Snapshots maken op je Synology NAS

Iedereen maakt wel eens een fout. Zeker als het wat hectisch is in deze thuiswerkperiode. Denk aan het per ongeluk wissen van een bestand in een van de mappen op je NAS. Of zelfs een complete map met inhoud. Ook kun je bijvoorbeeld een foto bewerken en het origineel overschrijven in plaat van het bestand onder een nieuwe naam te bewaren. Of een soortgelijke actie uitvoeren met een Word-document, terwijl het origineel óók bewaard had moeten worden. 

Kortom: een bestand dat bewaard had moeten worden verdwijnt. Normaal gesproken is het dan over en uit. Een heel enkele keer kun je met heel veel kunst- en vliegwerk en een gespecialiseerde tool misschien een origineel bestand nog terughalen. Maar dat wordt erg tricky op een NAS waarop die tool vaak niet beschikbaar is. Om al die ellende te voorkomen kun je op de NAS'en van Synology snapshots activeren.

Snapshots, de ‘oneindige prullenbak’

Snapshots zijn zeg maar een soort ‘foto’s’ die op gezette tijden gemaakt worden van een geselecteerde map (of mappen). Het is geen back-up in de de ware zin van dit begrip. Er wordt namelijk niet steeds opnieuw een volledige kopie van de map(pen) gemaakt. Maar goed ook, want anders zou je NAS wel heel rap vollopen met data en blijf je grotere harde schijven kopen.

 Snapshots werken een stuk praktischer en opslagvriendelijker. Alleen de wijzigingen worden bewaard, waarbij onder de motorkap een slim systeem gebruikt wordt. Het geheel levert een efficiënt en razendsnel geheel op. Een snapshot van een map met een paar honderd Gigabyte aan inhoud is in een paar seconden gemaakt. 

Omdat op een NAS meestal vooral bestanden bewaard worden die nauwelijks gewijzigd worden – behoudens de bestanden waar je op een bepaald moment mee werkt, de rest is archief – nemen de snapshots ook nog eens weinig schijfruimte in. Schakel bijvoorbeeld snapshots in voor een foto-archiefmap en je hoeft nooit meer bang te zijn om een originele foto door een moment van onachtzaamheid voorgoed kwijt te raken.

BTRFS

Om snapshots te kunnen gebruiken op je Synology moet je over een exemplaar beschikken dat het bestandssysteem BTRFS ondersteunt. Dat zijn veel exemplaren van de afgelopen jaren (zelfs een ‘antieke’ DS412+ uit 2012 kan er – mits netjes bij de tijd gehouden qua besturingssysteem mee overweg), en we gaan er in dit artikel vanuit dat jouw NAS gebruik maakt van BTRFS (anders werkt het echt niet!). Zie voor een lijst met compatibele NAS'en deze pagina (even helemaal naar beneden scrollen). Vervolgens is het zaak om via Package Center (te vinden via een klik op de startknop rechtsboven, in de webinterface van je NAS na inloggen) de app Snapshot Replication te installeren. Daarvoor klik je – hoe kan het ook anders – op de knop Installeren bij de genoemde app. 

Vervolgens verschijnt een melding waarin staat dat daarvoor ook het onderdeel Replication Service geïnstalleerd dient te worden; klik op Ja ter bevestiging en wacht tot het geheel gedownload en geïnstalleerd is. Package Center kan nu gesloten worden. Klik in het onderliggende venster – een melding van de firewall op de Synology – op OK om een specifieke poort te openen (als daar om gevraagd wordt).

Activeren

Om snapshots te configureren klik je in het startmenu op de net toegevoegde app Snapshot Replication. In het hoofdvenster van de app verschijnt mogelijk een melding onder de kop Replicatieprestaties optimaliseren. Volg eventueel de gesuggereerde stappen. Weet je niet zeker of dat gevolgen heeft voor andere apps, klik dan simpelweg op OK. De ervaring leert dat het met die impact op de snelheid meestal wel heel erg mee valt. En anders kun je je daar altijd in de toekomst het hoofd nog eens over breken. In het hoofdvenster van de app klik je in de kolom links op Snapshots, en vervolgens rechts op een map waar je de feature wilt activeren. In ons voorbeeld klikken we op de map photo. Klik met de map geselecteerd op de knop Instellingen. In het geopende venster schakel je onder Planning het selectievakje voor Snapshotplanning inschakelen in. Achter Dagen selecteer je de dagen waarop een snapshot gemaakt moet worden, gevolgd door het tijdstip en de frequentie.

Frequentie

Klik op Bewaren bovenaan. Om te voorkomen dat er teveel opslagruimte op de NAS gebruikt wordt voor snapshots, is het verstandig om de optie Specificeer het aantal dagelijkse snapshots dat je wilt behouden op bijvoorbeeld 100 of desnoods 365 te zetten. In het laatste geval heb je voor elke dag van het jaar een revisie achter de hand, lijkt ons meer dan genoeg. Is het maximum bereikt, dan worden de oudste snapshots simpelweg overschreven en begint het hele spel opnieuw.

Nog mooier (en regelmatiger)

Als je de optie Geavanceerd bewaarbeleid activeert en vervolgens op de knop Regels instellen klikt kun je het geheel nog mooier instellen. Standaard worden er dan namelijk snapshots per uur gemaakt. Aan het eind van de dag wordt dan één dagelijkse snapshot bewaard. Die dagelijkse snapshot wordt aan het eind van de week tot één wekelijks exemplaar geconsolideerd. Kortom: extra veiligheid tijdens het werken, zonder dat er een extreme hoeveelheid aan snapshots ontstaat! Welke methode je kiest, is afhankelijk van je behoeften.

Eerste snapshot handmatig

Op het tabblad Geavanceerd zou je eventueel nog de optie Momentopname zichtbaar kunnen inschakelen. Dan kunnen gebruikers hun snapshots zelf doorbladeren. Klik op OK en nogmaals OK ter bevestiging om de instellingen door te voeren. Je kunt nu alvast een eerste snapshot handmatig maken. Klik daarvoor – met de gewenste gedeelde map nog altijd geselecteerd – op de knop Snapshots en dan op Snapshot maken. Geef de snapshot een naam en laat de optie Vergrendelen aan staan. Zo blijft deze versie áltijd bewaard. Klik op OK en het proces start, herkenbaar aan de blauwe tekst Verwerken bij de map. Zoals je ziet gaat dit snel!

Bekijken

Om de snapshots te zien, klik je weer op de knop Snapshots en dan Snapshot-lijst. Je ziet de eerste snapshot (na verloop van tijd verschijnen er meer in de lijst, natuurlijk); om een per ongeluk gewist bestand terug te halen selecteer je een snapshot en klik je op Bladeren. Mogelijk wordt nu alsnog gevraagd om snapshots zichtbaar te maken, geef dan uiteraard toestemming. Je ziet vervolgens alle bestanden in de snapshot.

Voorbeeld

Ter illustratie van de werking sluit je de app File Station (de bestandsbeheerder van Synology). Start deze app opnieuw en blader naar de map photo. Selecteer een foto en verwijder deze (om op safe te spelen maak je er eventueel eerst een kopietje naar een andere map van…). In ons voorbeeld verwijderen Voorbeeld01.tif. Ga weer naar de app Snapshot Replication, selecteer de snapshot van de map photos en klik wederom op de knop Snapshots en dan Snapshot-lijst. Selecteer de eerder gemaakte snapshot en klik op de knop Bladeren. En daar zien we ons zojuist ‘per ongeluk’ verwijderde bestand weer! 

Om het terug te zetten klik je er met de rechter muisknop op – in dit geval dus Voorbeeld01.tif –, kies voor kopiëren en blader vervolgens naar de hoofdmap photos om het aldaar te plakken. Probleem opgelost! Om een eventueel per ongeluk onder dezelfde naam opgeslagen bewerkte foto niet te overschrijven, kun je ofwel eerst deze bewerkte foto hernoemen (de meest voor de hand liggende weg), ofwel de snapshot-kopie in een andere map plakken.

Het aardige is, dat als je eerder zoals uitgelegd de optie om snapshots ook aan gebruikers te tonen hebt geactiveerd, de map met snapshots ook zichtbaar is in bijvoorbeeld de Windows Verkenner. Keurig geordend op chronologische volgorde. Dubbelklik op een snapshot om ‘m te openen. Vervolgens kun je de per ongeluk gewiste bestanden simpelweg via de Verkenner terugzetten. Vrees niet: je kunt bestanden in Snapshots niet per ongeluk ook verwijderen, deze mappen zijn read-only.