Als je je iPad als laptop wilt gebruiken, is het handig om te weten welke versies er van de tablet beschikbaar zijn. Ook zijn bepaalde accessoires wel handig, bijvoorbeeld een toetsenbord of muis. Waar dien je nog meer op te letten?

Het levert natuurlijk een groot voordeel op als je je iPad ook als hoofdcomputer kunt gebruiken. In plaats van twee apparaten heb je daarmee genoeg aan een. Toch zijn er zaken waar je even over moet nadenken voordat je je laptop definitief verkoopt.

Een iPad is er in verschillende smaken, de verschillen tussen de modellen zijn vrij groot. Niet alleen in grootte en prijs, maar ook wat betreft opties en processorkracht. Voordat we daar naar kijken, eerst even een woordje over iPadOS.

Wat is iPadOS?

Om zoveel mogelijk een laptopervaring te hebben op je iPad is het noodzakelijk dat je minstens iOS 13 op je Apple-tablet installeert. Voor de iPad wordt dan automatisch een speciale versie van iOS op de tablet geïnstalleerd: iPadOS. Inmiddels is iPadOS 15 uit.

Deze versie is beschikbaar voor alle iPad Pro-modellen: de normale iPad van de vijfde (2017) tot en met de negende (2021) generatie, de iPad minimodellen vanaf de vierde (2015) generatie en de iPad Air-modellen vanaf de tweede (2014) generatie.

©PXimport

Als je een ondersteunde iPad hebt, dan vind je in het instellingenmenu bij Algemeen, Over de optie om iOS 13 of later te installeren. iPadOS is een enorm verschil met de normale versie van het besturingssysteem iOS, die tot en met iOS 12 op de iPad was te vinden. Deze versie zorgt ervoor dat je iPad zich meer als een computer gedraagt.

Zo kun je met Multitasking gemakkelijker twee of meer applicaties tegelijkertijd gebruiken. Safari toont bovendien standaard desktopversies van websites in plaats van mobiele versies. En iPadOS kan data lezen en schrijven van externe media, zoals ssd-schijven en flashdrives.

Ook is het vanaf iPadOS 13.4 mogelijk om je iPad met een muis en trackpad te bedienen.

De grootste vernieuwing in iPadOS 15 is de Multitasking-functionaliteit. Via een menuutje aan de bovenzijde, kun je snel twee apps naast elkaar zetten in de ‘Split View’. Tevens heb je een slide view, waarbij je makkelijk naar je andere apps veegt en een shelf, waarbij je je app fullscreen hebt. Maar onderin beeld een paar miniatuurtjes van de andere apps die je gebruikt. Door op een andere app in deze shelf te tikken wissel je snel tussen de applicaties.

Verderop in dit artikel gaan we dieper in op randapparatuur die handig is om te kopen.

Welke iPad?

Naast het draaien van iPadOS moe je ook kijken welk model iPad je kiest als laptop-vervanging. Niet alle iPad-modellen zijn daar even geschikt voor. Op dit moment kent de iPad vier opties: de normale iPad, de iPad Air, de iPad mini en de iPad Pro.

De normale iPad is echt bedoeld als tablet voor huis- tuin- en keukengebruik. Dit model heeft nog een vrij oude processor: de A10-chip. Die is krachtig genoeg om wat mee te surfen, Netflix te kijken of e-mails te verzenden, maar niet genoeg om als volwaardige laptopvervanging te dienen. De normale iPad heeft bovendien maar 3 GB geheugen. Nieuwere iPad-modellen zijn wel weer wat sneller. Zo heeft de iPad 9 een snellere A13 Bionic chip en 64GB of 256GB aan geheugen. 

©PXimport

De iPad Air (vierde generatie) is krachtiger en heeft een A14 bionic-chip aan boord. Dit is weer een wat snellere chip die we in grote broer iPad Pro aantreffen. Let wel, al deze vergelijken maken we op basis van de recente modellen. Oudere generaties iPad hebben zwakkere processoren en vaak minder geheugen.

De laatste iPad mini heeft vrijwel dezelfde specificaties als de iPad Air en is dus een stuk krachtiger dan de normale iPad, ondanks de grootte. De beste optie voor een laptopvervanging is uiteraard de iPad Pro. De processor is niet heel anders dan die in de iPad Air en iPad mini, maar de iPad Pro gebruikt wel acht processorkernen in plaats van zes. Bovendien heeft de laatste iPad Pro 8 GB tot 16 GB geheugen aan boord (afhankelijk van hoeveel opslag de tablet heeft).

Onmisbare iPad-accessoires

Een belangrijk verschil tussen de iPad Pro en de andere iPad-modellen is bovendien dat het topmodel andere accessoires ondersteunt. Dit lijkt misschien op het eerste oog niet heel belangrijk, maar als je de iPad als computervervanging wilt inzetten is dit zeker een belangrijk gegeven.

Allereerst is de iPad Pro de enige iPad die kan omgaan met de Apple Pencil van de tweede generatie. Deze pencil laad je via een magnetische strip aan de zijkant van de iPad Pro op in plaats van met een kabel. Daarnaast kun je op de Apple Pencil twee keer kloppen voor een soort rechtermuisknopfunctie.

©PXimport

Een groter verschil is dat de iPad Pro een usb-c-aansluiting heeft in plaats van de lightningconnector die we kennen van andere Apple-smartphones en -tablets. Dit betekent dat je hierop gemakkelijk een externe schijf kunt aansluiten. Dit is wel degelijk een groot verschil met andere modellen van de iPad. Zo hoef je niet per se de iPad Pro met de grootste opslagcapaciteit te kiezen, wat traditiegetrouw bij Apple een fortuin kost.

Een ander verschil tussen de iPad Pro en de andere iPad-modellen is dat de iPad Pro de twee toetsenborden Magic Keyboard en Smart Keyboard Folio ondersteunt. De iPad Air, normale iPad en iPad mini ondersteunen alleen het normale Smart Keyboard, hierover later meer.

Schermgroottes

Ook niet onbelangrijk, de normale iPad en  Air hebben respectievelijk een 10,5inch en 10,9inch-retinadisplay. De iPad Pro is er in twee versies: een met een 11inch en een met een 12,9inch-display. De laatste is dus bijna vergelijkbaar met het 13,3inch-beeldscherm van de MacBook Air of MacBook Pro.

Het display van de iPad Pro is bovendien helderder en beter dan die van de andere iPad-modellen. Verder heeft de iPad Pro een geweldige camera, iets wat alleen niet heel belangrijk hoeft te zijn als laptopvervanging.

Toetsenbord en muis op iPad

Een tablet wordt pas een echte vervanging van de pc als je het kunt bedienen met toetsenbord en muis. Je kunt via bluetooth allerlei accessoires op je iPad aansluiten, maar voor de iPad Pro heeft Apple ook twee slimme accessoires in het assortiment.

Als eerste de Smart Keyboard Folio, een hoes met ingebouwd toetsenbord. Je hoeft de Smart Keyboard Folio niet via bluetooth te koppelen aan de iPad of het aan de enige usb-c-poort aan te sluiten. Op de iPad Pro zit namelijk een speciale connector voor het toetsenbord.

©PXimport

Wil je een echte MacBook-ervaring, dan kies je liever voor het Magic Keyboard. Dit is een echt toetsenbord zoals je dat kent van de laptops van Apple met onderaan een trackpad. Zo heb je zelfs geen bluetooth-muis of -trackpad meer nodig. Het Magic Keyboard fungeert eveneens als hoes en stand voor de iPad Pro, zo lijkt je set-up zelfs op een MacBook.

Het enige nadeel: Een Magic Keyboard kost 339 euro voor de 11 inch iPad Pro en 399 euro voor de 12,9 inch iPad Pro. Goedkopere opties zijn er uiteraard ook, al moet je deze wel via bluetooth verbinden. Goede keuzes zijn bijvoorbeeld de Logitech Slim Folio Keyboard Case of het Brydge Keyboard, deze zijn beide voor circa 150 euro verkrijgbaar.

Software-vervangers

Het grootste probleem als het gaat om de vraag of je je computer de deur uit kunt doen, is of je alle software kunt draaien die je nodig hebt. Dit is een zeer persoonlijke kwestie. Gebruik je je computer normaal gesproken alleen voor e-mail, browsen en programma’s als Word en Excel, dan kunnen we dit met een volmondig ja beantwoorden.

Het ingebouwde mailprogramma van iPadOS is prima in staat om al je wensen op mail-gebied te vervullen. Je kunt makkelijk meerdere accounts beheren, waaronder POP- en IMAP-accounts.

©PXimport

Browsen is met Safari een fluitje van een cent en loopt op alle modellen soepel. Je kunt meerdere vensters geopend hebben en als je toch een andere browser wilt gebruiken, weet dan dat je uit de App Store onder andere Chrome, Opera of Mercury Browser kunt downloaden.

Van Word, PowerPoint en Excel zijn versies voor iPadOS beschikbaar. Deze zijn wel minder uitgebreid dan de versies voor macOS of Windows. Heb je af en toe eens een Windows-programma nodig, dan is er nog geen optie om dit via een virtualisatie-app als Parallels te doen.

Wat trouwens ook nog mogelijk is: via een app op je iPad je Windows-computer besturen. Dit kan bijvoorbeeld met LogMeIn, VNC Viewer of Microsoft Remote Desktop. Je merkt: genoeg redenen om die oude laptop de deur uit te doen en de iPad te omarmen als volwaardige notebook-vervanger!

Meer accessoires

Toetsenbord, muizen en beschermhoesjes voor je iPad zijn in allerlei smaken verkrijgbaar. Welke accessoires passen het beste bij jou? In een ander artikel zetten we de beste iPad-accessoires op een rij.

LG blijft verbetert de oled-techniek nog veel verder en dat werpt dit jaar eindelijk zijn vruchten af. De LG OLED EVO 65G56LS is uitgerust met een nieuw type oled-paneel dat aanzienlijk meer piekhelderheid en kleurbereik levert. Daarnaast heeft LG webOS 25 uitgerust met een aantal AI-functies die het gebruiksgemak moeten verbeteren.

De nieuwe G-serie van LG is verkrijgbaar in twee versies. Een met een centrale voet in doos zoals ons testmodel, te herkennen aan de letters ‘LS’ achteraan en een model met een meegeleverde wandbeugel, die modellen hebben de letters ‘LW’ achteraan. De G-reeks mikt nog steeds in eerste instantie op wandmontage. Het toestel zelf is 24mm diep, dat lijkt misschien veel, maar die dikte heeft het wel over het hele oppervlak. Er is geen behuizing voor elektronica die verder uitsteekt. De rand is afgewerkt met een zilverkleurige strip, en dat geeft deze tv van opzij bekeken echt een premium look. De wandbeugel is verstelbaar, je kunt het toestel beperkt links en rechts draaien. De voet kun je monteren in twee posities, hoog en laag, in de hoge positie is er ruim plaats voor een soundbar. Het moet gezegd ook op een tv-meubel ziet hij er prima uit, wandmontage is zeker geen verplichting. 

Aansluitingen

De selectie aansluitingen die LG gebruikt is al enige tijd onveranderd gebleven, maar is dan ook erg goed. Met vier hdmi-poorten die allemaal de maximale hdmi 2.1-bandbreedte (48Gbps) leveren, zitten gamers in ieder geval gebeiteld. Verdere gamingfuncties zijn ALLM, 4K120 en VRR (AMD FreeSync en NVIDIA G-Sync). PC-gamers kunnen zelfs tot 4K165 gaan, dat is een duidelijke upgrade ten opzichte van vorig jaar. Input-lag is altijd een sterk punt geweest bij LG, dat is dit jaar niet anders, in 4K60 meten we 10,5ms, in 2K120 zelfs maar 5,5ms. Op poort 2 kan je ARC/eARC gebruiken, gamers die een soundbar willen aansluiten, houden nog steeds drie volwaardige HDMI-poorten over. 

Wil je de opstelling zo netjes mogelijk houden, altijd mooi bij een premium tv, dan kun je de bijgeleverde IR-blaster gebruiken om brontoestellen te besturen met de LG-afstandsbediening, ook als die apparaten bijvoorbeeld in een kast staan. De G5 ondersteunt het WiSA-protocol (Wireless Speaker and Audio Association), maar is beperkt tot 2.1-configuraties. Daarmee is jammer genoeg geen draadloze surroundopstelling mogelijk. Alle kabels kun je via twee clips en twee verzonken kanalen wegleiden naar de voet. 

Nieuw oled-paneel, nieuw record

Nieuwe ontwikkeling op vlak van oled-technologie zijn niet uitzonderlijk. Twee jaar geleden introduceerde LG bijvoorbeeld oled-panelen met een laag microlenzen die voor een mooie verbetering in helderheid zorgden. Die microlenzen zijn op de G5 echter niet meer aanwezig. In ruil gebruikt dit model een gloednieuw paneel dat een andere opbouw van de oled-materialen gebruikt. Onder de naam OLED evo Met Brightness Booster Ultimate belooft de G5 hogere piekhelderheid en een breder kleurbereik. En dat blijken geen loze beloftes. Op het 10%-venster haalt de G5 2409 nits, en op een volledig wit beeld zelfs 356 nits. 

Dat alles gemeten in de uitstekend gekalibreerde HDR Filmmaker mode. Ter verduidelijking, dat is een 50 procent verbetering tegenover de G4 van vorig jaar, en voldoende om de kop van het oled-peloton aan te voeren. Vooral de verbetering op het volledig wit veld is impressionant. Daardoor moet de G5 nu de helderheid veel minder laten dalen als het beeld veel wit bevat, iets wat op vorige generaties nog merkbaar was. Ook het kleurbereik is weer groter geworden, en met 99,9% P3 is de G5 perfect uitgerust voor prachtige HDR-beelden. Het paneel had een uitstekende uniformiteit en weert zeer goed reflecties. De kijkhoek is prima.

De Filmmaker Mode is er voor wie minimale beeldverwerking wil, en de mooiste beelden getrouw aan de intentie. In SDR laat dat prachtige resultaten zien, maar de echte pracht van de G5 komt tevoorschijn bij HDR-beelden. Ook hier is de kalibratie nagenoeg perfect met enorm veel witdetail, intense kleuren, en dankzij de hoge piekhelderheid tintelende lichtaccenten. Kleuren worden goed bewaard als ze zeer helder zijn, dat dankt de tv aan het nieuwe paneel. Enkel in de donkerste beelden laat de G5 wat steken vallen. Er is veel schaduwdetail, maar in sommige beelden merken we veel ruis die het beeld ruw maakt en detail verbergt. In een ander geval was er wat blokvorming en bandvorming zichtbaar. We hopen dat LG nog wat aan de software kan sleutelen. 

Prima beeldverwerking

De Alpha11 beeldprocessor is aan zijn tweede generatie toe, maar nieuwe features lijken er niet te zijn. De upscaling en ruisonderdrukking zijn erg goed. In deinterlacing van 1080i-beeld merkten we op een testpatroon opnieuw een foutje waardoor kamvorming zichtbaar was, al bleek dat bij de meeste content niet tot problemen te leiden. Kleurstroken in zachte gradiënten elimineer je met de Vloeiende Gradatie-instelling, maar activeer die enkel als je het echt nodig acht, en dan alleen in de laagste stand. In een van onze testclips veegde die instelling ook wolken uit de lucht. Ook de dynamische tonemapping waar we gebruikelijk erg tevreden over zijn, laat je op dit model beter uit inactief.

Die maakte het beeld te helder, waardoor het aan contrast en impact verliest. Bovendien levert de G5 ook zonder dynamische tonemapping knap beeld. Goede punten waren er voor de bewegingsscherpte. Het oled-paneel laat nauwelijks of geen dubbele rand optekenen rond bewegende voorwerpen. Wie in 24Hz-filmmateriaal te veel last heeft van judder bij snelle camerabewegingen, activeert best TruMotion, bijvoorbeeld in ‘Cinematografische Beweging’ als je minimale invloed wenst. Maar ook hogere instellingen leverden goede resultaten, en de G5 toonde erg weinig beeldfouten zelfs met TruMotion in de Vloeiend-stand. 

Geen DTS-ondersteuning meer

Het is jammer, maar de G5 ondersteunt alleen nog maar Dolby Atmos, geen DTS meer. Vooral voor mensen met een uitgebreide bibliotheek Blu-ray schijven is dat een tegenvaller. Streaming gebruikt overwegend Dolby Atmos, dus daar weegt dat gebrek minder. De 60 Watt 4.2 kanaalsoplossing leek ons onveranderd. De klank is goed gebalanceerd, met een warm karakter en duidelijke baslijn. Zelfs surround is goed hoorbaar. Voor veel mensen zal dit volstaan, maar voor echte bioscoop audio zal een soundbar toch vereist zijn. Nieuw dit jaar is de Personal Sound Wizard. Die laat je een aantal keer in groepen van vier fragmenten horen met verschillende geluidsinstellingen, jij duidt aan wat je het best vindt klinken. Na de test bepaalt de processor op basis van je keuzes je geprefereerde klankinstellingen. Iets gelijkaardig bestond vorig jaar al voor beeld, maar we vinden dat je daar beter voor Filmmaker Mode of Cinema beeldmode kiest. Bij audio mogen persoonlijke voorkeuren wat meer doorwegen. 

WebOS 25, AI als persoonlijk hulpje

Kunstmatige intelligentie moet de nieuwe troef zijn van webOS 25, maar al deze nieuwe functies bleken niet te werken in het Nederlands. Voice ID, waarbij de tv je herkent op basis van je stem is nog niet beschikbaar in Nederlands. Maar ook andere functies, zoals de AI Chatbot die je moet helpen bij eenvoudige vragen zoals het aanpassen van beeldkwaliteit of aanbevelingen geven voor content, leek zelden te weten wat hij met onze vragen moest doen. LG kondigde ook generatieve kunst aan die je kan gebruiken in de screensaver, maar ook dit was nog niet beschikbaar. Nu missen we die AI-functies wel niet, de G5 is zo ook gebruiksvriendelijk, maar we hopen toch dat dit via software updates verbeterd wordt. 

In dit overzichtsartikel vind je alle informatie over webOS. WebOS 25 is van uitzicht niet echt veranderd op wat details na. Zo kan je live tv en HDMI-ingangen nu als tegels toevoegen in de rij met apps op het Home-scherm. Apps en Quick Cards die je niet gebruikt, kan je verbergen. Het app-aanbod is erg ruim en de G5 ondersteunt Airplay2 en Google Cast. LG toont helaas reclame op het Home-scherm en in de screensaver, lees in dit artikel hoe je reclame verwijdert.

De ‘Magic Remote’ heeft een nieuw ontwerp gekregen. Een rechthoekige vorm met afgeronde hoeken, en vooral minder toetsen. Weg zijn de cijfer- en kleurtoetsen, de volume- en kanaaltoetsen zijn nu kanteltoetsen. De mute-toets is verdwenen, muten doe je door de volume knop lang naar beneden te duwen. De ingangen-toets is vervangen door een Home Hub-toets, maar wanneer je die lang indrukt, toont de tv de ingangen. De aanwijsfunctie is gebleven, je kan de cursor op het scherm besturen door de afstandsbediening te bewegen. De afstandsbediening oogt moderner, en het gebruiksgemak is prima, maar we zouden hem niet beter noemen dan de oude versie. 

Conclusie

LG toont met de G5 dat er nog flink wat vooruitgang geboekt kan worden in oled-technologie. Perfect is deze tv echter nog niet, vooral in heel donkere beelden moet LG de software nog aanpassen om ruis en zichtbare gradaties te vermijden.  De OLED65G56LS haalt uit het nieuwe oled-paneel echter wel een indrukwekkende piekhelderheid, en erg ruim kleurvolume. We durven bijna zover gaan om te zeggen dat hij de klassieke zwakke punten van oled elimineert. Samen met de uitstekende kalibratie geniet je zo in Filmmaker Mode van bijna referentie beeldkwaliteit.

De ingebouwde luidsprekers leveren een aangename klank, wel jammer dat LG DTS-ondersteuning geschrapt heeft. De nieuwe AI-features in webOS 25 moeten duidelijk nog verder rijpen, voorlopig leveren ze geen meerwaarde, maar webOS blijft wel erg gebruiksvriendelijk. De nieuwe afstandsbediening sluit aan bij de moderne trend met minder toetsen. Gamers tot slot vinden op de G5 alles wat ze maar kunnen wensen. Dit is een topmodel, met een bijhorend prijskaartje, maar hij is het zeker waard.

Het is misschien niet het eerste waar je aan denkt, maar ook Android heeft – net als Windows – een klembord. Daarmee kun je gemakkelijk tekst kopiëren van de ene app naar de andere. Maar hoe open je dat klembord eigenlijk? En waar vind je wat erop staat? Je leest het in dit artikel!

Tekst of afbeeldingen kopiëren en plakken: het is een van de basisfuncties van elk besturingssysteem. Ook Android ondersteunt dit natuurlijk. Je kunt iets kopiëren in de ene app en het vervolgens plakken in een andere. Maar het Android-klembord kan meer dan alleen dat. Alles wat je kopieert, wordt daar namelijk tijdelijk opgeslagen. Handig als je per ongeluk iets hebt weggehaald, iets wilt terugvinden of gewoon even wilt kijken wat je allemaal hebt gekopieerd.

Let wel: hoe je precies bij het klembord komt, hangt af van je toestel en de Android-versie die je gebruikt. Zo hebben merken als Samsung en LG hun eigen klembordfunctie ingebouwd. Andere toestellen vereisen meestal een specifieke toetsenbord-app om het klembord te kunnen openen. In dit artikel leggen we je uit hoe je dat doet met zo’n toetsenbord-app.

Klembord binnen toetsenbord-apps

Om toegang te krijgen tot het klembord, heb je een toetsenbord-app nodig die die functie ondersteunt. Populaire keuzes zijn Gboard van Google en SwiftKey van Microsoft. Beide bieden vergelijkbare klembordfuncties, dus je kunt zelf kiezen welke je het prettigst vindt. Download en installeer de app, en stel deze daarna in als je standaard toetsenbord.

©PXimport

Met een ander toetsenbord in Android heb je meer mogelijkheden.

Dat instellen doe je via het instellingenmenu van je Android-telefoon. Gebruik het zoekveld bovenin het scherm en typ 'toetsenbord'. Je krijgt dan een lijst met resultaten. Kies de optie waarmee je het standaard toetsenbord kunt wijzigen en tik daarop.

Kies vervolgens de toetsenbord-app die je net hebt geïnstalleerd, zoals Gboard of SwiftKey. Let op: de vormgeving van de instellingen kan per toestel verschillen. Gebruik je liever een andere toetsenbord-app met klembordfunctie? Geen probleem – zolang je maar de juiste app selecteert bij het instellen.

Tekst kopiëren en plakken

Het klembord werkt meestal alleen met tekst. Wil je iets kopiëren naar een andere app? Selecteer dan een stuk tekst en kopieer het. Open bijvoorbeeld WhatsApp, ga naar een chat en houd het tekstveld even ingedrukt om de tekst direct te plakken. Soms zie je ook een klembordsymbooltje verschijnen, net boven het toetsenbord en onder het tekstveld. Tik daarop om het volledige klembord te openen.

Zie je dat symbooltje niet meteen? Dan krijg je waarschijnlijk eerst de suggestie om alleen de laatst gekopieerde tekst te plakken. Tik in dat geval op het witte rondje met het pijltje naar rechts – zo krijg je alle opties te zien.

Onder het kopje Recent zie je een lijstje met wat je als laatste hebt gekopieerd. Tik op een item om het direct in het tekstveld te plakken. Let wel: deze lijst wordt na een tijdje automatisch geleegd. Gebruik je vaak dezelfde tekst? Dan kun je die vastpinnen, zodat hij bewaard blijft. Zowel Gboard als SwiftKey ondersteunen deze functie: houd het item ingedrukt en kies voor Vastpinnen.

Klembord sinds Android 13

Sinds Android 13 is het klembord flink verbeterd. De basis is nog steeds hetzelfde: je kopieert tekst of een afbeelding in de ene app en plakt die in een andere. Maar de manier waarop je het klembord gebruikt, is een stuk handiger en overzichtelijker geworden. Dat maakt het werken met meerdere fragmenten tegelijk een stuk efficiënter.

Een van de grootste vernieuwingen is dat je nu meerdere items kunt bewaren – zowel tekst als afbeeldingen. Alles wat je kopieert, verschijnt in een nieuw klembordpaneel. Je opent dat paneel via het meldingscentrum of door een tekstveld lang ingedrukt te houden. Daar kun je door je gekopieerde items bladeren, kiezen wat je wilt plakken, en dingen die je niet meer nodig hebt, direct verwijderen. Je kunt zelfs een tekstfragment nog aanpassen voordat je het plakt.

Het klembordpaneel dat in Android 13 zijn intrede heeft gemaakt.

Met de komst van Android 13 werden er ook meteen een aantal nieuwe privacyfuncties voor het klembord geïntroduceerd. In eerdere versies konden apps op de achtergrond soms ongemerkt meelezen wat je had gekopieerd – met alle risico’s van dien. Nu heb je als gebruiker veel meer controle. Zo is er een nieuwe toestemmingsvraag voor klembordtoegang én krijg je een melding als een app probeert mee te kijken. Een stuk veiliger dus.