Een warmtepomp op propaan werkt op dezelfde manier als elke andere warmtepomp. Het systeem onttrekt energie aan de omgeving en ook in deze warmtepomp zit een afgesloten circuit waarin een koudemiddel een aantal stappen passeert. Het koudemiddel in de ‘bloedsomloop’ van dit toestel is in dit geval propaan, en dat heeft een paar belangrijke voordelen.

Zowel warmtepompen, koelkasten en airco’s kunnen niet zonder koudemiddel of koelmiddel. Het koudemiddel is een vloeistof die speciaal werd ontwikkeld voor transport van warmte. Er bestaan ondertussen verschillende koudemiddelen en die zijn niet allemaal even interessant.

De cyclus van de warmtepomp

Het belangrijkste kenmerk van een koudemiddel is het lage verdamppunt, dat ervoor zorgt dat de vloeistof zelfs bij erg lage temperaturen verdampt. Deze damp wordt samengeperst in de compressor en doordat de druk stijgt, zal de temperatuur van dat koudemiddel toenemen. Hierna wordt de verdampte koelvloeistof naar de condensor geleid om daar zijn warmte af te geven aan bijvoorbeeld de vloerverwarming. Ten slotte wordt de druk opnieuw verlaagd, waardoor de damp afkoelt en opnieuw vloeibaar wordt. Hierdoor is de vloeistof weer klaar voor de volgende kringloop. Voor meer informatie over de werking van de warmtepomp kun je dit artikel lezen. 

Verdamping bij -42°C

We kennen propaan vooral als brandbaar gas dat je in gasflessen koopt. Propaan, ook wel koolwaterstofgas genoemd (of R290), is een vloeibaar gemaakt petroleumgas. Het is een restproduct van de raffinage van aardolie of de winning van aardgas. Het kookpunt van propaan (of C₃H₈) ligt op -42°C bij een atmosferische druk van 1 bar (luchtdruk op zeeniveau). Dat betekent dat propaan zelfs als het buiten vriest dat het kraakt nog steeds verdampt en dus wordt omgezet van vloeistof naar gas. 

Schadelijke F-gassen

In het verleden gebruikten de warmtepompfabrikanten vooral synthetische koudemiddelen. Dat waren zogenaamde gefluoreerde koolwaterstoffen, die we kennen onder de verzamelnaam 'F-gassen'. Terwijl warmtepompen op zich goed zijn voor het milieu, zijn die F-gassen erg schadelijk wanneer ze uiteindelijk in het milieu terechtkomen, als ze bijvoorbeeld worden afgedankt. Hoe schadelijk deze synthetische koudemiddelen zijn, wordt meestal duidelijk aan het eind van hun levenscyclus. 

©Vitalii Vodolazskyi

Aardopwarmingsvermogen

Daarom heeft Europa het toepassen van deze koelmiddelen streng gereguleerd met een verordening (EU Nr. 517/2014). Europa heeft de norm ‘aardopwarmingsvermogen’ (GWP of Global Warming Potential) geïntroduceerd, zodat we kunnen vergelijken in welke mate producten schadelijk zijn voor de opwarming van het klimaat. De referentiewaarde is CO₂. Dus CO₂ heeft een GWP van 1.

R410A, een populair koudemiddel, heeft een GWP van meer dan 2.000. Dit oude koelmiddel is dus 2.000 keer schadelijker voor het milieu dan CO₂. Het koelmiddel R290 (oftewel propaan) heeft een GWP van 3. Met andere woorden, 1 kilogram propaan komt overeen met 3 kilogram CO₂.

Tegen 2030 zullen alle koudemiddelen waarvan is vastgesteld dat ze een hoog aardopwarmingsvermogen hebben geleidelijk worden uitgefaseerd. Natuurlijke koudemiddelen zoals propaan zorgen ervoor dat het nieuwe verwarmingssysteem ook op de lange termijn aan de wettelijke eisen blijft voldoen. Een bijkomend pluspunt is dat het koelmiddel R290 wereldwijd goedkoper is, omdat propaan niet onder de verordening van F-gassen valt. 

Veiligheid

Hoewel propaan uitstekende thermodynamische eigenschappen heeft, blijft het zeer ontvlambaar, zelfs explosief. Eigenlijk is propaan veel gevaarlijker dan aardgas. Daarom mag een warmtepomp voor woningen maar heel weinig propaan bevatten. Een warmtepomp van 5 tot 10 kilowatt die is afgestemd op een vrijstaande woning heeft slechts 80 tot 90 gram koelmiddel nodig.

150 gram is trouwens de maximumhoeveelheid, omdat vanaf die grens strenge veiligheidsnormen gelden. Dankzij de research en de aandacht voor de veiligheid kunnen warmtepompen met propaan prima binnen worden gebruikt. De koelkringloop is immers hermetisch afgesloten en komt nooit rechtstreeks in contact met de warmtekringloop. Daarom is er voor de installatie ook geen koelcertificaat nodig.

Hoger rendement

Het gebruikte koudemiddel is van groot belang voor het rendement. De manier waarop een koudemiddel verdampt of condenseert, is bepalend voor de opname van warmte of koude uit de omgeving. Lucht/water-warmtepompen met het natuurlijke koudemiddel propaan (R290) zijn niet alleen milieuvriendelijker, uit simulatiemodellen blijkt ook dat ze beter presteren.

Propaan heeft andere eigenschappen op het gebied van druk en temperatuur dan de tot nu toe gebruikte koudemiddelen. Hierdoor is het mogelijk om met propaan een hogere afgiftetemperatuur te bereiken. Zo’n type warmtepomp haalt een maximale aanvoertemperatuur tussen 65° en 70°C. Hierdoor is de warmtepomp ook geschikt voor nieuwbouw en om samen te werken met conventionele radiatoren. Hij kan bijvoorbeeld ook warm tapwater leveren tot 65°C. Zelfs bij -15°C worden aanvoertemperaturen tot 60° C gehaald. 

©Viessman

Hogetemperatuurswarmtepompen

Daarom is propaan ook bijzonder geschikt voor hogetemperatuurswarmtepompen (of HT-warmtepompen). Een van de oplossingen om oudere woningen gasloos te maken is de HT-warmtepomp. Terwijl een gewone lucht-waterwarmtepomp eigenlijk hoofdzakelijk geschikt is voor goed geïsoleerde woningen die verwarmen met vloerverwarming, is de HT-warmtepomp met propaan als koudemiddel de oplossing voor bijna alle woningen. Zelfs oudere woningen die niet ideaal zijn geïsoleerd en die uitsluitend verwarmen door middel van radiatoren kunnen hun energie uit dit type warmtepomp halen. 

Een lagere aanvoertemperatuur blijft rendabeler

Kunnen we dus meteen ophouden met overdreven isolatie en vloerverwarming op lage temperatuur, en daarna massaal overstappen op HT-warmtepompen en gewone radiatoren? Nee, het blijft efficiënter om met lage aanvoertemperaturen te werken. Zolang de gas- en stroomprijzen min of meer aan elkaar gekoppeld zijn, is het niet zo verstandig om de ketel te ruilen voor een HT-warmtepomp. De regel blijft immers: hoe lager de aanvoertemperatuur voor verwarming, hoe hoger het rendement. 

Opmars

Warmtepompen met propaan maken niettemin een enorme opmars. De komende jaren zal de vraag naar propaanwarmtepompen alleen maar stijgen. En er zijn nu al warmtepompen met propaan op de markt. Er zijn zowel volledig elektrische als hybride propaanvarianten beschikbaar, en de nadelen die we aanstipten van de HT-warmtepomp gelden uiteraard niet als je de propaanwarmtepomp voor een laagtemperatuursysteem zoals vloerverwarming gebruikt.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Gek op Italiaans eten? Kijk dan eens naar een pizzarette: een elektrische tafeloven waarbij iedereen aan tafel zijn eigen mini-pizza's kan beleggen en bakken. Wij vonden er vijf voor je.

Een pizzarette is een elektrische tafeloven met een terracotta koepel, vergelijkbaar met gourmetten. Iedereen aan tafel belegt zijn eigen mini-pizza en schuift deze via openingen in de oven. Binnen enkele minuten heb je een versgebakken, krokante pizza. Het is een gezellige, sociale manier om samen te eten. Wij vonden vijf mooie modellen voor een gezellige avond voor minder dan 100 euro.

Emerio PO‑115848 Pizzarette

Dit model van Emerio is geschikt voor zes personen maar heeft een iets ander ontwerp. De terracottadom is gecombineerd met een stevige kunststof basis met antislipvoetjes. Het apparaat gebruikt ongeveer 1200 watt, wat betekent dat de pizzarette snel op temperatuur komt. De bakplaat is voorzien van een antiaanbaklaag waardoor deeg niet blijft plakken en je weinig tot geen olie nodig hebt. Je kunt de pizzarette niet alleen voor pizza gebruiken; met de zes bijgeleverde spatels maak je ook minipannenkoekjes of wraps. Bovenop de dom bevinden zich kleine openingen zodat stoom kan ontsnappen, wat een knapperige korst bevordert. Een controlelampje laat zien wanneer de oven klaar is voor gebruik.

Review.nlis hét testpanel-platform van Kieskeurig.nl waar je als consument de unieke kans krijgt om de nieuwste producten, zoals elektronica en huishoudelijke apparaten, uitgebreid thuis te proberen. Het concept is eenvoudig: je meldt je aan voor specifieke testacties die jou aanspreken. Word je geselecteerd, dan ontvang je het product om het enkele weken in je eigen omgeving te gebruiken.

In ruil voor deze ervaring deel je jouw ongezouten, eerlijke mening in een review om andere kopers te helpen. Na de testperiode is het zelfs soms mogelijk om het product met een mooie korting over te nemen.

Ariete 919 pizzaoven

Wat deze pizzarette uniek maakt, is de speciale 'Pre-Bake' functie op de platte bovenkant van de handgemaakte terracotta koepel. Hiermee bak je het deeg kort voor voordat je het belegt, wat garandeert dat je pizza’s een perfecte, krokante bodem krijgen en niet zompig worden door de tomatensaus. De poreuze terracotta koepel absorbeert bovendien vocht tijdens het bakken, wat bijdraagt aan die authentieke steenoven-smaak. Dankzij het krachtige vermogen van 1500 Watt zijn de creaties in slechts enkele minuten gaar en knapperig. De set is compleet uitgevoerd met acht geïsoleerde bakspatels en een handige deeguitsteker, zodat je direct aan de slag kunt. Of het nu voor een kinderfeestje is of een uitgebreid diner, met deze Emerio Pizzarette wordt samen eten een culinair feestje zonder gedoe.

Emerio PO‑115985 Pizzarette

Voor kleinere gezelschappen is er de Emerio PO‑115985. Deze compacte pizzarette is ontworpen voor vier personen en heeft een vermogen van 900 watt. Net als bij de andere modellen zorgt een terracottadom voor een gelijkmatige warmteverdeling. De bakplaat is voorzien van een antiaanbaklaag waardoor je deeg of andere ingrediënten eenvoudig omdraait. Het apparaat wordt geleverd met vier hittebestendige spatels en heeft ventilatieopeningen om overtollige stoom af te voeren. Met dit toestel bak je niet alleen pizza’s; je kunt er ook kleine broodjes of taartjes mee maken. Doordat het model compacter is, neemt het minder ruimte in op tafel.

Tristar PZ‑9160 Pizza Festa Gourmet

De Tristar PZ‑9160 onderscheidt zich doordat hij drie functies combineert: pizza’s bakken, raclette en gourmetten. Dit tafeltoestel van 1800 watt heeft een grote ronde bakplaat waarboven je een terracottadom plaatst voor pizza’s. Onder dezelfde kap kun je ook kleine pannetjes gebruiken voor kaas of vlees; ze zijn voorzien van een antiaanbaklaag en worden verlicht door een indicatielampje. De temperatuur stel je handmatig in via een draaiknop en een controlelampje geeft aan wanneer het toestel warm is. De set wordt geleverd met zes spatels, zodat je met zes personen kunt koken. Dankzij de antislipvoetjes blijft de unit stabiel op tafel. De PZ‑9160 is sinds 2021 verkrijgbaar.

Emerio Pizzarette PO‑1158471

De Emerio PO‑1158471 is de vierpersoonsversie van de bekende pizzarette. Dit apparaat verbruikt ongeveer 1100 watt en heeft een keramische bakplaat met een antiaanbaklaag, zodat pizza’s niet vastplakken. De terracottadom zorgt voor een gelijkmatige warmte en een knapperige korst. Openingen aan de bovenkant laten stoom ontsnappen en voorkomen dat de pizza te vochtig wordt. Bij de set krijg je vier spatels met geïsoleerde handvatten. Omdat dit model kleiner is, neemt het niet veel plaats in op tafel en is het ook geschikt voor kleinere huishoudens. De pizzarette is geschikt voor gebruik met kant‑en‑klare pizzabodems of zelfgemaakt deeg.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.