Met de Oppo Reno 13 Pro zet het Chinese merk een nieuwe middenklasser in de markt met een fors (advies)prijskaartje van 799 euro. Voor dat bedrag zou je een unieke ontwerp, verbeterde prestaties, camera's van hoog niveau en handige AI-functies in huis halen. Is dat ook zo?

Het toestel kost dus bijna 800 euro en bevindt zich daardoor in een soort subpremiumsegment: hoge middenklassers die net geen high-end smartphone-ervaring aanbieden. Onder meer de eerder in 2025 uitgebrachte OnePlus 13R bevindt zich in dat segment. Dat toestel heeft een adviesprijs van 749 euro, maar is soms al met 50 euro korting te koop. Het is een belangrijke concurrent van de Oppo Reno 13 Pro, ook al gooien beide toestellen het net over een andere boeg. De een let op prestaties, de ander meer op design en camera's.

Beide toestellen komen uit dezelfde stal. Oppo en OnePlus zijn namelijk zustermerken, die een hoop technologie, concepten en patenten delen. Vanuit bedrijfsperspectief geen verkeerd idee, maar dat levert in de praktijk nogal homogene ervaringen op. Ook al vallen de Oppo Reno 13 Pro en OnePlus 13R in dezelfde categorie, toch verschillen ze op belangrijke vlakken van elkaar. Daardoor kunnen bepaalde onderdelen doorslaggevend zijn. En dan heb je ook nog midrangers die voor 400 euro of minder te koop zijn – dat soort rivalen eisen eveneens je aandacht op.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Belangrijke details

Het punt is: de markt voor middenklassers is complex. We hebben gemerkt dat je echt niet diep in de buidel hoeft te tasten voor een goede smartphone. Dus waarom zou je dan 800 euro betalen als het ook met de helft lukt? Dan gaan details meespelen. Zoals altijd geldt dat het er maar net aan ligt wat voor dingen je belangrijk vindt. OnePlus concentreert zich met name op prestaties en schone software, terwijl Nothing het moet hebben van een uniek ledsysteem en de nieuwe Essential-knop. Oppo richt zich dan weer op ontwerp, camera's en AI-functies.

Het ontwerp is duidelijk een van de speerpunten van de Oppo Reno 13 Pro. Dit is een van lichtste en dunste smartphones binnen zijn marktsegment. Daarnaast is er een stevig aluminium frame dat het toestel een duurzaam karakter geeft. De versie die wij hebben getest heeft een soort parelmoerafwerking die, wanneer het licht er goed op schijnt, een halve vlinder laat zien. Dat unieke effect verdwijnt zodra je er een hoesje omheen doet. We willen niet al te cynisch klinken, want het ziet er echt prachtig uit – maar dat is wel de realiteit.

©Wesley Akkerman

©Wesley Akkerman

Onder water foto's maken

Een ander, praktischer element dat we kunnen waarderen aan de Oppo Reno 13 Pro is dat het toestel voorzien is van een IP68- en IP69-certificaat. Daardoor kun je het toestel onderdompelen in het water en zal het zelfs een 'aanval' van een hogedrukspuit overleven. Om dit allemaal kracht bij te zetten, heeft Oppo camera-opties voor onder water geïntroduceerd. Je kunt nu moeiteloos foto's maken wanneer je in zoetwater zwemt. Je moet de functie dan nog wel even activeren, maar deze handige optie hebben we tot op heden nergens anders aangetroffen. Wanneer je de optie aanzet, reageert het amoledscherm voorop niet meer op input. Je maakt dan foto's met de knoppen aan de zijkant.

Het display is 6,83 inch groot en heeft een hoge resolutie van 1272 bij 2800 pixels; in beide gevallen een vooruitgang ten opzichte van de voorganger van dit toestel. De maximale helderheid is hoog genoeg voor zonnige dagen, de beeldverversing stelt met 120 Hertz eveneens niet teleur en de kleuren komen over het algemeen goed tot hun recht. Nee, over het beeldscherm van de Oppo Reno 13 Pro hebben we niets te klagen.

©Wesley Akkerman

Voldoende kracht

Het systeem wordt aangedreven door de Mediatek Dimensity 8350-chipset. Die zit qua prestaties in tussen de processor in de Nothing Phone (3a) (aan de lage kant) en OnePlus Nord 4 (aan de hoge kant in). Hoewel dit voldoende krachtig is voor dagelijkse taken, haal je dus niet de beste processor van middenklassers in huis. Scrollen, multitasken, mailen, bellen, berichten versturen – het gaat allemaal van een leien dakje. Echter, bij intensief gebruik kan het toestel nogal warm worden, maar gelukkig wordt het nooit oncomfortabel heet.

Ook wordt het systeem niet onnodig dichtgeknepen om batterijduur te besparen. Met 12 GB aan werkgeheugen is er genoeg ram voor de meeste multitaskingtaken, terwijl minimaal 256 GB aan opslagruimte ruimte biedt aan een grote hoeveelheid apps, foto's en video's. Maar in tegenstelling tot het model van vorig jaar kun je dit keer géén microSD-kaart gebruiken. De accu is er wel op vooruitgegaan. Die heeft met 5800 mAh 800 mAh meer vermogen. Opladen zou daarnaast niet langer dan een uurtje in beslag moeten nemen. Dat is een prima score.

Herhaling van zetten

Op het gebied van software zien we dat Oppo de zetten van de Reno 12 Pro herhaalt. Het toestel draait op Android 15, met daaroverheen het ColorOS. Die softwareschil zorgt ervoor dat alles een beetje op iOS lijkt en dat je toegang krijgt tot de Slimme zijbalk. In die balk tref je recent gebruikte apps en enkele gen AI-functies aan. Met de generatieve AI-opties kun je pagina's samenvatten, teksten laten voorlezen en meer – maar die onderdelen werken nog altijd niet in het Nederlands. Daarnaast zijn er de standaard bewerkopties voor foto's.

Daarmee bedoelen we dat je onderdelen uit foto's kunt verwijderen en de achtergelaten leegte kunt laten opvullen. Dat gaat het systeem relatief goed af, maar perfect is het niet. Ook is het mogelijk beelden op te fleuren of een andere stijl mee te geven, en kun je natuurlijk ultieme groeps-selfies maken waarbij iedereen dezelfde kant op kijkt. Je hoeft dit keer geen Oppo-account te gebruiken, maar moet wel akkoord gaan met de dataverwerking. Het updatebeleid van drie Android-upgrades en vier jaar aan updates is helaas standaard en mager te noemen.

Zeven keer optisch inzoomen

Boven die prachtige halve vlinder op de achterkant zit een cameramodule die drie lenzen huisvest. Zowel de hoofdcamera als telelens beschikt over vijftig megapixel en optische beeldstabilisatie. De derde lens, een groothoekvariant, biedt acht megapixel. Over de hoofd- en telelens zijn we nog te spreken. Het systeem kan tot zeven keer inzoomen zonder kwaliteitsverlies. Details en kleuren blijven bewaard, zeker in omgevingen waarbij er voldoende licht is. Andere zaken gaan helaas toch minder goed. De groothoeklens kunnen we het beste omschrijven als 'redelijk'; deze lens maakt bijzonder onopvallende foto's.

Het complete systeem is prima in staat kekke kiekjes te maken voor sociale media. Maar als je er iets meer uit wilt halen, dan raden we aan de professionele modus te gebruiken. Dan kun je iets meer invloed uitoefenen op de beeldkwaliteit. Natuurlijk ben je wel beperkt door dit camerasysteem, maar wellicht levert het net wat betere beelden op dan in de standaardmodus. De Honor 200 Pro presteert veel beter op fotografievlak.

Oppo Reno 13 Pro kopen?

Er is niet echt iets waar de Oppo Reno 13 Pro in uitblinkt. Voor deze prijs — en vaak minder — doen andere smartphones het op meerdere vlakken beter. De Honor 200 (vergelijkbaar geprijsd) heeft een beter camerasysteem. De OnePlus 13R (ook ongeveer even duur) biedt een betere processor én fijnere software. En de Nothing Phone (3a) levert gewoon een goede ervaring voor de helft van het bedrag. Leuk die vlinder op de achterkant, maar daar win je natuurlijk geen oorlogen mee.

We kunnen dan ook weinig bedenken waarom je juist voor deze Oppo zou kiezen. Niet omdat het toestel slecht is, dat niet.Het scherm is mooi, de processor presteert prima bij dagelijks gebruik en wordt niet warm, en de batterijduur is ruim voldoende. Maar echt overtuigen doet het nergens. Alles voelt braaf, veilig, degelijk. Onderwaterfotografie maakt deze telefoon nog enigszins onderscheidend, maar of dat veel mensen over de streep trekt? Wij vragen het ons af.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

In dit artikel bekijken we verschillende AI-risicozones. Wat is bijvoorbeeld de milieu-impact van AI? Hoe betrouwbaar zijn de antwoorden van chatbots? Wat als synthetische media (alles wat met AI wordt gemaakt) niet meer van echt te onderscheiden zijn? En hoe beïnvloeden AI-systemen onze economie, privacy en ons denkvermogen? De grens tussen mens en machine vervaagt.

Dit artikel is bedoeld voor wie voorbij de hype wil kijken en wil begrijpen wat er op het spel staat. Elk onderdeel behandelt een specifiek risico, met voorbeelden en toepassingen. Zo krijg je een goed beeld van de schaduwkanten van AI. Niet om de technologie af te wijzen, maar om er bewuster en verantwoordelijker mee om te gaan.

Ecologische voetafdruk

Hoewel AI vaak als iets immaterieels en 'in de cloud' wordt voorgesteld, is de milieu-impact allesbehalve onzichtbaar. De menselijke hersenen verbruiken continu ongeveer 20 watt, vergelijkbaar met een gloeilampje. Daarmee worden 86 miljard neuronen en duizenden synapsen per neuron gevoed.

Grote taalmodellen als GPT of Gemini vragen daarentegen enorm veel rekenkracht. De trainingsfase kan duizenden MWh vereisen en miljoenen liters water voor koeling, afhankelijk van het datacenter en de gebruikte hardware. Ook het gebruik (inferentie) is belastend: elke prompt/antwoord-interactie bij modellen uit deze klasse vraagt energie en koeling aan de serverzijde.

AI heeft dus een stevige ecologische voetafdruk. Tegelijk worden oplossingen ontwikkeld, zoals restwarmtehergebruik, luchtkoeling in plaats van waterkoeling, meer hernieuwbare energie en efficiëntere modellen. Denk aan compacte taalmodellen, zoals TinyML, quantisatietechnieken (kleinere getallen en minder geheugen) en lokaal draaiende AI's (edge AI).

©(c) Wikipedia, CC BY-SA

Hallucinaties

AI-chatbots doen de gebruiker graag een plezier. Daarbij zijn ze opvallend overtuigend, ook wanneer ze onzin produceren, oftewel wanneer ze hallucineren.

Hallucinaties kunnen ernstige gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer juristen verwijzen naar niet-bestaande wetsartikelen of wanneer medische informatie klakkeloos wordt overgenomen. Controleer gevoelige informatie daarom altijd via meerdere bronnen. Doe dit zeker bij gevoelige of complexe thema's. Weet ook dat AI-modellen zich vaak verontschuldigen als je teruggeeft dat er een fout is gemaakt. Vervolgens herhalen ze zich doodleuk.

Hallucinaties zijn hardnekkiger bij fenomenen als data- en conceptdrift. Bij het eerste herkent het model je eigen input minder goed doordat de vorm afwijkt van de trainingsinput. Bij het tweede is de inputvorm hetzelfde gebleven, maar is de betekenis inmiddels veranderd. Meer weten over datadrift en conceptdrift.

Verder kan het model te veel details uit trainingsdata opnemen en zo irrelevante informatie meenemen (overfitting). Of omgekeerd: onvoldoende zinvolle data gebruiken (underfitting). Ook deze fenomenen kunnen het hallucineren versterken.

Bias en manipulatie

AI-modellen krijgen enorme datahoeveelheden van het internet als input. Deze zijn zelden neutraal, waardoor vooroordelen of een westers wereldbeeld in het leerproces sluipen. Dat zorgt voor vertekening of bias (vooringenomenheid). AI-modellen kunnen bijvoorbeeld vrouwen aan zorgberoepen linken en mannen aan leidinggevende functies, of etnische groepen benadelen bij risicobeoordelingen.

Bias is niet alleen maatschappelijk, maar ook technisch. Een model leert niet alleen wat er ín de data staat, maar ook hoe die data zijn verdeeld. Als een bepaalde bron oververtegenwoordigd is, of als een schrijfstijl vaker voorkomt, dan krijgt dat automatisch meer gewicht. De architectuur en trainingsmethode versterken die patronen. Daardoor kunnen antwoorden die objectief lijken toch subtiel een voorkeur bevatten.

Interessant is ook dat onderzoekers political compass-testvragen voorlegden aan grote AI-taalmodellen (LLM's). De conclusie: zowat alle LLM's situeren zich in het links-economische, sociaal-libertaire kwadrant. Besef dat ook deze testvragen een vooroordeel (kunnen) bevatten, wat aantoont hoe moeilijk het is bias correct te beoordelen.

Nog problematischer wordt het bij manipulatie, wanneer deze bias opzettelijk in het model zit. Denk aan AI-toepassingen in advertenties die inspelen op angsten of overtuigingen. Algoritmische sturing kan bovendien gemakkelijk tot gelijkgezinde groepen (echo chambers) en polarisering leiden.

Omdat AI-modellen zo complex zijn, is vaak onduidelijk hoe de output tot stand komt (de black box). Dit vergroot de transparantiebehoefte en verklaart waarom veel wetenschappers pleiten voor explainable AI, of LLM's en AI-algoritmen opensource willen maken.

Synthetische media

De term synthetische media verwijst naar beelden, audio of tekst die volledig of deels AI-gegenereerd zijn. Denk aan deepfakes, nagebootste stemmen of automatisch gegenereerde nieuwsartikelen. Zulke toepassingen lijken creatief en handig, je maakt bijvoorbeeld een marketingvideo zonder camera of acteurs, maar de keerzijde is zorgwekkend.

Deepfakes kunnen personen dingen laten zeggen die zo zijn uitgesproken. Andersom kunnen echte beelden als deepfake worden afgedaan, ook wel 'the liar's dividend' genoemd. Deepnudes (gefingeerde naaktbeelden) kunnen dan weer gebruikt worden voor wraakporno.

Deze technologieën maken ook nepnieuws: desinformatie waarbij feiten doelbewust worden verdraaid. Dit tast het vertrouwen in communicatie en bewijsvoering aan en doet steeds meer mensen geloven in de maakbaarheid van de realiteit. Wat echt is, hangt vooral af van hoe je deze zelf vormgeeft. Feit en fictie raken verstrengeld, waardoor we belanden bij concepten als alternate truth en postrealiteit. Daarin wegen perceptie, gevoel en overtuiging zwaarder dan feiten. Synthetische media vragen daarom niet alleen om kritische blik, maar mogelijk ook om watermerken en regulering.

Zelfbevlekking

AI-modellen gebruiken vrijwel alle beschikbare internetbronnen als trainingsmateriaal. Omdat generatieve AI zelf steeds meer online content produceert, gebruiken modellen ook hun eigen output opnieuw. Zo ontstaat een zichzelf versterkende kringloop waarbij AI zich voedt met AI-gegenereerde inhoud. Deze vorm van zelfbevlekking verhoogt het risico op kwaliteitsverlies in digitale content, ook wel slop of enshittification genoemd.

AI genereert output namelijk op basis van patronen, niet vanuit betekenis of intentie. Als deze patronen ook nog eens uit andere AI-bronnen komen, ontstaat een neerwaartse spiraal met nauwelijks nuancering en steeds herhaalde ideeën. Hierdoor verhoogt ook het risico op hallucinaties en bias en de mens raakt out-of-the-loop. Op termijn dreigt model collapse: AI-modellen worden minder intelligent naarmate ze vaker op eigen output trainen.

Sommigen spreken van een zombie-internet. Zo blijkt inmiddels al zeker vijf procent van de nieuwe Engelstalige Wikipedia-inhoud AI-gegenereerd te zijn. Bovendien nemen mensen typische AI-taal, met herkenbare woordkeuzes, steeds vaker over. Om deze dynamiek te doorbreken, moeten menselijke input en creativiteit centraal blijven staan in het AI-trainingsproces.

Auteursrecht

AI roept fundamentele vragen op rond auteursrecht. Modellen worden getraind op grote hoeveelheden tekst, beeld en audio zonder dat makers altijd toestemming hebben gegeven. Dit leidt tot discussies over schending van auteursrecht.

Er lopen inmiddels meerdere rechtszaken tegen AI-bedrijven. Het gaat onder meer om claims rond ongeoorloofd gebruik van beschermde werken voor training en ongewenste herhaling van fragmenten in AI-output. Bedrijven worden daardoor steeds bewuster van licenties, databescherming en toestemmingseisen.

De VS en Europa hanteren verschillende juridische kaders. In de VS wordt soms gesproken van 'fair use' bij transformatief gebruik, terwijl Europa zich baseert op strengere richtlijnen en opt-out-mechanismen via het TDM-AI-protocol.

AI-output roept ook andere auteursrechtelijke vragen op. Wie is bijvoorbeeld de auteur van een AI-tekening? Is dat de modelontwikkelaar, de gebruiker of niemand? AI kan ook onbedoeld tekst- of beeldfragmenten uit het trainingsmateriaal overnemen, met mogelijk plagiaat. Er bestaat dus een juridische grijze zone en er is behoefte aan duidelijke regelgeving, aangepast aan de AI-evoluties.

Privacy

AI kan verder een bedreiging voor onze privacy vormen. In China zie je dit scherp: gezichtsherkenning en camera's ondersteunen er een sociaal kredietsysteem. Burgers worden continu gevolgd. Wie een overtreding begaat, riskeert sancties.

Ook in het Westen ontstaan zorgwekkende trends. Het Amerikaanse bedrijf Clearview AI bijvoorbeeld bouwt een databank met miljarden gezichten, geplukt uit sociale media en websites, zonder toestemming van de betrokkenen. Beveiligingsbedrijven gebruiken deze beelden om burgers te identificeren, nagenoeg zonder controle.

Een bijkomend gevaar is dat je zelf te veel prijsgeeft. Steeds meer AI-tools gebruiken bijvoorbeeld Retrieval-Augmented Generation (RAG), waarbij je eigen of andere data kunt uploaden voor betere antwoorden. Maar wie garandeert dat deze informatie niet elders wordt opgeslagen of hergebruikt?

Daarnaast ondermijnt AI je informatievrijheid via filterbubbels. Algoritmen tonen vooral inhoud die aansluit bij eerdere voorkeuren, waardoor je blik vernauwt en confirmation bias toeneemt: je vertrouwt vooral informatie die je bestaande overtuiging bevestigt. Gecombineerd met micro-targeting, waarbij je gericht wordt beïnvloed met politieke of commerciële boodschappen, ontstaan risico's op manipulatie.

Geestelijke ontwikkeling

Steeds meer AI-tools nemen cognitieve taken over: ideeën bedenken, teksten samenvatten of wiskundeproblemen oplossen. Dit is handig, maar geeft ook risico's. Als je brein weinig wordt uitgedaagd, komt je mentale ontwikkeling in het gedrang.

Vooral jongeren (digital natives) zijn kwetsbaar. Schoolopdrachten worden sneller aan AI-bots uitbesteed dan zelf uitgewerkt. Daardoor oefenen ze minder op formulering, redenering en foutcorrectie, wat juist belangrijk is voor de intellectuele groei.

Dit daagt ook het onderwijs uit, bijvoorbeeld wat betreft lesmethodes. Mogelijk biedt een aanpak als flip the classroom enig soelaas: leerlingen bereiden thuis (met hulp van AI) de leerstof voor en in de klas worden samen oefeningen gemaakt en besproken.

Bovendien zijn AI-antwoorden vaak vlot geschreven, maar missen ze nuance of tegenstrijdige ideeën. Wie zijn denkproces voortdurend daaraan spiegelt, loopt het risico op vervlakking van mening en expressie.

AI-bots creëren ook onrealistische sociale verwachtingen. Ze zijn vaak opvallend geduldig en meegaand, wat mensen minder sociaal vaardig kan maken. Sommigen raken meer sociaal geïsoleerd of ontwikkelen parasociale relaties met bots als Replika en CharacterAI.

Politiek en economie

AI dreigt ook de politiek-economische verhoudingen grondig te herschikken. Waar staten traditioneel economische groei sturen via beleidsinstrumenten (Keynesiaans model), nemen Big Tech-giganten het steeds meer over. Overheden worden afhankelijker van deze bedrijven, wat machtsasymmetrie versterkt. Er zijn al duidelijke tekenen van deregulatie: regels worden versoepeld om innovatie aan te trekken.

Ook op microniveau is de impact zichtbaar. Ontwikkelingen (zoals agentic AI) kunnen de economie en de productiviteit stimuleren en er ontstaan ook nieuwe functies, zoals prompt engineers, AI-ethici en data-curatoren. Maar helaas gaat het voornamelijk om laagbetaalde ghost workers die AI-modellen helpen trainen. Daarnaast veranderen veel jobs inhoudelijk, zoals in administratie, marketing, financiën en juridische diensten. Andere functies zullen ongetwijfeld verdwijnen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bijvoorbeeld vertalers, copywriters, klantenservicemedewerkers, boekhoudassistenten en junior programmeurs zich ernstig zorgen maken.

AI zal daarnaast ongetwijfeld ook de internationale machtsverhoudingen beïnvloeden. Geopolitieke spelers als de VS en China dreigen met hun AI-overmacht nog dominanter te worden, ten koste van andere (supra)nationale entiteiten. Is Europa hier een goed voorbeeld van?

Veiligheid

Vooralsnog kwamen vooral risico's aan bod die niet per se bedoeld of gewild zijn, maar er zijn ook partijen die bewust de destructieve kracht van AI inzetten. Zo worden cyberaanvallen steeds geavanceerder. Aanvallers gebruiken zelflerende algoritmen om netwerken te exploiteren. Er bestaan AI-tools die phishingmails opstellen, perfect afgestemd op het slachtofferprofiel.

Ook maatschappelijke structuren staan onder druk. Een AI die (via sociale media) nepnieuws verspreidt over bijvoorbeeld verkiezingen, kan wijdverspreide onrust veroorzaken. Door hun schaal en snelheid kunnen AI-systemen hele informatienetwerken ontregelen, zonder aanwijsbare dader.

Daarnaast loert het gevaar van verkeerde afstemming (misalignment): een AI die geen kwaad wil, maar schade aanricht omdat het doel fout werd geformuleerd. Denk aan een AI die waterverbruik wil beperken en daarom irrigatiesystemen stillegt.

Militaire toepassingen zijn er uiteraard ook. Autonome drones en zelflerende wapensystemen worden volop ontwikkeld. Grote spelers zijn bijvoorbeeld het Amerikaanse Anduril (AI-drones)en Palantir (militaire AI-software). Tekenend is dat een oprichter een ultranationalistisch manifest publiceerde waarin hij stelt dat de VS absoluut de AI-oorlog moet winnen.

Cyborgisering

Misschien wel het grootste gevaar van AI dringt langzaam en ongemerkt ons leven binnen: cyborgisering. Dit is het vervagen van de grens tussen mens en de machine. Denk aan avatars die levensecht reageren, digitale dubbelgangers van echte personen of AI-influencers met miljoenen volgers. Daardoor wordt het steeds moeilijker om te onderscheiden waar de mens stopt en de machine begint.

Nieuwe categorieën digitale wezens duiken op, zoals virtuele klantenadviseurs, AI-therapeuten en synthetische gezelschapsdieren. Een Spaanse vrouw trouwde zelfs met een AI-hologram.

Op termijn ontstaat er een samenleving waarin mensen voortdurend zijn verbonden met AI, via brillen, lenzen, implantaten of herseninterfaces (denk aan Neuralink van Elon Musk: AI-in-the-human). Technieken als de Turingtest of Winograd-challenge volstaan al lang niet meer om mens van machine te onderscheiden. Daardoor komen autonomie en authenticiteit steeds meer onder druk te staan.

Cyborgisering roept fundamentele vragen op. In hoeverre blijven we menselijk? Wellicht is niet iedereen een transhumanist zoals Ray Kurzweil, die reikhalzend uitkijkt naar de singulariteit: het moment waarop AI slimmer wordt dan de mens.

Black Friday staat weer voor de deur en dat betekent dat je overspoeld wordt met aanbiedingen. Maar let goed op voordat je op de bestelknop drukt: uit onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) blijkt dat veel van deze 'megadeals' in werkelijkheid misleidend zijn. Driekwart van de onderzochte winkels houdt zich niet aan de regels.

De toezichthouder nam 24 grote webshops en fysieke winkels onder de loep. De conclusie is schokkend: maar liefst 18 van de 24 winkels gaan de fout in met hun kortingsacties.

Sjoemelen met de 'van-prijs'

De grootste valkuil voor consumenten zit hem in de zogenoemde 'van-prijs'. Wettelijk is vastgelegd dat de doorgestreepte prijs (waar de korting vanaf gaat) de laagste prijs moet zijn die de winkel in de afgelopen 30 dagen heeft gerekend.

In de praktijk lappen veel winkeliers deze regel aan hun laars. Ze baseren de korting bijvoorbeeld op de (vaak veel hogere) adviesprijs, of een oude prijs van maanden geleden. Hierdoor lijkt het alsof je een enorme korting pakt, terwijl je in werkelijkheid soms nauwelijks goedkoper – of zelfs duurder – uit bent.

Volgens Fleur Severijns van de ACM is dit niet alleen oneerlijk tegenover de consument, maar ook tegenover concurrenten die wél netjes de regels volgen. De toezichthouder heeft de overtredende winkels aangeschreven. Vorig jaar kregen ketens als Leen Bakker en Jysk al boetes van boven de een ton voor dit soort praktijken; dat risico lopen de huidige overtreders nu ook.

Ook Bol, Amazon en Wehkamp genoemd

De ACM maakt de namen van de 18 winkels nog niet bekend, omdat zij nog bezwaar mogen maken. De Consumentenbond deed echter eigen onderzoek en noemt man en paard. Volgens de bond gaan onder andere Amazon, Wehkamp en Bol de mist in:

Waarom trappen we erin?

Winkeliers worden steeds creatiever in het verhullen van de werkelijke prijshistorie. Niels Holtrop, universitair docent Marketing, legt aan de NOS uit dat dit een bewust psychologisch spel is. Omdat aanbiedingen vaak tijdelijk zijn, ontstaat er bij consumenten de angst om de deal te missen (Fear Of Missing Out).

Doordat het voor de ACM onmogelijk is om elke (kleine) webshop te controleren, nemen veel winkeliers de gok. "Prijsconcurrentie is een krachtig wapen; klanten zijn er enorm gevoelig voor," aldus Holtrop.

Wat kun je doen?

Controleer zelf of de prijzen van producten niet stiekem zijn verhoord door gebruik te maken van de prijshistorie. Op vergelijkingssites kun je bijvoorbeeld zien wat het prijsverloop van een bepaald product is geweest gedurende een jaar.

Op Kieskeurig.nl kun je bijvoorbeeld de prijsdalers bekijken, hier vind je producten die de afgelopen periode sterk in prijs zijn gedaald.