Een NAS is al een heel stuk veiliger dan bestanden op je pc lokaal opslaan, maar het kan nog beter. Want het maken van back-ups is een goede gewoonte. Dankzij Synology Hyper Backup is dat een eitje. Gewoon back-ups maken naar een aangesloten USB-schijf of – de luxe variant – naar een andere NAS in huis.

Het is sowieso verstandig om een NAS in gespiegelde RAID-configuratie te gebruiken. Gaat er dan een schijf kapot – kan altijd gebeuren natuurlijk – dan is alles snel en eenvoudig te reconstrueren na het simpelweg vervangen van de defecte dwarsligger. Echter: zie dat RAID nooit als alternatief voor een back-up. Bij een elektronisch defect zouden – hoewel de kans klein is – meerdere schijven tegelijk defect kunnen raken. En dan is er geen lief moedertje meer dat data nog kan herstellen. Ook snapshots zijn om precies die reden niet als alternatief voor een gedegen traditionele back-up bruikbaar. Synology Hyper Backup biedt uitkomst!

Naar andere NAS of USB-schijf

Synology Hyper Backup is een verder kosteloze app voor NAS'en van dat merk. Het is primair bedoeld voor het maken van back-ups naar een externe USB-schijf of een andere NAS van hetzelfde merk in je thuisnetwerk. Ook worden wat externe opslagdiensten ondersteund, maar die laten we in dit artikel voor wat ze zijn. Wil je dat, lees dan zeker dit artikel even. We gaan in deze how to aan de slag met het back-uppen naar een andere NAS in het thuisnetwerk. Vrees echter niet: de back-up naar een USB-schijf werkt ’t zelfde. Met één verschil: voor de NAS-naar-NAS-back-up moet je op de doel-NAS een doel-tool installeren. Precies daar beginnen we dan ook mee. Log in bij je doel-NAS en installeer vanuit Package Center de app Hyper Backup Vault. Eenmaal geïnstalleerd hoef je daar verder niks mee te doen. De tool zorgt er simpelweg voor dat de NAS waarop het draait als doel beschikbaar gemaakt wordt. Onder de motorkap gebeurt er natuurlijk meer, maar daar hoef jij je niet druk om te maken.

Doel-NAS-tool en account

Maak op de doel-NAS een gedeelde map aan, in dit voorbeeld HYPERBACKUP. Koppel deze map liever niet – vanuit veiligheidsoverwegingen – aan je standaard admin-account. Als je NAS niet toegankelijk is vanaf de cloud is dat minder dramatisch, aan de cloud hangend is het opletten geblazen. Zou je dan namelijk je admin-account gekraakt worden, dan zijn je back-ups door kwaadwillenden via bijvoorbeeld ransomware te ‘gijzelen’ of gewoon te deleten. Best is het om voor de back-up een aparte account aan te maken, die alléén lees- en schrijfrechten heeft in de net gemaakte map HYPERBACKUP. 

Je maakt een gedeelde map trouwens aan via Configuratiescherm, Gedeelde map en Maken. Doorloop vervolgens de wizard; de opties spreken voor zich (en anders is er bij wat moeilijker zaken altijd uitleg te vinden via het vraagtekentje). Maak vervolgens een nieuwe gebruiker aan (Configuratiescherm, Gebruiker, Maken) die je alleen toegang geeft tot de net gemaakte gedeelde map. De wizard leidt je wederom door de procedure heen. Je doel-NAS is nu helemaal voorbereid.

©PXimport

Kies je doel

Installeer op de bron-NAS (ofwel de NAS waarvan je mappen wilt back-uppen) de app Hyper Backup, wederom te vinden in Package Center. Start deze app na installatie (te vinden in het startmenu). Kies in de Back-up wizard de optie Extern NAS-apparaat (of desnoods Lokale map & USB als je een externe USB-schijf als back-up-doel gebruikt). Klik op Volgende. Kies met de optie Back-uptaak maken geselecteerd de doel-NAS (die wordt na even wachten vanzelf gevonden via het daarvoor bestemde selectiemenu), vul zaken als de net ingestelde naam voor de gebruikersaccount en het bijbehorende wachtwoord in en kies de doelmap (wordt ook weer vanzelf gevonden na een klik op het selectiemenu achter Gedeelde map). Klik op Volgende en selecteer de map waarvan een back-up gemaakt moet worden. Dat mag ook een submap van een van de shares op je NAS zijn, als je bijvoorbeeld alleen de echt belangrijke documenten wilt back-uppen.

©PXimport

Apps en hun settings eventueel ook back-uppen

Na een klik op Volgende kun je nu – desgewenst – ook apps in de back-up mee laten nemen. Kan soms handig zijn als je erg complexe instellingen en dergelijke gemaakt hebt. Kies bijvoorbeeld de app Hyper Backup en je weet dat je ook een back-up achter de hand hebt van de instellingen van de back-up-taak die je nu aan het maken bent (en eventuele andere taken die je nog toe gaat voegen in de toekomst). Klik op Volgende.

Schema instellen

Nu gaan we de ‘schakelklok’ van de back-up instellen. Het kan handig zijn om het logboek bestandswijziging aan te zetten; beschikt je doel-NAS over genoeg opslagruimte dan kan de back-up compressie uitgezet worden. Scheelt weer snelheid. Achter Back-upschema inschakelen selecteer je de gewenste back-upfrequentie. Dat kan bijvoorbeeld dagelijks zijn, op een door jou gewenst tijdstip. Of elk uur, gedurende de werktijd van bijvoorbeeld 09.00 uur tot en met 17.00 uur. Vanzelfsprekend worden gegevens die je eventueel buiten die uur-back-ups schrijft uiteindelijk ook gewoon meegenomen in de back-up, alleen dan pas weer bij de eerste geplande back-up om 09.00 uur. Zet ook de optie Integriteitscontroleschema inschakelen aan. Kun je gewoon een keer in de week in de nachtelijke uren plannen en heb je dus verder geen last van. Kies wel een tijdstip dat niet samenvalt met een eventuele geplande back-up om conflicten te voorkomen. Deze controle levert een stukje extra zekerheid op! Klik weer op Volgende.

©PXimport

Roteren maar!

Om te voorkomen dat je doel-NAS ooit helemaal volloopt met back-ups is het zaak om Back-uprotatie aan te zetten. Je kunt via diverse opties het rotatieschema desgewenst helemaal finetunen. Een ‘set-and-forget’-optie is Smart Recycle. Uur-back-ups worden dan aan het eind van de dag ineengeschoven tot dag-back-ups. Die verworden na een tijdje tot week-backups, dan maand-back-ups enzovoorts. Overigens: alle back-ups gemaakt door Hyper Backup zijn van het ‘slimme’ soort. Alleen gewijzigde en nieuw toegevoegde bestanden worden namelijk daadwerkelijk geschreven en alleen die nemen dus écht nieuwe schijfruimte in. Dat maakt het geheel schijfruimtevriendelijk. Het aantal bewaarde versies kun je dus met een gerust hart op de standaard ingestelde 256 laten staan. Klik weer op Volgende.

Eerste back-up uitvoeren

Je back-up-taak is nu klaar. Op de vraag of je nu gelijk wilt back-uppen klik je op Ja. De volgende back-ups gaan automatisch van start op – meestal – de volgende dag op het net in de ‘schakelklok’ geprogrammeerde eerste back-uptijdstip in ’t schema. De eerste back-up kan lang duren (maar je hoeft er niet bij te blijven natuurlijk, alle volgende back-ups gaan een heel stuk sneller omdat dan alleen nog de verschillen geschreven hoeven te worden.

Back-up terugzetten

Om een back-up terug te zetten zijn er – al naar gelang wat je wenst – meerdere mogelijkheden. Ten eerste kun je een complete back-up zonder nadenken terugzetten. Handig als je bijvoorbeeld per ongeluk een complete map hebt gewist, of wanneer er iets heel ernstig mis is gegaan met de schijven in je NAS. In zo’n geval klik je in het venster van Hyper Back-up op de knop met de klok helemaal linksonder in dat venster (naast de +). Klik in het contextmenuutje op Gegevens, selecteer de (meestal) laatst gemaakte back-up en doorloop de rest van de wizard. Je kunt ook losse bestanden terugzetten. Klik daarvoor op Versielijst in het paneel rechts. Dubbelklik op een back-up waarvan je zeker weet dat een per ongeluk gewist bestand of (sub)map in aanwezig is. De ‘back-up bladeraar’ opent nu. Blader naar een bestand of (sub)map dat je wilt terugzetten, selecteer het en klik op de knop Terugzetten. Volg de eventuele instructies en klaar.

©PXimport

Op doel-NAS door back-up bladeren

Ook kun je op de doel-NAS door de back-up heen bladeren. Het simpelst werkt dat door simpelweg de app File Station te openen. Blader naar de – in dit voorbeeld nog altijd – map HYPERBACKUP. Dubbelklik op een back-upmap en wederom opent de Back-upverkenner. Deze keer niet voorzien van de knop Terugzetten maar van de knop Kopiëren naar. Ofwel: je kunt de back-up nu lokaal opslaan of naar een nieuwe NAS overhevelen bijvoorbeeld. Onder normale omstandigheden heb je verder geen omkijken meer naar het back-upgebeuren!

©PXimport

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.