Het is erg wanneer je je laptop verliest of het toestel wordt gestolen. Niet alleen ben je het apparaat kwijt en sta je weer voor een dure aankoop, maar wat gaat de vinder of de dief met je bestanden doen? Als je de juiste voorzorgen hebt genomen in de vorm van dataversleuteling, hoef je nergens zorgen om te maken. Heb je dat nog niet gedaan? Het is nog niet te laat.

Veiligheid heeft altijd wel iets dubbels en dat is bij het beveiligen van je computer niet anders. Natuurlijk wil je graag dat je data veilig zijn, vergrendeld voor onbevoegden, maar anderzijds lever je een zekere mate van gebruikscomfort in. Je moet je bijvoorbeeld met een wachtwoord aanmelden en het versleutelen van data heeft een (lichte) impact op de systeemprestaties. Verder vergroot de gegevensversleuteling ook het risico op dataverlies. Immers, wat als je om een of andere reden niet meer lukt om je aan te melden of je bent je wachtwoord vergeten? Of als het besturingssysteem plots weigert te starten? Dan wordt dataherstel wel erg lastig, aangezien je na een opstart met bijvoorbeeld een live-medium alleen versleutelde bestanden terugvindt. 

In deze masterclass kiezen we toch voor meer veiligheid door encryptie en nemen we deze bedenkingen voor lief: een wachtwoord invullen is niet zo erg, de prestatie-impact is nauwelijks merkbaar en we beschikken over up-to-date back-ups, toch? 

Beveiligingsaanpak 

De vraag is natuurlijk: hoe ga je de gegevens op je computer beveiligen? We hebben in elk geval niet gekozen voor wat weleens ‘security by obscurity’ wordt genoemd. Daarmee verberg je de data alleen, maar wijzig je niets aan de gegevens zelf. Deze techniek is bijna altijd gedoemd te mislukken, want vroeg of laat vindt iemand toch je data. De sterkste methode is daarom nog altijd het aanpassen van de data zelf. Concreet betekent dit het versleutelen van je gegevens, bij voorkeur met een beproefd algoritme als AES 256-bit. 

Dan rest nog de vraag: met welke tool ga je de ‘data in rust’ versleutelen? Dit hangt samen met de vraag welke data je precies wilt versleutelen. Ga je voor een complete schijfversleuteling of beperk je je tot het versleutelen van specifieke bestanden, mappen of (data)partities? 

Voor beide methodes valt wel iets te zeggen en dus bespreken we in deze masterclass de nodige tools en technieken aan voor uiteenlopende encryptie-scenario’s. We noemen eerst enkele eenvoudige tools voor als je alleen mappen of bestanden wilt versleutelen. Daarna gaan we aan de slag met de gratis opensource-tool VeraCrypt. 

©corund - stock.adobe.com

Mappen en bestanden 

Wanneer je je bij Windows met een wachtwoord-beveiligd account aanmeldt en je je gegevensbestanden in je profielmap bewaart (%userprofile%), dan kan iemand die zich met een ander standaardaccount aanmeldt niet zomaar bij die data. Maar dit is helaas snel genoeg omzeild, bijvoorbeeld via een live-bootmedium (zie ook het kader ‘Halt! Wachtwoord?’). 

Een alternatief is dat je specifieke mappen versleutelt. Windows Pro en hoger beschikt hiervoor over een eigen functie (EFS, Encrypting File System), maar we gaan er vanuit dat je Windows Home gebruikt. In dit geval kun je nog een beroep doen op externe tools zoals het gratis en opensource AES Crypt, voor diverse platformen). 

Klik na de installatie met rechts op je bestandsselectie en kies AES Encrypt in het contextmenu van Verkenner. Na het invullen van een wachtwoord krijg je voor elk bestand een versleuteld AES-bestand dat je na het intikken van het wachtwoord op vergelijkbare wijze weer kunt ontsleutelen. Of je versleutelt bestanden vanaf de Opdrachtprompt met: 

/aescrypt -e <bestand> 

Bijvoorbeeld: 

aescrypt -e *.pdf 

Ontsleutelen doe je met de parameter -d in plaats van -e. 

Een degelijk en gratis alternatief is nog EncryptOnClick, (www.kwikr.nl/enclick). Je bedient het eveneens vanuit het contextmenu van Verkenner of vanuit een eenvoudig programmavenster. Tenzij je dit anders instelt, wordt het originele, niet-versleutelde bestand hier wel meteen verwijderd. Ontsleutelen lukt hier overigens ook met WinZip of 7-Zip. 

VeraCrypt 

Met de tools uit paragraaf 2 kun je dus snel afzonderlijke mappen versleutelen en weer ontsleutelen, maar wellicht vind je het handiger om dit in één keer met een hele schijf of partitie te doen waar alle belangrijke bestanden op staan. Het gratis VeraCrypt is daar zeer geschikt voor, maar in het kader ‘Alternatieven’ noemen we nog enkele opties. 

VeraCrypt is de feitelijke opvolger van het ooit zo populaire TrueCrypt. Het is beschikbaar voor zowel Windows (ook in een portable versie), macOS als Linux en het kan met diverse encryptie-algoritmes overweg, zoals AES, TwoFish en Serpent. Je systeem heeft er geen TPM-chip voor nodig (Trusted Platform Module) en de tool kan zowel datapartities, systeempartities als usb-sticks versleutelen. VeraCrypt is opensource, wat het risico op slinkse achterdeurtjes sterk verkleint. 

Via een slimme techniek kun je zelfs verbergen dat je een versleuteld volume hebt gemaakt, ook wel ‘plausible deniability’ genoemd. Je kunt geloofwaardig volhouden dat je niets op je systeem te verbergen hebt, want er zijn geen bewijzen. Deze ietwat paranoïde functie komt verder niet aan bod in deze masterclass. 

Installatie VeraCrypt 

We gaan aan de slag met Windows-versie 1.25.9. Je downloadt deze via www.kwikr.nl/veradown. Met een dubbelklik op het gedownloade exe-bestand start je de installatie. Je moet kiezen tussen Installeren en Uitpakken. De tweede optie is handig om VeraCrypt in draagbare modus uit te voeren, maar in dat geval kun je VeraCrypt niet gebruiken om je hele systeemschijf of -partitie te versleutelen. Wij kiezen dus voor Installeren en laten in het volgende venster alle vinkjes staan. Na een druk op de knop Installeren rond je de installatie af met Voltooien. 

Mogelijk duikt nu een waarschuwing op, want blijkbaar werkt VeraCrypt niet helemaal goed samen met de Windows-functie Snel opstarten. Op de vraag Wilt u Windows Snel opstarten uitschakelen? antwoord je daarom bij voorkeur met Ja. Herstart vervolgens je computer. Overigens kun je deze functie altijd zelf ook nog in- of uitschakelen. Open hiervoor het Windows-startmenu, kies Een energiebeheerschema selecteren / Het gedrag van aan/uit-knoppen bepalen / Instellingen wijzigen die momenteel niet beschikbaar zijn. Hier vind je de functie Snel opstarten inschakelen. 

Bestandscontainer configureren 

We maken als eerste een virtuele versleutelde bestandscontainer waarin we alle bestanden bewaren die we niet in verkeerde handen willen laten vallen. Start VeraCrypt en druk op Volume aanmaken. In het dialoogvenster selecteer je Een versleutelde bestandscontaineraanmaken. Bevestig met Volgende en laat Standaard VeraCrypt-volume geselecteerd. Druk op Volgende en Bestand selecteren. Het is nu de bedoeling dat je een pad naar een (nog niet bestaand) dummy-bestand invult, dat als container voor je virtuele schijf zal fungeren, bijvoorbeeld c:\users\<accountnaam>\encryptvolume.txt. 

Druk op Volgende en kies de gewenste versleutelings- en hash-algoritmes. De standaarden AES en SHA-512 voldoen meestal prima. Druk nogmaals op Volgende en stel de gewenste virtuele schijfgrootte in. Druk weer op Volgende en vul twee keer een stevig wachtwoord in. Eventueel kun je hier ook de optie Sleutelbestanden gebruiken aanvinken, waarna je via Sleutelbestanden naar een of meer bestanden verwijst die als ‘sleutel’ dienen. Druk op Volgende en selecteer Ja als je denkt bestanden groter dan 4 GB in je versleutelde volume te gaan bewaren. Druk nogmaals op Volgende en beweeg de muisaanwijzer tot de balk helemaal groen kleurt. Druk daarna op Formatteren. Na afloop klik je op Sluiten, wat je terugbrengt naar het hoofdvenster. 

Bestandscontainer gebruiken 

Bij Station selecteer je een vrije stationsletter. Klik vervolgens op Bestand selecteren en verwijs naar het zonet gemaakte containerbestand (encryptvolume.txt in ons voorbeeld). Bevestig met Koppelen en vul het wachtwoord in. Eventueel kun je via de knop Koppelopties het volume bijvoorbeeld koppelen als alleen-lezen. 

Na je bevestiging met OK koppelt VeraCrypt het gevraagde station aan het volume en kun je dit station zoals elk ander station benaderen en er data in bewaren. Druk op Ontkoppelen of Alles ontkoppelen wanneer je het station weer in versleutelde toestand wilt brengen. 

Je mag gerust het grafische venster sluiten, maar VeraCrypt moet wel op de achtergrond actief blijven (zie het icoontje in het systeemvak van Windows). Sluit je dit toch af, dan worden volumes bijvoorbeeld niet automatisch ontkoppeld wanneer je je bij Windows afmeldt en dat wil je vermoedelijk vermijden. Voor extra zekerheid kun je via het menu Instellingen / Voorkeuren bij Automatisch ontkoppelen niet alleen Allesontkoppelen als gebruiker afmeldt selecteren, maar ook als schermbeveiliging start of als gebruikerssessie wordt vergrendeld. Zo ben je zeker dat niemand bij je gegevens kan wanneer je even weg bent van je computer. 

Datapartitie 

Stel, je hebt op je computer een afzonderlijke partitie gemaakt voor alle belangrijke data. Dan is het wel zo handig als je deze partitie compleet laat versleutelen. 

In dit geval kies je in de Wizard Volume aanmaken de optie Een niet-systeempartitie/schijf versleutelen. Deze keer moet je dus wel op Apparaat selecteren drukken (en niet op Bestand selecteren), zodat je de gewenste partitie kunt aanduiden. De volgende stappen zijn nagenoeg identiek aan de procedures die we bij paragrafen 5 en 6 hebben beschreven. 

Houd er wel rekening mee dat je de oorspronkelijke stationsletter van de (onversleutelde) partitie niet langer mag gebruiken, maar alleen de stationsletter die vanuit VeraCrypt aan het versleutelde volume werd gekoppeld. Koppelen doe je door het station te selecteren en Apparaat selecteren te kiezen, waarna je op Koppelen drukt en het wachtwoord invult. 

Stationsversleuteling in Windows Home 

Het is ook mogelijk de complete systeemschijf of -partitie te versleutelen. Zelf zijn we daar niet zo’n voorstander van, want je zult maar meemaken dat je plots geen toegang meer hebt tot je gebruikersaccount of eventuele administratoraccounts. Maar het is dus wel degelijk mogelijk. In Windows Pro kan dit met BitLocker (zie het kader ‘Alternatieven’) en in Windows Home is er een afgeslankte versie hiervan, met de naam Stationsversleuteling. 

Op laptops waarop standaard al Windows 10 of 11 standaard is geïnstalleerd, is de kans trouwens groot dat deze functie al staat ingeschakeld en je dus al met een versleutelde schijf aan het werken bent. Dit kun je nagaan via de module Instellingen van Windows, waar je Privacy enbeveiliging (Windows 11) of Bijwerken en beveiliging (Windows 10) opent en Apparaatversleuteling selecteert. Hier kun je deze functie in- of ook weer uitschakelen, een langdurig proces dat je het best niet onderbreekt. 

Besef wel dat Apparaatversleuteling normaal gesproken alleen beschikbaar is als je gebruikersaccount aan een Microsoft-account is gekoppeld, je pc over een TPM-chip beschikt en in het BIOS zowel UEFI-secureboot als DMA-beveiliging zijn ingeschakeld. 

Druk op Windows-toets+R, voer msinfo32 uit en kijk bij Systeemoverzicht / Ondersteuningvoor apparaatversleuteling of jouw systeem aan deze eisen voldoet. Is dit niet het geval en wil je toch overgaan tot volledige schijfencryptie, dan kun je VeraCrypt hiervoor gebruiken. 

Systeempartitie met VeraCrypt 

We starten hiervoor opnieuw de Wizard Volume aanmaken in VeraCrypt. Deze keer gaan we voor de derde optie: De systeempartitie of de gehele systeemschijf versleutelen. Diverse stappen blijken goed vergelijkbaar met wat we eerder al in paragraaf 5 hebben besproken. Wel moet je hier kiezen tussen De Windows-systeempartitieversleutelen of De hele schijf versleutelen. Als het dan toch je bedoeling is om alle data te versleutel, dan vinden we de tweede optie de beste. Letterlijk alles wordt dan versleuteld, op de eerste schijftrack met de VeraCrypt Boot Loader na. 

Detecteert VeraCrypt een niet-standaard partitie, zoals een speciale herstelpartitie (wat geregeld het geval is bij laptops), dan geeft VeraCrypt het advies toch alleen de optie De Windows-systeempartitie versleutelen te kiezen, eventueel in combinatie met het versleutelen van een of meerdere datapartities (zie paragraaf 7). Dit is een advies waar we volmondig achterstaan. Je zult tevens moeten aangeven of je systeem Single-boot is (slechts één besturingssysteem), dan wel Multi-boot (meerdere parallelle besturingssystemen). Dit laatste scenario is behoorlijk delicaat en alleen weggelegd voor ervaren gebruikers, aldus VeraCrypt. 

Herstelmedium en test 

Als laatste stap moet je ook nog een VeraCrypt-herstelschijf laten aanmaken. Dit gebeurt in de vorm een iso-bestand dat via een Windows-hulpprogramma naar een live-cd/dvd wordt overgezet. Je kunt dit bestand ook naar een live bootstick omzetten met een tool als Ventoy. In dit geval plaats je in VeraCrypt wel een vinkje bij Controle van herstelschijf overslaan. 

Aan het einde van de procedure is er wel nog een verplichte knop Testen, waarmee VeraCrypt na een herstart nagaat of een systeemversleuteling geen problemen gaat opleveren. Pas daarna kun je de encryptie daadwerkelijk van start laten gaan door op Versleutelen te drukken. 

Heb je nog geen complete systeem- en databack-up gemaakt, druk hier dan op Uitstellen en zorg voor eerst zo’n back-up, bijvoorbeeld met EaseUS Todo Backup Free. Je weet immers nooit wat er mis kan gaan. 

Als je de specificatielijst van een moderne televisie of monitor bekijkt, zie je achter het kopje 'verversingssnelheid' vaak een getal staan gevolgd door 'Hz'. Jarenlang was 50 of 60 Hz de standaard, maar tegenwoordig pronken fabrikanten met 100, 120 of zelfs 144 Hz. Klinkt sneller, en sneller is meestal beter, maar wat betekent het nou eigenlijk voor jouw kijkervaring? Is het een noodzaak voor iedereen, of vooral leuk voor fanatieke gamers?

Om te begrijpen wat die Hertz (Hz) doet, moet je een televisie of monitor niet zien als een statisch schilderij, maar als een soort digitale flipbook. Het beeld dat je ziet, wordt immers continu opnieuw opgebouwd. Een standaard 60Hz-scherm ververst het beeld 60 keer per seconde. Dat is voor het menselijk oog snel genoeg om een vloeiende beweging waar te nemen bij normaal tv-kijken, zoals het nieuws of een dramaserie. Een 120Hz-scherm doet dat dus dubbel zo vaak: 120 keer per seconde.

©DC Studio

Waarom zou je meer beelden per seconde willen?

Het grootste voordeel van een hogere verversingssnelheid is soepelheid. Hoe meer beelden er per seconde worden getoond, hoe vloeiender bewegingen eruitzien. Bij 60 Hz kunnen snelle acties soms wat schokkerig ogen of last hebben van bewegingsonscherpte, ook wel 'motion blur' genoemd. Bij 120 Hz blijven details scherp, zelfs als de camera snel draait of als er bijvoorbeeld een raceauto voorbij raast. Daarnaast voelt de besturing van games directer aan. Tussen het moment dat je een knop indrukt en het moment dat je actie op het scherm ziet, zit minder tijd. Dat verschil in milliseconden lijkt verwaarloosbaar, maar je brein pikt het direct op als een responsievere ervaring.

Het verschil tussen 120 en 144 Hz (en hoger)

Terwijl 120 Hz de nieuwe gouden standaard is voor televisies, zie je bij computermonitors vaak getallen als 144 Hz, 165 Hz of zelfs 240 Hz en hoger. Het principe blijft hetzelfde, maar de toepassing verschilt. 120 Hz is de limiet voor de huidige generatie spelcomputers, zoals de PlayStation 5 en Xbox Series X. Televisies richten zich daarom specifiek op dat getal. Pc-gamers hebben echter vaak krachtiger videokaarten die nóg meer beelden per seconde kunnen produceren. Daarom zie je monitors met 144 Hz of meer.

Is het verschil tussen 120 en 144 Hz zichtbaar? Voor de gemiddelde gebruiker nauwelijks. Waar de stap van 60 naar 120 Hz een wereld van verschil is die bijna iedereen direct ziet, is de stap naar 144 Hz of hoger vooral voer voor professionele e-sporters die elke mogelijke fractie van een seconde winst nodig hebben. Voor de consument die een monitor zoekt voor thuisgebruik en gaming, is alles boven de 120 Hz doorgaans een uitstekende keuze.

©ER | ID.nl

Heb jij het nodig?

Het antwoord op die vraag hangt volledig af van wat je met je scherm doet; of dat nu een tv of een gamemonitor is. Kijk je voornamelijk lineaire televisie, films en series via streamingdiensten? Dan is een 120Hz-scherm geen harde noodzaak, aangezien films doorgaans in 24 beelden per seconde worden geschoten. Toch hebben 100/120Hz-panelen in televisies vaak wel een betere beeldkwaliteit en kunnen ze die films rustiger weergeven dan goedkopere 60Hz-panelen.

Ben je echter een gamer? Dan is het antwoord volmondig ja. De nieuwste spelcomputers en moderne videokaarten zijn gemaakt om die hoge snelheden te benutten. Games spelen soepeler, zien er scherper uit tijdens actiescènes en je reageert sneller op wat er gebeurt. Als je nu een nieuwe tv of monitor koopt met het oog op de toekomst en gaming, is 120 Hz of hoger eigenlijk een vereiste op je wensenlijstje. Let er bij televisies wel op dat je beschikt over een HDMI 2.1-aansluiting, want alleen die kabel kan de enorme hoeveelheid data van 4K-beeld met 120 Hz verwerken.

Drie tv's met 120 Hz of meer

De meeste high-end tv's van dit moment ondersteunen 120 Hz voor spelcomputers (PS5/Xbox Series X) en gaan zelfs tot 144 Hz als je ze aan een krachtige gaming-pc hangt.

Als we kijken naar de huidige generatie televisies, kunnen we niet om de LG OLED evo C5 heen. Dit is de gloednieuwe opvolger van de populaire C4 en wordt gezien als de standaard voor gamers en filmliefhebbers. Hij beschikt over vier HDMI 2.1-poorten die de volle 144 Hz ondersteunen, wat hem toekomstbestendig maakt voor pc-gamers, terwijl hij naadloos samenwerkt met de PlayStation 5 en Xbox Series X op 120 Hz. Het nieuwe paneel heeft een nog hogere helderheid dan zijn voorganger, waardoor HDR-beelden nog meer impact hebben.

Daarnaast is de Samsung OLED S95F een absolute blikvanger in de winkels. Waar Samsung vorig jaar hoge ogen gooide met de S95D, doet de F-serie er nog een schepje bovenop met een vernieuwde antireflectielaag die nog beter werkt in lichte kamers. Dit model combineert de diepe zwartwaarden van OLED met de intense kleuren van Quantum Dots. Ook dit scherm ondersteunt verversingssnelheden tot 144 Hz en beschikt over de uitgebreide Gaming Hub van Samsung, waarmee je zelfs zonder console games kunt streamen.

Voor wie liever geen OLED wil, is de Samsung Neo QLED QN90F de meest courante keuze in het high-end lcd-segment. Dit 2025-model maakt gebruik van geavanceerde Mini-LED-technologie, waardoor de helderheid veel hoger ligt dan bij OLED-schermen. Dat maakt hem ideaal voor een zonovergoten woonkamer. Met een verversingssnelheid die oploopt tot 144 Hz en een extreem lage invoervertraging, is dit voor veel competitieve gamers de favoriete keuze.

Drie monitors met 120 Hz of meer

Bij monitors ligt de standaard tegenwoordig al hoger dan 120 Hz, omdat snelheid de uitkomst van een potje schieten of racen bepaalt. Deze modellen zijn populair op Kieskeurig.

Op het gebied van monitoren zien we dat 240 Hz langzaam de nieuwe standaard wordt voor de serieuze gamer. Een model dat momenteel erg goed scoort op Kieskeurig is de LG UltraGear 27GR83Q. Dit is een 27-inch IPS-scherm met een razendsnelle verversingssnelheid van 240 Hz. In tegenstelling tot oudere modellen biedt dit scherm een extreem snelle responstijd van 1 milliseconde, waardoor je in snelle shooters geen last hebt van wazige beelden. Het is een van de meest complete monitoren van dit moment die zowel voor pc als console geschikt is.

Zoek je de absolute top in beeldkwaliteit, dan is de Samsung Odyssey G6 (G60SD) een model dat je veel ziet. Dit is een moderne OLED-monitor met een verversingssnelheid van maar liefst 360 Hz. Hoewel dat misschien overkill klinkt, zorgt de combinatie van de OLED-techniek en deze snelheid voor een ongekend vloeiende en scherpe ervaring. Het scherm heeft bovendien een nieuw koelsysteem waardoor de kans op inbranden – een angst bij oudere OLED-monitoren – aanzienlijk is verkleind.

Voor wie een beperkter budget heeft maar wel snelheid wil, is de MSI MAG 27CQ6F een actuele hardloper. Dit is een gebogen scherm (Curved) met een snelheid van 180 Hz, wat net dat beetje extra soepelheid geeft ten opzichte van de standaard 144 Hz-schermen. Het paneel biedt een hoog contrast en is daarmee een uitstekende instapper voor wie zijn game-ervaring wil upgraden zonder direct de hoofdprijs te betalen.

QD-OLED is steeds vaker terug te vinden in gamingmonitoren. Waar deze techniek eerst vooral was voorbehouden aan het hogere segment, zie je steeds vaker in modellen die voor een veel bredere groep gamers betaalbaar zijn. De vraag is natuurlijk of je dat verschil in beeldkwaliteit ook echt merkt tijdens het spelen. In dit artikel lees je hoe QD-OLED werkt en wanneer je het verschil in de praktijk merkt.

Wat QD-OLED anders maakt

Een traditioneel LCD-paneel werkt met achtergrondlicht dat door meerdere lagen heen moet voordat je een beeld ziet. Dat kost tijd en maakt dat zwart nooit volledig zwart wordt. QD-OLED laat die tussenlagen achterwege. Elke pixel geeft zelf licht en schakelt onafhankelijk van de rest. Daardoor reageert het beeld direct. De quantum-dot-laag zet het blauwe OLED-licht om in diepe en zuivere kleuren. Het voelt alsof je condens van een raam veegt: zodra de waas verdwijnt, zie je het beeld helder en zonder vertraging.

©ID.nl

Vloeiende beelden bij snelle actie

Die directe pixelreactie merk je vooral wanneer je snelle spellen speelt. Omdat pixels vrijwel meteen overschakelen naar een nieuwe kleurstand, blijven objecten die over het scherm vliegen scherp in beeld. In shooters, racespellen en andere games waarbij snelheid telt, bijvoorbeeld voetbalgames, ontstaat daardoor een rustiger beeld met minder bewegingsonscherpte. Je ogen hoeven zich minder vaak aan te passen. Daardoor raken ze minder snel vermoeid en houd je makkelijker overzicht, ook wanneer je langere tijd achter elkaar speelt.

©ID.nl

Zicht in donkere scènes

QD-OLED blinkt uit in donkere scènes. Pixels die geen licht hoeven te geven, staan volledig uit en leveren een diep zwart dat je bij LCD-panelen zelden ziet. Doordat heldere elementen hier direct naast kunnen staan zonder dat ze licht lekken, ontstaat een sterk contrast dat schaduwen en lichte accenten duidelijker scheidt. Daardoor verdwijnen grijze waasjes in schaduwhoeken en blijven contouren van objecten helder zichtbaar. Vooral in stealth-games, horrorspellen en shooters waarin je tegenstanders soms alleen als silhouet ziet, levert dat een tastbaar voordeel op.

©ID.nl

Kleurrijk zonder overdrijven

De quantum-dot-laag zorgt voor een breed kleurbereik waardoor lichteffecten, huidtinten en subtiele schaduwen goed zichtbaar blijven. Veel QD-OLED-monitoren tonen kleuren standaard wat verzadigd, vooral in de felste modi. In een sRGB- of filmmodus wordt het beeld zachter en natuurgetrouwer, wat beter aansluit bij fotobewerking en dagelijks gebruik. Zodra je de juiste modus gebruikt, lopen kleuren vloeiend in elkaar over en blijven ze gelijkmatig, terwijl uitgesproken elementen zoals neon en magie juist duidelijk opvallen. Dat merk je niet alleen in games, maar ook wanneer je foto's bewerkt of films kijkt.

Helderheid en HDR in perspectief

QD-OLED heeft op het gebied van helderheid flinke stappen gezet ten opzichte van eerdere OLED-generaties. In HDR-games kunnen lichte delen krachtig oplichten zonder dat fel zacht of dof oogt; explosies, glinsteringen op water en fel tegenlicht komen daardoor beter tot hun recht. Toch is het goed om te weten dat deze techniek niet alle beperkingen wegneemt. De helderheid van QD-OLED hangt sterk af van de schermvulling. Bij SDR (standaard dynamisch bereik, het normale helderheidsniveau voor dagelijkse pc-taken) op een volledig wit scherm ligt de helderheid meestal rond de 200 tot 250 nits. Bij kleinere, heldere onderdelen kan dit oplopen richting 400 tot 500 nits. In HDR kunnen pieken van 1000 tot 1300 nits worden bereikt, maar die waarden gelden vooral voor kleine accenten en niet voor het hele scherm. Mini-LED-monitoren houden hogere helderheidsniveaus langer vast, wat in fel verlichte kamers zichtbaar voordeel geeft in extreme highlights. QD-OLED compenseert veel daarvan met perfect zwart, waardoor het contrast wel krachtig blijft (zie ook kader QD-OLED versus Mini-LED) .

Reflecties in daglicht

De meeste QD-OLED-monitoren hebben een glanzende afwerking. Dat helpt bij de kleurweergave en het contrast, maar maakt het paneel gevoeliger voor reflecties bij daglicht. Daarnaast ontbreekt een polarisatiefilter. Daardoor kunnen zwartwaarden in fel licht een paarse of grijze waas krijgen: het diepe zwart wordt zichtbaar opgelicht, meer dan bij een gewone spiegeling. Dat drukt het contrast in een goed verlichte kamer en kan afleiden bij gamen. Gebruik je de monitor vooral in een donkere of gelijkmatig verlichte ruimte, dan speelt dit nauwelijks. In kamers met veel direct zonlicht of grote ramen komt een matte Mini-LED-monitor daarom vaak rustiger over.

©ID.nl

Minimale inputvertraging

Naast de snelle pixelreacties is ook de invoervertraging laag. Moderne QD-OLED-modellen reageren direct op elke muisbeweging en elke controlleractie. Vooral in competitieve shooters is dat een voordeel, omdat elke handeling zonder merkbare vertraging op het scherm verschijnt. 

Burn-in en levensduur

Burn-in blijft bij elke OLED-variant een punt van aandacht, al zijn moderne QD-OLED-schermen duidelijk verder dan eerdere generaties. Ze gebruiken meerdere beschermingsmechanismen die de belasting door statische beelden beperken. Voor normaal gamegebruik werkt dat in de praktijk goed en blijft het risico klein.

Dat neemt niet weg dat enige nuance op zijn plaats is. Gebruik je een monitor dagelijks vele uren voor taken met veel vaste elementen, zoals spreadsheets, fotobewerkingspanelen of het steeds terugkerende HUD van één game, dan is de kans op inbranden groter dan bij LCD- of Mini-LED-panelen. Afwisseling in wat je op het scherm toont en af en toe even pauze nemen helpt om het paneel langer in goede staat te houden. Even pauze nemen is ook voor jezelf goed trouwens!

Wat voor beschermingstechnieken kun je tegenkomen?

©AGON by AOC

Voorbeeld: bescherming in de praktijk

Veel QD-OLED-monitoren combineren verschillende beschermingsmechanismen om het risico op burn-in te beperken. In onderstaande tabel zie je bijvoorbeeld wat je kunt vinden in een aantal recente modellen uit de AGON PRO line-up van AOC. Je kunt al deze functies zelf in- en uitschakelen en je kunt de intensiteit ervan aanpassen. Dat betekent dat je zelf kunt bepalen hoe sterk de bescherming is.

Voor wie QD-OLED vooral interessant is

Gamers die veel snelle actie spelen, halen het meeste uit QD-OLED. De voordelen van de techniek zijn in elk genre zichtbaar, maar vallen vooral op in shooters en racespellen, waar tempo en directe reacties tellen. Ook filmische games die sterk leunen op licht-donkercontrasten winnen zichtbaar aan sfeer en detail.

Conclusie

QD-OLED combineert diepe zwartwaarden met snelle pixelreacties en een breed kleurbereik. Dat zorgt voor een vloeiend beeld in snelle games en meer overzicht in donkere scènes. HDR komt overtuigend tot zijn recht, al blijven Mini-LED-schermen beter overeind bij zeer hoge helderheid en fel daglicht. Inbranden blijft een punt van aandacht wanneer hetzelfde element lange tijd in beeld staat, maar moderne modellen beschikken over uitgebreide beschermingsmaatregelen. Voor veel gamers is QD-OLED daarmee een goede keuze: snel, sfeervol en klaar voor de komende jaren.