Met een NAS (network-attached storage) kun je op eenvoudige wijze bestanden tussen computers delen. Je hoeft zo'n apparaat niet altijd aan te schaffen, misschien heb je zonder het te weten al alle apparatuur in huis waarmee je gratis een heuse NAS in de lucht brengt!

©PXimport

Tip 01: Router met NAS

Wist je dat de kans bestaat dat je allang een NAS in huis hebt, zonder dat je daar erg in hebt? Dus voordat je naar de winkel gaat of online je bestelling plaatst, is het de moeite waard hier even naar te kijken. Moderne routers hebben namelijk vaak een eenvoudige NAS-functie aan boord. Het is een extraatje en de mogelijkheden zijn beperkter dan wanneer je een 'echte' NAS aanschaft. Lees ook: In 8 stappen een tweede leven voor je router.

Aan de andere kant, voor veel mensen is het voornaamste doel van een NAS het makkelijk bereikbaar maken en delen van bestanden. En dan heb je het gros van de extra functies van een NAS toch niet nodig. Je router als NAS inzetten bespaart je dan veel geld en scheelt een extra apparaat om te beheren.

©PXimport

Tip 01 Moderne routers hebben NAS-functionaliteit aan boord.

Tip 02: Via de browser

De router is het apparaat dat je van de provider in bruikleen krijgt zodra je een internetabonnement afsluit. Meestal bevindt het apparaatje zich in de meterkast. Het kan ook zijn dat je zelf een router hebt gekocht en geïnstalleerd. Om de NAS-functionaliteit in te schakelen, ga je via een browser naar de startpagina van de router door een IP-adres in de adresbalk in te tikken. Bijvoorbeeld http://192.168.2.254. Het juiste adres vind je altijd in de documentatie die je van de provider hebt gekregen of in de handleiding van de router. De toegang tot de router is beveiligd, dus je hebt ook een gebruikersnaam en een wachtwoord nodig.

Ook deze gegevens vind je in de documentatie terug. Eenmaal aangemeld, kun je de opslagmogelijkheid instellen. Hoe dit precies werkt verschilt per router, al komt het in hoofdlijnen steeds op hetzelfde neer. Wij gebruiken de Experia Box van provider KPN als voorbeeld. De benamingen in de software van jouw router kunnen verschillen. Heb je een oudere router en ontbreekt de opslag-functie, dan kun je overwegen om een nieuwe router aan te schaffen. Je kunt ook verder lezen vanaf tip 11, om een ongebruikte computer als NAS in te zetten.

©PXimport

Tip 02 Via de browser log je in op de router om dingen in te kunnen stellen.

Tip 03: Usb activeren

Eenmaal via de browser aangemeld op de Experia-box gaan we naar tabblad Extra's en vervolgens kiezen we in de grijze kolom aan de linkerzijde voor de optie USB. Op dit scherm activeren we allereerst de opslagmogelijkheid van de router door een vinkje te zetten bij de optie Enable USB function. Vul in het veld Server Name eventueel nog een naam in voor de NAS of laat de standaardnaam staan die er al staat. Klik vervolgens op de knop Apply om de wijzigingen door te voeren.

©PXimport

Tip 03 Eerst activeer je de opslagmogelijkheid.

Tip 04: Opslag toevoegen

De mogelijkheid om je router voor opslag te gebruiken is nu geactiveerd, maar die opslag is nog niet gekoppeld aan de router. Toevoegen is gelukkig eenvoudig. Er zitten namelijk usb-poorten op de meeste routers, zodat je een gewone usb-stick of externe schijf kunt aansluiten. Die heb je vast nog wel ergens liggen. Denk goed na over de hoeveelheid opslagruimte die je denkt nodig te hebben.

Niet alleen nu, maar ook op de langere termijn. Want je kunt beter meteen met een wat ruimere usb-stick beginnen, dan over een tijdje alsnog alles naar een groter exemplaar te moeten overzetten. Wil je liever een externe schijf gebruiken, dan heb je meestal een externe voeding nodig. De usb-poort van de router levert doorgaans te weinig spanning om de schijf draaiende te houden. Een usb-stick is overigens ook nog eens energiezuiniger. Belangrijk om rekening mee te houden omdat je deze opslag permanent in de router laat zitten.

©PXimport

Tip 04 Kies voor een usb-stick of schijf met voldoende capaciteit.

Tip 05: Schijf vullen

Het opslagmedium dat je aan de router koppelt, kun je vooraf alvast vullen met bestanden. Dat gaat sneller met je computer dan wanneer de opslag in de router zit en alles via het (draadloze) netwerk verzonden moet worden. Wij gebruiken een lekker ruime usb-stick van 32 gigabyte. Controleer wel even of de usb-stick of schijf juist is geformatteerd. Start Windows Verkenner, klik met rechts op het opslagmedium, kies Eigenschappen en kijk op tabblad Algemeen wat er achter Bestandssysteem staat. Als er FAT, FAT16, FAT32 of NTFS staat is er niets aan de hand. Want daar kan een router prima mee overweg.

Staat er iets anders, dan is het nodig de opslag eerst te formatteren. Als je met een Mac werkt, is de kans groot dat je de opslag opnieuw moet formatteren, want Apple gebruikt bij voorkeur een eigen bestandsformaat. Kies dan voor MS-DOS (FAT) in het schijfhulpprogramma waarmee je formatteert. Controleer altijd goed of er echt niets van waarde op de schijf of usb-stick staat voor je hem formatteert.

©PXimport

Tip 05 Controleer het formaat van het opslagmedium.

Tip 06: Opslag plaatsen

Maak nu een hoofdmap aan op het opslagmedium. Dit is de naam die je straks op het netwerk ziet. Binnen deze map kun je naar eigen inzicht submappen aanmaken. Wij maken een hoofdmap genaamd Gedeeld aan, met daaronder submappen met namen als Foto's, Films en Documenten. Vervolgens kopieer je de gewenste bestanden naar de usb-stick, bijvoorbeeld de foto's en filmpjes van je vakantie. Zodra alles wat je wilt delen op het opslagmedium staat, koppel je hem los van de pc en plaats je hem in een usb-poort van de router. Vervolgens keer je terug naar de browser.

Op de pagina uit tip 3 waar je de usb-functie hebt geactiveerd, klik je in het onderdeel Current USB Device Status bij Mass storage Disconnected op de knop Update Status. De usb-stick of schijf moet nu herkend worden. Nu de opslag succesvol met je router is verbonden, ben je bijna klaar. Wat nog wel moet gebeuren, is het starten en configureren van een bestandsserver, ook wel file server. Die zorgt ervoor dat je bestanden bereikbaar zijn via het netwerk.

©PXimport

Tip 06 Het opslagmedium wordt nu door de router herkend.

Tip 07: Opslag delen

Om de bestandsserver te starten, ga je opnieuw naar tabblad Extra's. Klik links op USB en vervolgens op File Server. Zet een vinkje bij Enable File Server function en klik op Apply. Vervolgens geef je aan welke hoofdmap je met het netwerk wilt delen. Controleer eerst dat bij Security Level de optie User mode geactiveerd is. Klik dan in het onderdeel User Accounts aan het uiteinde van de lege regel op het pagina-pictogram (onder het kopje Configure). Bedenk een gebruikersnaam en wachtwoord, die gegevens heb je straks nodig om via het netwerk bij de opslag te komen.

Kies daarna bij Path een hoofdmap uit door deze via het blader-pictogram aan te wijzen. Alle submappen worden ook bereikbaar. In het veld Folder Name wordt standaard de naam van de hoofdmap ingevuld, maar je mag dit veranderen. Geef tot slot bij Access Mode aan of de map alleen gelezen mag worden (Read-Only) of dat bestanden ook mogen worden aangemaakt, gewijzigd en verwijderd (Full Access). Alles ingevuld? Klik op Apply.

©PXimport

Tip 07 Maak de map op het opslagmedium benaderbaar via het netwerk.

Tip 08: Netwerkkoppeling

Eindelijk is het zover. De gedeelde opslagruimte is nu bereikbaar vanuit het thuisnetwerk. Start op een computers de Windows Verkenner op. Klik in de navigatiekolom met rechts op het kopje Netwerk en kies Netwerk verbinding maken. Een nieuw venster opent. Kies bij Station een schijfletter uit en vul bij Map de netwerknaam van de gedeelde map als volgt in: \\server\map. Stel dat de file server Experia heet en de hoofdmap Gedeeld, dan wordt het netwerkadres: \\experia\gedeeld. Klik op Voltooien.

©PXimport

Tip 08 Maak een netwerkkoppeling in Windows Verkenner.

Tip 09: Aanmelden

Geef in het tweede venster de gebruikersnaam en het wachtwoord op. Zet meteen een vinkje bij Mijn referenties onthouden, dan hoeft dat voortaan niet meer. Prompt zie je de inhoud van de hoofdmap en eventuele submappen. In de navigatiekolom van Verkenner is deze netwerkmap nu met de in tip 8 gekozen schijfletter te zien onder het kopje Deze pc. Ook met een Mac is de gedeelde opslag prima te bereiken. Hier moet je als naam smb:\\experia\gedeeld gebruiken. Start Finder, kies in de menubalk Ga / Verbind met server, vul het netwerkadres in en geef de gebruikersnaam en het wachtwoord op.

©PXimport

Tip 09 Geef de gebruikersnaam en het wachtwoord op om bij de opslagruimte te kunnen.

Tip 10: Ontkoppelen

Wil je de gedeelde opslag niet meer zien op je computer? Klik er dan met rechts op in Windows Verkenner en kies Verbinding verbreken. In principe kan de usb-stick voor altijd in de router blijven zitten. Bestanden lezen, veranderen en aanmaken kan nu immers via elke computer in het thuisnetwerk. Wil je de usb-stick toch uit de router halen? Dan moet dit wel op een speciale manier gebeuren.

Zorg eerst dat de opslag niet in gebruik is op de computer(s). Ga dan weer in de browser naar de pagina met instellingen van de router. Op tabblad Extra's klik je op USB. In het onderdeel Current USB Device Status klik je achter het opslagmedium op Safely Remove. Pas zodra de router dit aangeeft, kun je de usb-stick of de schijf veilig loskoppelen.

©PXimport

Tip 10 Eerst veilig ontkoppelen, dan pas de opslag uit de router halen.

Tip 11: FreeNAS

Heeft jouw router geen NAS-functionaliteit? Dan kun je een computer die ongebruikt in een hoekje staat, omtoveren tot een heuse NAS. Het mag gerust een oud beestje zijn, dat geeft niets. Houd er wel rekening mee dat als je een pc als NAS inricht, je de bestanden alleen kunt benaderen zolang die computer aanstaat. Een energiezuinig model heeft daarom de voorkeur, zeker als je van plan bent het apparaat altijd ingeschakeld te laten (wat bij een NAS wel de voorkeur heeft).

Ook moet de computer met een kabel op het netwerk aangesloten zijn. Om een gewone computer als NAS in te zetten, kan het gratis programma FreeNAS gebruikt worden. Het instellen is wel wat werk en niet altijd even makkelijk om te doen. Ga naar deze website en klik op de knop Download. Er wordt gevraagd of je een nieuwsbrief wilt ontvangen. Dat kun je voorkomen met een klik op No thank you, let me download FreeNAS please. Download vervolgens het programma. Er is versie voor 32 en 64 bit.

©PXimport

Tip 11 FreeNAS tovert een gewone laptop of desktop-pc om tot een NAS.

Tip 12: Schijfje maken

Wat je binnenhaalt is een iso-bestand. De bedoeling is namelijk dat je computer die je wilt omtoveren tot NAS, met deze software gaat opstarten. In plaats van Windows, zal er dan FreeNAS op gaan draaien. Om zover te komen moet je wel een aantal stappen zorgvuldig doorlopen. Allereerst brand je het iso-bestand op een cd-schijfje. In Windows 8 kan dit eenvoudig door met rechts op het bestand te klikken en de optie Schijfkopiebestand branden te kiezen. In een nieuw venster selecteer je bij Cd/dvd-brander de cd-speler. Plaats een lege cd in de cd-speler en klik op Branden. In oudere Windows-versies heb je een hulpprogramma nodig om het image op een cd te branden. Gebruik bijvoorbeeld het gratis ImgBurn. Zodra het branden klaar is, heb je een opstartbare cd. Haal hem alvast uit de cd-speler.

©PXimport

Tip 12 Brand het image-bestand op een cd.

Tip 13: Usb-stick

Naast deze cd heb je ook een usb-stick nodig van minimaal twee gigabyte. Het is de bedoeling dat hier uiteindelijk een draaibare versie van FreeNAS op komt te staan. De cd heb je alleen tijdelijk nodig. Controleer of er op de usb-stick geen bestanden staan die je wilt bewaren. Plaats de usb-stick daarna in een vrije usb-poort van de pc die een NAS moet worden. Nu is het de bedoeling dat je deze computer eenmalig opstart met de gebrande cd. Zet de pc dus even aan zodat je de lade kunt openen. Plaats de cd in de speler en schakel de computer meteen weer uit. De eerstvolgende keer dat je deze pc aanzet, moet er vanaf deze cd worden opgestart. Waarna FreeNAS zichzelf op de lege usb-stick installeert. Wees gerust, de interne schijf met Windows blijft intact. Je kunt de pc altijd weer als gewone Windows-computer gebruiken.

Tip 14: Opstartvolgorde

Een complicatie is dat niet elke computer zomaar van cd wil opstarten. Als dat bij jou het geval is, moet je dit eerst toestaan via een opstart-instelling in het BIOS. Zodra je de computer aanzet, is heel even te zien met welke knop je bij de BIOS-instellingen (BIOS Setup) komt. Gebruik die toets zodra je de pc aanzet. Stel de opstartvolgorde (Boot Order) zo in dat er eerst naar de cd-speler gekeken wordt, daarna naar usb-poorten en als laatste pas naar de interne schijf. Zodoende kun jij exact bepalen wat er opstart: FreeNAS of Windows. Hoe je dit precies instelt is afhankelijk van het gebruikte BIOS.

©PXimport

Tip 14 Pas de opstartvolgorde in het BIOS aan.

Tip 15: Opstarten vanaf cd

Zodra de pc vanaf de cd opstart, ben je een flink eind op weg. Er rollen een tijdlang ingewikkelde en onbegrijpelijke teksten over het scherm. Hier hoef je niet op te letten. Als alles goed gaat, verschijnt er uiteindelijk een menu op het scherm. Krijg je geen menu te zien? Of verschijnen er bij het opstarten slechts een paar regeltjes op het scherm en stopt alles dan ineens? Dan is FreeNAS blijkbaar niet geschikt voor deze pc. Lukt het wel, dan kies je in het menu voor optie 1 Install/upgrade. Dat doe je door op cijfertoets 1 te drukken. Controleer daarna eerst of de knop OK geselecteerd is. Zo niet, dan gebruik je de pijltjestoetsen om dat alsnog te doen. Druk dan op Enter.

©PXimport

Tip 15 Via dit menu installeer je FreeNAS op de usb-stick.

Tip 16: FreeNAS installeren

Op het volgende scherm selecteer je de schijf waarop FreeNAS geïnstalleerd moet worden. Je herkent de usb-stick aan de hoeveelheid opslagruimte. Bijvoorbeeld twee gigabyte. Pas op dat je niet per ongeluk de schijf met honderden gigabytes kiest, want dan wis je de Windows-schijf! Gebruik de pijltjestoetsen om de usb-stick te selecteren en druk op Enter zodra de knop OK geselecteerd is. Je wordt gewaarschuwd dat dit opslagmedium gewist wordt. Bevestig met de knop Yes. Nu wordt FreeNAS op de usb-stick geïnstalleerd. Dat neemt even wat tijd in beslag. Zodra alles klaar is, krijg je vanzelf een melding te zien. Haal pas dan de cd uit de speler en druk op Enter. Je keert terug naar het hoofdmenu. Schakel via optie 4 Shutdown System de computer uit. Laat de usb-stick erin zitten! Hier start je in het vervolg van op om je computer als NAS te gebruiken.

©PXimport

Tip 16 Selecteer de usb-stick om FreeNAS op te installeren.

Tip 17: Netwerkadres

Op de usb-stick staat nu een uitvoerbare versie van FreeNAS. De cd heb je niet meer nodig. Start de computer op, waarbij er nu wordt opgestart vanaf de usb-stick. Opnieuw flitsen er een tijdje onbegrijpelijke regels over het scherm. Na een tijdje verschijnt een menu genaamd Console setup. Hier hoef je niets mee te doen. Eronder is een IP-adres te zien. Dat heb je wel nodig. Voer dit adres in de adresbalk van de browser op een andere computer in. Nu kom je in de grafische interface van FreeNAS terecht. Daar kun je voortaan alles naar wens instellen.

In plaats van het IP-adres mag je als het goed is ook de netwerknaam freenas.local gebruiken. Dat is gemakkelijker te onthouden. Op de pc met FreeNAS flitsen zo nu en dan berichten voorbij. Tenzij je er ervaring mee hebt, hoef je daar niet op te letten. Wel belangrijk om te weten, is dat de opstart usb-stick van FreeNAS niet voor opslag van bestanden gebruikt kan worden. Sluit daarom nog een tweede (lege) usb-stick of een externe schijf op de computer aan, die je louter voor de opslag van bestanden gaat gebruiken.

©PXimport

Tip 17 FreeNAS instellen doe je via een grafische interface in de browser.

Tip 18: Taalinstelling

De eerste keer dat je de interface van FreeNAS in de browser aanroept, moet je een wachtwoord instellen. De gebruikersnaam waarvoor je dit doet is trouwens root. Daar lees je gemakkelijk overheen. Onthoud zowel deze gebruikersnaam als het wachtwoord goed. We gaan het programma nu eerst omschakelen naar de Nederlandse taal. Klik daarom bovenin op het pictogram System en ga naar tabblad Settings / General. Kies bij Language voor Dutch. Stel meteen ook de tijdzone even in op Europe/Amsterdam en klik onderin op de knop Save. Herlaad daarna de pagina in de browser, om daadwerkelijk over te schakelen naar Nederlands.

©PXimport

Tip 18 Schakel om naar de Nederlandse taal.

Tip 19: Volume aanmaken

We voeren eerst een gebruiker in via Account / Gebruikers / Gebruiker Toevoegen. Vul (alleen) een gebruikersnaam, de volledige naam en twee keer het wachtwoord in en klik op OK. Zorg dat de usb-stick of schijf waarop je bestanden gaat plaatsen, op de FreeNAS-pc is aangesloten voordat je verdergaat. Voeg dat opslagmedium vervolgens als een zogenaamd volume aan FreeNAS toe via Opslag / Volumes / ZFS Volume Manager. Geef een volumenaam op. Klik dan bij Available disks op het plusteken van de usb-stick (of schijf) waarop straks de bestanden komen. Die opslagruimte komt vervolgens in het kader Volume layout te staan. Klik tot slot op de knop Add Volume, waarna de schijf geformatteerd wordt. Dit duurt even.

©PXimport

Tip 19 Voeg het opslagmedium toe aan het volume.

Tip 20: Permissies

Wanneer de schijf geformatteerd is, kunnen we de daarnet aangemaakte gebruiker toegang tot dit volume geven. Dat doe je door onder Opslag / Volumes op het plusteken voor het aangemaakte volume te klikken en daarna op Wijzig Permissies er vlak onder. Verander het veld Eigenaar (gebruiker) in de daarnet door jou aangemaakte gebruikersnaam. Standaard staat hier namelijk root, dit is de machtigste gebruiker van dit systeem en dat is niet nodig. Zet ook een vinkje bij Verander permissies recursief. Klik op Wijzig om de gewijzigde permissies op te slaan. Er zijn enorm veel mogelijkheden om de toegang tot mappen en bestanden heel specifiek in te stellen, maar voor dit artikel volstaat deze methode.

©PXimport

Tip 20 Stel de toegang tot bestanden en mappen in.

Tip 21: Share aanmaken

Omdat we de schijf via Windows-computers willen benaderen, moet er ook nog een speciale service genaamd CIFS gestart worden. Klik hiertoe boven in het venster op het pictogram met tandwielen waarin Diensten staat. Klik dan op de schakelaar achter CIFS zodat deze van OFF naar ON gaat. Tot slot moet een share worden aangemaakt. Dat is de naam waaronder de schijf in het netwerk te zien zal zijn. Dit doe je via Delen / Windows (CIFS) Shares / Windows (CIFS) Share Toevoegen. Tik een naam in en klik achter Pad op de knop Browse. Wijs het daarnet aangemaakte volume aan. Die bevindt zich onder /mnt. Bijvoorbeeld /mnt/usbstick. Klik op OK.

©PXimport

Tip 21 Start CIFS en maak een share aan.

Tip 22: FreeNAS is klaar

Nu is jouw FreeNAS-netwerkopslag dan eindelijk klaar en bereikbaar via al je Windows-computers in het thuisnetwerk. Stel dat de netwerk-share uit tip 21 'schijfje' heet, dan maak je in Verkenner een koppeling (zie tip 8 en 9) met //freenas/schijfje. Op een Mac is dat smb://freenas/schijfje. In plaats van FreeNAS mag je uiteraard ook het IP-adres intikken (zie tip 17). Er wordt vervolgens gevraagd om je aan te melden. Daar gebruik je de gebruikersnaam en het wachtwoord voor dat je zojuist in de web-interface van FreeNAS hebt aangemaakt. Vervolgens kun je de opslagruimte naar eigen inzicht vullen met alle bestanden die je wilt delen. Wil je de FreeNAS-pc uitzetten? Druk op die pc eerst op de Enter-toets zodat het menu verschijnt en sluit af met optie 11) Shutdown. Het kan trouwens ook via de web-interface.

©PXimport

Tip 22 FreeNAS afsluiten kan via Shutdown op de FreeNAS-pc.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.