Je hebt de indruk dat je systeem op bepaalde momenten langzamer reageert en misschien hoor je de ventilatoren ineens luidruchtiger draaien. Het kan dan zijn dat een bepaald programma of proces je processor overbelast. Maar welke? Merk je dat je pc traag is, probeer dan eens de volgende trucs.

Je vermoedt dat een of andere applicatie of service zich te veel systeembronnen toe-eigent en de cpu te zwaar belast. Om dat uit te zoeken, kun je het Windows Taakbeheer inzetten (via Ctrl+Alt+Del of rechtstreeks met Ctrl+Shift+Esc), waar je indien nodig Meer details selecteert en het tabblad Processen opent.

Standaard worden de processen hier uitgesplitst in drie categorieën: Toepassingen, Achtergrondprocessen en Windows-processen. In de kolom Processor lees je in realtime telkens het processorgebruik af. Je hoeft zo’n kolomtitel maar aan te klikken om de items te sorteren.

Wat is svchost.exe?

Het gebeurt wel vaker dat een Windows-proces de cpu (tijdelijk) intens belast en niet zelden blijkt dat om svchost.exe gaat, het proces dat andere Windows-services aanstuurt. Dat is wat lastiger, omdat het doorgaans meer dan eens voorkomt en diverse andere processen kan bevatten. Dat zie je trouwens ook wanneer je op de Opdrachtprompt het volgende commando uitvoert:

Om uit te zoeken welk service of applicatie achter zo’n overkoepelend proces schuilt, klik je op het pijltje bij de naam. Eén voorbeeld: bij Servicehost: UtcSVvc verschijnt dan Connected User Experience and Telemetry, zodat je al gerichter naar mogelijke oorzaken van een ontspoord cpu-gebruik kunt speuren.

Kun je zo’n item niet aan een applicatiebestand linken, rechtsklik dan op een kolomtitel en selecteer Opdrachtregel. In deze kolom lees je namelijk het pad naar het bijbehorende applicatiebestand af, zodat je precies weet welk bestand achter het verhoogde processorgebruik zit. Je kunt hier ook de kolommen GPU en GPU-engine activeren als je wilt weten hoe zwaar je grafische kaart door de diverse processen wordt aangesproken.

Voor nuttige informatie kun je ook elders terecht in het Taakbeheer. Open Prestaties, klik onderaan op Broncontrole openen en ga naar het tabblad Processor. Om ook hier te kunnen zien welke processen een overkoepelend proces bevat, plaats je in het venster Processen een vinkje bij het proces en kijk je bij Services. In deze module vind je, naast het gemiddelde processorverbruik ook het aantal gebruikte threads.

We vermelden nog het gratis programma Process Explorer, waar je net zo goed het cpu- en gpu-gebruik kunt aflezen. Handig is dat je de muispijl maar boven een proces hoeft te houden om de bijbehorende service(s) en opdrachtregelpad(en) af te lezen. En om het cpu-gebruik van een geopende applicatie te kennen, sleep je het vizier-icoon naar dat programmavenster.

©PXimport

CPU-monitoring

Windows Taakbeheer beperkt de monitoring van het cpu-gebruik tot de afgelopen minuut. Om het gedurende langere tijd te monitoren ga je als volgt te werk. Druk op Windows-toets+R en voer perfmon uit. Open Gegevensverzamelaarsets in het linkerpaneel en rechtsklik op Gedefinieerd door de gebruiker. Kies Nieuw, Gegevensverzamelaarset. Vul een naam in, selecteer Handmatig maken (geavanceerd), druk op Volgende en duid Prestatiemeteritem aan. 

Klik nogmaals op Volgende en op Toevoegen. Open het onderdeel Processor, selecteer Percentage processortijd en plaats een vinkje bij Beschrijving weergeven. Bij Instanties van geselecteerd object kun je _Total geselecteerd laten of je voegt specifieke processorkernen toe. Rechts verschijnt nu Percentage processortijd - _Total. Bevestig met OK en stel Interval van steekproeven in op bijvoorbeeld 5 seconden. Druk op Volgende (2x) en op Voltooien.

De set wordt toegevoegd. Klik die met rechts aan, kies Starten en voer enkele (arbeidsintensieve) handelingen uit. Je kunt deze test op elk moment stopzetten. Na afloop vind je de test terug in het linkerpaneel, in de rubriek Rapporten. Open die met een dubbelklik om het cpu-gebruik grafisch uitgetekend te zien.

©PXimport

Prioriteiten stellen

Tot slot nog even dit. Een besturingssysteem als Windows verdeelt de beschikbare processortijd over alle processen op basis van hun prioriteit. Hoe hoger de prioriteit, hoe meer processortijd het proces verhoudingsgewijs toegewezen krijgt. 

Wie nu al meteen ervan droomt een belangrijke applicatie 100 procent cpu-tijd te geven, moeten we toch terugfluiten. Dat is niet alleen niet wenselijk (want dan zou de rest van je systeem niet meer functioneren), maar ook niet mogelijk. Dit is zo omdat bepaalde threads, zoals kernel threads van apparaatdrivers en van het bestandssysteem, een hogere prioriteit krijgen (van 16 tot 31) dan een door de gebruiker ingestelde thread (normaliter tot en met 15).

Je kunt een applicatie wel met een aangepaste prioriteit laten uitvoeren. Dat kan bijvoorbeeld vanuit het contextmenu van het eerder vermelde Process Explorer, maar ook vanuit Windows Taakbeheer, waar je het tabblad Details opent. 

Rechtsklik op de gewenste applicatie (ook hier kun je desgewenst de kolom Opdrachtregel zichtbaar maken) en kies Prioriteit instellen. Standaard staat die ingesteld op Normaal, maar er zijn nog vijf andere niveaus beschikbaar, van Laag tot Realtime. 

Deze opties vertalen zich in respectievelijk niveaus van 4, 6, 8, 10, 13 en 24. We raden je tenslotte aan een applicatie (zoals je favoriete game) geen hogere prioriteit te geven dan Hoog. Hopelijk presteert je pc weer optimaal, nu je weet welke processen de grootste impact hadden.

Een paar bestanden hernoemen is zo gebeurd. Maar zodra je tientallen of honderden namen moet aanpassen, schiet handmatig werk tekort. Dan komt externe software goed van pas. PowerRename, onderdeel van de PowerToys-collectie, biedt uitkomst. Met deze slimme tool kun je grote aantallen bestanden in één keer hernoemen. Dat gaat snel, efficiënt en precies zoals jij het wilt.

PowerRename activeren

PowerRename is een stuk krachtiger dan de standaard hernoemfunctie van Windows. De tool maakt deel uit van PowerToys, een opensource-project van Microsoft. Wil je de Microsoft Store-versie installeren? Open dan het Startmenu, zoek naar Microsoft Store en start de app. Typ PowerToys in het zoekveld bovenaan. Klik op Installeren zodra je het programma hebt gevonden. Na installatie verschijnt PowerToys in het systeemvak van Windows. Open het, kies in de linkerkolom PowerRename en je ziet meteen een korte animatie van hoe de tool werkt. Klik op Instellingenopenen en controleer of PowerRename is ingeschakeld. Let op: bij ons werkte PowerRename pas na een herstart van het systeem.

Contextueel menu in Verkenner

Open de map met de bestanden die je wilt hernoemen. Selecteer ze allemaal met Ctrl+A en klik met de rechtermuisknop op de selectie. In het contextmenu van Windows Verkenner kies je onderaan de opdracht Naam wijzigen met PowerRename.

Zoeken en vervangen

Daarna opent het venster van PowerRename. In het veld Zoeken geef je in welk deel van de bestandsnaam je wilt vervangen. In het veld eronder typ je de nieuwe tekst. In ons voorbeeld vervangen we het woord Image door Kreta2015. Nog vóór de wijziging wordt uitgevoerd, toont PowerRename een overzicht: links de oorspronkelijke bestandsnamen, rechts de nieuwe. Zo zie je meteen wat er verandert. Daaronder kies je of de aanpassing moet gelden voor de volledige naam inclusief extensie, alleen de bestandsnaam, of alleen de extensie.

Met de knoppen onder Tekstopmaak pas je eenvoudig het hoofdlettergebruik aan, van alles in kleine letters, naar alles in hoofdletters, alleen een hoofdletter aan het begin, of elke beginletter van een woord in hoofdletters. Het laatste pictogram schakelt de nummering in. Activeer je dat, dan voegt PowerRename automatisch nummers tussen haakjes toe aan de bestandsnamen.

Het gebrek aan een rijk contrast is een van de grootste ergernissen bij lcd- en ledtelevisies. Fabrikanten hebben daarom een slimme techniek bedacht die het contrast aanzienlijk verbetert: local dimming. In dit artikel leggen we uit hoe deze techniek van jouw grijze nachtlucht weer een inktzwarte sterrenhemel maakt.

Het contrast van je televisie is misschien wel de belangrijkste eigenschap voor mooi beeld. We willen dat wit verblindend wit is en zwart echt inktzwart. Bij oledtelevisies is dat makkelijk, want daar geeft elke pixel zelf licht. Maar de meeste televisies in de Nederlandse huiskamers zijn nog steeds lcd- of ledschermen (inclusief QLED). Die werken met een lamp achter het scherm, de zogeheten backlight. Local dimming is de techniek die probeert de nadelen van die achtergrondverlichting op te lossen.

Om te begrijpen waarom local dimming nodig is, moet je eerst weten hoe een standaard led-tv werkt. Simpel gezegd is het een groot paneel met pixels die zelf geen licht geven, maar alleen van kleur veranderen. Achter die pixels brandt een grote lichtbak. Als het beeld zwart moet zijn, sluiten de pixels zich om het licht tegen te houden. Helaas lukt dat nooit voor de volle honderd procent; er lekt altijd wat licht langs de randjes. Hierdoor zien donkere scènes er vaak wat flets en grijzig uit. De achtergrondverlichting staat immers vol aan, ook als het beeld donker moet zijn.

Nooit meer te veel betalen? Check Kieskeurig.nl/prijsdalers!

De lampen dimmen waar het donker is

Local dimming pakt dit probleem bij de bron aan. In plaats van één grote lichtbak die altijd aan staat, verdeelt deze techniek de achtergrondverlichting in honderden (en bij duurdere tv's soms duizenden) kleine zones. De televisie analyseert de beelden die je kijkt continu. Ziet de processor dat er linksboven in beeld een donkere schaduw is, terwijl rechtsonder een felle explosie te zien is? Dan worden de lampjes in de zone linksboven gedimd of zelfs helemaal uitgeschakeld, terwijl de lampjes rechtsonder juist fel gaan branden.

Het resultaat is direct zichtbaar. Zwart wordt weer echt zwart, simpelweg omdat er geen licht meer achter dat deel van het scherm brandt. Tegelijkertijd blijven de lichte delen van het scherm helder. Dat zorgt voor een veel groter contrast en geeft het beeld meer diepte. Vooral bij het kijken van HDR-films en -series is dat van belang. Zonder local dimming kan een led-tv eigenlijk geen goed HDR-beeld weergeven, omdat het verschil tussen licht en donker dan te klein blijft.

©ER | ID.nl

Niet alle local dimming is hetzelfde

Het klinkt als een wonderoplossing, maar de uitvoering verschilt enorm per televisie. Het grote toverwoord hierbij is het aantal zones. Hoe meer zones de tv onafhankelijk van elkaar kan aansturen, hoe preciezer het licht kan worden geregeld. Goedkopere televisies gebruiken vaak edge lit local dimming. Hierbij zitten de lampjes alleen in de rand van de tv. Dat werkt redelijk, maar is niet heel nauwkeurig. Je ziet dan soms dat een hele verticale strook van het beeld lichter wordt, terwijl er eigenlijk maar één klein object moest worden verlicht.

De betere variant heet full array local dimming. Hierbij zitten de lampjes over de hele achterkant van het scherm verspreid. De allernieuwste en beste vorm hiervan is miniLED. Daarbij zijn de lampjes zo klein geworden dat er duizenden in een scherm passen, wat de precisie van oled begint te benaderen. Als er te weinig zones zijn, kun je last krijgen van zogenaamde 'blooming'. Dat zie je bijvoorbeeld bij witte ondertiteling op een zwarte achtergrond: er ontstaat dan een soort wazige lichtwolk rondom de letters, omdat de zone groter is dan de tekst zelf.

Ga voor de full monty!

Local dimming is dus geen loze marketingkreet, maar een dankbare techniek voor iedereen die graag films of series kijkt op een led- of QLED-televisie. Het maakt het verschil tussen een flets, grijs plaatje en een beeld dat van het scherm spat met diepe zwartwaarden. Ben je in de markt voor een nieuwe tv? Vraag dan niet alleen óf er local dimming op zit, maar vooral of het gaat om full array dimming. Je ogen zullen je dankbaar zijn tijdens de volgende filmavond!