Wie wint de strijd om de processorarchitectuur van de toekomst te zijn?Fabrikanten van mobiele apparaten kiezen in elk geval massaal voor ARM. Wat zijn de verschillen met de processoren van Intel?

De bekendste processorarchitectuur is x86 van Intel, maar dat is al enige tijd niet meer de populairste. In smartphones, tablets, kleinere computers als de Raspberry Pi en in apparatuur als routers wordt voornamelijk ARM gebruikt. ARM stond oorspronkelijk voor Acorn RISC Machine, tegenwoordig staat het voor Advanced RISC Machine. Het is een processorarchitectuur uit 1985. De ARM-architectuur wordt als licentie verkocht door het bedrijf ARM Holdings (waaraan het bedrijf nog steeds bakken met geld verdient).

Een belangrijk onderdeel van de ARM-architectuur is de RISC-instructieset. RISC staat voor ‘reduced instruction set computing’: een instructieset gericht op efficiëntie en energiezuinigheid. De nieuwste ARM-versie van deze instructieset is ARMv8.3-A uit 2016. Linux werkt op ARMv8 sinds 2012, hetzelfde geldt voor iOS en Android. Windows 10 heeft ook ondersteuning voor ARM. ARM-processors worden onder meer gemaakt door Apple, Nvidia, Qualcomm, Samsung en ARM zelf.

RISC en CISK

RISC staat zoals gezegd voor ‘reduced instruction set computing’. Er bestaat ook iets dat CISC heet: ‘complex instruction set computing’. CISC wordt gebruikt door onder andere Intel-processors. Het doel van CISC is om in zo min mogelijk instructies een operatie uit te voeren. Een processor ondersteunt een bepaald aantal instructies, bijvoorbeeld ADD om twee getallen op te tellen en LOAD. Stel we willen twee getallen vermenigvuldigen. Een processor met de CISC-architectuur heeft daar een speciale instructie voor: MULT. Deze instructie is geoptimaliseerd voor de processor. MULT is een complexe operatie en werkt daardoor dus niet op RISC.

RISC ondersteunt alleen operaties die in één klokcyclus uitgevoerd kunnen worden. Dat betekent als de programmeur wil vermenigvuldigen dat er meer stappen nodig zijn. Dat vereist meer regels code en meer geheugen. Het voordeel is dat de processor minder operaties hoeft te ondersteunen, dat resulteert in minder transistoren en dat leidt weer tot minder energieverbruik. Als een apparaat dan toch meer instructies nodig heeft, dan gebeurt dat vaak door middel van een coprocessor.

Legacy

Een nadeel van de x86-architectuur waar ARM-processors geen last van hebben, is legacy. Dat klinkt vreemd, want ARM bestaat al sinds 1985. Het komt omdat ARM gemaakt is door een enkele groep mensen, in tegenstelling tot x86 dat meer een compromisarchitectuur is van verschillende groepen. Daardoor zijn er regelmatig instructies toegevoegd aan x86, die misschien niet altijd nodig waren. Nuttige en minder nuttige instructies zijn bijvoorbeeld 57 instructies in 1997 voor versnellingen in multimedia, 70 instructies voor SSE om videoprestaties te verbeteren.

In 2003 voegde AMD instructies toe: 10 instructies om over te stappen op 64 bit (x86-64), maar 27 instructies mochten weg. Sinds 2000 zijn er elke paar jaar wel wat instructies aan toegevoegd. Dat resulteert in een chip die nu eenmaal niet zo klein en efficiënt gemaakt kan worden. Gemiddeld gezien is er sinds de geboorte van x86 in 1978 één instructie per maand aan toegevoegd.

Nu heeft Intel sinds de smartphone behoorlijk wat verbeteringen gemaakt en is de legacy een veel kleiner probleem geworden. Ook het effect van het verschil tussen RISC en CISC heeft Intel echter grotendeels weggewerkt en het is tegenwoordig bijna te verwaarlozen.

Voor en nadelen

Een fabrikant die een energiezuinigere processor wil maken, maakt een kleinere processor. Een kleinere processor verbruikt minder stroom, maar wordt wel warmer. Om dat hitteprobleem op te lossen, maakt de fabrikant de processor wat trager. Als we de ARM-processors vergelijken met Intel-processors, dan zien we dat de kloksnelheid van ARM veel lager is, vaak namelijk tussen de 1 en 2 GHz.

Een voordeel dat ARM heeft ten opzichte van x86 en Intel is de zogenoemde big.LITTLE-architectuur. In zo’n architectuur zijn een aantal kleinere en tragere processors gekoppeld aan een reeks krachtige en energievretende processors. Sinds 2011 heeft ARM deze architectuur, die onder andere wordt gebruikt in de Cortex A53 en A57 van ARM en ook in de A10-chip van Apple. Op de desktop en op andere apparaten waar accuduur geen rol speelt, heb je niet zo veel aan big.LITTLE.

Dan rijst de vraag: stel Intel dropt alle legacy, wat het bedrijf praktisch al gedaan heeft, waarom zijn er dan geen Intel-chips in smartphones en tablets? Daar is een aantal redenen voor. Intel Atom had het antwoord moeten zijn op ARM en de chip was in het begin erg succesvol in netbooks, maar Intel besteedde niet genoeg aandacht aan Atom. Chips voor smartphones en tablets hebben kleinere marges. Het kwam erop neer dat Intel ervoor zou moeten kiezen om Atom voorrang te geven op zijn andere chips, terwijl die hogere marges en winsten behaalden.

De eerste Intel Atom-SoC kwam overigens pas vijf jaar na de iPhone uit, tot dan toe waren er alleen Intel Atom-processors. Er moesten dus nog chips bij voor een modem, voor een touchscreencontroller en voor andere toepassingen. Intel Atom was enigszins competitief met de chips van Apple, Samsung en TMC, maar niet voor lang. De concurrentie is moordend: dankzij de ARM-licenties kunnen andere bedrijven met deze architectuur aan de slag en deze voor allerlei toepassingen geschikt maken. Uiteindelijk hakte Intel in april 2016 de knoop door en stopte het met Intel Atom-processors, na miljardeninvesteringen met als enig doel om ARM van de troon te stoten.

Verder mislukten Intels eerste stappen in apparaten met energiezuinige processors. In 2006 kwamen de eerste lichte laptops en ultrabooks uit, maar ze werden geleverd met Windows Vista en flopten. Voeg daar nog eens aan toe dat Intel in 2009 koos voor WiMAX in plaats van LTE en het plaatje is compleet. Qualcomm heeft daardoor een aanzienlijke voorsprong op LTE-modems voor mobiel. Intel heeft uiteindelijk in 2016 besloten om zelf ook ARM-processors te gaan maken.

Er bestaan verschillende platformen waarmee je vliegtuigen, boten en ander verkeer tot op de meter nauwkeurig kunt tracken. De afgelopen jaren is het aanbod verbeterd en de nauwkeurigheid toegenomen. Hoog tijd voor een reisje langs enkele interessante trackingdiensten.

Verschillende systemen maken het mogelijk om de locatie van vliegtuigen, schepen en voertuigen te bepalen. Het belangrijkste systeem voor schepen is het Automatic Identification System (AIS). Het AIS-systeem stuurt allerlei informatie door, waaronder de identificatie van het schip, de positie, de koers en snelheid. Ook de status van het schip – ligt het bijvoorbeeld voor anker of is het op zee – wordt via dit systeem doorgegeven. De grote vaart is verplicht AIS te gebruiken.

Een belangrijk systeem voor vliegtuigen is Automatic Dependent Surveillance Broadcast (ADS-B). Hierbij stuurt het vliegtuig belangrijke informatie naar grondstations en satellieten. De gegevens worden met verschillende partijen, onder meer de luchtverkeersleiding en andere vliegtuigen, gedeeld. Overigens wordt ADS-B in de praktijk aangevuld met andere gegevens, bijvoorbeeld afkomstig van radarsystemen. Voor voertuigen over land, zoals vrachtwagens, wordt gebruikgemaakt van uiteenlopende trackingsystemen. Die gegevens zijn over het algemeen niet openbaar beschikbaar.

🚢VesselFinder

Schepen volgen

VesselFinder is een gebruiksvriendelijke website waarmee je de positie en voortgang van allerhande schepen kunt bijhouden. Voor de volledige functionaliteit maak je eerst een gratis account aan. Je krijgt daarmee toegang tot een gedeelte van de gegevens, maar voor de volledige functionaliteit heb je een betaald account nodig. Vooral historische data, zoals de havens die het schip heeft aangedaan, zijn alleen inzichtelijk voor betalende abonnees.

Klik op de pijl van een schip op de kaart voor extra informatie. In het zijvenster zie je de kerninformatie van het schip, zoals een foto en de aankomsthaven. Ook wordt hier andere informatie gedeeld als de koers, snelheid en status. Verder lees je welke haven voor het laatst is aangedaan.

Extra informatie

Hetzelfde venster biedt nog een aantal andere gegevens. Bij Port calls staat vermeld welke havens zijn bezocht. Bij Weather zie je de actuele weersomstandigheden. Tot slot is er de sectie Vessel Particulars. Hier vind je aanvullende statistieken, zoals gewicht, lengte en identificatienummer.

Filters

Met behulp van filters maak je de kaart een stuk overzichtelijker. Klik links op Vessel Filters. Onder Vessel Type kun je aangeven welke schepen je wilt zien, bijvoorbeeld alleen militaire schepen, cruiseschepen of zeiljachten. Sommige categorieën kun je uitklappen en verder specificeren, zoals bij de passagiersschepen.

Je kunt de kaart van VesselFinder verrijken met aanvullende (weer)gegevens. Klik op de knop waarop de wind is afgebeeld (rechtsboven in het venster) en kies uit Temperature, Wind Speed en Waves.

Punten verbinden

In dezelfde werkbalk vind je een knop met het pictogram van een passer. Je kunt deze knop gebruiken om op de kaart punten met elkaar te verbinden en snel de onderlinge afstand te zien. Met de bovenste knop (met de opdruk van een kaart) schakel je tussen de kaarttypen. Zo kun je de standaardkaart afwisselen met een eenvoudige en met een donkere kaart. Met een betaald account (circa 19 euro per maand) heb je ook toegang tot een satellietkaart en nautische kaart.

Schepen zoeken

Heb je de naam van een schip, maar kun je het niet vinden op de kaart? Klik op Vessels. Via de zoekmachine op deze pagina kun je een specifiek schip zoeken, bijvoorbeeld door de naam op te geven. Ook kun je de vlag opgeven waaronder het betreffende schip vaart (via het tweede vak) of het type schip specificeren (via het derde vak). Wil je een volledig overzicht, inclusief schepen die niet meer varen? Haal dan het vinkje weg bij In Service. Klik in het resultatenvenster op een schip om de details te bekijken.

VesselFinder heeft ook een overzicht van havens: deze vind je onder Ports. Klik op de naam van een haven om de details van de haven te bekijken. In dezelfde weergave lees je welke schepen worden verwacht, welke schepen vertrekken en welke schepen momenteel in de haven liggen. Rechtsboven in het venster vind je een algemeen zoekvak. Dit kun je gebruiken om te zoeken naar schepen en havens. 

✈️Flightradar24

Vliegtuigbewegingen

Flightradar24 behoort samen met het verderop besproken FlightAware tot de populairste platformen waarmee je vliegtuigbewegingen in de gaten kunt houden. De kaart kan aardig volraken met vliegtuigen, maar met behulp van filters maak je Flightradar een stuk vriendelijker.

Onderin vind je de werkbalk: klik op Filters. Via de tab Categories bepaal je welke vliegtuigen je wilt zien, bijvoorbeeld Passenger of Business jets. Via Flightradar24 kun je ook drones (Drones) en helikopters (Helicopter) bekijken.

Je kunt verder een eigen filter maken, waarmee je in één keer een vooraf gekozen set vliegtuigen zichtbaar maakt. Klik op Custom / Add new filter. Kies vervolgens welke elementen je wilt toevoegen, zoals Airport of Aircraft. Wil je nog meer controle, bijvoorbeeld door het registratienummer van een vliegtuig op te geven of te zoeken op luchtvaartuigen van een bepaalde leeftijd? Kies dan voor Advanced. Geef de waarden op en klik op Continue.

Heb je alle filters ingesteld, dan kun je deze snel in- en uitschakelen via de kaartweergave. In de werkbalk aan de rechterkant van de kaart klik je op de knop Filter (herkenbaar aan het pictogram van een filter).

Gratis abonnement

Ben je een intensieve gebruiker van Flightradar24, dan kun je ervoor kiezen om bij te dragen aan het netwerk door zelf ook vliegtuiginformatie door te spelen. In ruil hiervoor krijg je een Business-abonnement gratis. Hiermee heb je toegang tot de volledige functionaliteit van het platform.

Er zijn twee manieren om bij te dragen. Op www.flightradar24.com/apply-for-receiver kun je je aanmelden om in aanmerking te komen voor een kant-en-klaar installatiepakket dat kosteloos door Flightradar24 wordt toegestuurd. Het pakket bestaat uit de hardware die je nodig hebt om vliegtuigen te spotten. Of je hiervoor in aanmerking komt, is sterk afhankelijk van de locatie. Mensen in gebieden die nog een slechte dekking hebben, maken meer kans.

Word je niet geselecteerd of heb je geen geduld? Dan kun je eigen hardware inzetten, op basis van Raspberry Pi. De kosten hiervoor bedragen zo'n 80 euro. Op www.flightradar24.com/build-your-own vind je uitgebreide instructies. 

✈️FlightAware

Vliegverkeer met details

Een andere tracker voor vliegtuigen, maar in Nederland en België iets minder bekend, is FlightAware. Deze dienst heeft een eenvoudiger opzet dan Flightradar24, maar geeft in de detailpagina's wel meer informatie in één keer weer.

Klik op de kaart een vliegtuig aan om de details te zien: je ziet hier onder meer het vluchtverloop in hoogte en snelheid. Via View Flight Track Log zie je welke routes het vliegtuig eerder heeft afgelegd, inclusief koers, snelheid en hoogte.

Ben je geïnteresseerd in een specifieke vlucht, bijvoorbeeld van een historisch vliegtuig? Met een notificatie kan FlightAware je van een komende vlucht op de hoogte stellen. Klik linksboven op de gebruikersnaam en kies My Account. Open de tab Flight Alerts en kies Set up a new alert. Geef vervolgens de variabelen op, zoals vluchtnummer en hoe vaak je op de hoogte wilt worden gesteld. Bovendien kun je de notificatie ook naar een ander laten sturen. Zet een vinkje bij Share this alert with a friend en geef het e-mailadres op.

📍Google Maps

Zelf gevolgd worden

Je hoeft geen vliegtuig of boot te hebben om zelf door anderen te worden gevolgd. Stap je op de fiets of ben je te voet of met de auto? Met Google Maps kun je in realtime je locatie met anderen delen. Zij zien dan je naam en foto, de locatie van het telefoontoestel, de accustatus en eventuele gegevens over vertrek- en aankomsttijd.

Om je locatie te delen, heb je een Google-account nodig. Open Google Maps en tik op je profielfoto. Kies Locatie delen / Locatie delen. Bepaal hoelang de locatie mag worden gedeeld, bijvoorbeeld 1 uur of Totdat je dit uitzet. Open vervolgens je lijst met contactpersonen en geef aan met wie je de locatie wilt delen. Tik op Delen. Je kunt het delen op elk moment weer uitschakelen. Tik op de profielfoto en kies Locatie delen, Stoppen.

Lees ook: Schep orde in de pinnetjes-chaos van Google Maps

Waar let je op bij een laptop voor trackingwebsites?

Als je veel vliegtuigen, schepen of ander verkeer live volgt - via kaarten, filters en realtime updates - dan zijn dit de laptop­eigenschappen die belangrijk zijn.

1. Scherm / resolutie

2. Processor en werkgeheugen

3. Opslag & snelheid

4. Netwerkverbinding & draadloze opties

5. Batterij & mobiliteit

6. Extra: aansluitingen

Waarom dit belangrijk is

Trackingdiensten combineren realtime data, interactieve kaarten, filters en vaak meerdere tabs. Dat is als het bewerken van meerdere lagen in een grafisch programma: zodra geheugen of CPU tekortschiet, merk je direct vertraging of hapering - kaarten laden traag, positie-updates vertragen en het filteren loopt vast. Een snelle SSD zorgt dat kaarten snel openen, een goede CPU en 16 GB RAM dat updates vlot verlopen.

Heb je vaak meerdere schermen - bijvoorbeeld kaart op groot scherm, details op laptop - dan loont een externe monitor en een laptop met HDMI/USB-C met videouitgang.

Vijf fijne trackinglaptops

ASUS VivoBook 15 – prima allround laptop met 15,6″ scherm en genoeg capaciteit om meerdere browsertabs en realtime tracking soepel te draaien. Goede prijs-kwaliteitverhouding.

Lenovo IdeaPad Slim 3– licht, betaalbaar en vlot genoeg voor tracking-diensten en zwaar browsergebruik. Degelijk scherm en SSD maken dat alles snel laadt.

Samsung Galaxy Book4 – stabiele allrounder, fijne mix van prestaties en mobiliteit. Handig als je de laptop ook mee wilt nemen.

Acer Aspire Go 15– goede prijs voor degelijke prestaties; vlot bij meerdere tabbladen en realtime data.

MSI Thin 15 B13UC-2848NL– iets krachtiger model, ook geschikt als je af en toe intensiever werkt of veel tegelijk open hebt staan.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een goedkope soundbar waarmee je het tv-geluid kunt verbeteren? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Denon DHT-S216

Zoek je een betaalbare soundbar van een bekend hifimerk? In dat geval is de Denon DHT-S216 een interessante kandidaat. Ondanks zijn lage prijskaartje oogt de behuizing erg chic. De stoffen afwerking aan de voorzijde geeft dit audiosysteem een luxe uitstraling. Vanwege de bescheiden hoogte van slechts zes centimeter zet je de DHT-S216 probleemloos voor de meeste televisies neer. Daarnaast kun je het apparaat ook ophangen. Je combineert deze soundbar bij voorkeur met een middelgrote of grote smart-tv, want de behuizing meet 89 centimeter lang.

Een pluspunt is dat je de soundbar op vrijwel elke televisie kunt aansluiten. De achterzijde telt twee HDMI-poorten, een optische ingang en een analoge aansluiting. Dat is erg netjes voor een product in deze prijsklasse. Mooi meegenomen is dat de DHT-S216 videostreams met een meerkanaals audiospoor kan verwerken, zoals Dolby Digital en DTS Virtual:X. De betere films en series klinken hierdoor ruimtelijk. Verder kun je ook nog muziek streamen. Koppel een smartphone of tablet via bluetooth en kies in een willekeurige muziek-app een leuke afspeellijst.

JBL Bar 2.0 All-in-One MK2

Deze compacte soundbar van JBL matcht prima met een wat kleinere televisie. De strak vormgegeven behuizing meet namelijk 61,4 × 5,6 × 9 centimeter. Nuttig voor wie bijvoorbeeld het geluid van een slaapkamer-tv wil upgraden. Met een uitgangsvermogen van 80 watt is de Bar 2.0 All-in-One MK2 behoorlijk krachtig. Je verbindt dit audiosysteem via HDMI of een optische ingang met een beeldbuis. Bij geschikte films, series en tv-programma’s kan de soundbar een Dolby Digital-audiospoor verwerken. Verder is er een bluetooth-adapter ingebouwd, waardoor je rechtstreeks vanaf een mobiel apparaat liedjes streamt.

De Bar 2.0 All-in-One MK2 is maar 5,6 centimeter hoog, zodat hij waarschijnlijk niet jouw tv-scherm blokkeert. Ophangen kan trouwens ook, want de fabrikant levert een eenvoudige muurmontageset mee. Gebruik voor de bediening de knoppen bovenop de behuizing of de inbegrepen afstandsbediening. Benieuwd naar ervaringen van andere gebruikers? Deze onafhankelijke reviewers komen tot een gezamenlijk oordeel van een 8,2.

Bose TV Speaker

Normaal gesproken hebben producten van de Britse audiospecialist Bose een behoorlijke prijs, maar dat valt bij deze soundbar alleszins mee. Een enkele webshop duikt zelfs net onder de prijsgrens van tweehonderd euro. Buiten een schappelijk prijskaartje heeft de Bose TV Speaker ook nog eens een goede reputatie. Zo krijgt dit product van ruim dertig Kieskeurig.nl-bezoekers een gemiddelde beoordeling van een 8,3. Een pluspunt is dat je het apparaat op verschillende manieren met een televisie kunt verbinden. Kies tussen HDMI, de optische aansluiting of de analoge 3,5mm-geluidsingang. Een nuttige functie is dat je met de dialoogfunctie menselijke stemmen kunt versterken. Daarnaast heeft de afstandsbediening een knop om het basniveau op te voeren.

Zoals je van een Bose-product mag verwachten, leent het audiosysteem zich ook goed voor het luisteren van muziek. Verbind een smartphone of tablet via bluetooth en laat je favoriete afspeellijsten op deze soundbar los. Met een maximaal vermogen van honderd watt realiseert de TV Speaker in een kleine tot middelgrote kamer een vol geluid. De stijlvolle behuizing is voor soundbar-begrippen erg compact. Zo bedragen de afmetingen slechts 59,4 × 5,6 × 10,2 centimeter. Houd er rekening mee dat de fabrikant geen HDMI-kabel meelevert.

Lees ook: Zo vind je de ideale soundbar voor jouw televisie

Sharp HT-SBW182

De Sharp HT-SBW182 is een goedkope soundbar met een losse subwoofer. Je zet deze basspeaker neer op een willekeurige plek op de vloer. Een kabel trekken is niet nodig, want de subwoofer communiceert draadloos met de soundbar. Logischerwijs is dit audiosysteem een goede keuze voor liefhebbers van een flinke portie bas. De HT-SBW182 voorziet films en series van een diepe laagweergave. Het totale vermogen bedraagt maximaal 160 watt, waardoor je het volume flink kunt opschroeven.

Met een lengte van 74 centimeter is deze soundbar niet zo lang. Je kunt hem met een kleine of middelgrote smart-tv combineren. Verbind beide apparaten met een optische kabel of HDMI-snoertje. Daarnaast is er nog een analoge 3,5mm-audiopoort. Tot slot bevindt zich in de behuizing een bluetooth-ontvanger, zodat je muziek vanaf een mobiel apparaat kunt streamen. Je past met de aanwezige equalizer de geluidsinstellingen naar eigen smaak aan.

TCL S45H

TCL timmert in de drukbezette televisiemarkt de laatste jaren stevig aan de weg. Bij ID.nl zijn we gek op producten die veel bieden voor weinig, en de TCL S45H (ook wel S45HE) past perfect in dat plaatje. Voor een bedrag ver onder de honderd euro haal je met deze soundbar een flinke audio-upgrade in huis. Verwacht geen losse subwoofer die de vloer laat trillen; dit is een compact 2.0-kanaals alles-in-één systeem. Toch weet TCL indruk te maken met ondersteuning voor zowel Dolby Atmos als DTS Virtual:X, features die je doorgaans pas in veel duurdere modellen terugvindt.

Dankzij het slimme ‘Dual Bass’-systeem en de speciale akoestische kamers klinken films en series een stuk voller en ruimtelijker dan via je standaard tv-speakers. Bovendien is hij met HDMI eARC, optische aansluiting en Bluetooth 5.2 helemaal bij de tijd. Zoek je een betaalbare oplossing voor de slaapkamer of een kleine woonkamer zonder gedoe met extra kabels en kasten? Dan biedt dit model absoluut waar voor je geld.