Wie een pc heeft, gebruikt Windows 10 waarschijnlijk dagelijks. Toch maken we lang niet allemaal gebruik van alle mogelijkheden die het besturingssysteem biedt. Zonde, want er is echt heel veel mogelijk. Tijd om Windows eens van a tot z door te lichten. We geven je handige tips, probleemoplossingen en kleine aanpassingen die het werken met Windows een stuk efficiënter maken.

Tip 01: Toetscombinaties

We trappen af met een heel kort overzicht van toetscombinaties. Dat je met de Windows-toets het menu Start kunt openen, wist je wel. Maar wist je ook dat als je de letter E daarbij indrukt, de Windows Verkenner opent? En dat als je het pijltje omhoog erbij indrukt dat het huidige venster maximaliseert? Druk je op de Windows-toets in combinatie met Pause/Break, dan worden de systeemeigenschappen geopend.

Tip 02: Screenshots nemen

Screenshots maak je in Windows door Ctrl in te drukken in combinatie met Print Screen. Maar Windows heeft sinds enige tijd ook een ingebouwd programma hiervoor, Knipprogramma (binnenkort Knippen en aantekenen). Je vindt het door die naam in te tikken in het menu Start. Kies de gewenste modus en selecteer daarna het gedeelte waarvan je een screenshot wilt maken.

©PXimport

Tip 03: Bureaublad oproepen

Je kent het ongetwijfeld: je bent druk aan het werk en hebt daardoor een heleboel vensters openstaan. En dan heb je een document nodig dat alleen op het bureaublad staat. De eenvoudigste manier is om helemaal rechtsonder in beeld op dat kleine randje te klikken. Gevolg: alle vensters worden direct geminimaliseerd en het bureaublad komt tevoorschijn. Even gemakkelijk: als je weer op dat randje klikt, verbergt het bureaublad zich weer achter alle openstaande vensters.

Tip 04: Zoeken

De meeste Windows-gebruikers openen nog altijd Windows Verkenner wanneer ze een bestand zoeken. Begrijpelijk, want dat is lang de enige optie geweest. Zie je het vergrootglas naast de knop Start? Daar kun je dus niet alleen maar het menu Start mee doorzoeken, je kunt er ook je harde schijf mee doorzoeken naar bestanden. Dat scheelt je zomaar weer een paar keer klikken.

©PXimport

Extra tip: haal nog meer uit Windows 10 met online cursus+boek

Tip 05: Pictogram vastzetten

Wanneer je een programma in Windows geopend hebt, zie je automatisch het bijbehorende pictogram op de taakbalk. Sluit je het programma, dan verdwijnt het pictogram ook weer. Onhandig als je het programma vaak gebruikt. Zet het daarom vast op de taakbalk door met de rechtermuisknop op het pictogram van het geopende programma te klikken vervolgens te kiezen voor Aan de taakbalk vastmaken.

©PXimport

Tip 06: Tabletmodus

Wanneer je een Windows-tablet hebt, dan weet je dat Windows daarop heel anders reageert dan op je pc. Ben je zo aan die tablet-modus gewend dat je daarmee ook op je pc wil werken (met of zonder aanraakscherm), dan kun je die modus gewoon inschakelen. Klik op het Actiecentrum rechts onderin en vervolgens op Tabletmodus. Windows oogt nu precies zoals op je tablet.

Tip 07: Taakbalk verbergen

Er was een tijd waarin Windows de taakbalk automatisch verborg wanneer de muis zich daar niet bevond. Tegenwoordig staat de werkbalk vast, maar als je dat vervelend vindt, kun je heel eenvoudig terug naar die oude situatie. Rechtsklik op een lege plek in de taakbalk en klik daarna op Taakbalkinstellingen. Je kunt nu precies aangeven wat de taakbalk moet doen, en zelfs besluiten dat je hem ergens anders op het scherm wilt hebben (bijvoorbeeld bovenin).

©PXimport

Tip 08: Resolutie aanpassen

De resolutie van je beeldscherm is gemakkelijk aan te passen aan wat jij lekker vindt werken. Rechtsklik daarvoor op een lege plek op je bureaublad en vervolgens op Beeldscherminstellingen. In het menu dat verschijnt kun je een resolutie kiezen waar je ogen blijer van worden.

Tip 09: Synchroniseren

Als je meer dan één Windows 10-machine hebt, dan werkt het wel zo prettig als ieder apparaat dezelfde instellingen heeft. Klik in het menu Start op Instellingen en daarna op Accounts. Ben je ingelogd met je Microsoft-account, dan kun je hier aangeven welke instellingen gesynchroniseerd mogen worden: alles of alleen specifieke instellingen.

Tip 10: Vensters schikken

We hadden het in tip 3 al even over vensters die in de weg staan. Wat nou als je een aantal van die vensters tegelijk open wilt hebben staan? Sleep een venster dan naar de rand van het scherm, dan krijgt deze automatisch een ander formaat. Links, rechts, boven, onder of in één van de hoeken, elke positie heeft een ander effect en formaat.

Tip 11: Nachtlamp

Als je ‘s avonds laat een boek leest, dan doe je dat waarschijnlijk met een nachtlampje, en niet in vol licht. Eigenlijk zou het met werken op je pc hetzelfde moeten zijn, en daarom heeft Windows 10 de functie Nachtlamp in het leven geroepen. Klik op het Actiecentrum rechtsonder en vervolgens op Nachtlamp. Windows zal de kleuren nu zodanig aanpassen zodat ze minder vermoeiend zijn voor je ogen.

©PXimport

Tip 12: Concentratiehulp

Notificaties zijn handig, maar ze zorgen ook voor flink wat afleiding. Soms moet je je gewoon even kunnen concentreren en dan kun je het beste tijdelijk alle notificaties uitschakelen. Je doet dit door te klikken op het Actiecentrum en vervolgens op Concentratiehulp. Je kunt dan precies aangeven welk soort berichten je wel en niet wilt doorlaten.

Tip 13: Alarm instellen

Een wekker of alarm stellen we zonder na te denken vaak in op onze smartphone, maar Windows bevat ook gewoon zo’n functie. Klik daarvoor op Start en typ Alarm. Klik op Alarmen en klok en je komt terecht in een menu waar je zoveel wekkers kunt zetten als je wilt.

Tip 14: Eigen shortcuts

Toetscombinaties, een groot aantal zijn er in Windows voorgeprogrammeerd, maar om Windows volledig te personaliseren kun je ook je eigen combinaties maken. Stel dat je Chrome wilt openen met de toetsencombinatie Shift+Alt+C. Navigeer dan in de Windows Verkenner naar Chrome, rechtsklik op het pictogram, klik vervolgens op Eigenschappen en open het tabblad Snelkopppeling. In het veld Sneltoets kun je nu aangeven met welke toetscombinatie je dit programma wilt openen.

©PXimport

Tip 15: Achtergrond

Microsoft kiest altijd de mooiste afbeeldingen voor je bureaubladachtergrond, maar een foto van je kinderen is natuurlijk veel leuker. Rechtsklik op een lege plek in het bureaublad en kies voor Aan persoonlijke voorkeur aanpassen. Onder het kopje Achtergrond kun je een eigen foto kiezen of zelfs een diavoorstelling instellen.

Tip 16: Lettertype aanpassen

De in tip 15 besproken tip van het aanpassen van je bureaublad was wellicht al bekend, maar wist je dan ook dat het lettertype van Windows niet vaststaat? In hetzelfde menu, Aan persoonlijke voorkeur aanpassen, klik je deze keer op Lettertypen. Daar kun je precies aangeven welk lettertype Windows waarvoor gebruikt.

Tip 17: Notificaties

Windows 10 komt met meer notificaties dan welke versie van Windows ook. Hoewel ze meestal nuttig zijn, zijn ze soms ook strontvervelend. Klik op Start / Instellingen en vervolgens op Systeem / Meldingen en acties. Je kunt hier per Windows-onderdeel aangeven waar je wel en geen notificaties van wilt ontvangen.

©PXimport

Tip 18: Pictogrammen

Vind je de pictogrammen op het bureaublad te groot? Of juist te klein? Wat je voorkeur ook is, het is eenvoudig aan te passen. Rechtsklik op een lege plek op je bureaublad en klik vervolgens op Beeld. Vervolgens kun je in het menu kiezen voor een ander formaat van de pictogrammen.

Tip 19: Donkere modus

Wellicht heb je gehoord van de Dark Mode in macOS Mojave waar iedereen zo enthousiast over is. Goed nieuws, want Windows 10 heeft die modus al heel lang. Ga naar het menu Aan persoonlijke voorkeur aanpassen en klik op Kleuren. Wanneer je naar beneden scrolt, kun je kiezen uit de modus Licht (die standaard is geactiveerd) en Donker. Terugschakelen naar de andere modus is dus niets anders dan simpelweg de andere keuze weer te activeren.

©PXimport

Tip 20: Kolommen in Start

Het menu Start is heel overzichtelijk, maar veel mensen vinden de indeling toch wat te krap en zouden graag een extra kolom aan de zijkant zien. Dat kun je zelf realiseren door in het menu Aan persoonlijke voorkeur aanpassen te klikken op Start en daarna op Meer tegels weergeven in Start. Je krijgt er nu een volledige kolom bij.

Tip 21: Actiecentrum

Het Actiecentrum hebben we nu al een paar keer gebruikt, maar wie bepaalt eigenlijk wat er in dat gedeelte staat en waar dat staat? Nou, jij dus. Navigeer in de Instellingen naar Meldingen en acties, zoals we eerder hebben gedaan. De indeling pas je aan door de pictogrammen te verslepen, onderdelen toe te voegen en onderdelen te verwijderen. Zo bevat het Actiecentrum uiteindelijk precies wat jij wilt.

©PXimport

Tip 22: Eigen thema

Stel, je hebt inmiddels allerlei zaken aangepast, zoals het lettertype, de kleuren, een andere achtergrondafbeelding enzovoort, dan sla je dat natuurlijk op als thema. Je doet dit in het menu Aan persoonlijke voorkeur aanpassen / Thema’s. Klik op Thema opslaan en geef je thema een naam. Mocht iemand anders hebben zitten knoeien aan jouw instellingen of wil je zelf iets anders uitproberen, door op het opgeslagen thema te klikken, heb je in één keer al je personalisatie-instellingen weer terug.

©PXimport

Tip 23: Transparantie

Heb je een hekel aan die transparante effecten in Windows 10? Klik dan op Aan persoonlijke voorkeur aanpassen / Kleuren. Scrol naar beneden en zet de schakelaar bij Transparantie-effecten uit. De taakbalk, het menu Start en het Actiecentrum zijn nu niet meer transparant.

Tip 24: Spelletjes

Vroeger zaten er van die leuke spelletjes in Windows. Maar de tijd van solitaire en mijnenveger lijkt inmiddels wel voorbij. In theorie is dat zo, maar de games zijn nog wel degelijk beschikbaar. Hier vind je mijnenveger en solitaire zoals je ze gewend bent. Let wel op dat je op de juiste link klikt en niet op de vele misleidende advertenties met Download-knop.

©PXimport

Tip 25: Url in taakbalk

Zo veel werk is het niet om je browser op te starten en vervolgens iets in de adres-/zoekbalk te typen. Maar elke klik die we je kunnen besparen, vinden we de moeite waard, dus wat dacht je van een adresbalk in je taakbalk? Rechtsklik op je taakbalk, klik op Werkbalken en vervolgens op Adres. Er verschijnt nu een adresbalk in je taakbalk waarin je rechtstreeks je zoekopdracht kunt invullen.

Tip 26: Meerdere klokken

In principe is één systeemklok meestal genoeg. Maar als je veel contact hebt met mensen in het buitenland, dan kan het handig zijn om ook de tijd van het desbetreffende land weer te geven. Dat realiseer je door in Instellingen te klikken op Tijd en taal en vervolgens op Klokken voor verschillende tijdzones toevoegen. Wanneer je een klok hebt toegevoegd en je klikt op de klok rechtsonder in het systeemvak, dan zie je naast de Nederlandse tijd, ook de tijd van de klok die je hebt toegevoegd.

©PXimport

Tip 27: Volumeregeling

Windows wordt met elke versie een stukje beter, maar soms mis je oude onderdelen. Neem bijvoorbeeld de volumeregelaar, die toentertijd verticaal was in plaats van horizontaal. Om dit weer terug te halen, klik je op Start en typ je regedit. Navigeer naar HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\Microsoft\Windows NT\CurrentVersion\. Rechtsklik in het rechterdeelvenster en klik op Nieuw / Sleutel. Noem de sleutel MTUCVC en druk op Enter. Rechtsklik weer in het rechterdeelvenster en kies voor Nieuw / DWORD (32 bits)-waarde. Noem deze waarde EnableMtcUvc en druk op Enter. Rechtsklik daarop en klik op aanpassen. Vul 0 in bij Waardegegevens en klik op OK. Nu heb je je oude volumeregelaar weer terug.

Tip 28: Contactpersonen

Windows 10 bevat de functie Snelle contactpersonen waarmee je snel een mailtje naar bepaalde personen kunt sturen of op een andere manier contact met ze op kunt opnemen. Die Snelle contactpersonen worden nog nuttiger als ze als tegels in je startmenu staan. Open het menu Start en typ Personen. Zodra je deze app hebt geopend, rechtsklik je op de contactpersoon die je als tegel wilt opnemen in het menu en klik je op Aan startscherm vastmaken. De gekozen contactpersoon staat nu als tegel vastgepind in het menu Start.

Spijker je Windows 10-kennis bij

Tip 29: Vergrendelingsscherm

We hebben je uitgelegd hoe je je bureaubladachtergrond kunt aanpassen, maar je kunt ook de achtergrond van het inlogscherm aanpassen. Ga hiervoor naar Start / Instellingen / Persoonlijke instellingen / Vergrendelingsscherm. Niet alleen kun je hier aangeven wat voor achtergrondafbeelding je wilt, maar ook welke andere elementen je op het vergrendelingsscherm wilt terugzien.

Tip 30: Toetscombinaties

Net als in Windows in het algemeen, heeft de Windows Verkenner ook een aantal toetscombinaties die best handig kunnen zijn. Zo maak je in een bestandsmap met Ctrl+Shift+N een nieuwe map aan of druk je op F2 om de naam van een map of bestand te veranderen. Met Ctrl+Shift+1 t/m 8 verander je de weergave en met de toetscombinatie Alt+V en daarna SF zorg je ervoor dat alle items binnen de kolombreedte passen.

Tip 31: Mappictogram

Elke map die je aanmaakt in Verkenner krijgt standaard hetzelfde pictogram. Maar wil je een ander pictogram om duidelijk te maken wat voor soort bestanden er in die map zitten, klik dan met rechts op de map en kies voor Eigenschappen. Klik op het tabblad Aanpassen, onderin staat de optie Ander pictogram. Wanneer je hierop klikt, kun je kiezen uit een grote hoeveelheid pictogrammen om wat meer herkenbaarheid in je mappenstructuur te creëren.

©PXimport

Tip 32: Verborgen mappen

Standaard zijn er een aantal mappen, vooral systeemmappen, in Windows verborgen. Soms heb je echter toegang tot zo’n verborgen map nodig. Via de Windows Verkenner kun je aangeven dat je de verborgen mappen gewoon wilt kunnen zien. Klik in Windows Verkenner op het tabblad Beeld in het lint en daarna op Opties / Map- en zoekopties wijzigen. In het tabblad Weergave selecteer je nu de optie Verborgen bestanden, mappen en stations weergeven. Klik daarna op OK.

©PXimport

Tip 33: Snelle toegang

Al je recent gebruikte bestanden en mappen staan linksboven in het onderdeel Snelle toegang in Windows Verkenner. Maar wat als je dat helemaal niet wil? Klik dan op Beeld in het lint en daarna op Opties / Map- en zoekopties wijzigen. In het tabblad Algemeen kun je nu onder het kopje Privacy beide vinkjes verwijderen, zodat de recent gebruikte mappen en bestanden niet meer worden weergegeven onder Snelle toegang.

Tip 34: Snelle werkbalk

Een handig onderdeel dat nog te vaak over het hoofd gezien wordt, is de werkbalk Snelle toegang helemaal bovenin. Standaard vind je hier alleen de knop waarmee je de Eigenschappen kunt openen, maar wanneer je daarnaast op het pijltje naar beneden klikt, kun je allerlei andere handige opties toevoegen aan deze werkbalk.

Tip 35: Lint

Windows Verkenner zit werkelijk vol met handige snelle opties, maar ze nemen ook veel ruimte in beslag. Zo is het Lint een behoorlijk dikke balk, en niet iedereen vindt dat prettig. Nou weten we niet of het je ooit is opgevallen, maar rechtsboven in het venster, naast het vraagteken, zie je een pijltje naar boven. Door hierop te klikken, wordt het lint ingeklapt. Ideaal, want het lint is er nog steeds, maar simpelweg even uit het zicht.

Tip 36: Openen met locatie

Heel attent van Microsoft dat de Windows Verkenner automatisch opent met de map Snelle toegang, maar wie weet wil je wel dat Verkenner standaard met een eigen map opent. Rechtsklik daarvoor op een lege plek op het bureaublad en klik op Nieuwe snelkoppeling. Bij Locatie typ je nu C:\Windows\explorer.exe. Geef de snelkoppeling een naam en klik op Voltooien. Rechtsklik nu op je snelkoppeling en klik op Eigenschappen. Typ bij Doel nu: C:\Windows\explorer.exe /n, /e, LOCATIE, waarbij je LOCATIE vervangt voor de map waar je naartoe wilt linken, bijvoorbeeld: C:\Windows\explorer.exe /n, /e, C:\Windows. Wanneer je deze snelkoppeling aanklikt, opent de Verkenner automatisch in de map Windows.

Tip 37: Afbeeldingen draaien

Om een afbeelding te roteren, open je waarschijnlijk de afbeelding en voer je de handeling uit. Begrijpelijk, maar enigszins overbodig. Klik maar eens in de Windows Verkenner op een afbeelding. In het Lint zie je nu een tabblad Beheren verschijnen. In dat tabblad zit een optie om de afbeelding te draaien, zonder dat je de afbeelding hoeft te openen.

©PXimport

Tip 38: Kolommen aanpassen

In de Windows Verkenner zie je altijd de standaardkolommen als Naam, Grootte en Gewijzigd op. Maar bestanden hebben vaak veel meer eigenschappen. Als je die ook wilt kunnen zien, klik dan met je rechtermuisknop op de kolomkoppen / Meer voor een volledig overzicht van de opties. Zo kun je zelfs voor Word-documenten aan laten geven hoeveel woorden ze bevatten!

©PXimport

Tip 39: Configuratiescherm

Verkenner heeft toegang tot een hoop zaken in de zijbalk, maar het Configuratiescherm hoort daar normaal gesproken niet bij. Wel kunnen we daar verandering in aanbrengen. Start de registereditor via Start en het commando regedit. Navigeer nu naar HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Microsoft\Windows\CurrentVersion\Explorer\MyComputer. Rechtsklik op NameSpace en klik vervolgens op Nieuw / Sleutel. Geef de sleutel de naam {21EC2020-3AEA-1069-A2DD-08002B30309D}. Sluit de registereditor. Wanneer je nu in Verkenner klikt op Deze pc zal het configuratiescherm daar zijn toegevoegd. Als bonus kun je deze optie zelfs nog verslepen naar Snelle toegang.

Tip 40: Bestanden met ster

Je geeft bestanden een naam om ze terug te vinden, maar wist je dat je ze ook sterren kunt geven, bijvoorbeeld om aan te geven welke foto’s in een map je het mooiste vindt? Rechtsklik op een bestand in Verkenner en klik op Eigenschappen. Open het tabblad Details om sterren toe te kennen. Met behulp van tip 38 kun je nu de kolom Waardering toevoegen, zodat je precies kunt zien welke bestanden een waardering hebben.

©PXimport

Tip 41: Zoekopdracht opslaan

Dat je kunt zoeken in Verkenner hoeven we je niet te vertellen, maar wist je dat je je zoekopdrachten ook kunt opslaan? Voer hiervoor simpelweg een zoekopdracht uit en klik daarna in het Lint op Zoekactie opslaan. Ook dit bestand (met het icoontje van een map) kun je naar Snelle toegang slepen, zodat je met één klik dezelfde opdracht later opnieuw uit kunt voeren.

Tip 42: Selectie omdraaien

Stel dat er honderd bestanden in een map staan waarvan je er twintig wilt bewaren en tachtig wilt verwijderen. Selecteer dan de twintig bestanden die je wilt bewaren en klik vervolgens in het Lint, tabblad Start onder het kopje Selecteren voor Selectie omkeren. Nu zijn niet de twintig, maar de tachtig andere bestanden geselecteerd en kun je ze verwijderen of er een andere actie op uitvoeren. Deze tip kan je enorm veel tijd schelen!

©PXimport

Tip 43: Favorieten importeren

Moet je echt al je favorieten opnieuw opzoeken en opslaan wanneer je besluit van browser te wisselen, bijvoorbeeld van Chrome naar Edge? Gelukkig niet, je kunt eenvoudig je instellingen en favorieten importeren. Klik daarvoor op het pictogram met de drie puntjes, en daarna op Instellingen / Importeren of exporteren. Je kunt onder Uw gegevens importeren aangeven vanuit welke browser je je favorieten wilt importeren en Edge doet de rest.

Tip 44: Leesweergave

De Leesweergave in Edge presenteert content zonder grafische afleiding, maar altijd in dezelfde lettergrootte. Als je de weergave start, verschijnt er heel even een werkbalk, maar die verdwijnt al snel weer. Rechtsklik op de tekst in de leesweergave en kies voor Werkbalk weergeven of verbergen. Nu kun je de tekengrootte en tekstafstand volledig naar wens aanpassen.

Tip 45: Notities op websites

Het is een knop die iedereen ziet staan, maar bijna niemand klikt erop: het pennetje. Toch kan hij soms goed van pas komen, want je kunt er notities mee maken op websites (zaken markeren, opmerkingen toevoegen) en die vervolgens eenvoudig delen. De ideale manier om uit te leggen hoe een site werkt of wat je wel en niet mooi vindt aan een ontwerp.

Tip 46: Openen met websites

Als je je browser opstart, heb je altijd wel een paar sites die je even snel bekijkt. Dan is het wel zo handig als je browser standaard opent met die sites. Alle grote browsers kunnen dat, zo ook Edge. Ga naar Instellingen en klik in het uitklapmenu onder Microsoft Edge openen met. Selecteer Specifieke pagina of pagina’s. Je kunt hier nu alle pagina’s toevoegen die je automatisch geopend wilt hebben bij het opstarten van de browser.

©PXimport

Tip 47: Downloadmap

Bestanden die je van internet downloadt, komen standaard allemaal in dezelfde map terecht. Is dat niet de map die jouw voorkeur heeft, dan kun je handmatig een andere map instellen. Ga daarvoor naar de Instellingen in Edge, scrol naar onderen tot je het kopje Downloads tegenkomt en klik daar op Wijzigen. Geef vervolgens aan in welke map op je pc je wel de downloads wilt laten opslaan.

Tip 48: Flash uitschakelen

De Flash Player van Adobe was ooit razend populair, maar is inmiddels behoorlijk omstreden vanwege de beveiligingsrisico’s. Toch is flash in Edge nog altijd standaard ingeschakeld. Onder Instellingen / Geavanceerd zie je de mogelijkheid om de schakelaar bij Adobe Flash Player gebruiken uit te schakelen.

Tip 49: Andere zoekmachine

Standaard gebruikt Edge de zoekmachine Bing. Logisch, want Edge en Bing zijn allebei van Microsoft. Maar wat als je liever met de browser van Google surft? Ga dan naar Geavanceerd en scrol helemaal omlaag. Klik daar op Zoekmachine wijzigen. Kies Google en klik op Als standaard instellen. Is Google hier niet zichtbaar, voer dan eerst even een zoekopdracht uit bij Google in Edge en probeer het opnieuw.

©PXimport

Tip 50: Cookies wissen

Het is verstandig om cookies en geschiedenis regelmatig te wissen, want hier zit waardevolle informatie in over je surfgedrag. Klik daarvoor op Instellingen / Privacy en beveiliging en daarna op Kies wat u wilt wissen onder het kopje Browsegegevens wissen. Het meest interessant is de optie om deze gegevens altijd te wissen wanneer je de browser sluit.

©PXimport

Tip 51: Do not track

In ditzelfde menu, onder het kopje Privacy, kun je aangeven dat je niet wilt dat bedrijven je activiteiten in Edge kunnen volgen (bijvoorbeeld voor advertentiedoeleinden). Zet hiervoor simpelweg de schakelaar aan bij de optie Niet volgen-aanvragen verzenden.

Tip 52: Pop-ups

Wederom in de Instellingen, maar dan onder Privacy en beveiliging / Beveiliging kun je aangeven dat Edge voortaan alle pop-ups moet blokkeren. We raden je aan om dat te doen, want hoewel pop-ups in eerste instantie zijn ontworpen om nuttig te zijn, worden ze tegenwoordig vrijwel alleen nog maar gebruikt voor ongewenste reclame.

Tip 53: Anoniem browsen

Echte anonimiteit op internet bestaat niet, maar Edge biedt je wel de optie om in ‘privacymodus’ te browsen, zodat je zo min mogelijk sporen achterlaat. Om hier gebruik van te maken, klik je op het pictogram met de drie puntjes en daarna op Nieuw InPrivate-venster.

Tip 54: Roteren en schalen

Ook Paint 3D is een onderdeel van Windows 10 en we merken dat veel mensen het links laten liggen omdat de titel doet vermoeden dat het heel ingewikkeld is. In werkelijkheid valt dat best wel mee. Wanneer je een 3D-object hebt gemaakt, kun je daar gewoon op klikken om de kaders te zien waarmee je de afbeelding kunt schalen en de knoppen om de afbeelding te roteren. Een 2D-object vermengt zich met de achtergrond. Deze zul je dus eerst moeten selecteren met het selectiekader, waarna dezelfde opties verschijnen.

©PXimport

Tip 55: 3D-tekst

Een optie die je zeker eens uit moet proberen, is 3D-tekst. Het kost je nagenoeg geen moeite en leidt tot fantastische resultaten. Klik in Paint 3D op Tekst bovenin en vervolgens op 3D-tekst. Kies een lettertype en een grootte en typ de gewenste tekst. Druk nu niet meteen op Enter, maar klik eerst naast het tekstveld zodat je met behulp van de knoppen de tekst driedimensionaal kunt roteren.

Let op: je kunt de tekst daarna niet meer bewerken.

Tip 56: Weg met achtergrond

Heb je een afbeelding waarvan je de achtergrond wilt verwijderen? Ook dat vormt geen probleem voor Paint 3D. Open de afbeelding en klik op Magisch selecteren. Klik vervolgens op Volgende om de achtergrond te verwijderen (het resultaat is daarna nog te verfijnen met het potlood).

©PXimport

Tip 57: Plaatje als sticker

Een afbeelding kun je heel eenvoudig op een 3D-object plaatsen, waarna het zich ook echt vormt naar de vormen van dat object. Voeg een eigen afbeelding toe of kies er een uit het menu en geef met je muis door te slepen aan hoe groot je de sticker wilt hebben. Sleep je sticker vervolgens naar het 3D-object waar je het op wilt plakken, en voila!

Tip 58: Belichting

Een 3D-object ziet er pas goed uit als de belichting ook klopt. In Paint 3D pas je die belichting heel eenvoudig aan. Klik bovenin op Effecten, selecteer een kleur en versleep vervolgens het Licht wiel tot je het resultaat hebt dat je zoekt.

Tip 59: Paint 3D verwijderen

Nadat je het uitgeprobeerd hebt, kom je erachter dat je Paint 3D helemaal niets vind en om ruimte op je pc te besparen wil je het programma verwijderen. Eigenlijk laat Microsoft dit niet toe, maar het kán wel. Klik op Start en typ powershell. Rechtsklik op Windows Powershell en daarna op Als administrator uitvoeren. Typ eerst Get-AppxPackage Microsoft.MSPaint, druk op Enter en typ daarna Get-AppxPackage Microsoft.MSPaint | Remove-AppxPackage.

©PXimport

Tip 60: Tweede scherm

Heb je toevallig nog ergens een beeldscherm in huis liggen dat je niet gebruikt? Je kunt het eenvoudig instellen als je tweede beeldscherm. Sluit het aan, rechtsklik op een plek in het bureaublad en klik op Beeldscherminstellingen. Klik op Beeldscherm en daarna op Detecteren onder Meerdere beeldschermen. Je kunt vervolgens kiezen hoe je wilt dat dit tweede scherm zich gedraagt door te kiezen uit Uitbreiden of Dupliceren.

Tip 61: Snel opstarten

Windows kiest zelf een snelheid waarmee de muisaanwijzer over het scherm beweegt. Is dat voor jou te langzaam of te snel, doe hier dan wat aan. Klik op Start en typ muis. Klik nu op Extra muisopties in het menu Muis. In het tabblad Opties voor de aanwijzer kun je de snelheid bepalen waarmee de muisaanwijzer beweegt.

Tip 63: Opstarten

Je kunt je computer meestal aanzienlijk versnellen door het aantal programma’s dat automatisch met de computer mee opstart te verminderen. Druk op Ctrl+Alt+Del en klik op Taakbeheer. In het tabblad Opstarten klik je nu op de app die je wilt uitschakelen en daarna op Uitschakelen. Dit verandert niets aan het programma, het wordt alleen niet meer automatisch opgestart. Wil je weten wat een programma precies is of doet, klik er dan met je rechtermuisknop op en kies voor Online zoeken.

©PXimport

Tip 64: God-modus

Stiekem zitten er in Windows enorm veel nuttige commando’s verborgen. Je onthult ze met de zogeheten God-modus. Maak een map aan, bijvoorbeeld op je bureaublad, en noem deze GodMode.{ED7BA470-8E54-465E-825C-99712043E01C}. Wanneer je deze map opent, kom je ineens in een wereld van opties terecht die Windows een stuk efficiënter voor je kunnen maken.

Tip 65: Defragmenteren

Standaard voert Windows 10 wekelijks een defragmentatie van je harde schijf uit. Maar merk je dat je computer in de loop van de week steeds trager wordt, dan kun je dit proces ook zelf uitvoeren. Zoek in Start op defragmenteren en klik op Stations defragmenteren en optimaliseren. Klik op Optimaliseren om het proces te starten. NB Dit geldt voornamelijk voor harde schijven, voor ssd’s kun je de defragmentatie beter overlaten aan het schema van Windows.

Tip 66: De-installeren

Soms zoeken we naar allerlei manieren om Windows sneller te maken, terwijl de eenvoudigste manier voor onze neus ligt: rommel verwijderen. Zoek in Start op programma’s en klik op Programma’s installeren of verwijderen. Klik nu op een programma dat je niet meer gebruikt en daarna op Verwijderen. Doe dit voor alle programma’s die je niet meer gebruikt. Het is wel een tijdrovend klusje, maar het geeft wel direct wat lucht.

©PXimport

Tip 67: Processor

Windows gebruikt niet altijd 100% van je processor, maar jij kunt bepalen dat dat juist wel moet. Open daartoe het Configuratiescherm en klik op Hardware en geluiden / Energiebeheer / De schema-instellingen wijzigen / Geavanceerde energie-instellingen wijzigen. Klik op Energiebeheer voor processor en verander de Minimale processorstatus van 5% naar 100%. Let wel: je computer verbruikt nu wel meer stroom.

Tip 68: Apps opnemen

Probeer je iemand uit te leggen hoe een programma werkt, maar wil het maar niet lukken? Maak dan een opname van de app om het te laten zien. Open het betreffende programma en druk op de Windows-toets+G. Druk op de opnameknop en voer de handelingen uit in het betreffende programma (audio via een microfoon wordt ook vastgelegd). Wanneer je klaar bent, vind je de video terug in de map Video’s / Opnames.

©PXimport

Tip 69: Batterijverslag

Soms heb je het gevoel dat je batterij niet zo goed meer werkt. Met een gevoel kunnen we niet zoveel, met echte data wel. Daarom kan een batterijverslag uitkomst bieden. Zoek in Start op cmd en rechtsklik op Opdrachtprompt, waarna je kiest voor Als administrator uitvoeren. Typ nu het volgende commando: powercfg /batteryreport /output “C:\battery_report.html. Navigeer nu in Windows Verkenner naar C:\ en open battery_report.html. In dit rapport kun je nu zien of je batterij echt slechter presteert, waarna je kunt besluiten om deze te vervangen.

Tip 70: Mappen in taakbalk

Is er een map die je zeer vaak gebruikt? Plaats hem dan in je taakbalk zodat je niet iedere keer eerst de Verkenner hoeft te openen. Rechtsklik op de taakbalk en daarna op Werkbalken / Nieuwe werkbalk. Selecteer de gewenste map en klik op Map selecteren. Je kunt de inhout van de map nu uitvouwen op je taakbalk.

©PXimport

Tip 71: Websites in taakbalk

Wat je met mappen kunt, kun je natuurlijk ook met websites. Hoe handig is het om je favoriete website vanaf je taakbalk te kunnen openen? Open Edge, Chrome of Firefox – afhankelijk van de browser die jij gebruikt – navigeer naar de site van je keuze en open het menu aan de rechterkant (drie streepjes of puntjes). Klik op Deze pagina vastmaken aan taakbalk (Edge) of Meer hulpprogramma’s / Snelle link maken (Chrome). Edge maakt de website meteen vast aan je taakbalk, Chrome plaatst een snelkoppeling op je bureaublad die je zelf naar je taakbalk kunt verplaatsen. In Firefox sleep je het webadres naar je bureaublad waarna je ook die snelkoppeling op de taakbalk kunt zetten.

Tip 72: Meerdere bureaubladen

Heb je te weinig ruimte op je bureaublad? Dan maak je gewoon een extra bureaublad aan. Windows 10 voorziet in deze optie. Druk op de Windows-toets in combinatie met Tab en daarna op het plusteken bovenin. Je maakt nu extra virtueel bureaublad. Op die manier kun je heel veel verschillende bureaubladen aanmaken, bijvoorbeeld eentje voor werk en eentje voor ontspanning.

©PXimport

Tip 73: Multitasken

De meeste mensen kennen Alt+Tab wel als de toetscombinatie om te multitasken. Maar wist je dat als je Alt+Ctrl+Tab doet, alle miniaturen dan in beeld blijven staan? En dat als je Ctrl+Tab in een browser gebruikt, je door de geopende tabbladen kunt bladeren? Dat is pas écht multitasken.

©PXimport

Tip 74: Tijdlijn

De plek waar je nieuwe bureaubladen maakt en selecteert, zie tip 72, is ook de plek waar Windows bijhoudt wat je allemaal hebt gedaan op je pc. Soms echt een uitkomst, want zo kun je eenvoudig verdergaan met iets waar je gisteren mee bezig was. Je roept het menu op met Windows-toets+Tab en vervolgens kun je eenvoudig door de tijd bladeren om te zien wat je allemaal op je pc hebt gedaan.

Tip 75: Ouderlijk toezicht

Vind je een pc onveilig voor kinderen? Onzin, daar is het ouderlijk toezicht voor, zowel fysiek als digitaal. Zoek in Start op gezin en klik op Gezinsopties. Klik op Gezinsinstellingen weergeven en je komt terecht in een omgeving waar je precies kunt aanpassen wat je kinderen wel en niet mogen kunnen op je pc. Al moet je dan wel nog even een Microsoft-account voor ze aanmaken dat gekoppeld is aan het gebruikersaccount van het kind.

©PXimport

Tip 76: App-permissies

Het is goed om eens in de zoveel tijd te bekijken welke apps toestemming hebben voor bepaalde zaken op je pc. Klik op Instellingen (Windows-toets+I) / Privacy en bekijk daarna de verschillende onderdelen onder het kopje App-machtigingen. Je kunt nu per onderdeel machtigingen volledig uitschakelen of per app aangeven of het wel of geen toegang mag hebben tot zaken als je camera, microfoon, contactpersonen, enzovoort.

Tip 77: Updates

Een hele essentiële tip is dat Windows, en vooral ook al je programma’s, zijn bijgewerkt naar de meest recente versie. Updates worden vaak uitgebracht om beveiligingslekken te dichten, dus met het niet-updaten van je pc en software neem je een ernstig risico.

Tip 78: Versleutelde map

Wil je voorkomen dat iedereen de inhoud van een bepaalde map kan zien? Beveilig hem dan. Rechtsklik op de map, klik op Eigenschappen / Algemeen / Geavanceerd / Inhoud versleutelen om gegevens te beveiligen. De versleuteling is gekoppeld aan je gebruikersaccount. Wanneer iemand anders de map benadert, is de inhoud niet te ontcijferen.

©PXimport

Tip 79: Gastaccount

Wil je iemand toegang geven tot je pc, zonder dat hij/zij (per ongeluk) allerlei instellingen kan aanpassen? Maak dan een gastaccount aan via de volgende truc. Zoek in Start op cmd, rechtsklik op Opdrachtprompt en klik op Als administrator uitvoeren. Typ het commando net user Eregast /add /active:yes. Typ nu net localgroup gebruikers Eregast /delete. Hiermee verwijder je de Eregast uit de standaardgebruikersgroep. Typ nu net localgroup gasten Eregast /add. Hiermee maakt je van het account een écht gastaccount en kun je het selecteren bij het inloggen in Windows.

Tip 80: Firewall

Een hele eenvoudige, maar niettemin belangrijke tip: maak gebruik van de tools die Microsoft je biedt. Zorg er bijvoorbeeld voor dat de Windows Defender Firewall is ingeschakeld door in Start op firewall te zoeken. Klik daar op Windows Defender Firewall. Controleer of de groene vinkjes aanwezig zijn. Zijn ze dat niet, klik dan op Windows Defender Firewall in- of uitschakelen en schakel deze in.

Tip 81: Cloud

Het risico op malware is er altijd wanneer je op internet onveilige sites bezoekt of risicovolle bestanden downloadt. Malware kan ervoor zorgen dat alle bestanden op je harde schijf versleuteld worden, waardoor je ze net zo goed weg kunt gooien. Om dat te voorkomen kun je gebruikmaken van onlinediensten als OneDrive of Google Drive. Hiermee heb je in ieder geval altijd automatisch een back-up van je belangrijke bestanden.

Tip 82: Alleen Store-apps

Een goede, maar wel beperkende, beveiligingsmaatregel is ervoor te zorgen dat alleen apps uit de Microsoft Store geïnstalleerd mogen worden. Je doet dit door in Start te zoeken op apps en te klikken op Apps en onderdelen. In het uitklapmenu bovenin kies je voor Alleen apps uit de Microsoft Store toestaan.

©PXimport

Tip 83: Windows.old

Je hebt deze map misschien weleens zien staan op je harde schijf, en dan vast ook gezien dat hij veel ruimte in beslag neemt. Kun je hem wissen? Zeker weten, maar besef dan wel dat deze map alle bestanden bevat van je vorige Windows-installatie van voor de upgrade naar Windows 10. Als je de map verwijdert, kun je niet meer terug naar je vorige versie.

Tip 84: WinSXS

Hetzelfde geldt voor de map WinSXS, die eveneens veel ruimte in beslag neemt. Kun je deze map ook zomaar wissen? Absoluut niet! Wanneer je dit doet, kan Windows onherstelbaar beschadigd raken, met een herinstallatie tot gevolg. Wel kun je de grootte van de map reduceren door Schijfopruiming te draaien (zoek in Start op schijfopruiming).

©PXimport

Tip 85: Bestandsgeschiedenis

Soms wil je even terug in de geschiedenis en een eerdere versie van een bestand terugzetten omdat je een bepaalde wijziging hebt doorgevoerd die niet goed uitpakte. Met Bestandsgeschiedenis kan dat. Zoek in Start op bestand en klik op Bestanden vanuit een back-up terugzetten met Bestandsgeschiedenis. Schakel bestandsgeschiedenis in en kies een station waarop deze geschiedenis moet worden bewaard. Wanneer je nu in de toekomst een oude versie van een bestand wilt terugzetten, klik je in Windows Verkenner met de rechtermuisknop op het bestand en kies je voor Vorige versies terugzetten.

Tip 86: Iso-bestanden

Vroeger had je extra software nodig om iso-bestanden (bestanden die inhoud van een cd of dvd bevatten) in te lezen. Maar wist je dat Windows 10 dat tegenwoordig ook gewoon zelf kan? Het is niet eens zo complex, de werking is namelijk hetzelfde als het openen van een zip-bestand. Wanneer je het iso-bestand op je harde schijf hebt staan, dubbelklik je erop en zal Windows het automatisch mounten als virtuele schijf van waaraf je de inhoud kunt gebruiken.

©PXimport

Tip 87: Formatteren

Wanneer je een externe schijf hebt die je zowel op je Windows-laptop als op een Mac wilt gebruiken, zul je merken dat dit niet zomaar gaat. Je kunt dit verhelpen door de schijf te formatteren in het exFAT-formaat. Rechtsklik op de betreffende schijf in Windows Verkenner en vervolgens op Formatteren. Selecteer bij bestandssysteem exFAT, geef de schijf een naam en klik op Starten. Hierna werkt je schijf zowel onder Windows als macOS.

Tip 88: Comprimeren

Er zijn nog steeds veel mensen die denken dat je een programma als WinZip moet installeren om bestanden te kunnen comprimeren en uitpakken. Niets is minder waar. Je kunt gewoon een groep bestanden selecteren in Verkenner, erop rechtsklikken en kiezen voor Kopiëren naar / Gecomprimeerde (gezipte) map.

©PXimport

Tip 89: OneDrive

We stipten OneDrive al even aan in tip 81, maar naast het bewaren van je bestanden in de cloud, heeft OneDrive nog een hele handige optie aan boord: Bestanden op aanvraag. OneDrive laat hiermee wel alle bestanden zien die in de cloud staan, maar downloadt ze pas als je ze daadwerkelijk nodig hebt. En dit scheelt je enorm veel ruimte.

Heb je OneDrive geïnstalleerd, klik dan met rechts op het pictogram in het systeemvak en vervolgens op Instellingen. Plaats een vinkje bij de optie Bestanden op aanvraag.

Tip 90: Gebruiker verwijderen

Wanneer je in de knoei komt met de beschikbare opslagcapaciteit, dan zijn er diverse manieren om ruimte vrij te maken (zoals het in tip 84 besproken Schijfopruiming). Veel mensen realiseren zich echter niet dat elk gebruikersaccount ook ruimte in beslag neemt. Zijn er dus gebruikers die geen account meer nodig hebben? Ga dan naar Instellingen en klik op Accounts. Zoek het account dat u wilt verwijderen, klik erop en vervolgens kun je het Verwijderen.

Tip 91: Bibliotheken

Standaard worden Documenten, Afbeeldingen, Video’s enzovoort opgeslagen op de C-schijf, maar het is niet noodzakelijk dat ze die schijf gebruiken. Als je ruimtegebrek op je C-schijf hebt, kun je deze mappen eenvoudig van locatie veranderen. Open Windows Verkenner en rechtsklik bijvoorbeeld op de bibliotheek Afbeeldingen en daarna op Eigenschappen. Klik op het tabblad Locatie en geef aan naar welke map de afbeeldingen voortaan moeten verwijzen. Zo eenvoudig is het.

Tip 92: Slim opslaan

Windows 10 heeft een handige ingebouwde functie om ruimte te besparen, genaamd Slim opslaan. Zoek in Start op opslag en klik op Opslag. Zorg ervoor dat Slim opslaan is ingeschakeld en klik op Wijzigen hoe ruimte automatisch wordt vrijgemaakt. Je kunt nu precies aangeven hoe en wanneer Windows automatisch ruimte mag vrijmaken.

©PXimport

Tip 93: Windows repareren

Als Windows niet helemaal lekker meer werkt, hoef je niet direct het hele besturingssysteem opnieuw te installeren. Klik op Instellingen / Bijwerken en beveiliging / Systeemherstel. Klik op Nu opnieuw opstarten waarna het systeem zal herstarten. Klik daarna op Problemen oplossen / Geavanceerde opties / Opstartherstel. Het is geen garantie dat alles weer werkt, maar het is een goede stap om uit te voeren voordat je direct alles opnieuw moet installeren.

©PXimport

Tip 94: Geen dvd’s?

Het klinkt echt te knullig voor woorden, maar Windows 10 heeft geen ingebouwde dvd-speler meer. Leggen we ons daarbij neer? Zeker niet. De oplossing is gratis: download VLC media player. Niet alleen kun je nu gewoon dvd’s afspelen, maar daarnaast slikt deze mediaspeler ook vrijwel ieder ander bestandstype voor video dat er bestaat.

Tip 95: Gepersonaliseerde ads

Word je een tikje paranoïde van die gepersonaliseerde advertenties in Windows-apps en op de website van Windows? Windows laat het dan wel niet toe advertenties uit te schakelen, maar je kunt ze wel wat minder persoonlijk maken. Klik op Start / Instellingen / Privacy en schakel de bovenste twee schuifjes uit.

©PXimport

Tip 96: Bestandassociatie

Wanneer je dubbelklikt op een bestand wil je natuurlijk wel dat het ook in het programma opent wat jij voor ogen hebt. Dat is echter niet altijd het geval. Gelukkig is het eenvoudig te verhelpen. Rechtsklik daarvoor maar eens op het betreffende bestand en vervolgens op Eigenschappen. In het tabblad Algemeen zie je de optie Openen met. Klik op Wijzigen en selecteer het juiste programma uit de lijst. Deze hack lost het probleem op voor alle bestanden met diezelfde extensie.

©PXimport

Tip 97: Batterijpictogram?

Het kan soms gebeuren dat opeens het pictogram van de batterijstatus van je laptop verdwenen is. Maar maak je geen zorgen, je tovert het in enkele muisklikken weer tevoorschijn. Rechtsklik op de taakbalk en vervolgens op Taakbalkinstellingen. Klik nu op Selecteren welke pictogrammen op de taakbalk worden weergegeven. Zorg ervoor dat het vinkje bij Stroomvoorziening (weer) is ingeschakeld en het pictogram staat weer in het systeemvak.

Tip 98: Veel dataverkeer

Bij een vaste internetverbinding vormt het dataverkeer meestal geen probleem. Maar als je op je laptop, via een mobiele router surft, is dat al snel een ander verhaal. Merk je dat Windows te veel dataverkeer vreet? Schakel dan uit dat er apps op de achtergrond mogen worden uitgevoerd. Ga naar Instellingen / Privacy, klik in het linkerdeelvenster op Achtergrond-apps en zet de schakelaar uit.

Tip 99: Update terugdraaien

Als een update van Windows niet helemaal lekker uitpakt, dan is het fijn om terug te kunnen naar de vorige versie. In theorie kan dat via Instellingen / Bijwerken en beveiliging / Systeemherstel waar je klikt op Aan de slag onder Teruggaan naar een eerdere versie van Windows 10. We zeggen bewust ‘in theorie’, want als je de map Windows.old hebt verwijderd, zoals omschreven in tip 83, dan kan dat niet meer.

Tip 100: Vergrendelingsscherm

Dit laatste probleem is meer een ergernis. Want hoe vervelend is het als je iedere keer op het vergrendelingsscherm moet klikken om in te loggen terwijl je de enige gebruiker van de computer bent? Typ regedit in Start en klik op de Registereditor. Navigeer naar HKEY_LOCAL_MACHINE\SOFTWARE\Policies\Microsoft\Windows. Als er nog geen sleutel Personalization is, maak deze dan door te rechtsklikken op Windows, en te kiezen voor Nieuw / Sleutel en deze Personalization te noemen. Rechtsklik in de sleutel Personalization en klik op Nieuw / DWORD (32 bits)-waarde. Noem deze waarde NoLockScreen. Dubbelklik op de nieuwe waarde en geef deze de waarde 1.

©PXimport

Niet alleen het saaie en repetitieve werk wordt vervangen door AI. Je bent óók als kenniswerker niet meer zeker van een baan. Software wordt al grotendeels door AI geschreven. Gelukkig kun je daar als hobbyprogrammeur ook enorm van profiteren. Het brengt naast tijdwinst ook veel gemak. We helpen je op weg met drie praktische tools: ChatGPT, Aider en de Windsurf Editor. We maken enkele eenvoudige voorbeelden, zodat je een helder beeld hebt van je potentiële workflow.

Grote taalmodellen zijn al zo goed dat je comfortabel complete programma’s door AI kunt laten maken, zelfs zonder enige programmeerkennis. Afhankelijk van de tools die je gebruikt, voelt dat toch alsof je samen aan code werkt, ook wel pair-programmeren genoemd. Je houdt dus enige controle en kunt er, als je oplet, veel van leren. Ook al wordt het harde werk door AI gedaan.

Een bijkomend voordeel is dat je heel gericht aanpassingen kunt laten doen of vragen kunt stellen over de code, zonder dat je de documentatie of websites als Stack Overflow hoeft door te spitten. Het is geen verrassing dat laatstgenoemde website met fors dalende bezoekersaantallen te maken heeft. Ook andere taken, zoals het schrijven van de documentatie, zijn snel geregeld.

In dit artikel gaan we een eenvoudig programma maken met AI, zodat je een goed beeld hebt van de workflow. We gebruiken drie verschillende tools. We starten met het vertrouwde ChatGPT, al kun je ook bijvoorbeeld voor Claude of Gemini kiezen. Daarna gaan we met Aider in combinatie met Git aan de slag. Daarmee werk je ‘samen’ aan programmacode via de opdrachtprompt, in ons voorbeeld binnen het vertrouwde Visual Studio Code. Tot slot gaan we met de Windsurf Editor aan de slag, een completere grafische ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI-features, die je van begin tot eind ondersteunt bij het maken van je programma. 

ChatGPT

Chatbot

Grote taalmodellen (LLM’s) vormen de basis voor chatbots als OpenAI’s ChatGPT en Anthropics Claude, maar óók voor de tools die we hierna behandelen. Feitelijk benaderen we de chatbots in dit eerste deel van het artikel rechtstreeks, via een browser of app. De andere tools gebruiken de API van deze bedrijven. Raadpleeg eventueel voor het starten met ChatGPT deze basiscursus.

De nieuwere modellen (we gebruiken overwegend ChatGPT 4o en Claude 3.5 Sonnet) laten heel goede resultaten zien voor programmeertaken. Ze helpen uiteraard niet alleen om programmacode te schrijven maar kunnen code ook uitleggen, fouten oplossen en de documentatie schrijven. Ook kun je uitstekend brainstormen over een project of ideeën. Het is daarom, óók als je andere tools voor programmeren gebruikt, enorm praktisch om erbij te hebben! Toegang tot ChatGPT is gratis met beperkingen. Een abonnement is minder gelimiteerd en geeft vaak toegang tot nieuwere modellen (zoals o1 of o3-mini). Zo’n abonnement is niet bruikbaar voor de andere tools, die gebruiken namelijk de API waarvoor je aparte credits moet aanschaffen.

Een chatbot biedt goede ondersteuning bij al je programmeervragen.

Eerste stappen

We beginnen met een eenvoudig voorbeeld en vragen aan ChatGPT om een spelletje boter-kaas-en-eieren te maken, ook wel bekend als tic-tac-toe. Hoewel het Engels soms betere resultaten kan geven, werken we voor dit artikel volledig in het Nederlands. We starten met deze prompt: “Maak een volledig functionele boter-kaas-en-eieren voor in een browser. Maak de HTML-structuur, voeg CSS-stijlen toe en implementeer de JavaScript-logica. Maak een scheiding tussen HTML, CSS en JavaScript. Zorg dat het programma responsief is zodat het bij elke schermgrootte werkt.”

ChatGPT genereert de gevraagde code. Je kunt individueel de HTML, CSS en JavaScript kopiëren. Om het te proberen, kun je alles plakken op websites als www.jsfiddle.net en www.codepen.io. Voor dit voorbeeld hebben we bij JSFiddle een projectpagina aangemaakt. We gaan dit voorbeeld in de volgende stappen verder verbeteren, steeds met links naar de verbeterde versie.

De eerste versies van het spel boter-kaas-en-eieren.

Geluiden toevoegen

We vragen ChatGPT om het programma aan te passen, zodat er een geluid wordt afgespeeld bij elke zet. ChatGPT voegt daarop een audio-element toe aan de HTML-code. Het past ook het script aan om dit aan te roepen bij elke zet. Je moet nog wel zelf het mp3-bestand plaatsen in de uiteindelijke programmamap of een volledige link naar het mp3-bestand invullen in de HTML-code:

Er zijn overigens veel websites waar je leuke geluidseffecten kunt vinden die je vrij kunt gebruiken, waaronder Pixabay. Op deze pagina zie je onze aangepaste versie.

De aangepaste HTML-code bevat een verwijzing naar een mp3-bestand.

Computertegenstander

We vragen ChatGPT vervolgens om een slimme computertegenstander toe te voegen, waarbij aan het begin van het spel wordt gekozen wie er mag beginnen. Via deze webpagina kun je deze versie zien. De computertegenstander blijkt in eerste instantie overigens helemaal niet zo slim, waardoor je makkelijk je potjes wint. Maar dat is snel opgelost. Na ons verzoek om de computertegenstander slimmer te maken, controleert het programma voortaan eerst op mogelijke winnende zetten en blokkeert het de tegenstander indien nodig. Als er geen direct winnende of blokkerende zetten zijn, kiest het een willekeurige lege cel. Deze slimmere versie kun je hier bekijken.

Het aangepaste script op een canvas in ChatGPT.

Uiterlijk verfraaien

Als laatste hebben we gevraagd het uiterlijk wat mooier te maken. Hierbij wordt voornamelijk de CSS-code aangepast om de visuele stijl van het spel te verbeteren. Het resultaat is geslaagd: ChatGPT geeft de achtergrond een mooi kleurverloop. Ook zijn de stijlen van de knoppen en speelvelden aangepast. Het levert een veel moderner en aantrekkelijker uiterlijk op.

Je kunt ChatGPT uiteraard steeds vragen om het script of een deel daarvan uit te leggen. Ben je het overzicht over de wijzigingen kwijt, dan kun je uiteraard ook vragen om de laatste HTML-code in te zien, of de laatste versie van het script. Eventueel op een canvas. Toch misten wij in ChatGPT soms wat overzicht en is het bovendien lastig om een stapje terug te doen als een aanpassing niet het gewenste resultaat oplevert. Dit zijn zaken die we in het volgende deel gaan aanpakken met Aider.

De gemoderniseerde versie van boter-kaas-en-eieren.

Aider

Opdrachtprompt

Voor grotere programmeerprojecten is het werken met een chatbot al snel vervelend en verwarrend. Veel praktischer is een tool die met jouw eigen projectbestanden werkt en zelf of samen de gewenste aanpassingen maakt. Als je geen moeite hebt met het werken met een opdrachtprompt, is Aider een uitstekende optie. Die tool helpt met het schrijven en aanpassen van code.

Aider is opensource en werkt met heel veel LLM’s samen. Hier gebruiken we de API voor Claude 3.5 Sonnet, maar je kunt ook de API van OpenAI gebruiken of een LLM die je zelf lokaal draait of elders, zoals via OpenRouter. De integratie met Git is enorm praktisch. Voor elke aangebrachte wijziging voert het een ‘commit’ uit, voorzien van een duidelijke omschrijving, zodat je achteraf een goed overzicht met alle veranderingen hebt en ook stapjes terug kunt doen. Niet alle alternatieven bieden dit en dat is vooral een gemis als er iets fout gaat en je geen idee meer hebt hoe je dat moet oplossen.

Aider werkt samen met alle gangbare LLM’s.

Voorbereiding

We willen weer laten zien hoe je het spelletje boter-kaas-en-eieren met Aider zou kunnen maken. We gebruiken het voor velen vertrouwde programma Visual Studio Code onder Windows en installeren Aider via een opdrachtprompt binnen die ontwikkelomgeving. Binnen de editor kun je uiteraard alle gegenereerde bestanden bekijken en handmatig aanpassen. Voor de installatie van Aider heb je Python nodig. Zet tijdens de installatie van Python een vinkje bij Add python.exe to PATH, zodat je Python vanuit elke map kunt aanroepen.

Installeer ook Visual Studio Code als je dat nog niet eerder hebt gedaan. Visual Studio Code biedt een mogelijkheid om Copilot als assistent te gebruiken, maar dat slaan we hier over.

Installeer ook Git, zodat versiebeheer mogelijk is. Kies tijdens de installatie van Git voor het gebruik van Visual Studio Code als standaardeditor. Verder kun je alle standaardinstellingen accepteren. Als je Python, Visual Studio Code en Git hebt geïnstalleerd, kun je door met de installatie van Aider.

Installeer Python onder Windows voordat je met Aider aan de slag gaat.

Installatie Aider

We kunnen nu Aider installeren. Open daarvoor Visual Studio Code en kies in het menu de optie Terminal / New Terminal. Verander de terminal, via de optie rechtsboven in het venster, naar Git Bash. Installeer daarna Aider met de volgende twee opdrachten:

Sluit de terminalvenster via het kruisje rechtsboven. Open dan een nieuwe terminal en wissel weer naar Git Bash. Als je Aider niet kunt aanroepen met aider zul je het PATH moeten uitbreiden met de aangegeven opdracht, zoals in het voorbeeld hieronder:

Zorg dat je in dit voorbeeld voor Claude 3.5 Sonnet een API-sleutel hebt en voldoende credits om mee te beginnen (zie het kader ‘API-sleutel maken voor Claude’). Exporteer deze API-sleutel zodat Aider deze direct kan gebruiken:

Maak nu een nieuwe map voor je toepassing, blader naar die map en maak een Git-repository:

Je kunt nu beginnen met programmeren, met de ondersteuning van Aider!

We installeren Aider om het binnen Visual Studio Code te gebruiken.

Programma maken

We gaan ons eerste programma maken. Zorg dat je een terminalvenster hebt geopend en bent gewisseld naar Git Bash. De assistent start je dan met de volgende opdracht:

Er wordt de eerste keer gevraagd om .aider* en .env toe te voegen aan .gitignore. Dat raden we aan! Hiermee voorkom je dat deze bestanden, vaak met wachtwoorden en dergelijke, per ongeluk in je Git-repository worden opgenomen en daardoor in potentie online komen, als je de repository via GitHub beschikbaar maakt.

Via de prompt kun je nu je opdrachten afvuren. We vragen zoals eerder om een volledig functionele en responsieve boter-kaas-en-eieren voor in een browser met de vereiste HTML-structuur, CSS-stijlen en JavaScript-logica in aparte bestanden.

Aider gaat direct aan de slag en laat heel overzichtelijk alle aanpassingen zien, met een beschrijving van de uiteindelijke functionaliteit. Het vraagt netjes of het de nieuwe bestanden mag maken (index.html, styles.css en script.js) en daarna of het deze mag openen in een browser. Het spel is in deze eerste versie volledig responsief met een duidelijke gebruikersinterface, houdt de speelstatus bij, detecteert wanneer iemand wint of als het een gelijkspel is, heeft een knop om het spel opnieuw te starten en is helemaal in het Nederlands. Een goed begin!

Aider heeft het programma voor ons uitgewerkt.

Aanpassingen maken

We vragen opnieuw in natuurlijke taal om wijzigingen te maken. De workflow is erg prettig. Aider geeft eerst aan welke bestanden waarschijnlijk moeten worden gewijzigd. Voor het geluid stelt het bijvoorbeeld wijzigingen in index.html en script.js voor. Dan vraagt Aider of het deze bestanden mag toevoegen aan de chat.

Als de radartjes zijn uitgedraaid, na interactie met Claude, geeft Aider heel nauwkeurig aan welke regels in welke bestanden moeten worden gewijzigd. Ook geeft Aider aan dat je een mp3-bestand genaamd move.mp3 in dezelfde map moet plaatsen.

We vragen Aider daarna ook om een slimme computertegenstander toe te voegen. Die is meteen heel slim en probeert direct te winnen als dat kan, blokkeert winnende zetten van de tegenstander, probeert het centrum te veroveren en kiest anders voor hoeken of willekeurige zetten.

Tot slot vragen we Aider om het programma te verfraaien met een moderner uiterlijk. Dat levert een flinke metamorfose op. Bekijk hier het resultaat.

Via een comfortabel proces maakt het alle gewenste aanpassingen.

Integratie met Git

De standaard integratie met Git biedt veel voordelen. Als Aider aanpassingen maakt aan een bepaald bestand zal het in Git een heldere beschrijving toevoegen aan de zogeheten commit. In Visual Studio Code kun je deze historische aanpassingen eenvoudig terugzien. Klik daarvoor op een bestand en open in de balk aan de linkerkant Timeline. Zorg dat de filterinstelling is ingesteld op Git History.

Nu zie je de commit-geschiedenis van het geselecteerde bestand. Door op een specifieke commit te klikken, kun je de aangebrachte wijzigingen bekijken. Binnen Aider zijn er ook nog wat trucjes. Zo kun je met /diff zien wat de laatste veranderingen zijn. Met /undo kun je die eenvoudig ongedaan maken.

We hebben de repository op GitHub gezet. Ook hier kun je alle veranderingen bekijken. Open daarvoor een bestand, zoals script.js, en ga dan rechtsboven naar History. Hier zie je de verschillende wijzigingen. Als je op een van de aanpassingen klikt, zie je netjes welke veranderingen in de code zijn gemaakt.

Je kunt handig zien welke historische wijzigingen zijn aangebracht in bestanden.

Git en GitHub

Aider gebruikt een git-repository. Sommige mensen verwarren dit met GitHub. Je kunt met Git prima alleen een lokale repository maken, op het systeem waarop je met Aider werkt. Optioneel kun je deze repository met GitHub verbinden, zodat je in feite een kopie in de cloud hebt. Dat is voor jezelf wel heel praktisch, omdat je veel makkelijker de wijzigingen kunt bijhouden en bestuderen. En je kunt ook met anderen samenwerken aan code.

Ook interessant om te lezen: GitHub Codespaces: altijd de juiste tools bij de hand

We hebben de repository gedeeld met GitHub, zodat je alle veranderingen kunt inzien.

Windsurf Editor

 Complete ontwikkelomgeving

Zoek je een completere ontwikkelomgeving met geïntegreerde AI, dan zijn Cursor AI en Windsurf Editor twee populaire opties. Cursor AI is een gevestigde speler, maar krijgt steeds meer concurrentie van het nieuwere Windsurf Editor. Beide ontwikkelteams blijven verbeteringen doorvoeren om niet voor elkaar onder te doen.

Beide programma’s zijn bovendien klonen van Visual Studio Code, de bekende editor van Microsoft die we ook voor Aider hebben gebruikt. Daarom lijken ze in veel opzichten op elkaar. Het kan handig zijn om verschillende thema’s te gebruiken als je ze naast elkaar gebruikt, zodat je ze uit elkaar kunt houden.

Windsurf Editor werkt met een ingebouwde assistent genaamd Cascade.

Cascade

We hebben ook in Windsurf geprobeerd om het spelletje boter-kaas-en-eieren uit dit artikel te maken. De assistent in Windsurf Editor heet Cascade; via het Cascade-deelvenster kun je hem direct aan het werk zetten. Een leuk detail is dat niet alleen code wordt gegenereerd, maar dat er ook veel aanvullende acties voor je worden uitgevoerd, zoals het aanmaken van een map voor je project en voor de geluiden, en het maken van een mp3-bestand.

Bij elke stap kun je zien welke bestanden worden aangepast en de voorgestelde wijzigingen controleren en bevestigen. Je hoeft niet, zoals bij Aider, zelf een API-sleutel te regelen voor toegang. Je gebruikt steeds het model van Cascade en de administratieve kant wordt via je account geregeld, op basis van credits (zie volgende paragraaf). Zo’n diepere integratie is heel praktisch. Toch heeft de workflow veel overeenkomsten met Aider.

Via een deelvenster kun je een conversatie met Cascade voeren.

Werken met credits

Windsurf werkt met credits voor verschillende taken. Zo worden User Prompt-credits voor elke interactie met de assistent gebruikt en Flow Action-credits voor alle acties die worden uitgevoerd. Als je de limiet bereikt voor het premiummodel, wordt overgeschakeld naar het basismodel. De proefperiode van 14 dagen geeft je ruim voldoende credits om het voorbeeldprogramma uit dit artikel te maken. Sterker nog, je hebt ongeveer vijftien keer meer credits dan nodig, dus je kunt ook grotere en complexere programma’s proberen te maken.

Buiten die proefperiode is, om het premiummodel te gebruiken, een upgrade naar de Pro-versie bijna onvermijdelijk (ca. 18 euro per maand). Je hebt dan wel elke maand een ruime hoeveelheid credits en kunt vrij voordelig credits bijkopen.

Windsurf Editor werkt met een systeem van credits.

Of je nu graag uitgebreid kookt of elke avond snel klaar wilt zijn: een slimme keukenindeling maakt het verschil. Alles moet logisch op zijn plek staan, zodat je moeiteloos overal bij kunt en na afloop ook weinig tijd kwijt bent aan opruimen.

Lees ook: Fornuis op maat: kies het aantal pitten dat bij je past

Vaatwasser, gootsteen en vuilnisbak

Heb je plannen voor een nieuwe keuken? Denk dan nu al na over welke slimme keuzes je kunt maken met de indeling. Plaats bijvoorbeeld de vaatwasser, de spoelbak en de afvalemmer dicht bij elkaar. Je hoeft dan nooit ver te lopen met vieze borden en je kunt ze makkelijk leegschrapen, eventueel afspoelen en direct inruimen. Staat de afvalbak in een kastje direct naast de vaatwasser? Let er dan op dat je het deurtje nog goed kunt openen als de deur van de vaatwasser omlaag staat. Dat werkt makkelijker bij het inruimen. Plaats verder de vaatwasser niet direct tegen een zijmuur. Tijdens het inruimen loop je dan sneller kans op spetters tegen de muur.

Werkblad en kookplaat

Het werkblad is meer dan alleen een plek om iets op te zetten. Je gebruikt het om te snijden, te mixen, spullen neer te leggen en borden op te scheppen. Zorg daarom dat je voldoende vrije werkruimte overhoudt – dus niet alles volbouwen met apparatuur. Plaats de spoelbak of kookplaat liever niet op een hoek. Je hebt aan beide kanten plek nodig, zodat je je handen vrij kunt houden en spetters opvangt. Reken aan weerszijden minimaal veertig centimeter. Dat oogt niet alleen rustiger, het werkt ook prettiger. Handig om te weten: bij je keukenspecialist wordt hiervoor vaak de term aflegruimte gebruikt. En nog even over de kookplaat: plaats die bij voorkeur niet pal naast de koelkast of een hoge kast; dat geeft weinig bewegingsvrijheid en maakt het lastig om met meerdere mensen tegelijk in de keuken te staan.

©Olga Yastremska and Leonid Yastremskiy

Koelkast

Een koelkast gebruik je vaker dan je denkt – gemiddeld zo'n 35 keer per dag. Zet 'm daarom op een plek waar je er makkelijk bij kunt, ook als je vanuit de woonkamer even snel iets wilt pakken. Zet de koelkast liever niet helemaal achterin of op een plek waar je niet vanzelf langsloopt; dat is al snel onhandig in het dagelijks gebruik. Let ook op de temperatuur rondom de koelkast. Zet hem niet naast een oven, radiator of op een plek waar veel zonlicht komt. Kan het echt niet anders, zorg dan voor een isolerende tussenplaat en houd minstens drie centimeter ruimte vrij tussen warmtebron en koelkast.

Gebruik de keuken-driehoek

In de basis draait een keuken om drie functies: koken, spoelen en koelen. Je fornuis, gootsteen en koelkast vormen samen een denkbeeldige driehoek. Als de afstanden tussen deze drie goed gekozen zijn, werk je prettiger. Staan ze te ver van elkaar, dan loop je onnodig veel. Staan ze te dicht bij elkaar, dan dan wordt het al snel krap en onhandig. Een keukenspecialist kan helpen bij het vinden van een goede verhouding, maar je merkt het zelf vaak ook al als iets net niet lekker werkt.

Optimale werkhoogte

Ook de hoogte van je werkplekken telt mee. Een oven op armhoogte is een stuk prettiger dan op kniehoogte, zeker als je vaak bakt. Het voorkomt bukken. Heb je een kleine keuken? Kies dan voor een compacte oven of voor een fornuis met geïntegreerde oven. Datzelfde geldt voor de vaatwasser: als je die wat hoger plaatst, spaar je je rug en knieën. Voor de kookplaat geldt een andere regel: meet de afstand van je onderarm tot het werkblad. Is die ongeveer twaalf centimeter, dan zit je goed qua houding en belast je je schouders niet onnodig.

Apparatuur wat hoger plaatsen (als dat kan) heeft nog een voordeel. Wanneer je kleine kinderen hebt rondlopen, kunnen die er minder makkelijk bij. Wel zo veilig!

©lev dolgachov

Opbergruimte

Tot slot: denk na over hoe je spullen opbergt. Onderkastjes bieden veel ruimte, maar vragen vaak veel van je rug. Bovenkastjes kunnen juist weer te hoog zijn. Een buffetkast biedt uitkomst: wat je dagelijks gebruikt zet je op ooghoogte, wat minder vaak nodig is kan best wat lager of juist hoger.

Slim indelen = een fijnere keuken!

Een goede keuken draait niet alleen om de juiste apparatuur, maar vooral ook om slimme keuzes die het koken makkelijker maken. Denk na over looproutes, werkhoogtes en voldoende bewegingsruimte. Positioneer alles op logische plekken, zorg voor een werkblad met voldoende vrije ruimte en let op kleine details zoals de draairichting van kastdeurtjes. Daarmee wordt de keuken (nog meer) het hart van je huis!