ID.nl logo
CP/M, Basic, Pascal met de Z80 microprocessor
© Reshift Digital
Huis

CP/M, Basic, Pascal met de Z80 microprocessor

Natuurlijk kent iedereen de Raspberry Pi, het ultieme microcomputerbordje. Maar er is (veel) meer onder de zon. Zoals bijvoorbeeld het bijzondere op een Z80 én een moderne microcontroller gebaseerde Z80-MBC2.

De Z80 microprocessor was een populaire 8-bits CPU die vooral in de roemruchte jaren ’80 van de vorige eeuw z’n hoogtijdagen beleefde. Feitelijk was de Z80 een uitgebreide 8080. Die compatibiliteit met de oudere 8080 van Intel zorgde ervoor dat het een populair besturingssysteem uit die dagen kon draaien: CP/M. Dat CP/M was de voorloper van MS-DOS. Als er destijds geen akkoord tussen IBM en een nog piepjonge Bill Gates van het toen nog even piepjonge Microsoft was gesloten, dan was de kans levensgroot geweest dat CP/M nog decennia lang hét pc-besturingssysteem was geweest. Het is anders gelopen, wat betekende dat eind jaren tachtig MS-DOS het stokje qua meest populaire OS overnam. CP/M heeft echter lang meegedraaid en er is een enorme berg software voor beschikbaar. Alleen: op een modern systeem draait al dat moois dus niet meer. Emuleren (zie afbeelding bovenaan) is een optie, maar Z80-MBC2 biedt een veel mooiere oplossing.

©PXimport

Z80 en Atmel

De Z80-MBC2 is een single board computer met als basis een Z80. Daarnaast treffen we ook een moderne(re) microcontroller in de vorm van de Atmel ATMEGA32A aan. De software daarin vervangt een berg aan omliggende chips die vroeger noodzakelijk waren om een Z80-systeem mee op te bouwen. Het resultaat is een zéér betaalbaar systeem. Zowel de Z80 als de Atmel kosten tegenwoordig een appel en een ei en het handjevol overige onderdelen is eveneens peanuts. Wil je het systeem zelf bouwen, dan ben er zo’n drie a vier tientjes aan kwijt. Inclusief printplaat en onderdelen. Als je een beetje op eBay gaat zoeken duiken met regelmaat interessante aanbiedingen op. Wij scoorden voor minder dan zes tientjes een kant-en-klaar opgebouwde print plus een tweetal uitbreidingsmodules. Die laatsten zijn erg praktisch, want daarmee kun je alle benodigde software vanaf een moderne micro-SD geheugenkaart halen. De andere module betreft een real-time klok, altijd handig.

128 kB RAM

Het idee is de komende tijd meer aandacht aan dit systeem te besteden. Voor nu kijken we als introductie vooral eerst naar de mogelijkheden. En dat zijn er nogal wat. Wel moet je begrijpen dat het hier een ‘klassieke’ computer betreft, waarbij je voor de toegang een al even klassieke terminal nodig hebt. Of een terminalprogramma. Geen grafische poespas dus, alles is tekstgebaseerd. Maar ja, dat was destijds voor de meeste gebruikers meer dan voldoende. CP/M is in essentie ook een tekstgebaseerd besturingssysteem, dus dat is allemaal geen probleem. De Z80-MBC2 beschikt verder over 128 kB aan RAM. Dat zou in de hoogtijdagen van CP/M een enorme hoeveelheid geweest zijn. Zeker ook als je bedenkt dat de Z80 feitelijk maximaal 64 kB aan kon sturen. Via bankswitching – de truc die hier ook gebruikt werd – was meer mogelijk. Maar dat werd een dure grap.

Terminal

Zoals gezegd gebruik je je computer als terminal (of als je echt retro wilt gaan, schaf je jezelf een occasie-terminal aan op eBay, maar let daarbij wel heel goed op de signaalwaarden. Dit bord is RS232 compatibel, maar dan wel op TTL-niveau. De meeste echte terminals gebruiken spanningsniveau’s die dat verre overstijgen. En dus is een converter noodzakelijk. Wil je op safe spelen, koop dan voor een paar Euro een USB-naar-serieel (RS232) TTL-converter. Daar zijn er heel veel van, want deze worden (onder meer) gebruikt om microcontrollers mee te programmeren.

©PXimport

Collapse OS en UCSD Pascal

Los van CP/M ondersteunt Z80-MBC2 ook Collapse OS, een besturingssysteem gebaseerd op de programmeertaal Forth. Dat Forth is natuurlijk ook alweer een oudgediende, maar biedt ook anno nu nog interessante mogelijkheden op dit soort 8-bit microsystemen. Een andere veteraan die eveneens moeiteloos draait op het systeem is UCSD Pascal. Pascal was het ‘elegante’ en gestructureerde alternatief voor Basic. Pascal leeft tegenwoordig nog voort en is meer bekend als Delphi. Start je het systeem trouwens in CP/M-modus, dan zijn vanzelfsprekend meer programmeertalen voor dit besturingssysteem beschikbaar. Hiervoor kun je terecht op bijvoorbeeld deze site. Je ziet daar roemruchte programmeertalen van al even roemruchte herkomst uit het grijze digitale verleden.

©PXimport

Oud én nieuw

Nu wil ‘oud’ natuurlijk niet zeggen dat de Z80-MBC2 alleen voor retro-toepassingen inzetbaar is. Toegegeven: dat zal voor de meeste gebruikers wel het meest interessante hoofddoel zijn. Maar bedenk je dat het systeem lekker energiezuinig is (er wordt een CMOS-versie van de Z80 gebruikt) en het dus geen probleem is om het langdurig ingeschakeld te laten. Kortom: wat let je om ‘t computertje te gebruiken voor het besturen van het een of ander? Juist de eenvoud van de Z80-MBC2 maakt het een toegankelijk geheel. Er is echter een kleine horde: de computer beschikt niet over een ethernet-aansluiting. Die bestonden destijds nog niet, vandaar. Maar dat is vrij makkelijk te verhelpen. Bij Chinese fabrikanten kun je namelijk voor minder dan een tientje RS232 serieel naar ethernet-converters kopen. Die apparaatjes beschikken over een eigen webinterface waarin je alles naar wens kunt configureren. En zo kun je alsnog via een terminalprogramma je Z80-MBC2 via het netwerk benaderen.

©PXimport

Ook bestaan er modules (niet door ons besteld) waarmee je een seriële poort via wifi en/of bluetooth beschikbaar maakt. Het kost dus niet heel veel moeite om een in essentie retro-systeem als dit de moderne tijd binnen te loodsen.

Alle in dit artikel genoemde onderdelen zijn inmiddels door ons besteld en binnen. We gaan er zeker op terugkomen, want hier kun je immers een flinke hoeveelheid lol aan beleven!

▼ Volgende artikel
Het kan nog net! Overstappen zorgverzekering 2026: lagere premie én cashback
© ID.nl
Zekerheid & gemak

Het kan nog net! Overstappen zorgverzekering 2026: lagere premie én cashback

Wil je overstappen van zorgverzekering? Dat kan nog net! Wanneer je overstapt via CashbackXL profiteer je dubbel: je bespaart op de premie én ontvangt cashback-punten die je kunt inwisselen voor keiharde euro's. Kijk, zo ga je nog eens lekker 2026 in!

Tot en met 31 december heb je de tijd om je huidige zorgverzekering op te zeggen en een nieuwe te kiezen. Nú is dus het moment om actie te ondernemen. Er valt vaak honderden euro's per jaar te besparen door simpelweg te vergelijken. Maar waarom zou je genoegen nemen met alléén een lagere premie?

Punten scoren (en cashen!)

Als je via CashbackXL overstapt, ontvang je voor elke nieuw afgesloten zorgverzekering bij de grote vergelijkers Poliswijzer.nl, Zorgkiezer en Overstappen.nl 2.750 punten. Deze punten zijn geld waard: 1 punt staat gelijk aan € 0,01. Dit betekent dat je per overstap € 27,50 extra voordeel pakt.
Of je nu kiest voor a.s.r., VGZ Bewuzt, OHRA, Zilveren Kruis Ziezo of een van de vele andere verzekeraars uit de lijst: als je via de juiste vergelijker overstapt, pak je die bonus mee. In onderstaand overzicht zie je bij welke vergelijker je moet zijn voor een specifieke verzekeraar.

💡Slimme tip: zo krijg je meerdere cashbacks op één adres

Stappen jij en je partner allebei over? Let dan even goed op. Normaal gesproken geldt de regel: één cashback per vergelijker, per adres/gezin. Maar daar is een slimme oplossing voor. Wil je voor meerdere gezinsleden een cashback ontvangen? Sluit de verzekeringen dan af bij verschillende vergelijkers.

Voorbeeld: Jij sluit je nieuwe verzekering af via Poliswijzer.nl (2.750 punten) en je partner sluit af via Overstappen.nl (ook 2.750 punten). Zo ontvang je op hetzelfde adres twee keer de cashback!

Belangrijk om te weten: geduld wordt beloond

Overstappen doe je vóór 1 januari, maar de controle duurt even. Zorgverzekeraars keuren de aanvragen namelijk pas definitief in april 2026. Het duurt dus even voordat de punten in je account op 'goedgekeurd' staan, maar dat is het wachten waard.

Voorwaarden puntenactie zorgverzekering 2026

Wil je in aanmerking komen voor deze actie, lees dan onderstaande voorwaarden even aandachtig door:

• Je moet 18 jaar of ouder zijn.
• Het moet gaan om een nieuwe verzekering (als je verlengt bij je huidige verzekeraar (ook al sluit je een andersoortige verzekering af) dan geldt dat hier niet als overstappen.
• Alle genoemde cashbacks gelden altijd voor elk eigen risico.

Zo werkt de zorgverzekerings-cashback

Wil jij 2026 financieel goed beginnen? Volg dan deze stappen voor de perfecte tracking:

1. Maak een account aan op CashbackXL.
2. Klik bovenaan in de blauwe balk op Zorgverzekering 2026.
3. Bekijk in het overzicht welke verzekeraar via welke vergelijker (Poliswijzer, Zorgkiezer of Overstappen) beschikbaar is.
4. Klik op de link en start de vergelijking. Let op: accepteer alle cookies op de site van de vergelijker en zet je adblocker uit. Dit is noodzakelijk om de punten te kunnen registreren.
5. Sluit de verzekering af.
6. Je aankoop wordt geregistreerd en na goedkeuring in april 2026 kun je jouw punten verzilveren in euro's.

Waarom je CashbackXL kunt vertrouwen

CashbackXL is de grootste cashback-site van Nederland. De site registreert 97 procent van alle aankopen succesvol en scoort op Kiyoh een klantwaardering van een 9,0. Je ontvangt je uitbetaling maandelijks (of wanneer jij wilt, zonder minimumbedrag), krijgt de hoogste cashback-percentages en kunt terecht bij een toegankelijke klantenservice.

▼ Volgende artikel
Waar voor je geld: 5 luxe volautomatische koffiemachines
Huis

Waar voor je geld: 5 luxe volautomatische koffiemachines

In de rubriek Waar voor je geld gaan we een paar keer per week voor je op zoek naar de leukste en mooiste producten. Dit keer: luxe volautomatische koffiemachines waarmee je in een handomdraai de lekkerste koffie, cappuccino, latte macchiato of espresso maakt.

Smaakt de koffie tegenwoordig niet meer zo lekker als vroeger en ben je een beetje klaar met die eenvoudige pad- of cup-apparaten? Kijk dan eens naar een volautomatische koffiemachine. Je hebt dan bijvoorbeeld veel meer mogelijkheden tot het aanpassen van de sterkte en er worden verse bonen gebruikt, wat de smaak al direct ten goede komt. We vonden vijf luxe modellen voor de lekkerste koffie(varianten).

Krups Sensation Milk EA9129

De Krups Sensation Milk EA9129 is een volautomaat die sinds eind 2025 op de markt is. Het apparaat heeft een ingebouwde bonenmaler en een waterreservoir van 1,7 liter. Je kunt één kop per keer zetten en er is een geïntegreerd melkreservoir voor cappuccino of latte. Omdat het waterreservoir aan de voorzijde zit, kun je het gemakkelijk bijvullen zonder de machine te verplaatsen. Met de intuïtieve knoppen kun je de koffiesterkte, het volume en het melkschuim instellen. Deze machine is bedoeld voor gebruikers die graag koffie zetten met verse bonen en tegelijkertijd automatisch melk willen opschuimen. Dankzij het compacte ontwerp past hij op het aanrecht en de ingebouwde molen maalt de juiste hoeveelheid bonen voor elke zetbeurt.

De'Longhi Magnifica ECAM 20.110.B

Dit model van De'Longhi behoort tot de populaire Magnifica‑serie. De machine is uitgerust met een ingebouwde bonenmaler en een ruim waterreservoir van 1,8 liter. Er is geen geïntegreerd melkreservoir; melk schuim je handmatig op via de stoompijp. Met enkele knoppen kies je voor espresso, koffie of lungo en stel je de hoeveelheid en sterkte in. Dankzij de dubbele uitloop kun je twee kopjes tegelijk zetten. Doordat de machine gebruikmaakt van verse koffiebonen, bepaal je zelf de smaak. Het ontwerp is compact en bedoeld voor thuisgebruikers die verse bonenkoffie willen zonder al te veel instellingen.

Philips 2300‑Series EP2336/40

De Philips EP2336/40 uit de 2300‑serie combineert een ingebouwde keramische bonenmaler met een melkreservoir. Het waterreservoir heeft een inhoud van 1,8 liter en de machine kan twee kopjes tegelijk zetten. Via het bedieningspaneel kies je voor espresso, koffie of cappuccino, waarbij de geïntegreerde melkkan automatisch melk opschuimt. De bonen worden vers gemalen en dankzij het systeem kun je de maalgraad en koffiesterkte aanpassen. Er is ook een optie voor heet water voor thee of een americano. Het apparaat is geschikt voor huishoudens die verschillende koffiedranken willen maken zonder veel handmatig werk.

Siemens EQ.6 plus s100 (TE651319RW)

De Siemens EQ.6 plus s100 is een volautomatische espressomachine die vooral gericht is op gebruiksgemak. Het toestel heeft een ingebouwde bonenmaler en een waterreservoir van 1,7 liter. De machine kan cappuccino’s bereiden via de melkopschuimer en beschikt over een krachtige 1 500 W‑verwarming waardoor de eerste kop snel klaar is. Je bedient de machine via een overzichtelijk display waarmee je onder meer de koffiesterkte en hoeveelheid aanpast. De dubbele uitloop maakt het mogelijk twee kopjes tegelijk te zetten. De machine is ontworpen voor liefhebbers van verse koffie die ook regelmatig een cappuccino willen drinken zonder losse melkopschuimer.

Melitta Barista SE F830‑003

De Melitta Barista SE F830‑003 is ontworpen voor koffieliefhebbers die veel variatie zoeken. De machine heeft een dubbele bonencontainer zodat je kunt kiezen tussen twee soorten bonen. Het waterreservoir biedt plaats aan 1,8 liter en de machine kan twee koppen tegelijk zetten. In tegenstelling tot sommige andere modellen heeft dit apparaat geen geïntegreerd melkreservoir; melk schuim je op via de aparte melkopschuimer. De machine kan 18 verschillende koffiespecialiteiten bereiden en biedt een functie om favoriete recepten voor meerdere gebruikers op te slaan. De molen is stil, zodat de bereiding niet storend is.