het liefst hun bestanden beheren in een weergave waarin ze twee mappen kunnen vergelijken. Dat verklaart ook waarom de oorspronkelijke software waarin dit idee werd toegepast (Norton Commander) een enorm aantal varianten kreeg, waarvan vele gratis. 

Gek genoeg heeft Microsoft er nooit brood in gezien dit principe over te nemen, zodat we na bijna dertig jaar Windows nog altijd handmatig twee verkenner-vensters moeten openen.

Onder de vele verkenner-alternatieven die wél twee vensters naast elkaar bieden, komt Nexusfile het dichtst in de buurt van het oorspronkelijke product van Norton. Dat komt deels door het gebruik van eigen sneltoetsen (die onder in het scherm worden weergegeven) maar toch vooral door het kleurenschema dat sterk herinnert aan het aloude DOS-tijdperk. 

Dat kleurenschema kun je overigens gemakkelijk aanpassen, dus wil je liever de witte achtergrond van Verkenner, dan is dat snel geregeld. De gebruikte kleuren dienen voor het snel herkennen van allerlei soorten bestanden en je kunt er je eigen favorieten aan toevoegen. Nexusfile biedt alle gebruikelijke beheermogelijkheden inclusief het uitpakken van bestanden.

©PXimport

Daz Studio - Gratis 3D-programma

Geschikt voor: Windows 11

De animators van Pixar zijn een voorbeeld voor iedereen die geïnteresseerd is in 3D-animatie. Of het nu gaat om stukken speelgoed of een roestig robotje, elk van hun karakters weten ze iets menselijks en levensechts te geven. Natuurlijk komt er heel wat kijken bij het maken van zo’n film en er wordt door een enorm team aan gewerkt. Toch kun je ook in je eentje thuis mooie (korte) filmpjes maken als je maar over een stevige pc en de juiste software beschikt.

Er zijn meerdere goede gratis 3D-programma’s beschikbaar, maar vrijwel altijd moet je daarin zelf de modellen ontwerpen die je in je animatie wilt gebruiken. Helaas is dat ook meteen verreweg het moeilijkste en tijdrovendste aspect van het hele proces. Een aantrekkelijke manier om snel aan de slag te kunnen, biedt Daz Studio. 

Dit is een zeer uitgebreid en daardoor ook vrij complex programma. Maar vele ingebouwde tutorials helpen je op weg. Bovendien begin je al met een gratis bibliotheek vol objecten. Het verdienmodel voor de makers zit in de mogelijkheid om aanvullende bibliotheken te kopen.

©PXimport

Nightcafe - Ideeën onder woorden met AI

Geschikt voor: Elk systeem

Je kunt oefenen wat je wilt, maar als je het talent of de vaardigheid mist om een overtuigende tekening of schilderij te maken, dan zal dat niet snel veranderen. Dat wil niet zeggen dat je zonder deze kwaliteiten geen creatieve ideeën kunt hebben.

Gelukkig biedt de wereld van kunstmatige intelligentie (AI) de laatste paar jaar uitkomst, simpelweg door je ideeën onder woorden te brengen. Dit relatief nieuwe verschijnsel staat bekend als ‘text to image’. Daarnaast biedt AI al wat langer de mogelijkheid om de visuele stijl van bijvoorbeeld een beroemd schilderij over te dragen op een zelfgemaakte foto. Dit verschijnsel heet ‘style transfer’ en kun je zien als een zeer geavanceerd soort fotofilter.

Om dit soort dingen op je eigen pc te doen, is krachtige hardware vereist, maar gelukkig voor de liefhebbers komen er steeds meer online aanbieders die de benodigde rekenkracht beschikbaar stellen. Een van de betere is Nightcafe. Hier vind je beide varianten. Plaatjes maken kost credits, maar je krijgt er dagelijks een aantal gratis en je kunt er meer verzamelen als anderen je werk mooi vinden.

©PXimport

Waveshop - Eenvoudig audio bewerken

Geschikt voor: Windows 11

Wanneer je oude LP's digitaliseren wilt en daarbij de kwaliteit wilt verbeteren (denk aan het verwijderen van ruis en tikken), dan heb je een geavanceerde audiobewerker nodig. Dat geldt ook wanneer je op je geluidsbestand allerlei effecten wilt loslaten, zoals het toevoegen van galm of achteruit afspelen. In zulke gevallen is het onvolprezen Audacity een goede keus. 

Dat is echter een complex programma waarop je flink moet studeren om er alles uit te halen. Heb je alleen de behoefte aan wat eenvoudige bewerkingen, dan ben je niet gebaat bij al die functies en heb je meer aan een sober en eenvoudig product. Waveshop is zo’n programma.

Met Waveshop kun je allerlei bekende en minder bekende bestandsformaten openen. Deze kun je vervolgens normaliseren, fade-out toevoegen, knippen en plakken. Dat laatste probeert het programma zoveel mogelijk te doen zonder het bestand opnieuw te coderen.

In de bundel vind je ook wat plug-ins met bijvoorbeeld band-pass filters. Besluit je toch meer de diepte in te willen, dan vind je op dezelfde site een aanzienlijk grotere collectie in de vorm van de LADSPA-plugins.

©PXimport

Madrigal's Simulators  - Computerhistorie 

Geschikt voor: Windows 11

Alhoewel we op deze plek normaliter geen aandacht besteden aan games, moeten we toch een uitzondering maken voor Madrigal’s Simulators, omdat dit leuks om een heel andere reden interessant is.

Het is dit jaar vijftig jaar geleden dat de wereld kennismaakte met de eerste computergame voor het grote publiek. Dat spel heette Pong en moest een abstract soort tenniswedstrijd voorstellen. Dat sobere begin ontketende echter een revolutie. Binnen enkele jaren volgde de eerste console van Atari die je op je tv aansloot en waarop je games in kleur kon spelen die er al een stuk geavanceerder uitzagen.

Tegelijk met de gamerevolutie zagen we de opkomst van rekenmachines en digitale horloges die hun informatie toonden op kleine lcd-schermpjes. In de jaren tachtig kwamen die twee ontwikkelingen samen in de vorm van de eerste portable games: kleine apparaatjes waarop je één of hooguit enkele spelletjes kon doen. En dat brengt ons bij Madrigal. Hierin vind je exacte replica’s van tientallen van dit soort apparaatjes en daarmee krijg je dan ook een mooi stukje computerhistorie in handen.

©PXimport

ImageMagick - Veel afbeeldingen tegelijk bewerken

Geschikt voor: Windows 11, macOS, Linux, iOS

Wanneer we software in categorieën verdelen, dan vormen games verreweg de grootste als het gaat om het aantal beschikbare titels. Kijken we alleen naar ‘serieuze’ programma’s, dan heeft de categorie fotobewerkers een straatlengte voorsprong. Een unieke plaats in dit enorme aanbod wordt ingenomen door ImageMagick.

Waar alle andere fotobewerkers je de mogelijkheid bieden om bewerkingen toe te passen op een afbeelding die je voor je op het scherm ziet, maakt ImageMagick gebruik van een command line interface. Dat wil zeggen dat je een opdrachtprompt moet openen en ouderwets een commando moet intypen. Dat klinkt als een enorme achteruitgang en voor bepaalde taken is het dat ook. 

Er zijn echter ook heel wat klussen die je met een gewone fotobewerker lang niet zo snel en makkelijk doet. Zo kun je met ImageMagick razendsnel enorme hoeveelheden afbeeldingen in één keer converteren, verkleinen, roteren, samenvoegen tot gif-animatie enzovoort.

Naast dit soort alledaagse klussen biedt het programma volop filters die je op heel veel foto’s tegelijk los kunt laten en zijn er allerlei functies om onderdelen uit afbeeldingen te herkennen en te isoleren.

©PXimport

Password Encryptor 2.0 - Veilig wachtwoorden bewaren

Geschikt voor: Windows 11

We gebruiken allerlei diensten op internet waarvoor een account vereist is. Een van de basisregels voor veilig pc-gebruik is dat je voor elke site een ander wachtwoord kiest. Dat kiezen is voor de meesten een koud kunstje, maar het onthouden van al die inloggegevens is natuurlijk al snel ondoenlijk. Daarom maken veel mensen gebruik van het ingebouwde wachtwoordbeheer van de browser of een speciale wachtwoordmanager. 

Veel van dit soort producten slaan gegevens versleuteld op in de cloud, zodat je er vanaf meerdere apparaten bij kunt. Niet iedereen vindt dat echter een prettig idee. En zelfs als wachtwoorden alleen lokaal worden opgeslagen, dan heb je niet echt zicht op hoe dat gebeurt en hoe ze versleuteld worden.

Voor wie alles in eigen hand wil houden én beschikt over Excel is er Password Encryptor 2.0. Dit is een werkblad waarin je gegevens voor al je accounts kunt invoeren. Vervolgens voeg je één enkel sterk wachtwoord en een pincode toe. De gegevens worden dan versleuteld en open je het werkblad opnieuw dan zie je ze pas als je wachtwoord en pincode invult.

©PXimport

Duolingo: Talen leren

Geschikt voor: Elk systeem, iOS, Android

Veel mensen hebben op de middelbare school wel één of meer vreemde talen geleerd, maar het aanbod daarin beperkte zich doorgaans tot Frans, Duits en Engels. Bovendien gaat veel van die kennis verloren wanneer je die niet regelmatig kunt toepassen. Wil je deze talen een beetje bijhouden, dan is Duolingo een goede oplossing. Je kunt deze dienst gebruiken via de website of in de vorm van een iOS- of Android-app.

Beheers je alleen Nederlands, dan kun je van daaruit kiezen voor het leren (of opkrikken) van bovengenoemde talen. Begin je een cursus, dan zal Duolingo naar goed educatief gebruik een begintoets afnemen om een inschatting te maken van de kennis die je al hebt. Daardoor kan iedereen instappen op een geschikt niveau.

Heb je een goede beheersing van het Engels, dan kun je nog veel meer kanten op want het aanbod in Engelstalige cursussen is vele malen groter. Daarin kun je je ook wagen aan bijvoorbeeld Spaans, Chinees, Italiaans, Russisch, Arabisch, Turks, Zweeds, Latijn, het ooit zo populaire Esperanto en zelfs Klingon, al zul je dat laatste zelden op vakantie nodig hebben.

©PXimport

Free Sounds Library - Gratis geluidseffect

Geschikt voor: Elk systeem

Dat bij veel van de spectaculaire dingen die je in films ziet, heel wat trucage komt kijken, is voor niemand een geheim. Veel van wat je ziet, is simpelweg nep, maar daarom niet minder onderhoudend. Wat minder mensen zich realiseren, is dat ook wat je hoort vaak achteraf pas wordt toegevoegd. Het klassieke voorbeeld is de vuistslag. Uiteraard gaan acteurs elkaar niet dusdanig te lijf dat dat een hoorbare knal oplevert. Dus mept ergens in een studio iemand op een biefstuk voor een lekker vlezig geluid. 

Behalve dat sommige geluiden live niet goed te produceren zijn, hebben filmmakers ook te maken met hinderlijk achtergrondgeluid (sirenes, overvliegende vliegtuigen) – nog een reden om pas achteraf geluid toe te voegen.

Als hobbyfilmer heb je natuurlijk zelden de luxe van een studio om je eigen geluiden te produceren. Gelukkig hebben we internet. Op de site van de Free Sounds Library vind je een heel aardige collectie met allerlei geluidsfragmenten die je in je eigen videoproducties kunt gebruiken. Deze zijn verdeeld in rubrieken, zoals omgevingsgeluid, dieren, auto’s en meer.

©PXimport

WinPrefetchView - Wat er wordt voorgeladen

Geschikt voor: Windows 11

Windows heeft een intelligent systeem aan boord dat oorspronkelijk bekendstond onder de naam Prefetch en later werd omgedoopt tot SuperFetch. Dit systeem analyseert welke toepassingen je regelmatig gebruikt en laadt bij het opstarten alvast bepaalde componenten daarvan in het geheugen, zodat deze toepassingen sneller kunnen starten.

Toegang tot het geheugen is uiteraard aanmerkelijk sneller dan toegang tot een traditionele harde schijf en dus is het voordeel duidelijk. Werk je met één of meer ssd’s, dan zal de winst een stuk geringer zijn en sommige mensen zetten de service daarom helemaal uit. Dat is echter alleen zinvol als je merkt dat het proces veel beslag op je systeem legt. In Taakbeheer kun je hier enig inzicht in krijgen, maar uitgebreider is de informatie die je vindt in WinPrefetchView. 

Deze kleine toepassing geeft je een duidelijk overzicht van alles wat Windows in de Prefetch-map heeft verzameld en welke componenten daarvan worden voorgeladen bij het opstarten. Digitale speurneuzen gebruiken deze informatie ook om te achterhalen welke programma’s iemand heeft gedraaid. Vergeet bij het downloaden niet om het losse Nederlandse taalbestand mee te nemen (winprefetchview_dutch.zip).

©PXimport

Smart Comic Reader - Strips lezen

Geschikt voor: iOS

Een strook heet in het Engels een strip en dat verklaart ook waarom dat de naam is die wij aan getekende verhalen met losse plaatjes geven. Je zou dan ook denken dat dit soort lectuur in het Engels dezelfde naam heeft, maar daar heet het ‘comic’, ook als de verhalen uiterst luguber en verre van komisch zijn.

Wie een liefhebber is van het stripgenre heeft een probleempje als het gaat om digitaal lezen; de gemiddelde e-reader is namelijk niet geschikt voor dit soort boeken. Een standaardformaat voor e-readers zoals ePub kan weliswaar plaatjes bevatten, maar strips worden doorgaans digitaal verspreid in andere formaten en zijn bovendien vaak in kleur, iets wat weinig e-readers bieden.

Ben je in het bezit van een iPad (of iPhone, maar da’s wel wat klein), dan kun je terecht bij Smart Comic Reader. Deze app kan behalve met pdf ook uit de voeten met de voor strips populaire formaten cbr en cbz en lijnt ze automatisch uit, wat handig is omdat stripalbums niet zelden afwijkende afmetingen hebben. De app leest bovendien bestanden uit iCloud. 

©PXimport

Jukebox - Muziek met AI

Geschikt voor: Elk systeem

Er wordt al jaren geëxperimenteerd met mogelijkheden om computers zelf muziek te laten maken. David Cope slaagde er in de jaren tachtig in om ze geloofwaardige composities te laten schrijven in de stijl van allerlei componisten door hun werk in formules te vangen. Inmiddels zien we echter steeds meer toepassingen die kunstmatige intelligentie gebruiken en die gaan veel verder. Het nieuwste hoogstandje op dit gebied is toch wel Jukebox van OpenAI.

Voor de Jukebox hebben de makers een miljoen nummers van allerlei artiesten door AI laten verwerken om de intelligentie te leren wat de kenmerken van veel muzieksoorten zijn. Eenmaal getraind, kan deze AI zelf nieuwe muziek produceren die niet alleen de stijl van de artiest nabootst, maar waarin ook de stem wordt geïmiteerd en waarvoor de AI zelf nieuwe (vaak onzinnige) teksten heeft gemaakt.

De Jukebox bevat ruim zevenduizend stukjes gegenereerde muziek om te beluisteren. De kwaliteit daarvan is laag gehouden om praktische redenen, maar je krijgt een goed idee van wat we de komende jaren kunnen verwachten: nieuwe hits van mensen die al lang niet meer leven.

©PXimport

ASCII Art Archive - ASCII-kunst 

Geschikt voor: Elk systeem

Je kunt het je nauwelijks nog voorstellen, maar er was een tijd waarin beeldschermen niet in staat waren om graphics weer te geven en waarin je ook op printers geen afbeeldingen kon afdrukken. En wat doen mensen wanneer ze tegen een beperking oplopen? Dan worden ze creatief. Zo werd in de tijd van de luid ratelende matrixprinters met hun beruchte kettingformulieren ASCII-kunst geboren.

Tegenwoordig kunnen we dankzij Unicode karakters afdrukken uit allerlei lettersystemen en vreemde talen en deze zijn bovendien nog aangevuld met allerlei symbolen. Lange tijd moesten we het echter doen met de 256 ASCII-tekens, waarvan een deel ook nog eens gereserveerd was voor speciale taken. Toch ontdekten sommigen al snel dat je door het slim plaatsen van letters en leestekens iets kon maken wat – zeker van een afstand gezien – een overtuigend plaatje vormt. 

Deze ASCII-kunst nam al snel een grote vlucht en nog altijd zijn er mensen die het maken. Het ASCII Art Archive bevat een enorme collectie van dit soort werkjes verdeeld in allerlei categorieën die je vrij kunt gebruiken.

©PXimport

Open Broadcaster Software - Voor al je livestreams

Geschikt voor: Windows 11, macOS, Linux

Bij de tv beschikt men over een batterij aan camera’s en een heel leger aan mensen om die te bedienen, de beelden ervan te mixen of te monteren, enzovoort. Wie op YouTube of een ander videoplatform actief is, heeft die luxe doorgaans niet. Toch kan ook de hobbyist zijn producties naar een hoger plan tillen en wel met OBS Studio. OBS, wat staat voor Open Broadcaster Software, biedt een platform waarmee je video uit allerlei bronnen live kunt mixen en streamen.

Bij bronnen moet je niet alleen denken aan beeld dat door een camera wordt opgenomen, maar bijvoorbeeld ook aan vooraf gemaakte video’s en diashows die je kunt instarten, beelden van een game die je aan het spelen bent, een live weergave van een website of een venster op je computer en natuurlijk ook aan de geluiden die de videobronnen produceren of die je live toevoegt via een microfoon.

Het zal duidelijk zijn dat je met zoveel mogelijkheden nauwelijks alles uit de kast kunt halen wanneer je live aan het streamen bent. Gelukkig kun je ook gewoon opnemen, bewerken en je eindproduct uploaden.

©PXimport

Gevaarlijk?

Bij sommige freeware kun je een enge waarschuwing van je beveiligingsprogramma verwachten. Laat je niet afschrikken, maar lees goed wat er aan de hand is en of je dit logisch vindt. Programma’s maken bijvoorbeeld verbinding met internet. Deze actie kan al een reactie uitlokken bij je beveiliger. Ook voor software die relatief nieuw is of wordt aangeduid als ‘zeldzaam’ kan je beveiliger een waarschuwing geven. Vertrouw je de download? Laat het programma dan uitvoeren. Voel je twijfel? Laat je download onderzoeken door www.virustotal.com, dat doen wij ook. Deze dienst controleert je programma met meer dan vijftig beveiligingsprogramma’s. Zo zie je snel of je te maken hebt met een risico, of met een overijverig beveiligingsprogramma.

©PXimport

Niet te snel klikken

We zien het helaas te vaak en het zou verboden moeten worden: installatieprocedures die extra programma’s bundelen en zomaar aanpassingen doen. Je probeert een programma uit en voor je het weet is de homepage van je browser aangepast en ben je een aantal ongewenste programma’s rijker. Deze handelswijze heet in de volksmond ‘achterbaks’, maar de nette aanduiding is ‘potentially unwanted program’ (pup). Steeds meer beveiligingsprogramma’s letten hierop als je iets probeert te installeren. Wij gebruiken Unchecky om ‘verkeerde vinkjes’ op te merken. Je kunt de extra’s ook zelf voorkomen. Download een programma bijvoorbeeld alleen via de website van de makers. Kies altijd voor de geavanceerde of aangepaste installatie. Zo kun je goed nakijken welke opties er actief zijn. Verwijder de vinkjes bij aanpassingen/programma’s die je als ongewenst beschouwt of keur de aanpassing op een andere manier af.

©PXimport

Gourmetten is misschien wel dé nationale volkssport tijdens de feestdagen. Maar hoe leuk de avond ook is, de ochtend erna is vaak minder feestelijk. Die doordringende vetlucht die in je gordijnen, bank en kleding is getrokken, ben je liever kwijt dan rijk. Met deze tien tips – verdeeld over wat je eet en wat je doet – blijft je huis een stuk frisser!

Lees ook: Gourmetten nieuwe stijl: topfavoriet met een eigen twist

Ingrediënten & materialen

De meeste stank ontstaat niet door het gourmetstel zelf, maar door wat we erop leggen. Verbrande boter, karamelliserende suikers en spetterend vet zijn de grote boosdoeners. Met een paar slimme aanpassingen aan je boodschappenlijstje ben je de rookwolken voor.

Tip 1: Investeer in hittebestendige olie

De fout die bijna iedereen maakt: bakken in roomboter of standaard olijfolie. Deze vetten verbranden snel bij de hoge temperaturen van het gourmetten, wat zorgt voor die zware, scherpe walm. Kijk in de supermarkt eens schuin boven de olijfolie; daar vind je rijstolie of arachideolie. Deze oliesoorten hebben een veel hoger rookpunt en blijven stabiel als ze heet worden. Wil je het jezelf helemaal makkelijk maken? Koop dan een bakspray. Daarmee nevel je de pannetjes of de plaat licht in, waardoor je nooit te veel gebruikt en het vet niet onnodig staat te walmen.

Tip 2: Laat de kant-en-klare marinades staan

Die voorgemarineerde schotels uit de supermarkt zijn makkelijk, maar funest voor de luchtkwaliteit. De marinades zitten namelijk vaak vol suiker en water. Zodra dat de hete pan raakt, verbrandt de suiker en verdampt het vocht, met veel rook tot gevolg. Je kunt beter ongemarineerd vlees of vis kopen. Wil je toch smaak? Gebruik dan een dry rub (een droog kruidenmengsel) om het vlees vooraf te kruiden. Als je echt van sausjes houdt, kun je die beter koud op je bord toevoegen dan warm in het pannetje.

Tip 3: Kies voor 'droger' vlees en meer groente

Hoe meer vet er in het vlees zit, hoe meer het spettert en rookt. Hamburgers, worstjes en speklapjes zijn in feite kleine rookbommen. Kies liever voor magere opties zoals biefstuk, kipfilet, kalkoen of witvis. Daarnaast kun je de geuroverlast flink beperken door de verhouding vlees/groente om te draaien. Plakjes courgette, paprika, champignons en aubergine bakken vrijwel geurloos. Met een goede mandolineof groentesnijder maak je in een handomdraai dunne plakjes die snel gaar zijn, waardoor je minder lang hoeft te bakken.

Tip 4: Vervang die oude, bekraste pannetjes

Kijk voordat je begint eens kritisch naar je huidige gourmetstel. Zitten de pannetjes vol krassen en is de antiaanbaklaag versleten? Dan koekt je eten sneller aan, wat zorgt voor verbrandingsluchtjes die je de dag erna nog ruikt. Het is vaak helemaal niet nodig om een compleet nieuw apparaat te kopen; veel fabrikanten verkopen losse pannetjes of nieuwe bakplaten. Voor een paar tientjes bak je weer op een glad oppervlak, heb je minder olie nodig en ben je niet de hele avond bezig aangekoekte resten weg te schrapen.

Tip 5: Gebruik een gourmetstel met keramische coating

Ben je toch toe aan een heel nieuw apparaat? Let dan goed op de coating. Tegenwoordig zijn er gourmetstellen met een keramische bakplaat. Deze kunnen vaak hogere temperaturen aan zonder dat de laag beschadigt en ze zijn veel makkelijker schoon te maken.

Zo ga je de strijd aan met de luchtjes in huis

Zelfs met de beste ingrediënten ontkom je niet aan enige baklucht. Gelukkig zijn er genoeg manieren om te voorkomen dat die geur permanent blijft hangen.

Tip 6: Zet een aromadiffuser aan

Een geurkaars maskeert de lucht vaak alleen maar, waardoor je een weeïge mengeling krijgt van lavendel en hamburger. Een betere optie is een elektrische aromadiffuser (ook wel vernevelaar genoemd). Dit apparaat verspreidt via koude waterdamp een constante, frisse geur naar keuze door de kamer, zonder dat er verbranding aan te pas komt. Kies voor essentiële oliën die bekend staan om hun verfrissende werking, zoals citroengras, eucalyptus of dennen. De waterdamp helpt bovendien meteen tegen de droge lucht in huis als de verwarming hoog staat.

Tip 7: Laat de luchtreiniger draaien

Misschien heb je er al eentje staan, en anders is dit het moment: de luchtreiniger. Let er bij aanschaf op dat het apparaat een koolstoffilter heeft, want alleen HEPA is niet genoeg voor kookluchtjes. Een koolstoffilter absorbeert gassen en geuren. Zet het apparaat niet pas aan als je naar bed gaat, maar laat hem al draaien zodra het gourmetstel aangaat. Heb je een modern exemplaar met een app? Zet hem dan alvast op de hoogste stand voordat de eerste walm ontstaat.

Tip 8: Ventileer flink

Ramen openzetten klinkt logisch, maar doe het wel slim. Eén raampje op een kier doet weinig. Je hebt trek nodig. Zet aan weerszijden van de woning een raam of rooster open zodat de luchtstroom de damp direct meeneemt. Vind je het te koud worden? Zet de verwarming gerust tijdelijk wat hoger; de kosten daarvan wegen niet op tegen de stomerijkosten van je gordijnen. Plaats eventueel een simpele tafelventilator in de buurt van het gourmetstel (niet erop gericht, maar richting het open raam) om de rook een handje te helpen de juiste kant op te gaan.

Tip 9: Azijn & koffie

Het is een klassieker uit grootmoeders tijd, maar hij werkt nog steeds: azijn neutraliseert. Je kunt bakjes azijn neerzetten, maar voor het zware werk kun je na het eten beter even een pannetje water met een flinke scheut schoonmaakazijn op het fornuis koken. Laat de afzuigkap uit en laat de damp door de kamer trekken. Vind je de azijnlucht zelf te heftig? Gooi er dan wat citroenschillen, een kaneelstokje of kruidnagel bij. Zo ruikt je huis direct weer naar winterse gezelligheid in plaats van naar een snackbar. Wat ook kan, is koffie. Zet na het eten een paar schaaltjes met gemalen koffie (snelfiltermaling) in de woonkamer. De koffie neutraliseert de zware baklucht en vervangt deze door een neutraal, aards aroma. Voor een nog sterker effect kun je wat koffiebonen op een warme onderzetter leggen; door de restwarmte verspreiden ze een subtiele geur die de gourmetlucht naar de achtergrond verdrijft.

Tip 10: Maak meteen met schoon

Het is verleidelijk om na het eten uit te buiken op de bank en de ravage te laten voor wat het is. Doe het niet. Zolang het gourmetstel vet en warm in de kamer staat, blijft het geur verspreiden. Haal direct na het eten een stuk keukenrol over de plaat. Gebruik daarna een sopje van afwasmiddel en warm water om de plaat en de tafel (want ja, vetnevel komt overal) af te nemen. Geloof ons, door hier na het eten even een paar minuten tijd voor vrij te maken, bespaar je jezelf de volgende ochtend een hoop gourmetluchtfrustratie!

Er zijn weinig dingen zo gezellig als kerstverlichting. Maar laten we eerlijk zijn: elke avond achter de bank of onder de boom kruipen (🤬 naalden in je knieën) om de stekker eruit te trekken: kan dat niet handiger? Zeker wel: met een slimme stekker maak je in één klap je 'domme' lichtsnoeren slim.

Met een slimme stekker, ook wel smart plug genoemd, stuur je de kerstverlichting aan via je telefoon, stel je tijdschema's in of roep je simpelweg naar je slimme speaker dat de kerstboom aan moet. Maar waar moet je op letten bij de aanschaf en welke stekkers zijn nu echt handig voor die specifieke kerstsituatie? Wij leggen het uit.

Waar moet je op letten bij een slimme stekker voor kerst?

Niet elke slimme stekker is even geschikt voor de decembermaand. Het eerste waar je goed op moet letten is het formaat van de stekkerbehuizing. Kerstverlichting zit namelijk vaak met meerdere adapters en stekkers in één verdeeldoos. Veel oudere modellen slimme stekkers zijn vrij breed, waardoor ze onbedoeld de stopcontacten links en rechts ervan blokkeren. Zoek daarom specifiek naar een compact of smal ontwerp, zodat je geen kostbare stroompunten verliest rondom de kerstboom.

Daarnaast is de manier waarop de stekker verbinding maakt, het zogenaamde protocol, een belangrijke keuze. De meest laagdrempelige optie is een wifi-stekker. Deze werkt direct samen met je router zonder dat je extra kastjes nodig hebt, wat het ideaal maakt voor beginners. Heb je echter al slimme verlichting zoals Philips Hue of IKEA Tradfri, dan is een stekker met het Zigbee-protocol vaak slimmer. Deze stekkers vormen samen een eigen netwerkje, waardoor je wifi niet overbelast raakt als je veel lampjes ophangt. Tegenwoordig zie je ook steeds vaker 'Matter' op de verpakking staan; dit is de nieuwe standaard die garandeert dat de stekker moeiteloos samenwerkt met zowel Apple, Google als Amazon.

Vergeet ook de locatie van je verlichting niet. Wil je lampjes in de heg, aan de schutting of langs de gevel slim maken, gebruik dan nooit een binnenstekker. Voor buitengebruik is een model met een IP44-certificering nodig. Dat betekent dat de behuizing beschermd is tegen spatwater, zoals regen of opspattend water, en geschikt is voor normaal gebruik buitenshuis. Let wel op: IP44 is niet waterdicht. De stekker mag dus niet onder water liggen en ook niet langdurig in een plas staan. Een plek waar water kan blijven staan, bijvoorbeeld op de grond zonder goede afwatering, is daarom minder geschikt. Je kunt dan beter een stekker met IP65 of hoger kiezen.

Tot slot kan een slimme stekker waarbij je het energieverbruik kunt aflezen in de app (zoals de TP-Link Tapo P115)  een fijne extra optie zijn. Zeker oudere kerstverlichting kan ongemerkt veel stroom verbruiken. Een stekker die het verbruik meet, geeft je inzicht en helpt je grip te houden op de energierekening in december.

©ID.nl

Lees ook: Kerstsfeer in huis? Dit kun je allemaal met Philips Hue

Zo stel je het perfecte tijdschema in

Het grote voordeel van een slimme stekker is dat je hem één keer instelt en er vervolgens niet meer naar om hoeft te kijken. Maar wat is nu een handig schema? Wij raden aan om te werken met een schema dat gebaseerd is op jouw leefritme én de stand van de zon.

Een ideaal weekschema voor werkende mensen begint vaak 's ochtends vroeg. Stel de stekker zo in dat de kerstverlichting rond 06:30 of 07:00 uur aangaat. Er is niets fijner dan opstaan in een donker huis waar de kerstboom al gezellig staat te branden. Laat de verlichting automatisch weer uitgaan rond 09:00 uur, wanneer je naar je werk vertrekt of het daglicht fel genoeg is.

Voor de avondinstelling is de 'zonsondergang-functie' (astro-timer) de beste optie. Bijna elke app van slimme stekkers heeft deze functie. Hiermee gaan de lampjes automatisch aan zodra het buiten donker wordt, wat in december al rond 16:30 uur kan zijn. Zo kom je nooit thuis in een donker huis. Stel als eindtijd een vast moment in waarop je meestal naar bed gaat, bijvoorbeeld 23:30 uur. Zo voorkom je dat de boom de hele nacht stroom staat te verbruiken voor de kat of de inbrekers. Heb je vakantie? Gebruik dan een aangepast schema. Laat de verlichting bijvoorbeeld pas om 09:30 uur aanspringen (lekker uitslapen!), zet hem uit tussen 11:30 en 16:00 uur (wanneer je veel daglicht hebt), laat hem daarna weer aanspringen en stel in dat alles weer uitgaat wanneer jij naar bed gaat.

FAQ: Kan ik mijn kerstboom laten knipperen op Spotify-muziek?

Een veelgestelde vraag is of je met een slimme stekker je kerstverlichting kunt laten meebewegen op de maat van je favoriete kerstplaylist op Spotify. Het korte antwoord is: nee, dat is met een slimme stekker helaas niet mogelijk en zelfs af te raden.

Een slimme stekker is namelijk een mechanische schakelaar. Als je die heel snel achter elkaar aan en uit zou laten gaan om een 'disco-effect' te creëren, hoor je de stekker niet alleen constant klikken, maar zal hij door de slijtage ook binnen de kortste keren kapotgaan. Bovendien zit er vaak een kleine vertraging op het wifi-signaal, waardoor het licht nooit strak in de maat zou lopen.

Wil je toch een lichtshow op 'All I Want for Christmas is You'? Dan heb je geen slimme stekker nodig, maar slimme verlichting. Kijk hiervoor bijvoorbeeld naar de speciale kerstverlichting van het merk Twinkly of de Festavia-snoeren van Philips Hue. Deze systemen zijn digitaal en kunnen via hun app (en een koppeling met Spotify of de microfoon van je telefoon) wél vloeiend van kleur veranderen en knipperen op de beat, zonder dat er iets slijt. Gebruik de slimme stekker dus puur voor het aan- en uitzetten van je traditionele 'domme' verlichting.

Koopgids: 5 slimme stekkers voor je kerstverlichting

Philips Hue Smart Plug: voor iedereen die al slimme lampen van Philips Hue in huis heeft, is de Philips Hue Smart Plug veruit de meest logische keuze. Deze stekker integreert naadloos met je bestaande Hue Bridge en app. Het grote voordeel hiervan is dat je kerstboom direct onderdeel wordt van je lichtscènes. Als je via je slimme speaker het commando geeft om de 'Kerstsfeer' te activeren, gaat zowel je boom als je normale sfeerlicht in de juiste dimstand aan. Hij werkt via Zigbee, maar ondersteunt ook bluetooth voor directe aansturing.

Lees ook: Review Philips Hue Bridge Pro: dé bridge voor de toekomst

TP-Link Tapo P115: als je zoekt naar een betaalbare en zeer compacte oplossing, dan is de TP-Link Tapo P115 een goede kandidaat. TP-Link staat bekend om betrouwbare smarthome-producten voor een zachte prijs en dit model is zo klein ontworpen dat hij in een stekkerdoos geen andere stopcontacten blokkeert. De stekker werkt direct op je wifi-netwerk, dus je hebt geen extra hub nodig. Een prettige bijkomstigheid is dat dit kleine apparaatje ook nog eens nauwkeurig je stroomverbruik meet via de bijbehorende app.

Hombli Smart Outdoor Socket: wie lampjes wil in de voortuin of op het balkon, kan niet om de Hombli Smart Outdoor Socket heen. Hombli is een Nederlands merk dat bekendstaat om gebruiksvriendelijkheid en deze stekker is speciaal gebouwd voor buiten. Hij is robuust, heeft een IP44-classificatie en een stevig klepje dat het stopcontact beschermt tegen vocht en vuil. Via de app stel je eenvoudig in dat de buitenverlichting automatisch aangaat bij zonsondergang en weer uitgaat wanneer jij naar bed gaat.

Innr Smart Plug (SP 240): wil je wel gebruikmaken van het stabiele Zigbee-netwerk, bijvoorbeeld in combinatie met een Homey of Hue Bridge, maar vind je de originele Philips-stekker aan de prijzige kant? Dan is de Innr Smart Plug het perfecte alternatief. Innr specialiseert zich in producten die compatibel zijn met grote systemen, maar dan voor een lagere prijs. De SP 240 is slank vormgegeven en werkt in vrijwel alle gevallen vlekkeloos samen met je bestaande Zigbee-setup. Let er wel op dat deze stekker, wanneer gekoppeld via de Hue Bridge, niet zichtbaar is in Apple HomeKit.

Eve Energy: voor de Apple-gebruiker die zijn hele huis bedient via de Woning-app op de iPhone, is de Eve Energy de beste keuze. Deze robuuste stekker ondersteunt de moderne standaarden Matter en Thread. Dit zorgt ervoor dat het apparaat razendsnel reageert en het bereik van je smarthome-netwerk vergroot zonder je wifi te belasten. Handig: de app geeft uiterst gedetailleerde grafieken over je stroomverbruik en de geschatte kosten. 

©Philips