LP's digitaliseren: van vinyl naar pc
Waarom LP's digitaliseren? Alles staat toch op Spotify en andere streamingdiensten? Nou, die vlieger gaat lang niet altijd op. Zo ontbreken er bij veel artiesten specifieke (live)albums. Bovendien is het maar de vraag of bepaalde muziek voor altijd op internet beschikbaar blijft. Bewaar daarom voor de zekerheid een digitale kopie van je dierbaarste platen, en wel zo!
Veel mensen hebben op zolder nog dozen vol oude lp’s staan. Het digitaliseren van een ruime vinylcollectie kost zeeën van tijd. Je dient elke lp namelijk integraal af te spelen, waarbij je het audiospoor in een computerbestand vastlegt. Wie weet heb je muziek van sommige lp’s al op cd of digitaal op de computer, zodat je niet alles hoeft te digitaliseren. Je kunt dan een selectie maken, waarbij je alleen de inhoud van je meest dierbare en bijzondere platen op de computer bewaart.
Veel meer media dan enkel LP's is te digitaliseren voor later. Volg de gratis cursus Digitaliseer je dierbare herinneringen.
Kwetsbaarheid vinyl
Hoe beter de staat van het vinyl, hoe beter de digitale kopie klinkt. Wacht daarom niet langer dan nodig. Lp’s raken namelijk relatief snel beschadigd. Zijn de platen op elkaar gestapeld, dan kunnen ze bovendien kromtrekken. Bij het digitaliseren van een plaat is het belangrijk dat het vinyl in goede staat is. Krassen hoor je namelijk vaak als een tik of kraakje in de opname terug. Verder kan een kromme of sterk vervuilde plaat overslaan, waarbij de naald van de platenspeler uit een groef springt. Wees daarom kritisch op welke lp’s je digitaliseert.
©PXimport
Lp’s schoonmaken
Platen trekken doorgaans veel stof aan. Bovendien zit er wellicht ook ander vuil op, zoals haartjes, (kaars)vet of nicotineresten. Leg een vervuilde lp niet op de draaitafel, want vermoedelijk hoor je dan ruis en talloze tikken terug in de uiteindelijke opname. Met de juiste hulpmiddelen krijg je een lp weer spic en span. Bevat het vinyl alleen maar stof, dan voldoet een antistatisch platenborsteltje prima. Dat kost een paar euro.
Voor hardnekkig vuil zijn er diverse gespecialiseerde platenreinigers te koop. Zo is de Knosti Disco Antistat een betaalbare oplossing. Hierbij vul je het smalle reservoir met reinigingsvloeistof, waarna je de lp hierin ronddraait. De geïntegreerde borstels verwijderen vervolgens het vuil uit de groeven. Laat de lp’s na de poetsbeurt drogen en ze klinken weer als nieuw. Het basismodel van de Knosti Disco Antistat kost ongeveer 50 euro.
Tot slot bestaan er ook motorische platenwassers, al zijn die stevig aan de prijs. Hierbij breng je een speciaal schoonmaakgoedje op een ronddraaiende plaat aan. Het ingebouwde zuigmechanisme verwijdert de vloeistof samen met al het vuil. De lp is daarna meteen speelklaar. Fabrikanten van elektrische platenwassers zijn onder meer Okki Nokki en Pro-Ject.
Welke platenspeler?
Voor het digitaliseren van lp’s kun je elke platenspeler gebruiken. Uiteraard is het wel een voorwaarde dat alles goed werkt. Een oude of versleten naald vervang je bij voorkeur voor een nieuw exemplaar. Zo voorkom je dat de groeven van een plaat beschadigd raken.
Heb je geen draaitafel (meer) in bezit? Geen probleem, want er zijn allerlei modellen in verschillende prijsklassen te koop. Sinds een aantal jaar zit de verkoop van vinyl weer in de lift. In navolging daarvan brengen fabrikanten als Pro-Ject, Rega en Denon regelmatig nieuwe platenspelers uit. Wil je tegen een bescheiden budget een kwalitatief leuke pick-up aanschaffen? Sommige gespecialiseerde (web)winkels verkopen gereviseerde platenspelers. Tot slot kun je voor een tweedehands exemplaar natuurlijk ook door de advertenties op Marktplaats grasduinen.
Platenspeler en versterker
Wil je lp’s digitaliseren, dan dien je de platenspeler met een computer te verbinden. Hiervoor bestaan verschillende mogelijkheden. We bespreken diverse scenario’s.
Een klassieke draaitafel geeft de inhoud van een lp op een zeer laag volumeniveau weer. Er is daarom altijd een versterkt signaal nodig. Dat geldt ook als je gaat opnemen. Vinylliefhebbers hebben hun platenspeler doorgaans op een (voor)versterker of receiver aangesloten, waarna de luidsprekers de muziek laten horen. Veel versterkers of receivers hebben een analoge geluidsingang, waarmee je het audiospoor naar een computer kunt doorsluizen. Je kunt deze uitgang bijvoorbeeld herkennen aan de markering ‘tape out’, ‘audio out’, ‘recorder’ of ‘rec’. Is deze uitgang niet beschikbaar? Gebruik dan de koptelefoonuitgang.
©PXimport
Via een analoge uitgang op de versterker of receiver kun je een platenspeler dus indirect met een computer verbinden. Gebruik hiervoor de blauwe 3,5mm-lijningang op de computer. Die bevindt zich meestal achter op de systeemkast. Een voorwaarde is natuurlijk wel dat de desktop in de nabije omgeving van de hifiapparatuur staat opgesteld.
Voor de verbinding heb je veelal een aparte verloopkabel nodig. Deze kabel bevat twee tulpstekkers en aan de andere zijde een 3,5mm-plug. Gelukkig vallen de kosten voor zo’n verloopkabel erg mee. Gebruik je de hoofdtelefoonuitgang? In dat geval volstaat een kabel met twee 3,5mm-stekkers. Bij een brede koptelefoonuitgang gebruik je daarnaast een 6,3/3,5mm-adapter.
©PXimport
Geen lijningang
Nagenoeg alle laptops en sommige pc’s moeten het zonder lijningang doen. Volg dan de instructies uit de paragraaf ‘Direct op pc aansluiten’ om de platenspeler via een usb-phono-voorversterker met een computer te verbinden. Wil je de platenspeler per se via de versterker of receiver op een computer aansluiten? Bij het ontbreken van een blauwe lijningang heb je een externe geluidskaart met twee tulpingangen nodig.
Sluit hierop de versterker of receiver aan. Je koppelt deze externe geluidskaart vervolgens via usb aan een pc of laptop. Overigens hebben sommige externe geluidskaarten ook een geïntegreerde phono-voorversterker, zodat je een platenspeler rechtstreeks hierop kunt aansluiten.
©PXimport
Direct op pc aansluiten
Wil je een platenspeler zonder tussenkomst van hifiapparatuur met een computer verbinden? Wellicht heeft jouw draaitafel al een geïntegreerde voorversterker. In dat geval sluit je de platenspeler rechtstreeks op de blauwe lijningang van de computer aan. Daarnaast bestaan er pick-ups met een (vierkante) usb-uitgang. Die kun je eveneens aan een pc of laptop koppelen, mits er een vrije usb-poort voorhanden is.
Een traditionele platenspeler zonder ingebouwde voorversterker kun je niet direct op de pc aansluiten. Je hebt als tussenstation namelijk een usb-phono-voorversterker nodig. Sluit de draaitafel aan op de twee tulpingangen, waarna je dit apparaatje via usb met een computer verbindt. Usb-phono-voorversterkers zijn vanaf een paar tientjes verkrijgbaar.
Audiosoftware
Zodra de draaitafel direct of indirect met de computer is verbonden, kan de opname beginnen. Windows herkent veelal op eigen houtje usb-platenspelers en usb-phono-voorversterkers. In een enkel geval dien je een stuurprogramma handmatig te installeren. Sommige fabrikanten van bovengenoemde producten leveren opnamesoftware mee. Daarnaast bestaan er allerlei betaalde oplossingen. Een gebruiksvriendelijk programma is bijvoorbeeld Sound Forge Audio Cleaning Lab. Hiervoor betaal je via de eigen website van de ontwikkelaar 89,99 euro.
Er bestaat er onder de vlag van Audacity ook een gratis tooltje om lp’s te digitaliseren. Bovendien kun je hiermee naderhand muziek restaureren. In de resterende paragrafen van dit artikel laten we zien hoe je met behulp van Audacity lp’s digitaliseert. Download de freeware vanaf www.audacityteam.org. Er zijn versies voor Windows, macOS en Linux beschikbaar.
Windows-gebruikers kiezen achtereenvolgens voor DOWNLOAD AUDACITY, Download Audacity for Windows, Mac or Linux en Audacity Windows 64-bit Installer. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand en voer de installatie uit.
Platenspeler met opnamefunctie
Sommige platenspelers hebben van zichzelf al een opnamefunctie. Het voordeel hiervan is dat je het apparaat niet met een computer hoeft te verbinden. Prik in plaats daarvan een usb-stick of geheugenkaart in de behuizing. Leg vervolgens de naald op de lp en druk op de opnameknop. Na afloop van een liedje breek je de opname handmatig af.
De meeste draaitafels met een opnamefunctie slaan mp3- of wav-bestanden op. Stop de usb-stick of geheugenkaart na afloop in een computer of muzieksysteem om naar de opgenomen audiobestanden te luisteren.
©PXimport
Opnamebron selecteren
Zodra je Audacity voor de eerste keer opstart, controleert het Nederlandstalige programma eerst of er updates zijn. Klik op OK. Verder verschijnt er een pop-upvenster met een uitleg over nieuwe functies. Selecteer linksonder de optie Niet meer weergeven bij het opstarten en bevestig met OK.
Met Audacity neem je het geluid afkomstig van de platenspeler rechtstreeks op. Selecteer hiervoor de juiste opnamebron. Boven in de werkbalk bevindt zich een klein microfoontje. Klik rechts van dit microfoontje op het uitklapmenu en selecteer de gewenste opnamebron.
Dat is bijvoorbeeld de naam van een usb-platenspeler of usb-phono-voorversterker. Wanneer de draaitafel (indirect) op de blauwe lijningang van de computer is aangesloten, selecteer je de geluidskaart van de pc.
Opnemen in stereo
Uiteraard wil je het geluid van vinyl in stereokwaliteit vastleggen, want monogeluid is niet meer van deze tijd. Selecteer in de werkbalk daarom de optie 2 opnamekanalen (stereo). Soms gaan stereo-opnames in Audacity weleens mis. Controleer daarom of de opname-instellingen in Windows correct staan ingesteld.
Klik in Windows 10 rechtsonder in de Taakbalk met de rechtermuisknop op het pictogram met de luidspreker. Kies daarna in het contextmenu Geluiden. In Windows 11 klik je eveneens met de rechtermuisknop op het speakertje. Kies vervolgens voor Geluidsinstellingen. Scrol in het nieuwe venster helemaal omlaag en klik op Meer geluidsinstellingen.
In Windows 10 en 11 verschijnt het dialoogvenster Geluid. Ga nu naar het tabblad Opnemen, waarna je met rechts op de juiste opnamebron klikt. Via Eigenschappen en het tabblad Geavanceerd klik je onder Standaardindeling op het uitklapmenu. Controleer of de optie 2-kanaals, 16 bits, 44100 Hz (Cd-kwaliteit) is geselecteerd. Bevestig tweemaal met OK.
©PXimport
Volumeniveau optimaliseren
Het is belangrijk dat je het geluid van de lp uit de speakers van de pc of laptop hoort. Zo kun je tijdens de opname namelijk meeluisteren. Controleer bovenaan in de werkbalk of de juiste luidsprekers als uitgangsbron zijn geselecteerd. Klik indien nodig achter het speakertje op het uitklapmenu om je keuze te wijzigen.
Het volumeniveau van de ingangsbron is tijdens de opname een essentiële factor. Neemt Audacity het geluid namelijk te luid op, dan klinkt de digitale versie vervormd. Een te zachte opname is daarentegen ook niet prettig. Maak daarom eerst een testopname. Klik in de menubalk achtereenvolgens op Beeld / Oversturing weergeven. Klik in de werkbalk vervolgens op de rode knop Opnemen en speel de lp af. Zodra de naald het vinyl raakt, hoor je geluid uit de computerspeakers. Dit is het audiospoor dat Audacity nu digitaliseert.
De bedoeling is dat de audiogolven blauw blijven. Gebruik de schuifregelaar in de werkbalk achter het microfoontje om het opnamevolume te wijzigen. Zie je (soms) rode golven? Dan is het volumeniveau van het ingangssignaal te luid. Beweeg de schuifregelaar in dat geval iets naar links. Probeer op deze manier een goede balans te vinden.
Klik op de knop Stoppen om de testopname af te breken. Je kunt het opgenomen geluid eventueel terugluisteren. Klik in de menubalk op Afspelen / Cursor naar / Begin project. Via de groene knop Afspelen beoordeel je de audio-opname. Tevreden over de geluidskwaliteit? Dan kun je de testopname weggooien. Klik eerst op Stoppen en kies in het menu Tracks / Tracks verwijderen.
Lp digitaliseren
Na alle voorbereidingen is het nu eindelijk tijd om een lp definitief te digitaliseren. Klik in de werkbalk op Opnemen en speel de plaat af. Klik na afloop van het eerste nummer op Stoppen, waarna je de naald van de platenspeler omhoog lift. Je kunt de opgenomen audiotrack nu naar een bestand op de computer exporteren. Klik op Bestand / Exporteren / Audio exporteren. Je hebt achter Opslaan als onder meer keuze tussen bekende audioformaten als mp3, wav en flac. Selecteer het gewenste bestandsformaat.
Onder Formaat-opties pas je naar eigen inzicht diverse instellingen aan. Zo kun je bij mp3 bijvoorbeeld de geluidskwaliteit Waanzinnig instellen. Dit populaire audioformaat gebruikt een sterke compressie, waardoor mp3’tjes weinig opslagcapaciteit in beslag nemen. Ga je voor de beste geluidskwaliteit, dan zijn flac en wav betere keuzes. Houd hierbij wel rekening met een ruimere bestandsomvang.
Heb je eenmaal een audioformaat gekozen, dan selecteer je in de Verkenner een opslagmap op de computer. Wijzig de bestandsnaam ‘naamloos’ bijvoorbeeld naar de titel van het liedje. Klik vervolgens op Opslaan. Er verschijnt nu een venster om metadata toe te voegen. Vul zo veel mogelijk zogeheten tags in, zoals de artiestennaam en titeltrack. Bevestig met OK. Het eerste liedje van de lp staat nu op je computer. Op naar nummer twee!
Muziek restaureren
In dit artikel leggen we uit hoe je muziek van vinyl een-op-een naar de computer overhevelt. Voor kritische luisteraars heeft Audacity nog veel meer te bieden. Na afloop van een opname kun je het geluidsspoor namelijk nog bewerken. Verminder bijvoorbeeld de aanwezigheid van ruis of tikken en corrigeer hinderlijke volumepieken.
Wanneer je besluit om na afloop van de opname aan het audiospoor te sleutelen, kun je het best een kant van de lp in één keer opnemen. Na de restauratiewerkzaamheden splits je de opname vervolgens op in aparte nummers.
