In enkele jaren tijd is AI niet alleen doorgedrongen tot grote bedrijven, maar ook tot in de huiskamer, via pc en mobiele apparaten. ChatGPT van OpenAI is bij de meesten wel bekend, maar er zijn nog veel andere modellen, bots en tools. Probeer ze gerust eens uit!

Wie nog niet van AI (artificiële of kunstmatige intelligentie) heeft gehoord, komt waarschijnlijk van een andere planeet, maar als bezoeker van ID.nl is de kans groot dat je er al actief en creatief mee hebt gewerkt. In dit artikel hebben we een aantal voornamelijk gratis diensten en tools verzameld. Elk maken ze op hun eigen manier slim gebruik van AI. Het mooiste: je kunt er zelf direct mee aan de slag!

Zoekmachines

Google is bezig met het uitrollen van ‘AI overviews’ in zijn zoekmachine. Dit zijn korte samenvattingen gemaakt door Gemini (voorheen Bard), gebaseerd op zoekresultaten. OpenAI werkt naar verluidt aan een eigen AI-gebaseerde zoekmachine. In afwachting van de beschikbaarheid van deze technologieën, kun je al een behoorlijke integratie van AI en zoekmachines zien bij Microsoft Copilot en start-up Perplexity.

Beide diensten geven, naast een antwoord op je vraag, ook een link naar de bronnen waarop de AI het antwoord baseert. Wanneer je je bij Perplexity aanmeldt, kun je je zoekgeschiedenis laten bijhouden en krijg je beperkte toegang tot de krachtigere Pro-versie, die complexere vragen aankan.

Je kunt ook een browserextensie als ChatGPT for Google installeren. Deze toont naast de gewone zoekresultaten van je zoekmachine ook AI-antwoorden, waarbij je kunt kiezen tussen GTP-3.5 Turbo, Claude 3 Sonnet, Gemini 1.5 Flash en GPT-4(o). Voor het gebruik van GPT4o heb je een betaald account nodig. Ook kun je het alleen gebruiken via een API-sleutel, in te stellen via het tandwielpictogram in de rubriek AI-modellen.

DuckDuckGo

DuckDuckGo is een zoekmachine die privacy hoog in het vaandel heeft staan. Onlangs werd er een functie aan toegevoegd waardoor je anoniem kunt chatten met diverse AI-bots. Niet jouw ip-adres, maar dat van de ontwikkelaar wordt hiervoor gebruikt. Je data worden niet dus gebruikt om LLM’s te trainen. LLM betekent Large Language Model en is een AI-type dat getraind wordt door hem enorme hoeveelheden tekst te voeren zodat het de menselijke taal gaat begrijpen en kan genereren.

DuckDuckGo is gratis, maar er is een (onduidelijke) daglimiet op het aantal gesprekken, blijkbaar vooral als je via een VPN-verbinding of mobiel netwerk surft. Ga naar www.duckduckgo.com/aichat, klik op Aan de slag en kies een van de vier beschikbare LLM’s: GPT-3.5 Turbo, Claude 3 Haiku, of een van de opensource-modellen Llama 3 70B of Mixtral 8x7B. Al deze modellen zijn geschikt voor algemene doeleinden en zijn opgesomd in volgorde van dalende moderatie. Minder moderatie betekent minder controle en beperkingen en meer risico op ongepaste of onnauwkeurige output, maar ook meer vrijheid en verantwoordelijkheid voor de gebruiker.

De vier modellen hebben een identieke chatinterface. Tijdens een chat kun je via het knopje linksboven op elk moment naar een ander model overschakelen. Klik op het icoontje van een vuurtje om je gesprek direct te wissen.

OpenAI

Een van de modellen in DuckDuckGo en ChatGPT for Google is GPT-3.5 Turbo. Dit is niet het recentste model, want in mei 2024 heeft OpenAI GPT-4o uitgebracht. De letter o staat voor omni en verwijst naar het multimodale karakter. Dit houdt in dat je tekst, audio, afbeeldingen en video kunt combineren en dat er ook multimediale output gegenereerd kan worden. Er wordt hier voortdurend aan gesleuteld en niet alle mogelijkheden werken al even goed.

Je kunt het in je browser uitproberen via https://chatgpt.com. Via het sterretje onder een gestelde vraag kun je kiezen voor het model: GPT-4o of GPT-3.5. In de gratis versie is het aantal prompts dat je kunt stellen met GPT-4o flink beperkt, maar je kunt dus gemakkelijk het oudere model GPT-3.5 selecteren. Wil je niet dat je chats in je geschiedenis worden opgenomen en voor trainingsdoeleinden worden gebruikt, kies dan voor Tijdelijke chat. Wil je sowieso vermijden dat je chats als trainingsdata worden gebruikt, klik dan op je accountpictogram, ga naar Instellingen, open Gegevensbeheer en schakel Het model verbeteren voor iedereen uit. Bij Algemeen kun je via Alles verwijderen ook je chatgeschiedenis verwijderen.

Via het paperclip-pictogram kun je bestanden uploaden, zoals documenten of mediabestanden, ook vanuit Google Drive en OneDrive. Zo kun je bijvoorbeeld een video uploaden en hiervan een beschrijving vragen.

In de ChatGPT-app op je smartphone kun je via het koptelefoon-pictogram live conversaties met de AI-bot voeren. GPT-4o begrijpt beter gesproken (Nederlandse) tekst en kan ook meer nuances leggen in de respons.

GPT’s

Sinds kort kun je met een gratis account bij ChatGPT gebruikmaken van custom GPT’s. Dit zijn taalmodellen die zijn geconfigureerd voor specifieke taken en wensen van de maker. Je eigen GPT’s creëren is helaas niet mogelijk binnen de gratis versie, maar je kunt wel uit een uitgebreide GPT-bibliotheek putten. Klik links op GPT’s onderzoeken en open een rubriek als Topkeuzes, Schrijven, Educatie of Programmeren of tik zelf een zoekterm in. Klik op Meer zien voor nog meer GPT’s. Klik je op een GPT, dan zie je onder meer het aantal reeds gevoerde chats met de GPT, wat een indicatie voor de populariteit – en mogelijk ook de kwaliteit – is. Een van de populairste GPT’s is Researchgpt, die 200 miljoen academische documenten kan doorzoeken.

Je kunt ook gebruikmaken van de bibliotheek op www.gptshunter.com, met vele duizenden GPT’s. Selecteer een GPT en klik vervolgens op Use <GPT-naam> on ChatGPT. Als je bij ChatGPT bent aangemeld, kun je de GPT meteen gebruiken.

Het is ook mogelijk de algemene respons van ChatGPT bij te sturen: klik rechtsboven op je accountpictogram en kies ChatGPT aanpassen. Je kunt nu meer informatie over jezelf kwijt en aangeven hoe je wilt dat ChatGPT reageert. Zorg dat Inschakelen voor nieuwe chats is ingeschakeld en bevestig met Opslaan. ChatGPT zal nu met deze input rekening houden.

Wil je wel een persoonlijke chatbot creëren, lees dan dit artikel: Zo ga je aan de slag met je persoonlijke chatbot

Anthropic (Claude)

Het Franse bedrijf Anthropic is ongetwijfeld minder bekend dan OpenAI, maar met Claude hebben ze wel een krachtige LLM en chatbot ontworpen die focust op veilige en ethische communicatie. De AI-chatbot Claude is beschikbaar in Europa via www.claude.ai en als iOS-app.

Na aanmelding kun je direct je prompt invoeren en ook documenten en afbeeldingen uploaden (maximaal vijf; 10 MB elk) en de chatbot daarover bevragen. Voor toegang tot het nieuwste en krachtigste taalmodel, Claude 3 Opus, dat krachtiger zou zijn dan GPT-4, is een betaald Pro-abonnement vereist.

Gemini

Google heeft in diverse Europese landen, waaronder Nederland en België, de opvolger van zijn AI-chatbot Bard, genaamd Gemini, beschikbaar gesteld via de Google Play Store voor Android 10 of hoger. Let op, wanneer je Gemini installeert, wordt het standaard je digitale assistent, tenzij je dit zelf wijzigt. Sommige functies van de oude Google Assistent, zoals het instellen van een alarm of versturen van berichten, kunnen door Gemini worden overgenomen. Met ‘Hey, Google’ kun je de oude assistent nog oproepen, als je dat zo instelt.

Gemini werkt het best in het Engels, maar je kunt extra talen, waaronder Nederlands, toevoegen. Je kunt je prompt typen of inspreken en afbeeldingen toevoegen. Dankzij extensies kan Gemini ook werken met Google-diensten als Flights, Hotels, Maps, Workspace, YouTube en YouTube Music. Een ingesproken commando als ‘Speel “We Will Rock You” van Queen’ volstaat om dit muzieknummer te horen.

Inmiddels is Google ook al volop bezig aan een krachtige opvolger van de Gemini-assistent: Project Astra. Op deze site kun je al een testversie aan het werk zien.

Met de Pixel-smartphoneserie zet Google ook sterk in op AI bij het maken en bewerken van foto’s. Enkele krachtige functies zijn inmiddels beschikbaar in de app Google Foto’s, ook op andere smartphones. Met de Magische gum (open een foto, kies Bewerken / Tools / Wissen) kun je objecten onmerkbaar in de achtergrond laten opgaan, via Camouflage een minder opvallende kleur geven, en met de magische editor kun je objecten verplaatsen.

Afbeeldingen

Google is niet de enige met handige AI-functies voor het optimaliseren of creatief bewerken van foto’s. Voor het opschalen van plaatjes met een lage resolutie, kun je terecht bij het gratis Upscayl.

Wil je Upscayl weleens proberen? Grote foto's met hoge resolutie: zo krijg je dat voor elkaar!

Ook Microsoft heeft allerlei experimenten samengebracht, in de webapplicatie Designer (Microsoft-account vereist), gebaseerd op AI-beeldgenerator Dall-E. Hier kun je beelden laten genereren op basis van (Engelstalige) tekstprompts, waarbij je telkens vier varianten te zien krijgt. Je kunt effecten kiezen als Greetings Cards, Sticker Creator, Restyle image of Collage Creator, en bewerkingen als Generative erase of Remove background.

AI maakt het natuurlijk ook makkelijker om nepfoto’s, met bedrieglijke manipulaties, te genereren. Om dit tegen te gaan, worden tools ontwikkeld die hiertegen bescherming moeten bieden. Een ervan is Glaze (gratis beschikbaar voor Windows en macOS), dat specifieke interferentiepatronen aan je foto toevoegt. Deze zijn onzichtbaar voor het menselijk oog, maar AI-diffusiemodellen raken erdoor in de war.

Er bestaan trouwens ook tools die in proberen te schatten hoe groot de kans is dat een afbeelding (of tekst) door AI is gegenereerd. Je kunt dit uitproberen bij bijvoorbeeld Illuminarty.

Audio

AI wordt steeds meer ingezet voor creatieve audio- en stembewerkingen. Elevenlabs biedt na aanmelding diverse experimenten aan, grotendeels met een gratis proefversie. Je kunt hier een Nederlandstalige tekst invoeren die vervolgens in een stem naar keuze wordt voorgelezen. Bij Speech to speech kun je een eigen stemopname uploaden en deze in een totaal andere stem beluisteren. Een nieuwe functie is Sound Effects: hiermee genereer je geluidseffecten op basis van je beschrijving. In de rubriek Voices kun je levensechte stemmen klonen, inclusief die van jezelf.

Bij Revocalize zijn er wat minder beperkingen in de gratis versie. Je uploadt een uitgebreide audio-opname en na een aardig lange wachttijd kun je de stemkloon gebruiken om te spreken, te rappen of te zingen.

Een vergelijkbare dienst is Lalals. Deze heeft recent de AI Music Composer geïntroduceerd. Hiermee kun je muziek laten genereren op basis van een omschrijving en een eventuele songtekst. Ook leuk is Musicfy, waar je je geüploade stem het geluid kunt laten aannemen van een geselecteerde beroemdheid.

Video

Ook de ontwikkelingen van AI op het gebied van video maken indrukwekkende stappen, maar de technologie bevindt zich nog in een relatief vroeg stadium vergeleken met AI voor tekst, afbeeldingen en geluid. Video is veel complexer en vergt enorme hoeveelheden data en rekenkracht. Ook zijn de technische uitdagingen op het vlak van object- en spraakherkenning en emotie-analyse heel groot.

Wel zijn er al heel wat projecten beschikbaar, zoals Pictory, D-ID en Runway. Bij Runway kun je een foto uploaden en deze op basis van enkele instructies naar een videobeeld laten omzetten. Als de tool een gezicht detecteert, kun je ook tekst toevoegen en deze met lipsynchronisatie laten uitspreken. Je kunt het gratis uitproberen tot ongeveer 100 seconden aan video.

Er wordt ook gewerkt aan projecten die op basis van een beschrijving een volledige video genereren. OpenAI’s Sora is inmiddels redelijk bekend, maar ook Veo van Google, Kling en Luma Dream Machine zijn videogeneratoren. Luma Dream Machine is vooralsnog voor iedereen gratis uit te proberen, zij het voor heel korte video’s. Je kunt deze als mp4 downloaden (met een klein watermerk). De kans is wel groot dat je prompt in een wachtrij terechtkomt, maar de eigenlijke videogeneratie gebeurt wel snel.

Je kon de klok er bijna op gelijk zetten, ongeveer een jaar na de MacBook Pro met M3 brengt Apple de M4-variant op de markt. Grote veranderingen op het gebied van de vormgeving krijgen we dit jaar niet, toch heeft Apple genoeg verbeterd waardoor de MacBook Pro weer wat fijner is geworden.

De vormgeving van de MacBook Pro is ten opzichte van vorig jaar vrijwel niet veranderd. Wel heb je bij alle varianten nu de keuze tussen spacezwart of zilver, waar de M3-variant vorig jaar nog spacegrijs of zilver was. Ook krijg je nu altijd alle aansluitingen. Want waar de variant met de normale M3 vorig jaar nog twee Thunderbolt-poorten had, krijg je er ook bij de M4-variant dit jaar netjes drie. Het enige verschil ten opzichte van de de duurdere varianten met een M4 Pro of Max is dat je bij de M4-variant Thunderbolt 4 krijgt terwijl de Pro en Max voorzien zijn van Thunderbolt 5. Dat maakt in de praktijk niet heel veel uit: zowel versie 4 als 5 zijn razendsnelle universele aansluitingen voor dataoverdracht, beeldscherm en opladen.

©Jeroen Boer - ID.nl

Je kunt op zowel de M4 als M4 Pro maximaal twee extra beeldschermen aansluiten terwijl een variant met M4 Max maximaal vier extra beeldschermen ondersteunt. Daarnaast is de MacBook Pro voorzien van een HDMI-aansluiting, kaartlezer en 3,5mm-headsetaansluiting. Opladen kan via usb-c en is handig voor dockingstations, maar doe je normaal gesproken via de MagSafe 3-aansluiting waarvoor een laadkabel wordt meegeleverd. De oplader zelf is voorzien van een usb-c-aansluiting. 

©Jeroen Boer - ID.nl

De aansluitingen zijn kortom modern en zelfs vooruitstrevend. Het is daarom opvallend dat wifi 7 ontbreekt, al ondersteunt ook het wel aanwezige wifi 6E natuurlijk wel de 6GHz-band. Omdat de behuizing vrijwel identiek is, zijn het toetsenbord en touchpad onveranderd. Dat is alleen maar positief: het tikcomfort is hoog en de touchpad is nog altijd de beste op de markt. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Iets goedkoper, prijzige upgrades

De MacBook Pro is nu voorzien van minimaal 16 GB geheugen in plaats van de karige 8 GB die je vorig jaar kreeg, maar is met een vanafprijs van 1929 euro nu 100 euro goedkoper. Je krijgt dit jaar dus beduidend meer Mac voor je geld. De prijzen van upgrades zijn nog wel hoog, al hoef je de hoeveelheid RAM nu waarschijnlijk niet te verhogen. Wil je dat wel, dan betaal je bijvoorbeeld 230 euro om het werkgeheugen uit te breiden naar 24 GB terwijl het verdubbelen van de opslagcapaciteit naar 1 TB je ook 230 euro kost. Met een paar klikken kost de MacBook Pro dus aanzienlijk meer dan 1929 euro, maar daar staat tegenover dat die instapper meer dan prima is als je genoeg hebt aan 512 GB opslag.

Wij ontvingen van Apple een configuratie met M4-processor voorzien van 16 GB RAM, 1 TB ssd en de optionele nanotextuur op het scherm waarmee de prijs op 2329 komt. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Nog beter scherm

Het 14inch-scherm van de vorige MacBook Pro met M3-processor was al erg goed, maar Apple heeft toch nog wat verbeteringen aangebracht. De resolutie en technologie zijn hetzelfde gebleven. Het gaat om een ips-paneel in combinatie met in zones verdeelde mini-led-verlichting. Dat zorgt voor heldere en contrastrijke beelden die de eigenschappen van een oled-scherm vrijwel benaderen. Die helderheid is wat verbeterd, want in heel felle omstandigheden kan ook in de normale SDR-modus een helderheid van 1000 nits gebruikt worden. Hierdoor kun je de laptop ook buiten prima gebruiken. De belangrijkste wijziging aan het scherm is helaas optioneel, want je kunt nu voor een meerprijs van 170 euro kiezen voor een scherm met nanotextuur. Ons testexemplaar is voorzien van nanotextuur en in de praktijk betekent dit dat je een mat afgewerkt scherm krijgt waarbij je veel minder last van reflecties hebt. Werk je vaak buitenshuis of in ruimtes met minder optimale verlichting, dan is dit een optie die je zeker moet overwegen. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Camera met trucjes

MacBooks hadden altijd al een bovengemiddeld goede webcam, maar dit jaar heeft Apple een echt indrukwekkend 12megapixel-exemplaar ingebouwd. Die levert dankzij de hoge resolutie en brede kijkhoeken niet alleen heel fraaie beelden, maar heeft ook extra mogelijkheden. Zo kan de camera je nu volgen en je in het midden van het beeld houden. Dat werkt prima en het lijkt net of je een camera hebt die met je mee beweegt. Je schakelt deze functie centraal in via de menubalk van macOS, dus het werkt in alle programma's. Ook achtergrondvervaging en het vervangen van je achtergrond kun je centraal instellen. Een ander trucje is Bureauweergave waarbij de camera een gedeelte op je bureau voor je laptop apart in beeld brengt terwijl je tegelijkertijd ook het gewone beeld kunt gebruiken. Zo kun je iets laten zien aan mensen waar je een gesprek mee hebt. Het is grappig en werkt boven verwachting goed, want twee beelden op hetzelfde moment is toch best speciaal. Tegelijkertijd zijn de beelden van je bureau wel heel korrelig. Het gaat immers om een uitsnede van de normale camera. Leuke functionaliteit, maar hopelijk zit hier in toekomstige generaties nog verbetering in. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Uitstekende prestaties

Met de M4 zet Apple een flinke stap ten opzichte van de M3-variant die we vorig jaar getest hebben. Afhankelijk van de benchmark zien we de single-core-prestaties rond de 10 procent toenemen terwijl multicore-prestaties tussen de 22 en 31 procent verbeteren. Waar de M3 in Geekbench 5 een single-core-score van  2377 en een multi-core-score van 10796 punten neerzet, levert deze MacBook pro met M4-processor in dezelfde benchmark maar liefst 2609 en 13268 punten. En bij de belangrijke benchmark Cinebench R23 is er een nog groter verschil. Want waar de variant met een M3-processor respectievelijk 1943 en 10470 punten scoort, gaat de M4 daar met 2202 en 13733 punten duidelijk overheen. Daarmee kom je op het niveau van een M1 Max of M2 Pro. De M4 is dus echt een prima chip. Het verval is bovendien bijzonder laag, de koeling is duidelijk toereikend om de prestaties op orde te houden. Wel slaat de koeling hoorbaar aan als een zware taak langer dan twee minuten duurt. Daar heb je bij normaal gebruik geen last van, maar als je bijvoorbeeld meerdere foto's gaat exporteren of video gaat renderen maakt de MacBook Pro best wel wat geluid.

De ssd presteert met een lees- en schrijfsnelheid van 2893,5 en 3331,3 MB/s prima, maar het zou kunnen dat de 512GB-variant wat langzamer is.

De accutijd van een MacBook Pro was al goed, maar is dit jaar echt uitstekend. In dezelfde browsertest die we vorig jaar hebben uitgevoerd halen we nu een accuduur van 19 uur en 6 minuten waar dat bij de M3-variant nog 17 uur en 31 minuten was. 

©Jeroen Boer - ID.nl

Conclusie

Apple heeft zijn al erg goede 14 inch MacBook Pro toch weer weten te verbeteren. De M4-processor is indrukwekkend snel, je krijgt nu altijd 16 GB RAM en de prijs is ook nog eens lager. De bouwkwaliteit is uitstekend en prettig is dat je maar liefst drie Thunderbolt-aansluitingen krijgt. Ook de lange accuduur zal goed van pas komen als je onderweg bent, net als de extra hoge schermhelderheid. Waar de variant met een M3 vorig jaar nog een beetje tussen consument en professional inhing omdat je niet alle (aansluit)mogelijkheden kreeg, zul je bij de variant met M4 vermoedelijk niks missen. Kortom een prima laptop, al blijven de upgradeprijzen wel onveranderd hoog.

Een dag niet geleerd, is een dag niet geleefd. StudiGPT test je kennis over alle mogelijke onderwerpen. En het gaat niet alleen om onderwerpen die in het keuzemenu staan. De AI stelt net zo gemakkelijk een quiz samen over ieder onderwerp dat je zelf bedenkt.

Stap 1: Criteria bepalen

StudiGPT is een platform dat gemaakt is met GPT (Generative Pre-trained Transformer) een taalmodel van OpenAI. Op www.studigpt.com kom je bij een naar eigen zeggen revolutionaire app om dingen te leren en om jezelf te testen. Eigenlijk gaat het om een slimme generator van quizzen. Je selecteert een onderwerp zoals Science & Nature, Maths, Sports en ga maar door … Vervolgens selecteer je het aantal vragen dat je voorgeschoteld zult krijgen: 5, 10, 15 of 25. Daarna bepaal je de moeilijkheidsgraad. Je hebt de keuze tussen Easy, Medium en Hard. En dan klik je op de knop Start Quiz.

Over welk onderwerp wil je je kennis testen?

Stap 2: Quiz afnemen

De interface van de quiz is heel simpel. Hij bestaat telkens uit meerkeuzevragen met vier alternatieven. Er zijn dus nooit open vragen. Aan de rechterkant verschijnt een plaatje dat je op het goede spoor kan brengen. Vind je dat die tips het net iets te gemakkelijk maken, dan schakel je de optie Show images uit. Wanneer de vragenronde is afgewerkt krijg je een link om naar vrienden te sturen. Zo kun je zien wat zij ervan bakken. Je lees je score en ten slotte krijg je het aantal onjuiste antwoorden. Wanneer je op de knop Check Answers klikt, ontvang je de lijst van de vragen met daarbij de juiste antwoorden. Bovendien legt de StudiGPT telkens uit waarom dit de juiste antwoorden zijn. Na elke reeks verschijnt er ook nog een door AI gegeneerde afbeelding of filmpje.

Bij onze foute antwoorden lezen we ook een verklaring.

Stap 3: Geen onderwerp is te gek

Erg knap aan StudiGPT is dat je zelf onderwerpen kunt aanbrengen die niet in de lijst staan. Op die manier kun je een quiz laten samenstellen over een gespecialiseerd onderwerp waarvan je je kennis wilt testen. Je typt een wetenschappelijk onderwerp, een historische figuur of wat dan ook. We probeerden het met verschillende onderwerpen als ‘De slag bij Groeninge in 1302’ en ‘De warmtepomp met als koelmiddel propaan’. Telkens kregen we interessante en relevante vragen. Natuurlijk moet je op je hoede zijn met alle AI-gegenereerde antwoorden, maar in dit geval waren we iedere keer onder de indruk.

Je kunt een quiz over ieder denkbaar onderwerp laten samenstellen.