Je hebt de indruk dat je systeem op bepaalde momenten langzamer reageert en misschien hoor je de ventilatoren ineens luidruchtiger draaien. Het kan dan zijn dat een bepaald programma of proces je processor overbelast. Maar welke? Merk je dat je pc traag is, probeer dan eens de volgende trucs.

Je vermoedt dat een of andere applicatie of service zich te veel systeembronnen toe-eigent en de cpu te zwaar belast. Om dat uit te zoeken, kun je het Windows Taakbeheer inzetten (via Ctrl+Alt+Del of rechtstreeks met Ctrl+Shift+Esc), waar je indien nodig Meer details selecteert en het tabblad Processen opent.

Standaard worden de processen hier uitgesplitst in drie categorieën: Toepassingen, Achtergrondprocessen en Windows-processen. In de kolom Processor lees je in realtime telkens het processorgebruik af. Je hoeft zo’n kolomtitel maar aan te klikken om de items te sorteren.

Wat is svchost.exe?

Het gebeurt wel vaker dat een Windows-proces de cpu (tijdelijk) intens belast en niet zelden blijkt dat om svchost.exe gaat, het proces dat andere Windows-services aanstuurt. Dat is wat lastiger, omdat het doorgaans meer dan eens voorkomt en diverse andere processen kan bevatten. Dat zie je trouwens ook wanneer je op de Opdrachtprompt het volgende commando uitvoert:

Om uit te zoeken welk service of applicatie achter zo’n overkoepelend proces schuilt, klik je op het pijltje bij de naam. Eén voorbeeld: bij Servicehost: UtcSVvc verschijnt dan Connected User Experience and Telemetry, zodat je al gerichter naar mogelijke oorzaken van een ontspoord cpu-gebruik kunt speuren.

Kun je zo’n item niet aan een applicatiebestand linken, rechtsklik dan op een kolomtitel en selecteer Opdrachtregel. In deze kolom lees je namelijk het pad naar het bijbehorende applicatiebestand af, zodat je precies weet welk bestand achter het verhoogde processorgebruik zit. Je kunt hier ook de kolommen GPU en GPU-engine activeren als je wilt weten hoe zwaar je grafische kaart door de diverse processen wordt aangesproken.

Voor nuttige informatie kun je ook elders terecht in het Taakbeheer. Open Prestaties, klik onderaan op Broncontrole openen en ga naar het tabblad Processor. Om ook hier te kunnen zien welke processen een overkoepelend proces bevat, plaats je in het venster Processen een vinkje bij het proces en kijk je bij Services. In deze module vind je, naast het gemiddelde processorverbruik ook het aantal gebruikte threads.

We vermelden nog het gratis programma Process Explorer, waar je net zo goed het cpu- en gpu-gebruik kunt aflezen. Handig is dat je de muispijl maar boven een proces hoeft te houden om de bijbehorende service(s) en opdrachtregelpad(en) af te lezen. En om het cpu-gebruik van een geopende applicatie te kennen, sleep je het vizier-icoon naar dat programmavenster.

©PXimport

CPU-monitoring

Windows Taakbeheer beperkt de monitoring van het cpu-gebruik tot de afgelopen minuut. Om het gedurende langere tijd te monitoren ga je als volgt te werk. Druk op Windows-toets+R en voer perfmon uit. Open Gegevensverzamelaarsets in het linkerpaneel en rechtsklik op Gedefinieerd door de gebruiker. Kies Nieuw, Gegevensverzamelaarset. Vul een naam in, selecteer Handmatig maken (geavanceerd), druk op Volgende en duid Prestatiemeteritem aan. 

Klik nogmaals op Volgende en op Toevoegen. Open het onderdeel Processor, selecteer Percentage processortijd en plaats een vinkje bij Beschrijving weergeven. Bij Instanties van geselecteerd object kun je _Total geselecteerd laten of je voegt specifieke processorkernen toe. Rechts verschijnt nu Percentage processortijd - _Total. Bevestig met OK en stel Interval van steekproeven in op bijvoorbeeld 5 seconden. Druk op Volgende (2x) en op Voltooien.

De set wordt toegevoegd. Klik die met rechts aan, kies Starten en voer enkele (arbeidsintensieve) handelingen uit. Je kunt deze test op elk moment stopzetten. Na afloop vind je de test terug in het linkerpaneel, in de rubriek Rapporten. Open die met een dubbelklik om het cpu-gebruik grafisch uitgetekend te zien.

©PXimport

Prioriteiten stellen

Tot slot nog even dit. Een besturingssysteem als Windows verdeelt de beschikbare processortijd over alle processen op basis van hun prioriteit. Hoe hoger de prioriteit, hoe meer processortijd het proces verhoudingsgewijs toegewezen krijgt. 

Wie nu al meteen ervan droomt een belangrijke applicatie 100 procent cpu-tijd te geven, moeten we toch terugfluiten. Dat is niet alleen niet wenselijk (want dan zou de rest van je systeem niet meer functioneren), maar ook niet mogelijk. Dit is zo omdat bepaalde threads, zoals kernel threads van apparaatdrivers en van het bestandssysteem, een hogere prioriteit krijgen (van 16 tot 31) dan een door de gebruiker ingestelde thread (normaliter tot en met 15).

Je kunt een applicatie wel met een aangepaste prioriteit laten uitvoeren. Dat kan bijvoorbeeld vanuit het contextmenu van het eerder vermelde Process Explorer, maar ook vanuit Windows Taakbeheer, waar je het tabblad Details opent. 

Rechtsklik op de gewenste applicatie (ook hier kun je desgewenst de kolom Opdrachtregel zichtbaar maken) en kies Prioriteit instellen. Standaard staat die ingesteld op Normaal, maar er zijn nog vijf andere niveaus beschikbaar, van Laag tot Realtime. 

Deze opties vertalen zich in respectievelijk niveaus van 4, 6, 8, 10, 13 en 24. We raden je tenslotte aan een applicatie (zoals je favoriete game) geen hogere prioriteit te geven dan Hoog. Hopelijk presteert je pc weer optimaal, nu je weet welke processen de grootste impact hadden.

Wanneer je Windows 11 (opnieuw) installeert, vereist Microsoft dat je je aanmeldt met een Microsoft-account of dat je er eentje aanmaakt. En dat terwijl je je voorheen in Windows 10 gewoon met een offline account kunt aanmelden. Wij laten je zien hoe je dat ook in Windows 11 doet, rechtstreeks tijdens de installatieprocedure.

Microsoft wil maar al te graag dat je een Microsoft-account hebt en deze ook gebruikt bij het aanmelden van Windows 11. Behalve dat je hiermee in geval van het vergeten van je installatiecode het besturingssysteem makkelijker opnieuw kunt activeren, biedt een Microsoft-account niet heel veel extra voordelen in Windows 11 zelf. Het enige wat met zo'n account makkelijker gaat is het instellen van e-mail en OneDrive, maar dat zijn ook diensten waar je je later bij kunt aanmelden.

Installatieprocedure

In een van de laatste stappen van de installatieprocedure, of wanneer je een Windows 11-laptop hebt gekocht, word je - om de laatste instellingen toe te passen - gevraagd om in te loggen bij een Microsoft-account, of er eentje aan te maken.

©MG | ID.nl

Wanneer je in bovenstaand scherm bent aangekomen, lijkt het alsof je hier niet meer uit kunt komen: je moet óf een account invullen, óf er eentje aanmaken, óf een stap terug gaan met de pijl rechtsboven in beeld. Toch kun je hier nog iets anders doen, namelijk een opdrachtprompt openen. En dat is handig, want met een opdrachtprompt tijdens de installatie van Windows 11 kun je alvast dingen regelen voordat Windows 11 zelf is opgestart. Het omzeilen van het aanmaken of invoeren van een Microsoft-account bijvoorbeeld. Om de opdrachtprompt te openen, moet je de volgende toetscombinatie intypen:

Shift+F10

Let op: bij sommige computers zoals laptops kan het zijn dat je ook de Functietoets Fn moet indrukken om de F10-knop te kunnen gebruiken. De opdracht wordt in dat geval dan:

Shift+Fn+F10

Na het indrukken van deze toetscombinatie wordt een zwart venster voor de opdrachtprompt geopend.

©MG | ID.nl

In dit scherm voor je een speciale opdracht in waarmee we de verplichte invoer voor een Microsoft-account gaan omzeilen. Zodra Windows 11 heeft gedetecteerd dat jouw computer een werkende verbinding heeft, blijf je op dat accountscherm hangen, maar ook wanneer er nog geen verbinding is gemaakt, wil Microsoft toch eerst dat je verbinding maakt en daarna alsnog met een Microsoft-account aan de slag gaat.

Nu de opdrachtprompt is geopend, schakelen we die online functie uit. Voer exact de volgende opdracht in:

start ms-cxh:localonly

Gevolgd door een druk op de Enter-toets. Dat zit eruit als hieronder:

©MG | ID.nl

Nadat je op Enter hebt gedrukt, verschijnt er een nieuw venster met de mogelijkheid om een lokaal account (dus zonder Microsoft-account) aan te maken. Goed om te weten: dit account is ook meteen een administrator-account.

©MG | ID.nl

Je kunt hier dus gewoon een normale (voor- en achter)naam opgeven, een e-mailadres is dan niet nodig. Je kunt ervoor kiezen om nu een wachtwoord in te vullen, maar als je dat doet, krijg je ook direct drie controlevragen die je moet opgeven; dat kun je niet skippen. Sla je het aanmaken van een wachtwoord nu over, dan kun je dat later in Windows 11 alsnog doen.

Nadat je de benodigde gegevens hebt ingevuld, worden de laatste installatiestappen voltooid, en wordt de computer nog een keertje opnieuw opgestart. Daarna kun je je aanmelden met het nieuwe account en voer je nog een aantal stappen uit met betrekking tot functies als locatie, diagnostische gegevens en handschriftherkenning.

Account aanpassen

Het account waarmee je je aanmeldt is een administrator-account. In dat geval doe je er goed aan om een wachtwoord in te stellen als je dat nog niet hebt gedaan in de hierboven uitgelegde stap. Om een wachtwoord in te stellen, klik je op de Startknop, en vervolgens op je accountnaam en kies je voor Mijn account beheren.

©MG | ID.nl

Je komt nu in het instellingenscherm terecht voor je account. Scroll naar de knop Aanmeldingsopties en daarna op Wachtwoord.

©MG | ID.nl

Nu kun je een wachtwoord naar wens opgeven, de eisen zijn hier niet streng, maar uiteraard kies je wel voor een lastig te raden wachtwoord. Wel ben je verplicht om een geheugensteuntje op te geven, maar dat is minder lastig dan drie extra beveiligingsvragen die je normaliter bij het installatiescherm moet opgeven. Bij de geheugensteun mag het wachtwoord (vanzelfsprekend) niet gebruikt worden .

©MG | ID.nl

Wachtwoord en geheugensteun ingevoerd? Dan ben je in principe klaar en kun je je systeem verder gaan configureren. Eventueel kun je nu ook nieuwe extra accounts aanmaken via het onderdeel Andere gebruikers in het instellingenscherm.

Je pakt je telefoon om even snel iets te bekijken – en ineens ben je zomaar een uur verder, omdat je niet kon stoppen met scrollen. En onderweg ben je meestal niet blijven hangen bij blije kattenfilmpjes, maar bij rampen, slecht nieuws en roddel. Of bij posts van mensen die allemaal mooier of rijker lijken dan jij. Doomscrolling dus. Slecht voor je humeur en zelfbeeld én zonde van je tijd. Maar gelukkig kun je er iets tegen doen.

Lees ook: Minder afleiding van je telefoon met deze 6 apps

Wat is doomscrolling?

Doomscrolling is eindeloos blijven scrollen door berichten, filmpjes en posts die je eigenlijk alleen maar onrustig maken. Dat begon ooit met nieuws, maar geldt tegenwoordig ook voor sociale media. Denk aan TikTok, Instagram of X waar je urenlang blijft scrollen, maar waar je zelden wijzer of rustiger van wordt. Het algoritme weet precies wat je aandacht trekt – en hoe het je blijft vasthouden.

De term ontstond rond 2020, tijdens de COVID-19-pandemie, toen mensen massaal thuis zaten en constant updates zochten over het virus. Maar het fenomeen heeft zich sindsdien uitgebreid naar alle vormen van nieuws of posts waar je je slechter van gaat voelen.

Waarom blijven we scrollen?

Apps zijn zo ontworpen dat ze je aandacht vasthouden. Elke swipe of nieuwe video geeft een kleine prikkel in je brein: een signaal dat er misschien iets interessants komt. Soms zit er iets tussen dat écht boeit, maar vaak blijft het bij vluchtige prikkels. Ondertussen raakt je hoofd vol, maar je krijgt er weinig voor terug.

Hoe weet je of je doomscrollt?

Er bestaat geen test waarmee je kunt checken of je een doemscroller bent. Maar er zijn wel duidelijke signalen. Je zit in de gevarenzone wanneer je:

🚩 Gedachteloos nieuws- of socialmedia-apps opent, vaak meerdere keren per dag
🚩 Je daarna leeg, onrustig of somber voelt
🚩 Moeite hebt om te stoppen, terwijl je eigenlijk wel weet dat het nergens toe leidt
🚩 's Avonds of 's ochtends lang op je telefoon zit zonder duidelijk doel
🚩 Niet toekomt aan andere dingen, of je gejaagd voelt als je niets checkt

Herkenbaar? Dan is het tijd om je scrollgedrag te doorbreken. Dat is niet makkelijk, maar het kan wel. Onderstaande tips helpen je op weg.

©Gorodenkoff

Wat kun je doen tegen doomscrolling?

1. Beperk je schermtijd en las schermvrije tijdstippen in

Geef jezelf vaste momenten waarop je iets mag checken. Bijvoorbeeld: 's ochtends 15 minuten nieuws, 's avonds 10 minuten social media. Stel een timer in, zodat je niet ongemerkt blijft hangen. Je kunt ook met jezelf afspreken dat je bijvoorbeeld één uur per dag niet op je scherm kijkt. Of in het weekend pas na twaalf uur 's middags je telefoon pakt. Ook is het mogelijk om tijdslimieten in te stellen voor bepaalde apps. Hieronder lees je hoe je dat doet op een iPhone en op een Android-toestel.

Scherm- en apptijd beperken op iPhone

Wil je op vaste tijden niet gestoord worden? Stel dan apparaatvrije tijd in op je iPhone. Tijdens die periodes zijn alleen telefoongesprekken, berichten en apps die je zelf toestaat beschikbaar. Ga naar Instellingen > Schermtijd, tik op App- en websiteactiviteit en schakel dit in als dat nog niet gebeurd is. Kies daarna voor Apparaatvrije tijd en stel via Gepland de begin- en eindtijd in. Je kunt kiezen voor elke dag hetzelfde tijdstip of per dag variëren. Vlak voor de ingestelde tijd krijg je een herinnering.

Ook kun je tijdslimieten instellen voor apps of hele categorieën, zoals sociale netwerken of games. Ga naar Instellingen > Schermtijd > Applimieten > Voeg limiet toe en selecteer de gewenste apps of categorieën. Tik op Volgende, stel de limiet in en gebruik eventueel Pas dagen aan voor verschillende limieten per dag. Rond af met Voeg toe.

Scherm- en apptijd beperken op je Android-telefoon

Rustmomenten op je Android-toestel stel je in via de Bedtijdmodus. Tijdens deze periodes worden je schermkleuren aangepast (bijvoorbeeld naar grijstinten) en kun je meldingen dempen of het scherm automatisch laten uitschakelen. Ga naar Instellingen > Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht > Bedtijdmodus en stel in wanneer de modus moet starten en eindigen. Je kunt dit voor elke dag apart instellen of een vast schema kiezen.

Wil je appgebruik beperken? Ga dan naar Digitaal welzijn > Dashboard en kies de app die je wilt beperken. Tik op het zandlopertje naast de app en stel een dagelijkse limiet in. Zodra de limiet is bereikt, is de app de rest van die dag niet meer toegankelijk.

2. Zet meldingen uit

Pushmeldingen van nieuwsapps, sociale media of video-apps zorgen dat je telkens toch weer gaat kijken en scrollen. Zet ze uit. Wat je niet ziet, open je ook minder snel.

3. Richt je telefoon prikkelarmer in

Zet socialmedia- en nieuwsapps niet op je beginscherm. Of verwijder ze helemaal. Wil je ze toch echt bezoeken, dan kan dat via de browser. Dat is een extra handeling vergeleken met een app, maar juist daarom doe je het misschien minder vaak.  

Verder kun je er ook voor kiezen om de grijstintenmodus in te schakelen. Dat zorgt voor minder afleiding en een beeld dat rustiger is.

Op een iPhone ga je hiervoor naar Instellingen > Toegankelijkheid > Weergave en tekstgrootte > Kleurfilters en schakel je de optie in. Op een Android-smartphone ga je hiervoor naar Instellingen -> Toegankelijkheid -> Kleurfilters. Hier schakel je de optie Grijstinten in. Afhankelijk van je toestel kunnen deze menu-opties een iets andere naam hebben.

©ID.nl

4. Volg niet alles en iedereen

Kies één of twee betrouwbare nieuwsbronnen. Ontvolg accounts die vooral onrust of negativiteit brengen. Kies liever voor mensen of media die je inspireren, informeren of aan het denken zetten. Een account waar je geen energie van krijgt, maar dat je energie kost: dat kun je beter ontvolgen.

Stoppen met doom-scrolling? Het kan!

Doomscrolling gaat allang niet meer alleen over nieuws. Ook gedachteloos scrollen langs filmpjes, reacties of meningen op sociale media hoort erbij. Het lijkt onschuldig, maar kost tijd, energie en aandacht — en levert weinig op.

Het goede nieuws: je kunt ermee stoppen. Niet in één keer, maar stap voor stap. Door bewuster te kiezen wat je leest en wanneer. Door je telefoon minder het ritme van je dag te laten bepalen. En door ruimte te maken voor dingen die je echt iets opleveren.