Windows is een prima besturingssysteem, maar het is niet perfect. Dat is precies waarin we verandering brengen. Het internet staat vol freeware, maar welke gratis software voor Windows 10 is nu daadwerkelijk nuttig en mag dus echt niet op je pc ontbreken? Een overzicht.

Hoewel Windows de afgelopen jaren steeds volwassener is geworden, zijn er nog best onderdelen te bedenken waar het besturingssysteem tekortschiet. Enthousiaste ontwikkelaars hebben hierop ingespeeld en programma’s uitgebracht die juist in deze ontbrekende functies voorzien. We selecteerden er negen stuks.

Beter privacybeheer met O&O ShutUp10

Toegegeven: de makers van Windows 10 hebben in recente updates flink gesleuteld aan de privacy-instellingen, zodat deze nu overzichtelijker zijn dan in de eerste versies van Windows 10. Toch kan het nog flink beter, moeten de makers van O&O ShutUp10 hebben gedacht. Dit programma geef je uitgebreide controle over de privacy-instellingen in Windows 10. Prettig is bovendien dat je het programma kosteloos mag gebruiken.

In het hoofdvenster vind je alle instellingen overzichtelijk op een rij. Er zijn verschillende categorieën, onder meer voor apps en de browser. In de kolom Recommended zie je of het wordt aanbevolen om de instelling in te schakelen. Zo wordt bijvoorbeeld aanbevolen om het blokkeren van advertenties via bluetooth in te schakelen, maar geeft de app aan dat het minder handig is om het blokkeren van de camera altijd in te schakelen. Klik op Actions, Apply only recommended settings om in één keer de privacy-opties van Windows aan banden te leggen.

Terug naar de oorspronkelijke situatie is op elk moment mogelijk: kies Actions, Undo all changes (‘factory settings’). Belangrijk: zorg voor een reservekopie van je systeem voordat je de aanpassingen doorvoert. In O&O ShutUp10 kies je daartoe voor Actions, Create a system restoration point.

©PXimport

Bestanden versleutelen met VeraCrypt

Tijd om onze persoonlijke bestanden en mappen ook achter slot en grendel te zetten. Dat doen we met VeraCrypt. Met behulp van een unieke ‘identifier’ (zoals een wachtwoord) en een versleutelingsalgoritme worden de bestanden onleesbaar gemaakt. Je geeft zelf aan welke bestanden moeten worden versleuteld. Zo kun je ervoor kiezen om een specifieke partitie of map te versleutelen en hierin je persoonlijke bestanden onder te brengen. De bestanden worden gehuisvest in een ‘encrypted file container’, waartoe alleen jijzelf toegang hebt.

Maak eerst een back-up van je bestanden voordat je ze versleutelt; zorg ook dat je volledig vertrouwd bent met de werking van VeraCrypt. Vervolgens kies je Create Volume en volg je de stappen van de wizard om te bepalen welke onderdelen je wilt afschermen. Kies voor Create an encrypted file container of – bij het afschermen van een volledige partitie of schijf – voor Encrypt a non-system partition/drive. Volg de verdere stappen van de wizard om de bestanden te versleutelen.

©PXimport

Wachtwoorden beheren met KeePass

Een goede wachtwoordmanager mag in Windows 10 niet ontbreken. Tijd om deze zelf toe te voegen. We kiezen voor KeePass. Het gaat hier om een gratis en opensource manager die regelmatig wordt bijgewerkt. In het hoofdvenster van KeePass vind je de verschillende wachtwoordcategorieën, terwijl rechts de diensten en bijbehorende aanmeldingsgegevens worden getoond. Om een nieuwe groep aan te maken, kies je Groep, Groep toevoegen. Geef de groep een passende naam (bijvoorbeeld Wachtwoorden zakelijk of Wachtwoorden privé). Vul de groep vervolgens met de aanmeldgegevens van je diensten. Kies voor Invoer, Invoer toevoegen.

Interessant is de wizard waarmee je sterke wachtwoorden kunt genereren. Je vindt deze via Extra, Wachtwoord genereren. Op het tabblad Instellingen kun je aangeven aan welke voorwaarden nieuwe wachtwoorden moeten voldoen. Zorg er altijd voor dat je een noodblad hebt afgedrukt en dat je dat veilig bewaart: in geval van nood vind je (of iemand die je hiervoor hebt aangewezen) de belangrijkste gegevens voor toegang tot de informatie. Kies dan ook voor Bestand, Afdrukken, Print noodblad.

©PXimport

Verwijderde bestanden terughalen met Recuva

De Prullenbak vormt natuurlijk een prettig vangnet als je iets hebt verwijderd en je je later bedenkt, maar het kan beter. Met Recuva kun je bestanden herstellen die je per ongeluk écht hebt verwijderd. Er is een gratis variant beschikbaar; die voldoet in veel van de gevallen voor het terughalen van bestanden. In het hoofdvenster kies je de schijf (of de partitie) waarop de bestanden zich oorspronkelijk bevonden en geef je aan naar welke bestandsformaten moet worden gezocht. De zoekresultaten worden in een lijst getoond, waarna je kunt aanvinken welke bestanden moeten worden hersteld.

Via de voorbeeldweergave kun je zien om welk bestand het gaat, voordat je het herstelt. Dat is vooral handig bij foto’s. Het programma werkt als een tweetrapsraket: wordt het bestand in de normale scan niet gevonden, dan kun je altijd de Deep Scan inzetten: hierbij wordt de schijf nog grondiger gecontroleerd. Voor beginnende gebruikers is de wizard handig. Deze helpt bij de stappen die nodig zijn om een bestand terug te halen.

©PXimport

Programma's in tabbladen met Groupy

Microsoft probeerde het zelf even in testversies van Windows 10, maar het bedrijf heeft de functionaliteit op het laatst teruggetrokken: tabs van verschillende programma’s in één venster. Werk je bijvoorbeeld aan een rapport, dan kun je één venster maken met een tabblad met Word, een ander tabblad met Chrome en de websites je die u voor het rapport nodig hebt, en een tab met Spotify voor de nodige ontspanning. Zo heb je één venster waarin alles is verzameld voor je huidige werksessie.

Gelukkig biedt Groupy deze functionaliteit en ben je niet meer afhankelijk van Microsoft. Je kunt hiermee vensters maken met verschillende programma’s. Ook handig: de volgende dag eenvoudigweg het venster openen en doorgaan waar je was gebleven, inclusief alle programma’s die je op dat moment had geopend. Je kunt de groepjes met programma’s ook bewaren, om ze op een later moment weer op te roepen.

©PXimport

Veelvoorkomende problemen oplossen met FixWin

Doet Windows weer eens niet wat je wilt en vertoont het vervelende kuurtjes? De ingebouwde Probleemoplossers van Windows schieten al gauw tekort. Met FixWin heb je toegang tot een grote lijst veelvoorkomende en irritante problemen waarvoor het programma een geautomatiseerde oplossing heeft. Denk bijvoorbeeld aan thumbnails van documenten die opeens niet meer verschijnen in de Verkenner of het pictogram van de Prullenbak dat niet meer wordt ververst zodra de Prullenbak gevuld of juist geleegd is.

De problemen zijn onderverdeeld in zes categorieën. Open de categorie om alle problemen te zien. Herken je een probleem, klik dan op de knop Fix om het probleem automatisch op te lossen. Soms zijn er meerdere oplossingen beschikbaar voor een probleem. Klik op Fix 2 om de tweede oplossing te proberen.

Vergeet niet altijd eerst een herstelpunt te maken, zodat je in geval van nood kunt terugkeren naar een punt in het verleden. Deze optie wordt overigens aangeboden door FixWin.

©PXimport

Drivers up-to-date met Snappy Driver Installer

Met Snappy Driver Installer kun je de drivers van het systeem actueel houden. Dit programma maakt een analyse van je systeem en inventariseert daarbij welke drivers nodig zijn. Vervolgens haalt het automatisch de nieuwste versies van de stuurprogramma’s binnen. We houden ervan om zelf de controle te houden, dus kiezen we ervoor om een lijst te zien van beschikbare drivers en daaruit zelf een selectie te maken van drivers die uiteindelijk moeten worden geïnstalleerd. In het hoofdvenster kun je kiezen uit drie opties: Download All DriverPacks, Download Network Drivers Only en Download Indexes Only. Wij kiezen voor de laatste optie.

Maak altijd eerst een back-up van de computer voordat je de drivers installeert. Deze optie wordt aangeboden door Snappy Driver Installer. Klik daarna op Install. Prettig is dat de drivers ook offline kunnen worden geïnstalleerd, zodat je niet altijd afhankelijk bent van een internetverbinding. Het is jammer dat de software niet de mogelijkheid biedt om zelf drivers toe te voegen, maar verder is het programma een waardevolle aanvulling op de standaard Windows-functionaliteit.

©PXimport

Windows in een virtuele machine met Sandboxie

De nieuwste versie van Windows 10 Professional introduceert Windows Sandbox: een ingebouwde afgeschermde omgeving waarin je bijvoorbeeld proefprogramma’s kunt testen zonder dat dit invloed heeft op de rest van de computer. Zo’n ingebouwde virtuele machine is uiteraard een welkome aanvulling, maar helaas vallen gebruikers van Windows 10 Home buiten de boot. Geen probleem: we voegen het gratis programma Sandboxie toe aan onze eigen Windows-installatie.

Met Sandboxie kun je programma’s in een geïsoleerde omgeving uitvoeren. Prettig is overigens dat Sandboxie niet alleen geschikt is voor Windows 10, maar ook voor eerdere Windows-versies. Om een nieuwe sandbox te maken, kies je voor Sandbox, Create New Sandbox. Voorzie de groep van een passende naam. Kijk bij DefaultBox voor snelkoppelingen naar veelgebruikte programma’s en voeg zelf nieuwe programma’s toe. Kies daarbij uit Any Program, From Start Menu of Windows Explorer. Om te laten zien dat een programma in een sandbox-omgeving wordt uitgevoerd, verschijnt het teken #.

©PXimport

Dubbele bestanden verwijderen met Auslogics Duplicate File Finder

Houd tot slot de Windows-omgeving opgeruimd en voorkom dat het systeem gevuld raakt met dubbele bestanden. Identieke bestanden zijn niet alleen overbodig, maar nemen ook kostbare schijfruimte in. Bijvoorbeeld meerdere fotomappen, waarin de foto’s dubbel staan omdat je vaker een back-up van de fotomap van je mobiele telefoon hebt gemaakt. Met Duplicate File Finder ga je geautomatiseerd op zoek naar zulke bestanden.

Zo kun je bestanden van een bepaalde soort laten opsporen, zoals muziekbestanden of foto’s. Handig is de mogelijkheid om specifieke periodes of bestandsnamen uit te sluiten. Duplicate File Finder kent trouwens een ingebouwde back-upfunctie; geen overbodige luxe als je flink aan de slag gaat met het uitdunnen van de bestanden.

©PXimport

Amazon introduceerde kortgeleden een nieuwe generatie slimme speakers, waaronder de hier besproken Echo Dot Max. Volgens de fabrikant levert deze bescheiden luidspreker een verbeterde audiokwaliteit, terwijl de microfoon naar verluidt nauwkeuriger spraakopdrachten verwerkt. Met een adviesprijs van 109,99 euro is het ook nog eens een van de goedkopere smartspeakers in de markt. Hoog tijd voor een review!

Vergeleken met de voorgaande Echo Dot-speaker uit 2022 is het design ietwat op de schop gegaan. De behuizing oogt weliswaar nog altijd als een bolletje met als verschil dat er aan de voorzijde een stukje is 'afgesneden'. Je treft hier twee volumetoetsen en een aan-uitknop voor de microfoon. Rondom dit bedieningspaneel bevindt zich een blauwgekleurde ledring. Verder zit er aan de achterzijde een ingang voor de bijgesloten voedingsadapter.

©Maikel Dijkhuizen

Lichtgewicht wifi-speaker zonder accu

De bolvormige behuizing heeft een diameter van amper elf centimeter. Ondanks deze geringe afmetingen leent de wifi-speaker zich voornamelijk voor binnengebruik. Dit nieuwe model heeft namelijk, net zoals bij eerdere generaties het geval was, weer geen accu. Een gemiste kans, want de compacte constructie van 505 gram is in principe handzaam genoeg om ook als mobiele bluetooth-speaker te dienen.

De door ons geteste paarse uitvoering heeft naar onze smaak een nogal kitscherige uitstraling. Gelukkig is de Amazon Echo Dot Max er ook in een wit en grijs jasje. Die zien er al heel wat chiquer uit en zullen in jouw woonkamer niet misstaan. Het grootste deel van de kunststof behuizing is voorzien van een laagje stof. Dit materiaal voelt niet zo stevig aan zoals we bij veel bluetooth-speakers van onder andere JBL tegenkomen. Nou is dat niet zo'n probleem, want ten opzichte van weerbestendige speakers heeft dit exemplaar natuurlijk minder te lijden.

©Maikel Dijkhuizen

Verbinden en luisteren

De configuratie en bediening van het apparaat gebeurt via de Amazon Alexa-app op een smartphone. Dat gaat erg vlot. Na verbinding met wifi downloadt de Echo Dot Max eerst een firmwareupdate. In de behuizing zit trouwens een rappe wifi6E-adapter, waardoor het apparaat overweg kan met de snelste draadloze netwerken. Al met al duurt de configuratie slechts enkele minuten.

Je koppelt Spotify of een andere muziekdienst eenvoudig aan je Amazon-account. Zeg vervolgens hardop waarnaar je wilt luisteren. Met een spraakopdracht als “Alexa, speel Coldplay” hoor je binnen enkele ogenblikken de bijbehorende deuntjes. Gebruik je stem ook om bijvoorbeeld een liedje te skippen of het volume te wijzigen. De microfoon is zéér gevoelig. Zelfs zacht uitgesproken (fluister)opdrachten op enkele meters afstand verwerkt de speaker zonder morren.

Lees ook: Van mobiel naar desktop: waarom je Spotify op je pc moet proberen

De behuizing is weliswaar compact, maar toch slaagde Amazon erin om een tweeter en woofer te integreren. Kijken we binnen dezelfde prijscategorie naar de enigszins vergelijkbare Apple HomePod Mini, dan biedt dit nieuwe model van Amazon dus een extra audiodriver. Voor zo'n kleine speaker in deze prijsklasse hoef je uiteraard geen wonderen te verwachten, maar voor het opzetten van een achtergrondmuziekje voldoet dit product prima. Met name de hoge tonen klinken erg helder. Als we geconcentreerd luisteren, horen we ook een beetje bas. Deze lage tonen zijn ietwat ondervertegenwoordigd. Verder gaat het geluid op een hoog volume galmen en vervormen.

©Maikel Dijkhuizen

Smartspeaker met Alexa

Lange tijd legde Alexa van Amazon het af tegen de spraakassistenten van Google en Apple, maar sinds 2024 verstaat Alexa eindelijk ook Nederlands. Daarmee is de Echo Dot Max een serieus alternatief voor smartspeakers van de eerdergenoemde merken. Je kunt in de Alexa-app onder andere een wekker, timer, herinnering, agenda-afspraak en boodschappenlijst instellen.

De behuizing heeft een temperatuursensor, zodat je naar de kamertemperatuur kunt vragen. Je kunt ook allerlei andere verzoeken doen. Vraag bijvoorbeeld naar de weersverwachting of naar de leeftijd van een BN'er. Helaas gaat niet iedere stemopdracht even vlekkeloos. Zo weigert ons testmodel om een overzicht van het laatste nieuws af te spelen.

Een nuttige optie is dat je in huis andere smarthome-apparaten met Alexa-ondersteuning kunt bedienen, zoals slimme lampen, stekkers en thermostaten. Dat werkt eveneens via spraakopdrachten. Misschien komt de geïntegreerde aanwezigheidssensor goed van pas, zodat de smartspeaker geschikte apparaten zelfstandig kan in- en uitschakelen.

Amazon Echo Dot Max kopen?

Zoek je een slimme luidspreker met een redelijke audiokwaliteit voor het luisteren van achtergrondmuziek? Dan is de Amazon Echo Dot Max een interessante kandidaat. Dankzij een zeer gevoelige microfoon laat je allerlei stemopdrachten op deze smartspeaker los. Meestal verwerkt de Echo Dot Max probleemloos deze commando's, al gaat er soms ook weleens iets fout.

Heb je een pc met weinig opslagruimte dan loont het wellicht om in Windows 11 de bestandscompressie in te schakelen. Dan hebben we het niet over zip-archieven, maar de NTFS-compressie waarmee je bestanden, mappen en zelfs volledige schijven kunt verkleinen.

Eerst een waarschuwing

Dankzij compressie is het mogelijk om meer data op te slaan op dezelfde ruimte. In Windows 11 kun je NTFS (New Technology File System) aanspreken. Het nadeel van deze methode is dat het extra rekenkracht vraagt iedere keer dat je zo'n gecomprimeerd bestand opent. Hetzelfde gebeurt wanneer je na de bewerking het bestand sluit en er recompressie wordt toegepast. Gebruik deze methode dus voor data die je lange tijd niet gebruikt en waar extra laadtijd nauwelijks hinderlijk is.

Je kunt op deze manier ook een volledige schijf comprimeren, maar we raden af om dit met de opstartschijf te doen. Gebruik deze functie niet op usb-sticks en alleen op snelle schijven zoals ssd's. Het prestatieverlies zou teveel doorwegen. Bij jpg-afbeeldingen of mp3- of mp4-mediabestanden is de winst verwaarloosbaar.

Map comprimeren

Open Windows Verkenner en navigeer naar de map waarvan je de inhoud wilt verkleinen. Klik met de rechtermuisknop op de map en in het snelmenu selecteer je Eigenschappen. Open het tabblad Algemeen en klik op Geavanceerd. Bij de Geavanceerde kenmerken zie je onderaan Compressie en versleutelingskenmerken. Plaats een vinkje bij Inhoud comprimeren om schijfruimte vrij te maken. Klik op OK en klik daarna op Toepassen.

Selecteer indien nodig de optie Wijzigingen toepassen op deze map, submappen en bestanden en klik op de OK-knop. Net zoals voorheen kun je zo'n map openen en de bestanden bekijken in Verkenner. Om de volledige map te decomprimeren, open je opnieuw de Eigenschappen en volg je de beschreven stappen.

Station comprimeren

Het is mogelijk om een volledige schijf te comprimeren. Open Windows Verkenner en klik op Deze pc in het linkerdeelvenster. Klik met de rechtermuisknop op de opslagschijf die je wilt comprimeren. Selecteer onder het gedeelte Apparaten en stations de optie Eigenschappen. Daarna kun je opnieuw de optie aanvinken: Dit station comprimeren om schijfruimte te besparen.