Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste programma’s van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: Privacy-gereedschap

Geschikt voor: Windows 10

Windows 10 verzamelt allerlei gegevens over jou en je computergebruik. De meeste instellingen zijn in Windows zelf aan te passen, maar je moet wel van zoeken houden om alle opties te vinden. Privacy Repairer geeft je direct toegang tot alle instellingen die ertoe doen. Start Privacy Repairer en klik op Restart as administrator om alle opties zichtbaar te maken. Je kunt de instellingen stuk voor stuk nalopen door tabbladen als System, Windows Store Apps of Telemetry and diagnostics te openen. Je vindt hier een aan-uitschakelaar. Bij veel instellingen staat de opmerking Recommended, waarmee de makers aangeven dat ze adviseren om de optie te activeren. Met de knop Enable all recommended options worden de belangrijkste privacyvriendelijke-opties automatisch voor je ingesteld. Wij raden je wel aan om alle instellingen zelf na te kijken. Hoewel je je aanpassingen ook weer snel ongedaan maakt, is het voor sommige mensen niet aan te raden om bijvoorbeeld OneDrive volledig uit te schakelen (als je dit onderdeel gebruikt). Sommige aanpassingen hebben de aanduiding Expert only waarmee gewaarschuwd wordt dat de instellingen niet zonder risico zijn. Een voorbeeld hiervan is het uitschakelen van Windows Update, een essentieel onderdeel van Windows 10 om je computerveilig te houden.

©PXimport

Tip 02: Map met geheimen

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Het is in Windows lastig om mappen te verbergen voor andere mensen die dezelfde computer gebruiken. Met SecretFolder krijg je dit wel voor elkaar. Start het programma, stel een wachtwoord in en wijs de map aan die je wilt verbergen. Je kunt meerdere mappen op deze manier maskeren. De map en inhoud zijn niet langer zichtbaar in Windows Verkenner. De map ‘verdwijnt’ met de knop Lock en verschijnt weer met de knop Unlock. De werking van SecretFolder is zeer eenvoudig, maar het is onduidelijk welke technische oplossingen SecretFolder gebruikt voor de beveiliging. Dit lijkt op de Engelstalige uitdrukking ‘security through obscurity’. Dit komt neer op beveiliging die mede tot stand komt door de techniek achter de beveiliging ‘geheim’ te houden. Dit is geen waterdicht systeem, maar voor de meeste privégebruikers is het wel voldoende. Let op: gebruik SecretFolder nooit op speciale (Windows-)mappen, maar alleen op mappen die je zelf hebt aangemaakt.

Let op: SecretFolder schakelt de indexeringsopties van Windows uit. Als je een liefhebber bent van dit Windows-onderdeel kun je SecretFolder beter niet installeren.

©PXimport

Tip 03: Slimme zijbalk

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Als je gelijktijdig op Ctrl+Shift+Esc drukt, krijg je Windows Taakbeheer te zien. In het tabblad Prestaties zie je informatie over onder andere de belasting van je processor, de status van je wifi en het werkgeheugen. Als je systeem regelmatig traag aanvoelt of ‘hangt’, kun je in het tabblad in het tabblad Processen zien welk programma de overbelasting veroorzaakt. SideBarDiagnostics is handig omdat het programma je continu op de hoogte houdt van de belasting van essentiële hardware. De informatie wordt getoond in een subtiele zijbalk. Kijk bij de instellingen om aan te geven welke informatie je wilt zien. Hierdoor houd je de informatiebalk overzichtelijk en zie je geen overbodige onderdelen, zoals netwerkadapters die niet in gebruik zijn.

©PXimport

Tip 04: Tweak Windows

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Het startmenu van Windows was plotseling verdwenen na een ‘vreemde’ beslissing van Microsoft, maar is inmiddels weer teruggekeerd in een nieuw jasje. Classic Shell is een ‘evergreen’ die we vaker besproken hebben in Tips & Trucs. Classic Shell geeft je een alternatief startmenu dat je volledig kunt aanpassen aan je wensen. In veel gevallen werkt Classic Shell sneller dan de standaard-startknop van Windows 10, maar dat is niet per se de reden waarom je Classic Shell zou moeten proberen. Voor gevorderde gebruikers is Classic Shell leuk omdat je de indeling kunt aanpassen van je startmenu. Daarnaast kun je ook de vormgeving van je taakbalk veranderen. Als je Classic Explorer ook installeert, kun je tevens Windows Verkenner optimaliseren.

©PXimport

Tip 05: Vorige versie

Geschikt voor: Windows 10

Soms ondergaat je computer een ingrijpende aanpassing, bijvoorbeeld als je een upgrade uitvoert naar een nieuwe Windows-versie. Systeemherstel, het standaard vangnet van Windows, biedt in dit soort situaties onvoldoende veiligheid om terug te keren naar een eerder moment. Met EaseUS System GoBack Free krijg je dit wel voor elkaar. Het programma maakt een momentopname van je systeem en biedt de mogelijkheid om hiernaar terug te keren. EaseUS System GoBack Free is volgens de makers speciaal bedoeld voor uitgebreide upgrades, bijvoorbeeld van Windows 7/8.1 naar Windows 10 of van Windows 10 naar Windows 10 Anniversary Upgrade. Maar mogelijk kan EaseUS System GoBack Free je ook in andere situaties uit de brand helpen! Het programma heeft twee knoppen: Backup system om een herstelmoment aan te maken en Go back om terug te keren naar een eerder herstelpunt.

©PXimport

Tip 06: Malware verwijderen

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

AdwCleaner is al eerder besproken, maar omdat het programma nu in handen is van de bekende softwarebeveiliger Malwarebytes, brengen we het graag opnieuw onder je aandacht. AdwCleaner is een uitstekend programma om je systeem te laten onderzoeken op probleemsoftware. Je hebt AdwCleaner niet nodig als je computer goed functioneert, maar wel als je browser zicht vreemd gedraagt of als je het gevoel hebt dat je systeem ‘iets onder de leden’ heeft. Start AdwCleaner en klik op Scannen om je computer te onderzoeken. Het programma voert een grondige controle uit.

Naast malware kan AdwCleaner ook zogenaamde PUP’s voor je opsporen: potentieel ongewenste programma’s. Na de controle toont AdwCleaner een lijst met de aangetroffen ‘problemen’. Controleer deze en laat de boel opschonen met de knop Verwijderen. Let op: AdwCleaner is zeer streng, dus bekijk voorzichtig wat je laat verwijderen. Verwijder nooit onderdelen die je niet kent. Dit geldt niet voor AdwCleaner in het bijzonder, maar voor alle programma’s die in staat zijn om (systeem)onderdelen op te schonen of aan te passen. Herstart je computer na het opschonen en voer opnieuw een controle uit met AdwCleaner om er zeker van te zijn dat de problemen zijn opgelost.

AdwCleaner is een redmiddel bij problemen en biedt geen permanente bescherming zoals ‘realtime’ beveiligingssoftware wel doet.

©PXimport

Tip 07: Schijf indelen

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Windows beschikt standaard over de mogelijkheid om met schijfbeheer een harde schijf of ssd (opnieuw) in te delen. Toch raden wij aan om hiervoor een extra programma in te zetten, bijvoorbeeld PartitionGuru. PartitionGuru is gespecialiseerd in het verkleinen, vergroten of verwijderen van partities. Je kunt PartitionGuru dus gebruiken om een overbodige D-partitie bij je C-partitie te voegen. Ook kun je een te grote D-partitie verkleinen en je C-partitie oprekken zodat je hier meer opslagruimte krijgt. Een extra vangnet zorgt ervoor dat je aanpassingen pas worden uitgevoerd nadat je hier nadrukkelijk toestemming voor geeft. Je kunt dus eerst alles instellen zoals je het wilt hebben, je aanpassingen controleren en pas dan laten uitvoeren.

Naast de gratis versie van PartitionGuru is er een betaalde versie met meer mogelijkheden. Voor ‘normaal gebruik’ voldoet de gratis versie uitstekend. Een overzicht van de verschillen tussen beiden versies vind je op de website van de makers.

Hoewel PartitionGuru zeer eenvoudig werkt, krijgt het programma toch een hoge moeilijkheidsgraad mee. Het sleutelen aan je schijfindeling is nooit zonder risico. Zorg altijd voor een goede back-up. Laptopgebruikers krijgen het dringende advies om het systeem aan de stroom te hangen. Hiermee voorkom je tussentijdse uitval, want dat kan desastreuse gevolgen hebben als PartitionGuru bijvoorbeeld je partitie verkleint.

©PXimport

Tip 08: Muziekformaat

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Laat je niet misleiden door de letters ‘XP’ van het programma LameXP. Het programma wordt nog steeds onderhouden door de makers. LameXP maakt het eenvoudig om muziek om te zetten in een ander formaat. Als je alleen via ‘Spotify & co’ luistert of uitsluitend mp3-bestanden hebt, kan LameXP weinig voor je betekenen. LameXP biedt hulp voor iedereen die weleens te maken krijgt met een ‘vreemd’ muziekbestand, bijvoorbeeld een flac- of wav-bestand. Deze indelingen zijn voor muziek van hoge kwaliteit, maar niet compatibel met doorsnee afspeelapparatuur. Start LameXP en sleep de bestanden die je wilt omzetten naar mp3-formaat naar het LameXP-venster. De liedjes worden klaargezet in een lijst. Kies bij Output directory waar LameXP jouw mp3’s moet bewaren. Kijk nog even bij de kwaliteitsinstellingen in het tabblad Compression en bewaar de mp3’s met de knop Encode now.

Naast mp3’s kan LameXP ook muziekbestanden wegschrijven in onder andere de formaten flac, ogg en ape. Uiteraard is het hierbij belangrijk dat het bronbestand eveneens een hoge kwaliteit heeft, anders heeft het omzetten naar een betere indeling geen nut.

©PXimport

Tip 09: Dubbele bestanden

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Als je systeem een paar keer gecrasht is of als je al jaren je bestanden van oude computers steeds weer meeneemt naar je nieuwe systeem, dan krijg je er ongetwijfeld mee te maken: volle mappen met herstelde/gemigreerde bestanden om ‘ooit’ nog een plekje te geven. De kans is groot dat je veel schijfruimte kwijt bent aan dubbele bestanden en dat is zonde, zeker als je een kleine ssd als opslagmedium hebt. CloneSpy helpt bij het opsporen van dubbele bestanden. Je geeft twee bij Pool twee of meer mappen op. Bij Action kies je voor Ask user om te voorkomen dat er automatisch wordt opgeschoond. Klik op Start scanning om CloneSpy aan het werk te zetten. Alle bestanden worden geïnventariseerd, waarna het programma op zoek gaat naar dubbele bestanden/inhoud. Vervolgens kun je de aangetroffen doublures bekijken en een of meerdere versies laten verwijderen. Let op: CloneSpy is zeer krachtig gereedschap. Denk altijd twee keer na voordat je iets laat verwijderen. Een handmatige controle van de gevonden items van CloneSpy is het veiligst, maar kost ook meer tijd.

©PXimport

Tip 10: Kiekjes verkleinen

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Voor echt geavanceerde fotobewerkingen heb je Photoshop of een ander grafisch pakket nodig, maar soms is dit te veel van het goede. Denk hierbij aan het toevoegen van bijvoorbeeld een watermerk of als je snel een afbeelding kleiner wilt maken. CoolTweak biedt een handige oplossing om deze en vele andere bewerkingen vanuit de Windows Verkenner te regelen. Klik met de rechtermuiskop op een fotobestand (of selectie foto’s) en kies CoolTweak. Er verschijnt een tweede menu om een snelle fotobewerking uit te voeren. Staat de gewenste bewerking niet in het lijstje? Klik op Customize my actions en stel een nieuwe bewerking in.

CoolTweak overschrijft je bestanden niet. Er wordt een nieuwe map aangemaakt (genaamd CoolTweak) voor de bewerkte foto’s. Naast het aanpassen van fotobestanden kun je met CoolTweak ook eenvoudig afbeeldingen delen via Facebook of andere sociale media.

©PXimport

Tip 11: Beeldschermen

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Als je twee (of meer) beeldschermen gebruikt of je laptop regelmatig aansluit op een monitor, weet je dat de standaard Windows-functies beperkt zijn om optimaal gebruik te maken van je extra ‘werkruimte’. Dual Monitor Tools springt hier slim op in. Je kunt bijvoorbeeld snel wisselen tussen je primaire en secondaire (tweede) scherm en allerlei zones instellen op je schermen waarin vensters minimaliseren of maximaliseren. Hierbij staan sneltoetsen centraal om met een zelf te kiezen toetscombinatie de gewenste actie uit te voeren. Ook kan Dual Monitor Tools je bureaublad achtergrond instellen. Je hebt onder andere de keuze om één afbeelding slim uit te rekken of voor je schermen een individuele foto in te stellen. Kijk bij Providers om afbeeldingen van een webdienst te halen, bijvoorbeeld via Flickr. Het kost even tijd om te experimenteren met de mogelijkheden maar het is een zeer handige tool!

©PXimport

Tip 12: De kleinste png’s!

Geschikt voor: Windows 7, 8(.1), 10

Onderhoud je een website of blog? Dan is het essentieel om de foto’s die je gebruikt zo optimaal mogelijk toe te voegen. De kwaliteit is uiteraard belangrijk, maar ook de bestandsomvang. De meeste fotobewerkingsprogramma’s maken het voor de leek nog steeds niet eenvoudig om afbeeldingen te optimaliseren zodat het eindresultaat er goed uit blijft zien en de bestandsomvang ook beperkt blijft.

Via www.tinypng.com kun je png-afbeeldingen snel verkleinen, meestal zonder zichtbaar kwaliteitsverlies. De resolutie blijft behouden, maar de omvang gaat aanzienlijk omlaag. Er is een commerciële Photoshop-uitbreiding beschikbaar voor deze dienst, maar het kan dankzij PNGmicro ook gratis. Start het programma, sleep de afbeeldingen die je wilt verkleinen naar het PNGmicro-venster en druk op de Play-knop. Je ziet direct de bestandsomvang omlaag schieten. Het is niet vreemd om een afbeelding van 1 MB te zien slinken naar 200 Kb. We horen je denken: ‘Ik gebruik jpg’s in plaats van png’s’. Ook dat kan, dan heb je van dezelfde makers JPEGmicro nodig. De png-indeling heeft in veel gevallen onze voorkeur omdat teksten en lijnen beter worden weergegeven, zelfs in verkleinde afbeeldingen.

©PXimport

Zeldzaam

©PXimport

Wanneer je alle internetdiensten opsomt die je zelf gebruikt, van e-mail tot zoekmachines, is de kans groot dat het vrijwel allemaal Amerikaanse platformen zijn. Voor wie zich daar niet helemaal comfortabel bij voelt, zijn er ook (gratis) Europese alternatieven.

Steeds meer internetgebruikers in Europa stellen zich vragen bij de intensieve dataverzameling en dominante marktpositie van Amerikaanse techbedrijven, zeker in de huidige geopolitieke context. Daardoor groeit de interesse voor Europese alternatieven, die minder afhankelijk zijn van de Amerikaanse bedrijfswereld en overheid, beter aansluiten bij de strengere Europese privacywetgeving, en transparanter zijn over het gebruik van persoonsgegevens.

In dit artikel laten we je kort kennismaken met enkele Europese diensten die een privacyvriendelijker en vaak volwaardig alternatief bieden voor bekende Amerikaanse webdiensten en platformen. Dit gaat breed: van zoekmachines, e-mail en kantoortoepassingen tot cloudopslag, VPN, vertalingen, videosharing, AI-chat en sociale media. Wil je echt de-Amerikaniseren? Gebruik voor deze diensten dan geen Google-, Apple- of Facebook-account.

Zoekmachine

Het zal je niet verbazen dat een browser als Chrome standaard Google gebruikt als zoekmachine, maar je kunt zonder problemen een andere instellen. Open de instellingen van Chrome, ga naar Zoekmachine en klik op Wijzigen. Selecteer het gewenste alternatief. Europese, privacybewuste zoekmachines zijn onder meer het Duitse Ecosia (investeert advertentie-inkomsten in boomaanplant), het Franse Qwant en het Zwitserse SwissCows (dat overigens niet langer gratis is).

Je kunt ook handmatig een extra zoekmachine toevoegen. Neem bijvoorbeeld SwissCows in Chrome. Open opnieuw Zoekmachine en kies Zoekmachine en Site Search beheren. Klik op Toevoegen bij Site Search. Vul SwissCows in als naam, (bijvoorbeeld) sc als snelkoppeling en www.swisscows.com/web?query=%s als url. Bevestig met Toevoegen. Je kunt deze nu instellen als standaard of activeren via sc gevolgd door een druk op Tab in de adresbalk, waarna je de zoekterm ingeeft. Weet wel dat deze drie alternatieve zoekmachines deels gebruikmaken van de zoekindex van het (Amerikaanse) Bing.

Je kunt ook Europese, privacygerichte browsers gebruiken, zoals Ecosia en Ecosia (browser), de Zweedse Mullvad Browser en het Noorse Vivaldi. Hier kun je ook telkens je voorkeurzoekmachine instellen. Houd er wel rekening mee dat deze drie browsers de (Amerikaanse) Chromium- of Firefox-engine gebruiken voor het weergeven van webpagina's.

E-mail en agenda

Gmail en Outlook zijn twee zeer populaire webmaildiensten, vooral dankzij hun sterke integratie met respectievelijk het Google- en Microsoft-ecosysteem. Op het vlak van privacy zijn er wel enkele bedenkingen. Bij Gmail wordt de inhoud van je mails gescand voor gepersonaliseerde advertenties, en ook Microsoft toont advertenties. Beide versleutelen weliswaar je berichten, zowel tijdens de overdracht als in rust (op de mailservers), maar de diensten zelf bewaren de encryptiesleutels.

Diensten als het Duitse Tuta en het Zwitserse Proton Mail pakken dit beter aan. Ze zijn grotendeels opensource, ze gebruiken stevige end-to-end-versleuteling en bij Tuta geldt zelfs het zero knowledge-principe: de dienst heeft geen toegang tot je gegevens, wachtwoorden of metadata. Bij Proton Mail blijft beperkte metadata zoals de onderwerpsregel zichtbaar. Beide zijn beschikbaar via web en mobiele apps en bieden in de gratis versie 1 GB opslagruimte; bij Tuta zit daar ook een agenda bij.

We helpen je even op weg met de laatste. Klik op Gratis e-mailaccount aanmaken en daarna op Selecteren bij Free. Kies je e-mailadres (@tutamail.com) en stel een wachtwoord in. Je krijgt een herstelcode waarmee je weer toegang krijgt als je je wachtwoord (of tweede factor) kwijt zou raken. Na goedkeuring kun je meteen mails ontvangen en verzenden. In de webinterface vind je rechtsboven de knoppen Contacten en Agenda.

Kantoor

Als je denkt aan een cloudgebaseerde kantoorsuite, komen Google Documenten (en Workspace) en Microsoft 365 waarschijnlijk als eerste in je op. Toch zitten er vooral bij Google enkele privacyproblemen. Het verdienmodel draait rond advertenties, er is geen sluitende garantie dat je data binnen de EU blijven en in de gratis versie bewaart Google zelf de encryptiesleutels. Microsoft scoort iets beter, maar wie zeker wil zijn dat data de EU niet verlaten, kijkt beter naar het Letse OnlyOffice.

We stellen hier kort de gratis cloudservice voor, bereikbaar vanuit je browser en via mobiele apps. Registreer je via de website van OnlyOffice en bevestig je aanmelding via de ontvangen mail. Je krijgt dan een persoonlijke url (https://<accountnaam>.onlyoffice.com) die als centrale documentenhub fungeert, met 2 GB opslagruimte. Je kunt er 'kamers' aanmaken. Dit zijn virtuele ruimtes of projectmappen waarin je documenten creëert, bewerkt en eventueel deelt met rolgebaseerde toegangsrechten.

De suite bevat een tekstverwerker, spreadsheet, presentatietool en pdf-editor. Omdat de dienst standaard werkt met Microsofts OOXML-bestandsformaten, hoef je bij het importeren of exporteren nauwelijks compatibiliteitsproblemen te verwachten.

Cloudopslag

Bij cloudopslag springen Google Drive (15 GB gratis) en Microsoft OneDrive (5 GB gratis) er qua gebruikersaantallen uit, met Dropbox (2 GB gratis) als derde op het podium. Je data worden telkens op Amerikaanse servers opgeslagen en je hebt geen controle over de encryptiesleutels. Je kunt dit eventueel oplossen met end-to-end-encryptie via een gratis tool als Cryptomator.

Er bestaan gelukkig ook gratis Europese alternatieven die vergelijkbare opslagruimte bieden, je data gegarandeerd binnen de EU bewaren en je zelf de encryptiesleutels laten beheren. Een daarvan is het Zwitserse EdelCloud Basic (2 GB), van de makers van SwissCows. Bekendere opties zijn Proton Drive (5 GB) en pCloud (10 GB), beide eveneens uit Zwitserland.

We kijken naar pCloud. Je meldt je gratis aan via de website. Stel een wachtwoord in en kies bij Gegevensregio voor Europese Unie. Bevestig via de link in de ontvangen e-mail en klik op de website op Ga naar mijn account. Je kunt dan meteen aan de slag. Linksonder zie je dat standaard al 3 GB is ontgrendeld. Door acties uit te voeren zoals een bestand uploaden, pCloud Drive en de mobiele app installeren en enkele vrienden uitnodigen, kun je dit uitbreiden tot 10 GB.

Vertaling

Het begint wat eentonig te worden, maar ook voor geautomatiseerde vertalingen kom je al snel uit bij diensten van Google Translate of Microsoft Translator. Toch bestaat er een sterk en populair alternatief: het Duitse DeepL. De gratis versie kent wel enkele beperkingen: je kunt maximaal drie documenten per maand van maximaal 5 MB vertalen (niet bewerkbaar), en je teksten kunnen door DeepL worden gebruikt voor trainingsdoeleinden.

Minder bekend, maar volledig gratis, zijn Lingva Translate (meer dan honderd talen) uit Duitsland en het Spaanse Apertium (meer dan veertig talen, ook als app). Beide zijn opensource. Bij Apertium kun je documenten en webpagina's uploaden, maar de beschikbare doeltalen hangen af van je brontaal. Vanuit Nederlands bijvoorbeeld kun je helaas alleen naar Afrikaans vertalen. Lingva biedt een bredere keuze aan taalparen, al moet je de brontekst hier wel zelf invoeren of plakken. Je kunt de tekst ook laten voorlezen, al is de kwaliteit voor Nederlands voorlopig ondermaats. De vertalingen zijn bij beide diensten niet bewerkbaar op de site.

Videosharing

Videosites als Vimeo en vooral Googles YouTube hoeven we niet meer toe te lichten, maar kun je ook enkele Europese alternatieven noemen? Die bestaan wel degelijk, met als bekendste Dailymotion en PeerTube, beide van Franse oorsprong.

Dailymotion heeft dan misschien niet het uitgebreide aanbod van YouTube, maar bereikt wereldwijd toch zo'n 300 miljoen maandelijkse gebruikers. Je kunt er zonder account video's opzoeken via trefwoorden en daarna filteren op onder meer Playlists, Users en Hashtags. Met een account kun je ook video's uploaden en delen via je browser of mobiele apps. Het platform geeft aanbevelingen op basis van je kijkgedrag en is geïntegreerd met sociale media als Facebook en X.

Bij PeerTube draait eveneens alles rond video streaming en delen, maar dan binnen het zogeheten Fediverse (meer daarover verderop in dit artikel). Zoeken naar specifieke video's of kanalen kun je via deze link. Bij een geschikte video klik je op een knop die je naar de bijbehorende server brengt, waar je je eventueel kunt aanmelden om bijvoorbeeld op video's te reageren of zelf te publiceren op je kanaal.

Sociale media

Met sociale mediaplatformen bevinden we ons bijna volledig op Amerikaans grondgebied. Denk aan Facebook, Instagram, X, LinkedIn, Snapchat, Pinterest, Reddit, Threads en WhatsApp. Er bestaan wel – ook Europese – alternatieven, maar overstappen is vaak lastig. Je wilt immers voldoende aanbod, voldoende medegebruikers en het liefst ook een gebruiksvriendelijke omgeving.

Zo is er het Zwitserse Threema (circa 6 euro), een dienst die zich opwerpt als veilig en privacy-bewust alternatief voor WhatsApp, maar helaas is het niet mogelijk berichten tussen beide netwerken uit te wisselen – ook al ijvert de EU met initiatieven als de Digital Markets Act voor meer interoperabiliteit tussen (onder meer) berichtenapps.

Een andere relatief bekende, maar geheel gratis dienst is Mastodon, van Duitse oorsprong. Dit is een microbloggingdienst met tekstposts, reacties, boosts en volgers, die zich profileert als alternatief voor X. Mastodon maakt deel uit van het zogenaamde Fediverse, een samentrekking van 'FEDerated unIVERSE'. Dit is een gedecentraliseerd netwerk van onafhankelijk beheerde servers (zogeheten instances), die via gemeenschappelijke protocollen als ActivityPub wel met elkaar kunnen communiceren.

Andere Fediverse-diensten van Europese origine zijn het al vermelde PeerTube (videoplatform), het IJslandse Pleroma (microblogging), het Franse Funkwhale (audiosharing) en Lemmy (forum- en discussienetwerk, vergelijkbaar met Reddit).

AI-chat

Sinds de lancering van ChatGPT door het Amerikaanse OpenAI eind 2022 is AI, en in het bijzonder AI-chatbots, niet meer weg te denken uit bedrijven en uit ons dagelijks leven. China volgt als stevige tweede speler – denk aan het veelbesproken DeepSeek – maar ook Europa is bezig aan een fikse inhaalbeweging. Een opvallend initiatief komt van OpenEuroLLM, een alliantie van meer dan 20 Europese bedrijven, universiteiten en supercomputingcentra die een opensource-taalmodel (LLM, Large Language Model) ontwikkelen als alternatief voor Amerikaanse en Chinese AI-assistenten. OpenGPT-X dan weer is een Duits project dat grootschalige AI-taalmodellen bouwt, waaronder het opensource-model Teuken-7B, getraind in alle 24 officiële EU-talen.

Wil je zelf met een Europese AI-chatbot experimenteren, kijk dan eens op de site van het Franse bedrijf Mistral dat eigen taalmodellen ontwikkelde. Wil je ook beelden en code genereren, dan moet je je wel registreren. De bot reageert opvallend snel, maar wie meer functies wil – zoals een onbeperkt aantal prompts per dag en een krachtiger LLM – moet upgraden naar Pro (zo'n 18 euro per maand).

VPN

Een Virtual Private Network, kortweg VPN, is ideaal voor wie meer online privacy wil (je ip-adres blijft verborgen), veiliger wil surfen op openbare wifi (je data zijn volledig versleuteld) of geoblokkades wil omzeilen (je kiest een VPN-server in een niet-geblokkeerd land).

Veel populaire opties, zoals Hotspot Shield, zijn Amerikaans. Wie liever Europees gaat, vindt sterke alternatieven als het Zweedse Mullvad en het Zwitserse Proton VPN. Beide houden geen logboeken bij, ze bieden een wereldwijde keuze aan VPN-servers en gebruiken opensource-clientapps. Je vindt er ook functies als een killswitch (je verbinding wordt meteen verbroken als de VPN-server wegvalt) en split-tunneling (je kiest zelf welke apps via de VPN lopen). Proton VPN ondersteunt wel beter streamingdiensten als Netflix en Prime Video. Beide kosten zo'n 5 euro per maand.

Proton VPN biedt tevens een beperkte gratis versie, handig om mee te starten. Surf naar de site van Proton VPN, vul je e-mailadres in, klik op Begin met Proton VPN en stel een sterk wachtwoord in (twee keer). Je kunt meteen de client-app downloaden, bijvoorbeeld voor Windows. Installeer die (extra apps hoef je niet mee te nemen) en meld je aan met je Proton-account. Kies een VPN-server in een beschikbaar land (vijf in de gratis versie), klik op Verbinden en test de VPN-verbinding gerust via bijvoorbeeld www.whatismyip.com. Of nog beter (in het kader van dit artikel) www.watismijnip.nl/.

Blijft de deur van je wasmachine dicht, ook al is het programma afgelopen, en krijg je hem niet open? Dat probleem komt vaak voor en heeft meestal een eenvoudige oorzaak. In dit artikel noemen we vijf redenen waarom de deur niet opengaat en wat je zelf kunt doen om dat snel en veilig op te lossen.

Ook interessant: Slimmer wassen: deze functies maken je wasmachine nét even handiger

Het komt vaker voor dan je denkt: de wasmachine is klaar, maar de deur weigert open te gaan. Lastig, zeker als je schone was nog nat in de trommel ligt. Gelukkig is er meestal geen reden tot paniek. Vaak ligt het aan een simpele oorzaak die je zelf kunt oplossen.

1 - Water in de trommel

De meest voorkomende boosdoener is achtergebleven water. Zolang er water in de machine zit, blijft de deur bewust op slot om lekkage te voorkomen. Zie je nog water in de trommel? Start dan opnieuw het afvoerprogramma. Werkt dat niet, maak dan het filter onderin schoon en laat via het slangetje of de opening het restwater weglopen. Vaak schiet de deur daarna vanzelf los.

2 - Het kinderslot is ingeschakeld

Sommige modellen hebben een kinderslot of extra beveiliging. Staat dit ingeschakeld, dan blijft de deur dicht, ook al is het programma afgerond. Controleer in de handleiding hoe je het slot uitschakelt. Meestal gaat het om een combinatie van knoppen op het display. Pas als dit is gedeactiveerd, kun je de deur openen.

©Engin Akyurt

3 - Elektronische vertraging of reset

Bij veel moderne machines zit er enkele minuten vertraging tussen het einde van het programma en het ontgrendelen van de deur. Even wachten kan dus al genoeg zijn. Blijft de deur toch op slot, haal de stekker er een paar minuten uit en sluit hem opnieuw aan. Zo wordt de elektronica gereset en komt de deur vaak alsnog vrij.

4 - Handmatige noodontgrendeling

Lukt het nog steeds niet, dan is er vaak een handmatige oplossing. De meeste wasmachines hebben een noodontgrendeling, meestal te vinden achter het klepje bij het filter of onderaan de machine. Door hier voorzichtig aan te trekken, kun je de deur veilig openen zonder schade. Raadpleeg de handleiding voor de exacte plek en werkwijze.

5 - Defecte vergrendeling

Als geen van deze stappen helpt, kan de vergrendeling zelf kapot zijn. Dit onderdeel slijt met de tijd en kan uiteindelijk defect raken. Soms helpt het tijdelijk om de machine spanningsvrij te maken, maar blijft de deur gesloten, dan is vervanging van het slot nodig. Dit is werk voor een monteur.

Wanneer moet je hulp inschakelen?

Blijft de deur hardnekkig dicht of merk je andere signalen, zoals vreemde geluiden of een brandlucht, stop dan direct met zelf proberen. Forceren kan schade veroorzaken. In dat geval is het verstandig een monteur te bellen.

Een geblokkeerde deur hoeft in elk lang niet altijd een groot probleem te zijn. Vaak is een eenvoudige reset, het verwijderen van restwater of het uitschakelen van het kinderslot al genoeg. Lukt het niet, dan kan de noodontgrendeling of een monteur uitkomst bieden. Met regelmatig onderhoud en een beetje oplettendheid verklein je de kans dat je opnieuw voor een gesloten deur staat.