RISC-V is een opensource-processorarchitectuur. De laatste jaren is de standaard sterk in populariteit aan het groeien. Western Digital wil RISC-V in zijn harde-schijfcontrollers gebruiken en er zijn ook al Arduino-alternatieven. Er zijn zelfs Linux-computers rond gebouwd. Wat moet je er over weten?

RISC-V (spreek uit als ‘risk five’) werd aanvankelijk ontwikkeld aan de University of California in Berkeley en is ondertussen opgenomen in de RISC-V Foundation, die de standaardisatie onder zijn hoede neemt. De standaard beschrijft de instruction set architecture (ISA) van een processor. Dat is eigenlijk een specificatie van de instructies die een processor moet kunnen verwerken en de registers die hij heeft.

Op basis van deze specificaties kan in principe iedereen zijn eigen chipontwerp maken. Door de licentie mag je daar zelfs mee doen wat je wilt: het ontwerp zelf publiceren of geheimhouden. Dat maakt RISC-V voor vele partijen een interessante processorarchitectuur. Alleen als je het logo van RISC-V op je product wilt kunnen plakken, dien je lid te worden van de RISC-V Foundation. Voor het Silver Membership bijvoorbeeld kost dat 5000 dollar per jaar.

Wil je een propriëtaire ISA zoals van ARM of Intel gebruiken, dan sta je voor maanden tot jaren aan onderhandelingen en een kostprijs van enkele miljoenen euro’s. RISC-V daarentegen heeft een veel lagere instapdrempel: er zijn geen onderhandelingen en geen diepe geldbuidel nodig.

Ecosysteem

De RISC-V Foundation publiceert zelf geen processorontwerpen, het ontwikkelt alleen specificaties van de standaarden. Voor opensource-hardwareontwerpen dien je dus bij projecten te rade te gaan die dit implementeren. Ook software ontwikkelt de RISC-V Foundation niet zelf.

Met alleen de specificatie van de ISA ben je dan ook niet zover: dat is maar wat papier. Om een processor te kunnen gebruiken, heb je een heleboel tooling nodig die deze processor ondersteunt. Je moet een besturingssysteem kunnen draaien op de processor, maar je moet ook software kunnen compileren, emuleren enzovoort. De afgelopen jaren is er grote vooruitgang gemaakt op dit vlak. De compilers ggc en llvm ondersteunen RISC-V en er is preliminaire ondersteuning voor de Linux-kernel, FreeBSD en NetBSD. Er bestaan zelfs al ports van Linux-distributies Debian en Fedora.

RISC en CISC

Er zijn ruwweg twee aanpakken om een instructieset voor processoren te ontwerpen. RISC (reduced instruction set computer) heeft een klein aantal eenvoudige en algemene processorinstructies, die snel door de processor uitgevoerd kunnen worden. Het nadeel is dat complexere taken meerdere instructies nodig hebben. CISC (complex instruction set computer) daarentegen heeft talloze gespecialiseerde processorinstructies.

Het nadeel is dat het uitvoeren van die complexe instructies tot een complexer ontwerp van de processor leidt. In de praktijk is er een heel brede grijze zone tussen RISC en CISC. De x86-familie van processoren wordt doorgaans als CISC beschouwd, maar in deze processoren worden instructies door de decoder in microcode gesplitst, eenvoudigere microbewerkingen die wel wat van RISC weghebben. Echte RISC-architecturen zijn onder andere die van ARM, Atmel AVR (in veel Arduino’s gebruikt), MIPS, PowerPC, SPARC en uiteraard RISC-V.

Implementatievrijheid

Fabrikanten van RISC-V-processoren hebben de volledige vrijheid om de ISA uit te werken op de manier die ze willen, zolang ze maar de specificaties van de ISA volgen. Zo kan de ene fabrikant zijn processor optimaliseren voor energieverbruik, terwijl de andere juist een snelheidsmonster maakt. Beide processoren zijn volledig uitwisselbaar vanuit het standpunt van de software, omdat ze dezelfde ISA volgen.

Nu is dit ook al mogelijk bij ARM, maar daar heb je als fabrikant minder implementatievrijheid en heb je hoge licentiekosten, zeker als je maximale vrijheid wilt: de standaardlicenties zijn voor een processorkern door ARM ontworpen en laten niet toe een eigen processorkern te ontwerpen.

De aanpak van RISC-V is dan ook interessant voor chipfabrikanten, zeker omdat ze de ISA ook probleemloos kunnen uitbreiden, bijvoorbeeld voor versnellerhardware. De RISC-V-specificatie houdt al rekening met uitbreidbaarheid, en de RISC-V Foundation zelf heeft al uitbreidingen uitgebracht en is er meer aan het ontwikkelen.

Ontwikkelbordjes

De oorspronkelijke uitvinders van RISC-V hebben het bedrijf SiFive opgericht. Dit bedrijf ontwikkelt niet alleen RISC-V-processorkernen, maar ook tools waarmee bedrijven zelf aangepaste processorkernen kunnen ontwikkelen. SiFive biedt ook ontwikkelbordjes aan onder de naam HiFive voor wie met de technologie wil experimenteren. Ook SparkFun biedt onder de naam RED-V ontwikkelbordjes aan met processoren van SiFive.

Vorig jaar presenteerde Alibaba een RISC-V-processor met 16 cores, de Xuantie 910. Deze heeft vijftig extra instructies speciaal geoptimaliseerd voor toepassingen in 5G, kunstmatige intelligentie en Internet of Things. Voor Chinese bedrijven is RISC-V een kans om minder afhankelijk van Amerika te worden.

©PXimport

Western Digital is jaren een groot pleitbezorger van RISC-V. Het heeft drie processorkernen ontwikkeld waarvan het bedrijf het ontwerp opensource heeft gemaakt als onderdeel van de CHIPS Alliance. WD wil RISC-V in de controllers van zijn ssd’s en harde schijven gebruiken. Dat zouden jaarlijks miljarden RISC-V-kernen zijn.

Ook Nvidia is jaren een groot voorstander van de open architectuur en maakt onder andere gebruik van RISC-V voor zijn security-coprocessor in automobieltoepassingen. De opvolger van de Falcon-microcontroller in zijn gpu’s zal ook op de RISC-V-architectuur gebaseerd zijn.

Samsung kondigde ook al aan dat zijn 5G-smartphones RISC-V-kernen zullen bevatten voor 5G, kunstmatige intelligentie en beveiliging. We zullen in de echte wereld dus snel veel nieuwe RISC-V-processoren zien. Marktonderzoeker Semico Research verwacht dat er tegen 2025 wereldwijd meer dan 60 miljard RISC-V-processorkernen operationeel zijn.

Nederlanders besteden elke dag gemiddeld bijna 3,5 uur aan hun telefoon. Daarmee kun je gerust stellen dat smartphones een heel belangrijk onderdeel zijn van het dagelijks leven. Door meer taken te automatiseren kun je jezelf mogelijk wat tijd besparen.

Als je merkt dat je veel tijd op je telefoon doorbrengt en minder afhankelijk wilt zijn, kun je schermtijd beperken, pushmeldingen verminderen en bewust telefoonvrije momenten in je routine inplannen. Gratis apps als StayFree kunnen je hierbij ondersteunen. In dit artikel focussen we op een andere aanpak: het automatiseren van taken met ingebouwde functies en tools, zodat je daar minder tijd aan kwijt bent. We bekijken de belangrijkste mogelijkheden binnen Android en iOS (iPhone).

Google Assistent instellen

In afwachting van het moment waarop Google Gemini alle functies van Google Assistent overneemt, laten we zien hoe je met Google Assistent meerdere acties kunt koppelen en deze met een stemcommando of op een bepaald tijdstip activeert. Google Assistent is beschikbaar voor Android en iOS en apparaten als Google Nest (Hub).

Open de app (de eerste keer) en spreek Assistent instellingen in, of ga naar Instellingen / Apps / Assistent. Bij Voice Match kun je de app trainen op je stem en de functie Hey Google inschakelen, zodat de app reageert zodra je Hey Google zegt. Bij Languages kun je meerdere talen selecteren die assistent moet ondersteunen. Met Lock Screen zorg je dat de app ook bij een vergrendeld scherm reageert op je stem. Je kunt bij deze instellingen trouwens ook altijd schakelen tussen Gemini en Google Assistent. Test de werking met instructies als Welk weer wordt het morgen, Speel mijn afspeellijst op Spotify of Wat staat er op mijn agenda.

Ga na of alle opties van Google Assistent optimaal zijn ingesteld.

Krachtige routines

Een krachtige functie van Google Assistent zijn routines, waarmee je met één gesproken instructie meerdere acties achter elkaar kunt activeren. Open de app, ga naar Instellingen en kies Routines. Hier vind je suggesties om direct uit te proberen. Wil je een eigen routine maken, tik dan op +Nieuw en selecteer Persoonlijk (alleen jij kunt details beheren) of Huishouden (gezinsleden kunnen details bekijken en aanpassen). Kies Huishouden bijvoorbeeld voor acties waar ook huisgenoten mee te maken hebben, zoals het inschakelen van de lamp bij de voordeur bij beweging of het aanpassen van de helderheid en kleur van smartlampen wanneer de televisie aangaat. Geef daarna je routine een naam, bijvoorbeeld Thuiskomen.

Geef je nieuwe routine een zinvolle naam.

Start … en actie

Tik op +Starter toevoegen en kies uit vier opties: Als ik het de Google Assistent vraag, Op een specifieke tijd, Bij zonsopkomst of zonsondergang, of Als ik aankom op een locatie of deze verlaat. Voor dit voorbeeld selecteren we de laatste optie. Je moet hierbij de voorgestelde machtigingen aan de Google-app geven, zoals Locatie: Altijd toestaan en Exacte locatie gebruiken. We beantwoorden de vraag Wil je een Hele dag-routine plannen met Ja. Tik vervolgens op Selecteer een locatie en kies een bestaande locatie uit Mijn plaatsen of voeg er een toe via +Nieuwe plaats toevoegen. Stel de Straal in (in meters) en bevestig met Starter toevoegen.

Ga daarna naar het tweede deel: +Actie toevoegen. Kies uit opties zoals Informatie en herinneringen, Media afspelen en bedienen, Telefooninstellingen aanpassen, Smarthome-apparaten beheren (zoals lampen, stekkers, thermostaten of Google Chromecast) en Je eigen opdrachten uitvoeren. Voeg één of meerdere acties toe, bevestig met Klaar en vervolgens Opslaan. De routine verschijnt nu bij Je routines, waar je deze kunt (de)activeren en bewerken. Let op dat routines beperkt kunnen worden door Digitaal welzijn, bijvoorbeeld via filters of via de functie Time-out of Niet storen.

Je kunt ook slimme apparaten aansturen met een Google Assistent-routine.

Andere automatiseringen

Android biedt nog wel enkele standaardfuncties om taken te automatiseren of minstens te versnellen. Zo kun je via Instellingen / Digitaal welzijn en ouderlijk toezicht (Android 15) specifieke apps blokkeren binnen bepaalde tijdstippen. Selecteer Focusmodus, kies de storende apps die je wilt verbergen en tik op +Een schema instellen om de modus automatisch te starten en te stoppen.

Via Snelle instellingen (veeg naar beneden en tik op het potloodicoon) kun je tegels voor specifieke acties toevoegen en positioneren voor directe toegang. Voorbeelden zijn Zaklamp, Niet storen, QR-code scannen, Batterijbesparing en andere circa vijftig opties.

Een kleine greep uit het beschikbare arsenaal aan snelle tegels in Android.

Voorbeelden van opdrachten

Vanaf iOS 12, iPadOS 13, macOS Monterey en watchOS 7 is de app Opdrachten (Shortcuts) beschikbaar. Hiermee kun je meerdere stappen in één taak automatiseren, vergelijkbaar met Google Assistent Routines. De app is standaard geïnstalleerd, maar indien nodig te downloaden via de App Store.

Bij het opstarten vind je al enkele voorbeeldopdrachten. Tik op de drie puntjes bij een voorbeeld om de onderliggende taakopbouw te bekijken. Elke opdracht bestaat namelijk uit een of meer taken. Zo bestaat de opdracht Stuur laatste afbeelding als tekstbericht uit: Haal nieuwste [1 foto] op, Inclusief schermafbeeldingen, Stuur [Laatste foto] naar [Ontvangers] en Toon bij Uitvoeren (om de ontvangers direct in te voeren).

De opdracht Neem een pauze is complexer. Deze vraagt invoer van een getal voor de minuten dat de niet-storen-functie actief moet blijven. Een als-dan-regel controleert of het getal kleiner is dan één. In dat geval vraagt de app opnieuw om invoer. Deze kennis komt wellicht goed van pas bij het maken van je eigen opdrachten.

De logica achter de standaardopdracht ‘Neem een pauze’, inclusief een voorwaardelijke actie.

Nieuwe opdrachten

Stel, je wilt een ingegeven tekst opslaan als herinnering en tevens naar jezelf sturen als bericht, bijvoorbeeld om een taak of idee niet te vergeten. Open de app Opdrachten en tik op het plusteken bij Starteropdrachten. Typ Vraag om invoer in de zoekbalk Zoek taken en selecteer deze actie. Tik op instructie en typ een tekst als Wat wil je opslaan en versturen? Het onderdeel Tekst kun je laten staan, omdat je geen specifiek type invoer nodig hebt, zoals getal, url, datum of tijd.

Zoek vervolgens Herinneringen in Zoek taken en kies Voeg nieuwe herinnering toe. Tik op Herinnering en veeg de optiebalk boven het toetsenbord naar links tot je Vraag om invoer ziet. Selecteer deze en tik op Gereed. Via het pijlknopje bij de taak kun je nog extra opties instellen, zoals de Prioriteit of een Vlag.

Typ daarna Berichten in de zoekbalk Zoek taken en kies Verstuur bericht. Pas indien nodig de inhoud aan door Vraag om invoer te selecteren. Tik op Ontvangers en zoek naar je eigen telefoonnummer of een andere gewenste ontvanger. Tik op Gereed en vervolgens op het pijlknopje bij deze taak. Schakel desgewenst Toon bij uitvoeren uit.

Tik op Gereed om de opdracht af te ronden. Wil je de taak hernoemen, tik dan op de drie puntjes, gevolgd door het pijlknopje naast de opdrachtnaam. Kies in het menu Wijzig naam of selecteer (ook) andere opties, zoals Kies symbool of Zet op beginscherm. Je kunt de opdracht ook starten via Siri door de naam uit te spreken, bijvoorbeeld: Hé Siri, onthoud dit!

Controleer de logica achter je opdrachten.

Focus-modi

Net als Android biedt Apple een flexibele focusfunctie. Ga naar Instellingen en open Focus. Kies een bestaande focus, zoals Werk, of tik op de plusknop om een eigen modus te maken. Bij een aangepaste focus kun je aangeven waarop je wilt focussen, zoals Lezen of Gamen, en deze een naam en kleur geven.

Stel vervolgens de focus naar wens in. Bepaal bijvoorbeeld van welke personen of apps je geen meldingen wilt ontvangen, hoe je toegangsscherm of beginscherm eruit moet zien en hoe specifieke apps of je systeem zich moeten gedragen. Zo kun je instellen welke inkomende mails je wilt zien in Mail, of je de energiebesparingsmodus wilt activeren enzovoort. Tot slot kun je een tijdsschema instellen voor automatische activering van de focusmodus.

Je kunt diverse focusfilters inschakelen.

Toe aan wat frisse lucht in huis, maar vind je een airco te duur en een ventilator niet effectief genoeg? Misschien is een aircooler wat voor je. Een aircooler koelt de lucht met water in plaats van een koelvloeistof. Dat heeft een aantal fijne voordelen, maar een aircooler kent ook wat beperkingen. 

Lees ook: Ventilator of mobiele airco?

Aircoolers zijn (nog) niet erg populair. Dat komt omdat aircoolers een stuk minder krachtig zijn dan airconditioners. Airco's zijn in staat om de kamertemperatuur flink te laten dalen, terwijl het effect van een aircooler meer lijkt op dat van een ventilator. Een aircooler zuigt warme lucht aan en haalt dit langs een koelelement met water, waarna de gekoelde lucht weer naar buiten komt. Zo ontstaat er een frisse luchtstroom in de buurt van het apparaat. Zet je het apparaat uit, dan verdwijnt het verkoelende effect snel. 

Voordelen

Hoewel aircoolers geen grote invloed kunnen uitoefenen op de daadwerkelijke temperatuur in een kamer, kunnen ze wél de gevoelstemperatuur aanzienlijk verbeteren. Daarin zijn ze vaak beter dan ventilators, die niet meer doen dan een luchtstroom creëren met de al aanwezige (warme) lucht. Omdat een aircooler warme lucht actief verkoelt met behulp van waterdamp, voelt de luchtstroom uit dit type apparaat extra fris en verkoelend aan. Vooral in kleinere ruimtes zul je dit effect merken.

Een ander voordeel van een aircooler is dat dit apparaat door de afwezigheid van een compressor een stuk stiller is dan een airco. Daardoor kun je een aircooler gerust neerzetten in ruimtes waar stilte gewenst is, zoals in je werk- of slaapkamer. Je hebt voor een aircooler ook geen passende raamafdichting nodig: je kunt hem neerzetten waar je wilt. Vaak zitten er ook nog wieltjes onder waarmee je het apparaat makkelijk van de ene naar de andere ruimte verplaatst. 

Dan is er nog het financiële aspect: een aircooler is over het algemeen veel goedkoper dan een airco. Je hebt immers niet te maken met hoge installatiekosten en ook je energiekosten vallen door het energiezuinige verkoelingssysteem van een aircooler goedkoper uit. Ook de aanschafprijs ligt een stuk lager. Waar je voor een mobiele airco al snel honderden euro's neerlegt, heb je voor een paar tientjes al een goede aircooler. Sommige aircoolers zijn uitgerust met een ingebouwde luchtzuiveraar die stof, pollen en schimmels uit de omgeving haalt: daar leg je uiteraard wat meer geld voor neer. 

©Sekai

Nadelen 

Het voornaamste nadeel van aircoolers is dat ze minder goed zijn in het verkoelen van een ruimte dan airconditioners. Dat komt door het verschil in werking tussen beide apparaten. Een airco onttrekt warme lucht aan een ruimte en voert die via een afvoerslang naar buiten. Tegelijkertijd blaast het apparaat koude lucht van buiten via een compressor met koelvloeistof de ruimte in. Door die dubbele werking kan een airco de temperatuur in een ruimte met wel tien graden verlagen. Een aircooler verlaagt de omgevingstemperatuur met maximaal drie graden. Je kunt op een aircooler dan ook geen gewenste temperatuur instellen; op een airco kan dat meestal wel. 

Een aircooler is daarnaast niet voor elke ruimte even geschikt. Het apparaat maakt de lucht in een ruimte namelijk vochtiger, wat bij warm weer niet altijd gewenst is. Het wordt dan ook aangeraden om het raam open te zetten wanneer een aircooler zijn werk doet, met name in ruimtes met een hoge luchtvochtigheid. Dat het apparaat op basis van vocht werkt, heeft ook als nadeel dat het regelmatig geleegd en schoongemaakt moet worden. Anders kan de boel gaan schimmelen, en dan is de lucht die het apparaat uitblaast lang niet zo fris meer.

Wanneer kies je voor een aircooler? 

Een aircooler past bij jou als je geen honderden euro's wilt uitgeven aan een airconditioner, maar wel een apparaat in huis wilt dat een frisse luchtstroom creëert (zonder de daadwerkelijke temperatuur te verlagen). Ook als je een stil apparaat zoekt dat weinig energie verbruikt, is een aircooler een goede keuze.

Wanneer kies je beter geen aircooler? 

Een aircooler is minder geschikt als je grotere ruimtes wilt verkoelen en op zoek bent naar een apparaat dat de temperatuur in huis significant omlaag kan brengen. Ook als de luchtvochtigheid in je woning al hoog is, kies je beter voor een traditionele airco.

Toch liever een vaste airco? ⤵