Waarom LP's digitaliseren? Alles staat toch op Spotify en andere streamingdiensten? Nou, die vlieger gaat lang niet altijd op. Zo ontbreken er bij veel artiesten specifieke (live)albums. Bovendien is het maar de vraag of bepaalde muziek voor altijd op internet beschikbaar blijft. Bewaar daarom voor de zekerheid een digitale kopie van je dierbaarste platen, en wel zo!

Veel mensen hebben op zolder nog dozen vol oude lp’s staan. Het digitaliseren van een ruime vinylcollectie kost zeeën van tijd. Je dient elke lp namelijk integraal af te spelen, waarbij je het audiospoor in een computerbestand vastlegt. Wie weet heb je muziek van sommige lp’s al op cd of digitaal op de computer, zodat je niet alles hoeft te digitaliseren. Je kunt dan een selectie maken, waarbij je alleen de inhoud van je meest dierbare en bijzondere platen op de computer bewaart.

Kwetsbaarheid vinyl

Hoe beter de staat van het vinyl, hoe beter de digitale kopie klinkt. Wacht daarom niet langer dan nodig. Lp’s raken namelijk relatief snel beschadigd. Zijn de platen op elkaar gestapeld, dan kunnen ze bovendien kromtrekken. Bij het digitaliseren van een plaat is het belangrijk dat het vinyl in goede staat is. Krassen hoor je namelijk vaak als een tik of kraakje in de opname terug. Verder kan een kromme of sterk vervuilde plaat overslaan, waarbij de naald van de platenspeler uit een groef springt. Wees daarom kritisch op welke lp’s je digitaliseert.

©PXimport

Lp’s schoonmaken

Platen trekken doorgaans veel stof aan. Bovendien zit er wellicht ook ander vuil op, zoals haartjes, (kaars)vet of nicotineresten. Leg een vervuilde lp niet op de draaitafel, want vermoedelijk hoor je dan ruis en talloze tikken terug in de uiteindelijke opname. Met de juiste hulpmiddelen krijg je een lp weer spic en span. Bevat het vinyl alleen maar stof, dan voldoet een antistatisch platenborsteltje prima. Dat kost een paar euro.

Voor hardnekkig vuil zijn er diverse gespecialiseerde platenreinigers te koop. Zo is de Knosti Disco Antistat een betaalbare oplossing. Hierbij vul je het smalle reservoir met reinigingsvloeistof, waarna je de lp hierin ronddraait. De geïntegreerde borstels verwijderen vervolgens het vuil uit de groeven. Laat de lp’s na de poetsbeurt drogen en ze klinken weer als nieuw. Het basismodel van de Knosti Disco Antistat kost ongeveer 50 euro.

Tot slot bestaan er ook motorische platenwassers, al zijn die stevig aan de prijs. Hierbij breng je een speciaal schoonmaakgoedje op een ronddraaiende plaat aan. Het ingebouwde zuigmechanisme verwijdert de vloeistof samen met al het vuil. De lp is daarna meteen speelklaar. Fabrikanten van elektrische platenwassers zijn onder meer Okki Nokki en Pro-Ject.

Welke platenspeler?

Voor het digitaliseren van lp’s kun je elke platenspeler gebruiken. Uiteraard is het wel een voorwaarde dat alles goed werkt. Een oude of versleten naald vervang je bij voorkeur voor een nieuw exemplaar. Zo voorkom je dat de groeven van een plaat beschadigd raken.

Heb je geen draaitafel (meer) in bezit? Geen probleem, want er zijn allerlei modellen in verschillende prijsklassen te koop. Sinds een aantal jaar zit de verkoop van vinyl weer in de lift. In navolging daarvan brengen fabrikanten als Pro-Ject, Rega en Denon regelmatig nieuwe platenspelers uit. Wil je tegen een bescheiden budget een kwalitatief leuke pick-up aanschaffen? Sommige gespecialiseerde (web)winkels verkopen gereviseerde platenspelers. Tot slot kun je voor een tweedehands exemplaar natuurlijk ook door de advertenties op Marktplaats grasduinen.

Platenspeler en versterker

Wil je lp’s digitaliseren, dan dien je de platenspeler met een computer te verbinden. Hiervoor bestaan verschillende mogelijkheden. We bespreken diverse scenario’s.

Een klassieke draaitafel geeft de inhoud van een lp op een zeer laag volumeniveau weer. Er is daarom altijd een versterkt signaal nodig. Dat geldt ook als je gaat opnemen. Vinylliefhebbers hebben hun platenspeler doorgaans op een (voor)versterker of receiver aangesloten, waarna de luidsprekers de muziek laten horen. Veel versterkers of receivers hebben een analoge geluidsingang, waarmee je het audiospoor naar een computer kunt doorsluizen. Je kunt deze uitgang bijvoorbeeld herkennen aan de markering ‘tape out’, ‘audio out’, ‘recorder’ of ‘rec’. Is deze uitgang niet beschikbaar? Gebruik dan de koptelefoonuitgang.

©PXimport

Via een analoge uitgang op de versterker of receiver kun je een platenspeler dus indirect met een computer verbinden. Gebruik hiervoor de blauwe 3,5mm-lijningang op de computer. Die bevindt zich meestal achter op de systeemkast. Een voorwaarde is natuurlijk wel dat de desktop in de nabije omgeving van de hifiapparatuur staat opgesteld.

Voor de verbinding heb je veelal een aparte verloopkabel nodig. Deze kabel bevat twee tulpstekkers en aan de andere zijde een 3,5mm-plug. Gelukkig vallen de kosten voor zo’n verloopkabel erg mee. Gebruik je de hoofdtelefoonuitgang? In dat geval volstaat een kabel met twee 3,5mm-stekkers. Bij een brede koptelefoonuitgang gebruik je daarnaast een 6,3/3,5mm-adapter.

©PXimport

Geen lijningang

Nagenoeg alle laptops en sommige pc’s moeten het zonder lijningang doen. Volg dan de instructies uit de paragraaf ‘Direct op pc aansluiten’ om de platenspeler via een usb-phono-voorversterker met een computer te verbinden. Wil je de platenspeler per se via de versterker of receiver op een computer aansluiten? Bij het ontbreken van een blauwe lijningang heb je een externe geluidskaart met twee tulpingangen nodig.

 Sluit hierop de versterker of receiver aan. Je koppelt deze externe geluidskaart vervolgens via usb aan een pc of laptop. Overigens hebben sommige externe geluidskaarten ook een geïntegreerde phono-voorversterker, zodat je een platenspeler rechtstreeks hierop kunt aansluiten.

©PXimport

Direct op pc aansluiten

Wil je een platenspeler zonder tussenkomst van hifiapparatuur met een computer verbinden? Wellicht heeft jouw draaitafel al een geïntegreerde voorversterker. In dat geval sluit je de platenspeler rechtstreeks op de blauwe lijningang van de computer aan. Daarnaast bestaan er pick-ups met een (vierkante) usb-uitgang. Die kun je eveneens aan een pc of laptop koppelen, mits er een vrije usb-poort voorhanden is.

Een traditionele platenspeler zonder ingebouwde voorversterker kun je niet direct op de pc aansluiten. Je hebt als tussenstation namelijk een usb-phono-voorversterker nodig. Sluit de draaitafel aan op de twee tulpingangen, waarna je dit apparaatje via usb met een computer verbindt. Usb-phono-voorversterkers zijn vanaf een paar tientjes verkrijgbaar.

Audiosoftware

Zodra de draaitafel direct of indirect met de computer is verbonden, kan de opname beginnen. Windows herkent veelal op eigen houtje usb-platenspelers en usb-phono-voorversterkers. In een enkel geval dien je een stuurprogramma handmatig te installeren. Sommige fabrikanten van bovengenoemde producten leveren opnamesoftware mee. Daarnaast bestaan er allerlei betaalde oplossingen. Een gebruiksvriendelijk programma is bijvoorbeeld Sound Forge Audio Cleaning Lab. Hiervoor betaal je via de eigen website van de ontwikkelaar 89,99 euro.

Er bestaat er onder de vlag van Audacity ook een gratis tooltje om lp’s te digitaliseren. Bovendien kun je hiermee naderhand muziek restaureren. In de resterende paragrafen van dit artikel laten we zien hoe je met behulp van Audacity lp’s digitaliseert. Download de freeware vanaf www.audacityteam.org. Er zijn versies voor Windows, macOS en Linux beschikbaar.

Windows-gebruikers kiezen achtereenvolgens voor DOWNLOAD AUDACITY, Download Audacity for Windows, Mac or Linux en Audacity Windows 64-bit Installer. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand en voer de installatie uit.

Platenspeler met opnamefunctie

Sommige platenspelers hebben van zichzelf al een opnamefunctie. Het voordeel hiervan is dat je het apparaat niet met een computer hoeft te verbinden. Prik in plaats daarvan een usb-stick of geheugenkaart in de behuizing. Leg vervolgens de naald op de lp en druk op de opnameknop. Na afloop van een liedje breek je de opname handmatig af. 

De meeste draaitafels met een opnamefunctie slaan mp3- of wav-bestanden op. Stop de usb-stick of geheugenkaart na afloop in een computer of muzieksysteem om naar de opgenomen audiobestanden te luisteren.

©PXimport

Opnamebron selecteren

Zodra je Audacity voor de eerste keer opstart, controleert het Nederlandstalige programma eerst of er updates zijn. Klik op OK. Verder verschijnt er een pop-upvenster met een uitleg over nieuwe functies. Selecteer linksonder de optie Niet meer weergeven bij het opstarten en bevestig met OK.

Met Audacity neem je het geluid afkomstig van de platenspeler rechtstreeks op. Selecteer hiervoor de juiste opnamebron. Boven in de werkbalk bevindt zich een klein microfoontje. Klik rechts van dit microfoontje op het uitklapmenu en selecteer de gewenste opnamebron. 

Dat is bijvoorbeeld de naam van een usb-platenspeler of usb-phono-voorversterker. Wanneer de draaitafel (indirect) op de blauwe lijningang van de computer is aangesloten, selecteer je de geluidskaart van de pc.

Opnemen in stereo

Uiteraard wil je het geluid van vinyl in stereokwaliteit vastleggen, want monogeluid is niet meer van deze tijd. Selecteer in de werkbalk daarom de optie 2 opnamekanalen (stereo). Soms gaan stereo-opnames in Audacity weleens mis. Controleer daarom of de opname-instellingen in Windows correct staan ingesteld.

Klik in Windows 10 rechtsonder in de Taakbalk met de rechtermuisknop op het pictogram met de luidspreker. Kies daarna in het contextmenu Geluiden. In Windows 11 klik je eveneens met de rechtermuisknop op het speakertje. Kies vervolgens voor Geluidsinstellingen. Scrol in het nieuwe venster helemaal omlaag en klik op Meer geluidsinstellingen.

In Windows 10 en 11 verschijnt het dialoogvenster Geluid. Ga nu naar het tabblad Opnemen, waarna je met rechts op de juiste opnamebron klikt. Via Eigenschappen en het tabblad Geavanceerd klik je onder Standaardindeling op het uitklapmenu. Controleer of de optie 2-kanaals, 16 bits, 44100 Hz (Cd-kwaliteit) is geselecteerd. Bevestig tweemaal met OK.

©PXimport

Volumeniveau optimaliseren

Het is belangrijk dat je het geluid van de lp uit de speakers van de pc of laptop hoort. Zo kun je tijdens de opname namelijk meeluisteren. Controleer bovenaan in de werkbalk of de juiste luidsprekers als uitgangsbron zijn geselecteerd. Klik indien nodig achter het speakertje op het uitklapmenu om je keuze te wijzigen.

Het volumeniveau van de ingangsbron is tijdens de opname een essentiële factor. Neemt Audacity het geluid namelijk te luid op, dan klinkt de digitale versie vervormd. Een te zachte opname is daarentegen ook niet prettig. Maak daarom eerst een testopname. Klik in de menubalk achtereenvolgens op Beeld / Oversturing weergeven. Klik in de werkbalk vervolgens op de rode knop Opnemen en speel de lp af. Zodra de naald het vinyl raakt, hoor je geluid uit de computerspeakers. Dit is het audiospoor dat Audacity nu digitaliseert.

De bedoeling is dat de audiogolven blauw blijven. Gebruik de schuifregelaar in de werkbalk achter het microfoontje om het opnamevolume te wijzigen. Zie je (soms) rode golven? Dan is het volumeniveau van het ingangssignaal te luid. Beweeg de schuifregelaar in dat geval iets naar links. Probeer op deze manier een goede balans te vinden.

Klik op de knop Stoppen om de testopname af te breken. Je kunt het opgenomen geluid eventueel terugluisteren. Klik in de menubalk op Afspelen / Cursor naar / Begin project. Via de groene knop Afspelen beoordeel je de audio-opname. Tevreden over de geluidskwaliteit? Dan kun je de testopname weggooien. Klik eerst op Stoppen en kies in het menu Tracks / Tracks verwijderen.

Lp digitaliseren

Na alle voorbereidingen is het nu eindelijk tijd om een lp definitief te digitaliseren. Klik in de werkbalk op Opnemen en speel de plaat af. Klik na afloop van het eerste nummer op Stoppen, waarna je de naald van de platenspeler omhoog lift. Je kunt de opgenomen audiotrack nu naar een bestand op de computer exporteren. Klik op Bestand / Exporteren / Audio exporteren. Je hebt achter Opslaan als onder meer keuze tussen bekende audioformaten als mp3, wav en flac. Selecteer het gewenste bestandsformaat.

Onder Formaat-opties pas je naar eigen inzicht diverse instellingen aan. Zo kun je bij mp3 bijvoorbeeld de geluidskwaliteit Waanzinnig instellen. Dit populaire audioformaat gebruikt een sterke compressie, waardoor mp3’tjes weinig opslagcapaciteit in beslag nemen. Ga je voor de beste geluidskwaliteit, dan zijn flac en wav betere keuzes. Houd hierbij wel rekening met een ruimere bestandsomvang.

Heb je eenmaal een audioformaat gekozen, dan selecteer je in de Verkenner een opslagmap op de computer. Wijzig de bestandsnaam ‘naamloos’ bijvoorbeeld naar de titel van het liedje. Klik vervolgens op Opslaan. Er verschijnt nu een venster om metadata toe te voegen. Vul zo veel mogelijk zogeheten tags in, zoals de artiestennaam en titeltrack. Bevestig met OK. Het eerste liedje van de lp staat nu op je computer. Op naar nummer twee!

Muziek restaureren

In dit artikel leggen we uit hoe je muziek van vinyl een-op-een naar de computer overhevelt. Voor kritische luisteraars heeft Audacity nog veel meer te bieden. Na afloop van een opname kun je het geluidsspoor namelijk nog bewerken. Verminder bijvoorbeeld de aanwezigheid van ruis of tikken en corrigeer hinderlijke volumepieken. 

Wanneer je besluit om na afloop van de opname aan het audiospoor te sleutelen, kun je het best een kant van de lp in één keer opnemen. Na de restauratiewerkzaamheden splits je de opname vervolgens op in aparte nummers.

Een nieuw strijkijzer gekocht, maar nog geen strijkplank? De juiste strijkplank kiezen is gelukkig helemaal niet ingewikkeld, maar je moet wel even weten waarop je moet letten. Met deze tips vind je snel een strijkplank die bij je past. 

Lees ook: Waar moet je op letten bij het kopen van een strijkijzer?

Als je wekelijks bergen wasgoed wegstrijkt, is het wel zo fijn als het strijken een beetje soepel gaat. Een kwalitatief strijkijzer is daarbij natuurlijk belangrijk, maar onderschat ook de kracht van een goede strijkplank niet. Continu je beddengoed moeten verschuiven, kleding die vochtig blijft na het stomen en een wiebelende strijkplank is immers niet waar je op zit te wachten. Sluiten jouw strijkijzer en strijkplank mooi op elkaar aan, dan zul je merken dat die steeds terugkerende berg wasgoed in een mum van tijd kreukvrij en opgevouwen in de kast ligt. Zo houd jij weer tijd over voor dingen die je écht leuk vindt.

Stoomstrijkijzer of stoomgenerator?

Het type strijkijzer dat je hebt, bepaalt grotendeels wat voor soort strijkplank je nodig hebt. Heb je een stoomstrijkijzer? Daarbij hoort een plank met een hittebestendige strijkijzerhouder die stoom goed kan doorlaten. Ook handig is een katoenen hoes met een vulling van bijvoorbeeld vilt of schuim, zodat condens niet kan ophopen en je wasgoed snel droogt na het strijken. Stoomstrijkijzers passen over het algemeen op alle 'standaard' strijkplanken die je in de winkel koopt, maar check voor de zekerheid dus wel altijd even of de plank stoomdoorlatend is. 

©Kaspars Grinvalds - stock.adobe.com

Een stoomgenerator is een stuk groter dan een gewoon stoomstrijkijzer. Dat betekent dat dit type strijkijzer ook een grotere strijkplank nodig heeft, anders bestaat de kans dat de plank tijdens het strijken niet stevig op zijn plek blijft staan. Ook een sterk plateau dat het gewicht van de stroomunit aankan is een must. En omdat een stoomgenerator grote hoeveelheden stoom produceert, is ook hiervoor een katoenen hoes met een laag van schuim of vilt onmisbaar. Bij de specificaties van strijkijzers wordt altijd duidelijk aangegeven of ze geschikt zijn voor stoomgeneratoren. Je hoeft dus niet bang te zijn dat je per ongeluk toch een gewone strijkplank koopt. 

Grootte en vorm strijkblad

De grootte en vorm van het strijkblad hebben veel invloed op hoe comfortabel je strijkt. Strijken op een kleine strijkplank met een grote strijkbout werkt niet prettig: je kunt dan minder gedetailleerd te werk gaan en misschien hevelt de strijkbout regelmatig over de plank - dat kan nog gevaarlijk zijn ook. Aan de andere kant is een te groot strijkblad ook niet ideaal: je moet dan vaker heen en weer bewegen om je wasgoed glad te krijgen, wat extra tijd kost. Kies daarom altijd een model dat qua formaat bij jouw strijkbout past. Houd ook rekening met het soort wasgoed dat je vaak strijkt. Voor beddengoed, tafelkleden en lange jurken is een breed strijkblad fijn. Strijk je af en toe een T-shirt of een broek, dan volstaat een compacter strijkblad. 

©Olga Yastremska, New Africa, Africa Studio

Stabiliteit 

Niets is vervelender dan een strijkplank die tijdens het strijken continu heen en weer wiebelt. Dit maakt het niet alleen lastiger om je kleding mooi glad te strijken, maar vergroot ook het risico op ongelukken. Goedkopere modellen zijn vaak minder stabiel, dus laat je niet te snel verleiden door het prijskaartje dat aan bepaalde strijkplanken hangt. Kijk liever naar het gewicht: een strijkplank van rond de 8 kilo is lekker stevig en zal niet snel wankelen of omvallen. Vooral wanneer je een stoomgenerator of een wat zwaarder stoomstrijkijzer hebt, wil je een model met een robuust en stabiel frame. 

In hoogte verstelbaar

Strijken kan lichamelijk best zwaar zijn, vooral als je grote hoeveelheden achter elkaar strijkt of een zwaar strijkijzer gebruikt. Als je last hebt van rugklachten of andere lichamelijke ongemakken, doe je er daarom goed aan om een strijkplank te kiezen die je in hoogte kunt verstellen. Zo vind je altijd een houding die ergonomisch verantwoord is. Sommige strijkplanken kun je zelfs zó laag instellen dat je zittend kunt strijken. Dat klinkt misschien wat gek, maar zittend strijken is een stuk gunstiger voor je rug. Voor zittend strijken is een strijkplank nodig met een werkhoogte van minstens 60 centimeter. De werkhoogte bij staand strijken varieert tussen de 90 en 102 centimeter. 

Lijkt het je leuk om te schilderen, maar is kliederen met verf en een kwast op een schildersezel niet helemaal jouw ding? Probeer het dan eens met digitale penselen. Krita combineert een intuïtieve interface en geavanceerde functies met een onklopbare prijs: de tool is namelijk helemaal gratis.

Krita is niet de enige digitale schildersoftware en zelfs niet de gebruiksvriendelijkste of krachtigste. Artweaver Plus is bijvoorbeeld het toegankelijkste pakket, maar de mogelijkheden zijn beperkt en de app is niet gratis. Corel Painter lijkt de professioneelste tool, maar heeft een steile leercurve en kost veel geld. Krita is daarom echt een beter alternatief. De tool is gratis en geschikt voor zowel beginners als professionals.

Krita is opensource, bestaat al 25 jaar en krijgt regelmatig updates. De software is beschikbaar voor Linux, macOS en Windows, inclusief een portable variant voor Windows. Wij gebruiken de installeerbare 64bit-versie voor Windows (5.2.6). Gebruik je een oudere 32bit-versie van Windows (8 of 10), dan kun je de 32-bitversie 4.4.3 downloaden.

Laten we kennismaken met Krita. We gaan ook aan de slag met de meer geavanceerde functies, zoals lagen en alfamaskers. Krita laat zich optimaal besturen met een drukgevoelig grafisch tablet (zie deze lijst voor ondersteunde tablets), maar het kan ook wel met de muis.

Installeren

Allereerst download je Krita. De installatie verloopt rechttoe rechtaan. Wanneer je het programma voor de eerste keer opent, kun je al direct naar Bestand / Nieuw gaan. In het dialoogvenster kies je uit verschillende sjablonen, voor onder meer texturen en animaties. Wij kiezen hier voor Aangepast document en laten de standaardopties zoals ze zijn, tenzij je bijvoorbeeld de Afbeeldingsgrootte (in Pixels of Centimeters) wilt aanpassen.

Op het tabblad Inhoud zie je dat de Achtergrondkleur standaard wit is. Wil je deze transparant maken? Stel dan de Achtergronddekking in op 0%. Bevestig je keuzes met Aanmaken, waarna het canvas verschijnt. Open je meerdere ontwerpen, dan komen deze elk op een apart tabblad terecht.

Het gedefinieerde canvas verschijnt direct.

Snelle verkenning

Prettig aan Krita is dat je de interface volledig naar wens kunt aanpassen. Standaard staat de gereedschapskist links, terwijl vensters als Geavanceerde kleurenkiezer, Hulpmiddelopties, Lagen en Penseelinstellingen rechts staan. Je kunt deze vensters eenvoudig verslepen en neerzetten op de gewenste positie. Wil je andere of extra componenten gebruiken? Via Instellingen / Componenten tonen kies je uit ongeveer 35 verschillende. Het onderdeel Overzicht is bijvoorbeeld erg handig als je een navigatievenster met een miniatuurweergave van je canvas wilt zien.

Je kunt je nieuwe werkruimte ook bewaren: klik hiervoor helemaal rechtsboven op de knop Werkruimte kiezen, vul een naam in en kies Bewaren. Je kunt hier altijd terugkeren naar de werkruimte Default.

Voor efficiënter werken in Krita ga je via Instellingen / Krita instellen naar de Sneltoetsen. Hiermee krijg je een overzicht van alle sneltoetsen; je kunt deze aanpassen of nieuwe toevoegen. Zelf hebben we bijvoorbeeld Ctrl+D gekoppeld aan Deselecteren (in plaats van standaard Ctrl+Shift+A) en de S-toets aan Hulpmiddel voor selectie uit de vrije hand. Voor Photoshop-gebruikers is er onderaan, bij Sneltoetsschema’s, de optie Photoshop_compatible. Deze biedt handige sneltoetsen, terwijl je het canvas met de muis beweegt. Met de spatiebalk verplaatst je je canvas, met Ctrl+Spatiebalk zoomen je in en met Shift+Spatiebalk roteer je het canvas.

Aan componenten geen gebrek in Krita.

Penselen als de basis

Om te schilderen heb je natuurlijk penselen nodig. Dat geldt ook in een digitaal schilderprogramma. Bij het openen van een (nieuw) project is daarom het Gereedschap voor penseel uit de vrije hand standaard geselecteerd (bereikbaar met de sneltoets B). Probeer het eens uit door enkele vloeiende lijnen op je canvas te trekken. In de knoppenbalk bovenaan kun je zowel de Dekking als de Grootte van je penseel aanpassen. De grootte wijzig je ook door de Shift-toets ingedrukt te houden en met de linkermuisknop naar links of rechts over het canvas te bewegen.

Met het pijltje bij Dekking regel je de Flow, oftewel de verftoevoer: een lagere waarde geeft minder verf, wat resulteert in wazigere randen. De penseelkleur kies je links in de knoppenbalk of via Geavanceerde kleurenkiezer.

De basis van elk schilderprogramma: het penseel.

Ruime keuze penselen

Standaard gebruikt Krita het penseel Basic-5 Size Opacity, maar via Penseelinstellingen ontdek je veel meer opties. In het uitklapmenu bovenaan kun je filteren op verschillende categorieën, zoals Inkt, Verf of Gummen. Let op: Gummen verwijdert verf van je canvas.

Wil je een penseel vaker gebruiken, klik er dan met je rechtermuisknop op en kies Aan tag toewijzen / Mijn favorieten. Klik nu met je rechtermuisknop in je canvas. Je ziet een snelkiezer verschijnen met je tien favoriete penselen en knoppen om de eigenschappen aan te passen. Je kunt in Penseelinstellingen ook een eigen tag toekennen via Aan tag toewijzen. De penselen met deze tag selecteer je als groep in het uitklapmenu.

Met de penseelkiezer hoef je niet lang naar je favoriete kwasten te zoeken.

Voor nog meer penselen ga je naar https://docs.krita.org/resources. Bij Hulpdata / Pakketten met penselen download je een pakket. Pak het zip-bestand uit in een lege map, waarbij je bundle-bestanden of submappen krijgt, zoals brushes of painttoppresets. Open in Krita Instellingen / Hulpbronnen beheren, klik op Map met hulpbron openen en plaats de bestanden in de juiste mappen. Na een herstart van Krita zijn de penselen toegevoegd.

Penselen genoeg! Als je wilt voeg je er zelf nog meer toe.

Verf verwijderen

Naast gummen zijn er andere manieren om verf (deels) te verwijderen. De bekende sneltoets Ctrl+Z maakt de laatste bewerking ongedaan, terwijl Ctrl+Shift+Z deze weer herstelt. Voor meer overzicht kun je Geschiedenis ongedaan maken openen en de laatste gewenste stap selecteren.

Wil je slechts een deel van een schilderwerk verwijderen? Gebruik dan de knop Gummmodus instellen in de knoppenbalk (sneltoets E). Met een geselecteerd penseel verwijder je nu verf volgens de eigenschappen.

Bovenaan: het knopje voor de gummodus. Onderaan: je actiegeschiedenis.

Selecties

Schilderen draait niet alleen om het juiste gebruik van penselen, maar ook om de precisie van je selecties. Krita biedt hiervoor acht opties, deze staan onderaan de gereedschapskist. Mogelijk ben je al bekend met een aantal, maar ook de volgende opties zijn zeker de moeite waard: Gereedschap voor aaneengesloten gebied (voor pixels met vergelijkbare kleuren die met elkaar verbonden zijn), Gereedschap voor selectie van gelijkwaardige kleur (voor pixels met ongeveer dezelfde kleur op het hele canvas) en Magnetisch selectiehulpmiddel voor kromme (volgt automatisch de randen van objecten).

Je kunt meerdere, al dan niet overlappende, selecties maken door de Shift-toets ingedrukt te houden. Gebruik je de Alt-toets, dan wordt de selectie subtractief en verwijder je een gebied uit een bestaande selectie.

Let goed op bij Hulpmiddelenopties tijdens het selecteren. Naast Optellen en Aftrekken vind je hier onder meer ook de opties Doorsnijden en Symmetrisch verschil. Afhankelijk van de gekozen tool verschijnen extra parameters, zoals Drempel, Spreiding, Anti-aliasing en zelfs Modus, voor pixels of vectoren.

We raden je aan dit venster altijd bij de hand te houden, want het biedt ook bij andere gereedschappen aangepaste opties.

Elk gereedschap heeft extra parameters voor een precieze aansturing.

Met lagen werken

Het verschil tussen pixels (voor beeldpunten bij schilderen en tekenen) en vectoren (voor objecten met strakke lijnen en vormen) speelt ook in Krita een belangrijke rol. Probeer het gerust uit door op een leeg canvas iets willekeurigs te tekenen met een Penseel uit de vrije hand. Zet vervolgens iets op hetzelfde canvas met de tool Kalligrafie. Controleer daarna het lagenvenster. Daar zie je dat er boven de standaard Achtergrondlaag twee lagen zijn gecreëerd: Tekenlaag 1 en Vectorlaag 2.

Je merkt dat objecten op de laatste laag scherp blijven bij het inzoomen of schalen. Dat is niet het geval bij objecten op je tekenlaag. Wil je nu opnieuw het penseel voor vrije hand gebruiken, dan verschijnt de melding dat dit niet mogelijk is op deze laag. Je moet hiervoor een tekenlaag of masker gebruiken. Klik dan bijvoorbeeld op Tekenlaag 1 in het lagenvenster om penseelstreken aan te brengen. Of gebruik de pijlknop naast de plusknop en kies eens voor Tekenlaag toevoegen.

Je kunt lagen tijdelijk (on)zichtbaar maken met het oogicoontje, verplaatsen door ze te slepen en wijzigingen blokkeren met het sloticoontje. Om de laagnaam te wijzigen, hoef je er maar op te dubbelklikken. Vanuit het contextmenu van een laag kun je deze onder andere knippen, kopiëren, plakken, dupliceren, met een onderliggende laag samenvoegen of verwijderen.

Krita kan met meerdere lagen werken, zoals vectorlagen en tekenlagen.

Extra lagen

Lagen zijn om meerdere redenen erg handig. Stel dat je een bestaande tekening of schets wilt inkleuren. Begin met een tekenlaag en teken of importeer de schets daarop. Dit doe je via Laag / Importeren/Exporteren / Laag importeren. Pas vervolgens de Dekking in de balk bovenin het lagenvenster aan, bijvoorbeeld naar 30%. Maak daarna een tweede tekenlaag boven de schetslaag. Hierop kun je het object in de schets inkleuren. Na afloop kun je de onderliggende laag eventueel verwijderen.

Een ander voorbeeld is het gebruik van filters. In plaats van een filter rechtstreeks toe te passen op een laag, maak je een filterlaag aan. Selecteer eerst de laag waarop je het effect wilt toepassen. Klik onderaan het lagenvenster op het pijltje naast de plusknop en ga naar Filterlaag. Stel in het dialoogvenster het gewenste effect in, optimaliseer de parameters en geef de filterlaag een naam. Wil je later iets aanpassen, klik dan met je rechtermuisknop op de filterlaag en kies Eigenschappen. Je kunt ook de transparantie van de filterlaag aanpassen. Als je het effect niet meer wilt gebruiken, hoef je alleen maar de filterlaag te verwijderen.

Non-destructieve experimenten met een extra filterlaag.

Binnen de lijntjes

Wil je extra penseelstreken toevoegen aan een object op een aparte laag, begin dan met het tekenen van het object in een aparte laag (noem deze bijvoorbeeld Object). Creëer daarna erboven een nieuwe laag. Daarop breng je de extra penseelstreken aan (noem deze bijvoorbeeld Streken).

Zonder aanpassingen kun je buiten de omtreklijnen van het object schilderen. Dat wil je natuurlijk voorkomen. Gebruik hiervoor de functie Alfavergrendeling. Klik met je rechtermuisknop op de nieuwe laag en kies Groep / Snelle groep. Deze laag wordt nu onderdeel van een nieuwe groep. Sleep ook de laag met het object naar de groepsnaam, zodat beide lagen in dezelfde groep zitten. Let op, het object moet de onderste laag zijn. Activeer nu de magie: druk op het Alfa-knopje in de laag Streken. Vanaf dit moment kun je alleen nog schilderen binnen de reeds bestaande pixels van de laag en blijf je dus mooi binnen de objectcontouren. Zo kun je nog andere lagen aan deze groep toevoegen, bijvoorbeeld voor fraaie schaduweffecten.

Krita biedt nog veel meer geavanceerde mogelijkheden, maar we kunnen hier natuurlijk niet alles bespreken. Experimenteer gerust en ontdek meer technieken in de online handleiding, of via de vele video’s over Krita die je op YouTube vindt.

Links: zonder alfavergrendeling. Rechts: met alfavergrendeling.

Print en export

Zelfs met een gekalibreerd beeldscherm kunnen de kleuren van je ontwerp in Krita afgedrukt op papier er anders uitzien. Vaak zijn de kleuren minder fel. Je kunt de afdrukkleuren simuleren door Beeld / Soft proofing (sneltoets Ctrl+Y) in te schakelen. Activeer hier ook Waarschuwing buiten gamut (oftewel kleurbereik). Daarmee zie je in felgroen welke kleuren je printer mogelijk niet accuraat afdrukt. Krita gebruikt hierbij standaard het kleurmodel CMYK/Alfa met het kleurprofiel Chemical proof (Standaard). Dit kun je controleren door in Instellingen / Krita instellen naar Kleurbeheer en het tabblad Soft-proofing te gaan. Via het vierkantje met de pijl kun je eventueel eigen ICC-kleurprofielen toevoegen die beter aansluiten bij je printer (en papier).

Wil je je ontwerp digitaal opslaan helemaal zoals jij het wilt? Gebruik dan Bestand / Geavanceerd exporteren. Kies het gewenste uitvoerformaat uit de ruim dertig opties en klik op Opslaan. In het venster dat verschijnt, stel je alle parameters naar wens in, en voltooi je de export met OK.

Volgens het ingestelde kleurprofiel bakt je printer niet veel van dit natuurtafereeltje.