ID.nl logo
Do's en don'ts voor je Android-smartphone
© Reshift Digital
Zekerheid & gemak

Do's en don'ts voor je Android-smartphone

Je bent al gauw geneigd veel goede gewoontes van je pc over te nemen voor je Android-smartphone of -tablet. Maar sommige van deze ogenschijnlijk goede gewoontes, hebben juist een averechts effect op de prestaties, veiligheid en accuduur van je Android-toestel. Wat werkt wel en wat niet? Dat leggen we je uit.

Het komt je wellicht bekend voor. Nadat je je Android een tijdje in gebruik hebt, merk je dat het toestel trager wordt en de accu minder lang meegaat. Optimalisatie kan nooit kwaad. Dat ben je wellicht ook gewend van je pc, die ook af en toe wat extra liefde en aandacht nodig heeft om optimaal te blijven presteren. Maar niet iedere goede gewoonte voor je pc is even goed voor je smartphone of tablet.

01 Play Store

De applicatiewinkel van Android (Google Play Store) is niet echt behulpzaam in het afleren van computergewoontes. Het open karakter hiervan zorgt ervoor dat veel onzinnige apps in de digitale schappen van de winkel terechtkomen, alleen gevaarlijke malware wordt geweerd. Daarmee komen we ook meteen bij de belangrijkste tip: installeer nooit apps buiten de Play Store om. Bij Windows download je van allerlei verschillende websites je installatiebestanden of je plukt ze van een dvd of usb-stickje. Veel mensen halen hun neus op voor het aanbod van de Store van Windows 8 en 10, en komen hier nooit voor hun software. Voor Android kún je apk-installatiebestanden downloaden, die zich laten installeren als app, mits je in de instellingen bij beveiliging hebt aangegeven dat je apps uit onbekende bronnen wilt installeren.

Terwijl je bij Windows dus gewend bent je programma’s buiten de applicatiewinkel om te installeren, is het installeren van apps buiten de applicatiewinkel om voor Android echt af te raden. Het aanbod in de Play Store wordt gecontroleerd op malware, de apk-bestanden die je daarbuiten tegenkomt niet. Vrijwel alle malwarebesmettingen op Android vinden plaats door installaties buiten de Play Store om. Download je alleen uit de Play Store, dan hoef je je Android ook niet lastig te vallen met een virusscanner. Wil je echt apps buiten de Play Store om downloaden, dan is APK Mirror een van de veiligere bronnen.

©PXimport

Veiligheidstips Android

Een virusscanner voor je Android-toestel is niet nodig, in tegenstelling tot bij je Windows-pc, waar het onverantwoord is om zonder virusscanner te werk te gaan. Dat betekent echter niet dat je helemaal onbezorgd kunt zijn op je Android. Allereerst: installeer nooit apps buiten de Play Store om. Maar installeer ook niet klakkeloos alles uit de applicatiewinkel. Het komt weleens voor dat malware door het net heen glipt. Neem voor de installatie de gevraagde machtigingen even door en blader door de reacties om na te gaan of alles wel betrouwbaar overkomt.

02 Werken met geheugen

Windows en Android gaan beide heel anders om met werkgeheugen. Het is een verschil van inzicht. Windows wil te allen tijde graag zoveel mogelijk werkgeheugen beschikbaar houden. Android (in feite Linux) kijkt daar anders tegenaan: ongebruikt werkgeheugen is verspild werkgeheugen. Het besturingssysteem probeert daardoor altijd zo veel mogelijk recente apps in het geheugen beschikbaar te houden, naast de gewone processen. Hierdoor zijn ze snel weer beschikbaar als de gebruiker er naartoe schakelt. Wanneer het werkgeheugen vol begint te raken, schakelt Android de app automatisch uit, waardoor hij opnieuw moet laden wanneer je hem uit de recente apps-lijst selecteert.

Hetzelfde geldt voor apps die actief zijn op de achtergrond. Daar zijn er meer van dan je denkt. Denk bijvoorbeeld aan de Reisplanner-app die je waarschuwingen kan geven, een nieuwsapp die een melding geeft dat er belangrijk nieuws is of een game die opeens via een melding begint te jammeren dat je weer moet spelen. Om deze meldingen te kunnen geven, zijn ze actief als achtergrondproces. 

©PXimport

03 Apps voor ‘optimalisatie’

©PXimport

Kortom, Android is op de achtergrond druk bezig om processen en apps te stroomlijnen en zo zijn beschikbare werkgeheugen zo optimaal mogelijk te besteden. Er is een manier om dit werk van Android heftig te verstoren, namelijk met apps als task-managers, geheugenoptimalisatie, ruimte-opschoners of batterijbespaarders. Wat veel van deze apps doen, kun je in feite ook zelf doen: naar Instellingen / Apps gaan, een app selecteren en dan voor Nu stoppen en Cache verwijderen kiezen. Zo wordt een app en het bijbehorende proces stopgezet en uit het werkgeheugen gewist. Hierdoor wordt je toestel merkbaar sneller, je Android heeft opeens meer geheugen én processorkracht ter beschikking voor ander werk. Op de lange termijn kost het je echter meer dan het oplevert. Alle apps die een actief achtergrondproces hebben, starten weer op en moeten weer gegevens laden in het cachegeheugen. Dit kost je Android uiteindelijk meer energie, dan bij het stroomlijnproces dat het zelf bijhoudt. Bovendien maak je je toestel uiteindelijk een stuk instabieler als je de hele tijd apps en hun gegevens wist en uiteindelijk opnieuw inlaadt.

04 Opschonen

Het hilarische is dat in de Play Store zelfs apps staan die claimen je Android te defragmenteren of een register op te schonen. Dit zijn gewoontes die je op Windows zelfs al niet meer nodig hebt, maar die voor Android al helemaal volkomen onzin zijn. Android heeft niet eens een register en flashopslaggeheugen valt niet te defragmenteren. Maar hoe ruim je dan wel op? Allereerst kun je naar in de Instellingen van je Android-toestel naar Opslag gaan. Hier krijg je een exact overzicht van de beschikbare ruimte op je interne opslag en geheugenkaart te zien. Je ziet hier hoeveel ruimte je apps, foto’s, muziek enzovoort innemen. Ieder onderdeel kun je afzonderlijk aantikken om het handmatig op te schonen.

Apps nemen doorgaans de meeste ruimte in. Wanneer je in het opslaggebruik-overzicht op Apps drukt, krijg je een overzichtje van alle geïnstalleerde apps. Handig is dat er meteen bij staat hoeveel ruimte de app inneemt. Loop deze lijst door en verwijder alle apps die je niet nodig hebt. Ga ook na of sommige apps ook een goede mobiele site hebben. De app van Facebook bijvoorbeeld is enorm groot en belastend voor je toestel, er is echter ook een goede mobiele site die je via de browser Chrome meldingen kan geven van nieuwe gebeurtenissen. Wanneer je wat apps hebt verwijderd, win je niet alleen wat opslagruimte terug, maar verwijder je ook achtergrondprocessen, wat weer een positieve invloed heeft op de prestaties.

05 Media opschonen

Heb je erg veel foto’s en video’s op je Android staan, dan kun je de app Google Foto’s gebruiken. Hiermee maak je een back-up van je foto’s in de cloud, zodat je ze niet meer op je toestel hoeft op te slaan. Een miniatuur wordt bewaard, zodat je nog altijd al je foto’s kunt laten zien of bekijken, zelfs zonder internetverbinding. Wanneer je veel muziek op je toestel hebt staan, dan kun je overwegen je muziekbibliotheek online te plaatsen naar Google Play Music, zodat je de muziek streamt naar je Android-apparaat. Dan hoef je ook geen muziek meer op te slaan op je toestel. Uiteraard kun je mediabestanden ook makkelijk naar je geheugenkaart verplaatsen, als je die mogelijkheid op jouw toestel hebt natuurlijk.

©PXimport

Apps versus sites

Veel sites die je regelmatig bezoekt hebben waarschijnlijk ook een app. De site-beheerders willen natuurlijk het liefst dat je hun app installeert, daarmee kunnen ze meer gebruiksgegevens oogsten en weten ze zeker dat ze niet te maken hebben met een browser met ingebouwde adblocker. Maar in veel gevallen ben je als gebruiker minder goed af met een app en kun je beter kiezen voor de mobiele website. Denk aan Facebook of verschillende media-sites zoals Nu.nl. Wanneer je de mobiele site bezoekt in Chrome, kun je in de instellingen voor Aan startscherm toevoegen kiezen. In dat geval verschijnt een snelkoppeling naar de mobiele site als een app tussen je echte apps. Handig en beter voor je prestaties én privacy.

06 Schoonmaak-apps

De Play Store staat ook vol met accu-besparingsapps en schoonmaak-apps. Geloof de makers hiervan niet allemaal op hun blauwe ogen. Veel apps lijken in eerste instantie goed te doen, maar hebben op lange termijn een averechts effect. Maar er zijn uitzonderingen. Zo is de app SD Maid goed in staat de restjes op te ruimen die reeds verwijderde apps hebben achtergelaten. Eventueel, als je de achtergrondprocessen wilt temmen, kun je de app Greenify gebruiken. Deze app gaat anders te werk dan andere accu-optimalisatie-apps die lomp processen stoppen. Greenify verhindert dat apps zich als achtergrondproces starten. Dit werkt echter niet op ieder toestel even goed, dus garantie voor een betere accuduur geeft het niet. Heb je root-toegang op je Android-apparaat, dan heeft Greenify net even wat meer mogelijkheden om zijn werk goed te doen.

CCleaner is een oude bekende van Windows die ook zijn weg naar de Play Store gevonden heeft. Hiermee kun je ook veel ruimte vrijmaken, vooral bij WhatsApp, dat met zijn foto’s, video’s en reservekopieën al gauw veel opslagruimte opslokt. Pas wel even op met de mogelijkheid om cache te verwijderen. Ook kun je in CCleaner bij App beheer precies zien welke apps automatisch mee opstarten en als achtergrondproces actief zijn. Deze apps kun je met Greenify in slaap proberen te krijgen, maar ga ook nog even goed na of je die apps ook écht nodig hebt.

©PXimport

Root en admin

Op je pc ben je wellicht bekend met administratorrechten. Als beheerder claim je deze rechten vaak, maar moet je je bewust zijn van de mogelijke risico’s. Malware kan aan de haal gaan met deze diepere toegang tot het systeem. Daardoor geef je jezelf en andere gebruikers in accountbeheer het liefst gewone toegangsrechten. Android kent ook zo’n systeem, alleen heten administratorrechten hier roottoegang (die term verraadt ook de Linux-afkomst van Android). Op Android is het echter een lastig verhaal om root-toegang te verkrijgen, en hoe dat moet verschilt per fabrikant. Je moet hiervoor eerst je toestel unlocken en vervolgens rooten. Hoe je dat doet lees je op www.xda-developers.com. Nog een verschil tussen roottoegang op Android en adminrechten in Windows is dat je in Windows een beheerdersaccount mét adminrechten kunt maken, en een gebruikersaccount zonder die rechten. Deze splitsing is in Android niet mogelijk. Overigens is rooten niet hetzelfde als jailbreaken zoals op iOS. Bij jailbreaken moet je in feite inbreken via een kwetsbaarheid op je iPhone of iPad, omdat Apple niet toestaat (en actief tegenwerkt) dat je zelf de administrator wordt van je eigen apparaat.

07 Gegevens veiligstellen

©PXimport

Merk je dat alle tips tevergeefs zijn geweest en is je toestel vol en traag? Dan kun je er altijd nog voor kiezen een frisse start te maken door je Android-apparaat terug te zetten naar fabrieksinstellingen. Dat is vergelijkbaar met een herinstallatie van Windows. Voordat je zoiets doet, is het natuurlijk erg belangrijk om eerst al je belangrijke gegevens veilig te stellen. Je contactpersonen kun je het beste via Google Contacten beheren en je foto’s en bestanden kun je naar je pc of naar je cloudopslag overhevelen. WhatsApp heeft een ingebouwde mogelijkheid om een reservekopie van je gesprekken en verstuurde bestanden te maken. Verder ontbeert Android helaas nog altijd een fatsoenlijke mogelijkheid om apps inclusief hun gegevens te back-uppen, tenzij je root-toegang hebt en een app als Titanium Backup gebruikt.

08 Een schone lei

Wanneer je er zeker van bent dat je alles geback-upt hebt dat je nodig hebt, dan kun je naar de instellingen gaan en Back-up maken en resetten kiezen. De optie Fabrieksinstellingen herstellen brengt je toestel weer helemaal in de beginstaat. Wanneer je je toestel naar fabrieksinstellingen hebt teruggezet en je start hem opnieuw op, dan krijg je de instellingenwizard. Wanneer je vervolgens inlogt met je Google-account, merk je algauw dat veel van je gegevens automatisch weer teruggezet worden.

Merk je toch dat de accuduur bedroevend slecht blijft, zelfs nadat je het toestel hebt gereset? Wees dan wel realistisch. Accu’s slijten na verloop van tijd. Bij sommige toestellen is het eenvoudig om de batterij te (laten) vervangen, maar de meeste moderne smartphones (en zeker tablets) hebben geen vervangbare batterij. Dit kan een prijzig reparatieproces worden of je moet overwegen een nieuw toestel kopen. Dat is helaas iets wat in de wegwerpcultuur van vooral smartphones past.

©PXimport

Toestelkeuze

Android is een open besturingssysteem. Dat houdt in dat veel fabrikanten knutselen aan de code van Android. Niet altijd ten goede. Ga daarom altijd voor de aanschaf middels reviews na hoe de fabrikant met het besturingssysteem omgaat. Denk aan updates, bloatware (en of dit te verwijderen valt) en hoe ingrijpend de fabrikant aan Android sleutelt.

▼ Volgende artikel
Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL
© ID.nl
Zekerheid & gemak

Slimmer overstappen zorgverzekering 2026: pak dubbel voordeel met CashbackXL

Naar verwachting stappen dit jaar weer ruim 1,2 miljoen mensen over van zorgverzekering. Verstandig, maar het kan nóg slimmer. Wie overstapt via CashbackXL profiteert namelijk dubbel: je bespaart op de premie én ontvangt cashback-punten die je kunt inwisselen voor keiharde euro's.

We zitten midden in het overstapseizoen. Tot en met 31 december heb je de tijd om je huidige zorgverzekering op te zeggen en een nieuwe te kiezen. De ontevredenheid over de hoge premies is voor velen de belangrijkste reden om te wisselen. Daarnaast kiezen steeds meer mensen voor een minder uitgebreide aanvullende verzekering om de kosten te drukken. Er valt vaak honderden euro's per jaar te besparen door simpelweg te vergelijken. Maar waarom zou je genoegen nemen met alléén een lagere premie?

Punten scoren (en cashen!)

Als je via CashbackXL overstapt, ontvang je voor elke nieuw afgesloten zorgverzekering bij de grote vergelijkers Poliswijzer.nl, Zorgkiezer en Overstappen.nl 2.750 punten. Deze punten zijn geld waard: 1 punt staat gelijk aan € 0,01. Dit betekent dat je per overstap € 27,50 extra voordeel pakt.
Of je nu kiest voor a.s.r., VGZ Bewuzt, OHRA, Zilveren Kruis Ziezo of een van de vele andere verzekeraars uit de lijst: als je via de juiste vergelijker overstapt, pak je die bonus mee. In onderstaand overzicht zie je bij welke vergelijker je moet zijn voor een specifieke verzekeraar.

💡Slimme tip: zo krijg je meerdere cashbacks op één adres

Stappen jij en je partner allebei over? Let dan even goed op. Normaal gesproken geldt de regel: één cashback per vergelijker, per adres/gezin. Maar daar is een slimme oplossing voor. Wil je voor meerdere gezinsleden een cashback ontvangen? Sluit de verzekeringen dan af bij verschillende vergelijkers.

Voorbeeld: Jij sluit je nieuwe verzekering af via Poliswijzer.nl (2.750 punten) en je partner sluit af via Overstappen.nl (ook 2.750 punten). Zo ontvang je op hetzelfde adres twee keer de cashback!

Belangrijk om te weten: geduld wordt beloond

Overstappen doe je vóór 1 januari, maar de controle duurt even. Zorgverzekeraars keuren de aanvragen namelijk pas definitief in april 2026. Het duurt dus even voordat de punten in je account op 'goedgekeurd' staan, maar dat is het wachten waard.

Voorwaarden puntenactie zorgverzekering 2026

Wil je in aanmerking komen voor deze actie, lees dan onderstaande voorwaarden even aandachtig door:

• Je moet 18 jaar of ouder zijn.
• Het moet gaan om een nieuwe verzekering (als je verlengt bij je huidige verzekeraar (ook al sluit je een andersoortige verzekering af) dan geldt dat hier niet als overstappen.
• Alle genoemde cashbacks gelden altijd voor elk eigen risico.

Zo werkt de zorgverzekerings-cashback

Wil jij 2026 financieel goed beginnen? Volg dan deze stappen voor de perfecte tracking:

1. Maak een account aan op CashbackXL.
2. Klik bovenaan in de blauwe balk op Zorgverzekering 2026.
3. Bekijk in het overzicht welke verzekeraar via welke vergelijker (Poliswijzer, Zorgkiezer of Overstappen) beschikbaar is.
4. Klik op de link en start de vergelijking. Let op: accepteer alle cookies op de site van de vergelijker en zet je adblocker uit. Dit is noodzakelijk om de punten te kunnen registreren.
5. Sluit de verzekering af.
6. Je aankoop wordt geregistreerd en na goedkeuring in april 2026 kun je jouw punten verzilveren in euro's.

Waarom je CashbackXL kunt vertrouwen

CashbackXL is de grootste cashback-site van Nederland. De site registreert 97 procent van alle aankopen succesvol en scoort op Kiyoh een klantwaardering van een 9,0. Je ontvangt je uitbetaling maandelijks (of wanneer jij wilt, zonder minimumbedrag), krijgt de hoogste cashback-percentages en kunt terecht bij een toegankelijke klantenservice.

▼ Volgende artikel
Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone
© Looker_Studio - stock.adobe.com
Huis

Dit wil je weten over tweestapsverificatie, óók zonder je smartphone

Je inloggegevens alleen met een wachtwoord beveiligen is vragen om problemen. Steeds meer diensten en apps bieden daarom tweefactorauthenticatie (2FA) aan, of ze verplichten dit zelfs. Naast een wachtwoord heb je dan een tweede factor nodig. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar wat doe je als je (tijdelijk) geen telefoon hebt?

Dit artikel in het kort

Tweestapsverificatie (2FA) beschermt je accounts beter dan alleen een wachtwoord. Vaak gebruik je hiervoor je smartphone, maar dat hoeft niet. In dit artikel lees je hoe je ook zonder telefoon veilig kunt inloggen. Zo ontdek je hoe desktop-authenticators zoals Proton of KeePassXC werken, hoe je een hardwaresleutel zoals een YubiKey instelt, en hoe je back-upcodes aanmaakt voor noodgevallen. Ook wordt uitgelegd wat een digitale en fysieke token precies doen en hoe toegangssleutels (passkeys) een alternatief vormen voor klassieke wachtwoorden.

Wachtwoorden kun je vergeten, of ze worden gehackt. Daarom is het niet handig om de toegang tot een dienst of app alleen met een wachtwoord te beveiligen. Voor meer veiligheid voeg je daar een tweede authenticatiemethode aan toe. We hebben het over het aanmelden via 2FA (tweefactorauthenticatie oftewel tweestapsverificatie).

Bij 2FA heb je naast iets wat je weet, meestal een wachtwoord, ook iets wat je 'hebt' of 'bent' nodig om in te loggen. Zo'n tweede factor is vaak een unieke, eenmalige code via een authenticator-app op je smartphone. Het kan ook een sms-code, pushmelding, hardwaresleutel of een biometrische beveiliging zijn. Zo kan een aanvaller met je wachtwoord niet binnendringen, want hij heeft ook die tweede factor nodig. Een geraden of gelekt wachtwoord is dus niet meer voldoende, wat de veiligheid verhoogt.

Smartphone

Veel 2FA-oplossingen werken via een smartphone, bijvoorbeeld met de authenticator-app van Authy, Google of Microsoft, of via sms-berichten naar je telefoon. Dit is handig, maar er zijn ook nadelen. Je hebt altijd je telefoon nodig en bij een lege batterij, verlies of diefstal kom je mogelijk niet bij je accounts. Ook al je je in een gebied zonder mobiel bereik bevindt, is het lastig of onmogelijk om een sms te ontvangen.

2FA via sms is bovendien kwetsbaar voor praktijken als sim-swapping. Hierbij zet een aanvaller jouw telefoonnummer om naar een eigen simkaart om zo sms-codes te ontvangen. Je smartphone kan ook besmet raken (via phishing) met malware. Ook daarmee kan een aanvaller andere 2FA-codes onderscheppen.

Het kan ook zijn dat je geen smartphone voor je werk hebt en dat je je privételefoon liever niet gebruikt voor werkgerelateerde 2FA-authenticaties. Je kunt er natuurlijk ook nog bewust voor kiezen om geen eigen smartphone te hebben.

Gelukkig bestaan er veilige alternatieven om je ook zonder smartphone via 2FA aan te kunnen melden, zoals de rest van dit artikel duidelijk maakt.

Lees ook: Waarom je beter geen sms voor tweestapsverificatie kunt gebruiken

Een eenmalige code via een (mobiele) authenticator-app is een van de populairste 2FA-verificatiemethoden.

Desktop-authenticator

Veel mensen gebruiken als tweede factor een eenmalige code via een authenticator-app. Daarvoor bestaan verschillende gratis mobiele apps, maar je kunt ook je desktop of laptop inzetten. Je hoeft geen virtuele Android-omgeving op te zetten met een tool als BlueStacks om zo bijvoorbeeld de mobiele Android-authenticator van Google of Microsoft te kunnen draaien. Installeer gewoon de desktopversies, zoals het Zwitserse Proton of het Zweedse Yubico.

We vertellen je in het kort hoe je hiermee bij Google aanmeldt. De procedure bij andere diensten en apps gaat op een vergelijkbare manier. Surf naar https://myaccount.google.com en open Beveiliging. Kies Tweestapsverificatie en zorg dat deze is ingeschakeld. Klik bij tweede stap op Authenticator en daarna op Authenticator instellen. Er verschijnt een QR-code, maar voor je desktop-app klik je op Kun je de code niet scannen. Je krijgt nu de nodige gegevens om de geheime sleutel (zie kader Werking digitale token) handmatig in te voeren.

Als je dit in je authenticator-app hebt ingesteld (zie de alineaProton Authenticator), klik je op Volgende en voer je de code in die de app genereert. Je kunt nu definitief tweestapsverificatie bij Google aanzetten. Bij de volgende aanmeldingen voer je nu voortaan naast je wachtwoord ook de gevraagde code in.

De tweestapsverificatie bij Google is geactiveerd, met (voorlopig alleen) een authenticatorcode als tweede factor.

Proton Authenticator

We nemen Proton Authenticator voor Windows als voorbeeld (ook beschikbaar voor macOS en Linux). De installatie bedraagt slechts enkele muisklikken. Start daarna de app start op en klik op Create new code. Vul bij Title bijvoorbeeld Google account in en plak de sleutel van 32 tekens in het veld Secret.

Bij Issuer kun je Google opgeven. Via Advanced options pas je eventueel instellingen aan als de dienst specifieke eisen heeft voor het aantal cijfers (standaard 6), tijdsinterval (standaard 30 seconden), algoritme (standaard SHA1) of type (standaard TOTP, maar kies STEAM voor het Steam-gameplatform van Valve). Klik op Save code om de code toe te voegen.

Via het tandwielpictogram kun je onder meer je codes back-uppen, exporteren, importeren en ook synchroniseren tussen apparaten via een gratis Proton-account. Na het aanmaken verschijnt de code in het hoofdvenster, met een geanimeerd pictogram dat de resterende geldigheidsduur toont. Je hoeft deze code nu maar bij de juiste dienst in te vullen als tweede factor, naast je wachtwoord.

Via Proton Authenticator voeg je een TOTP-code toe aan Googles 2FA-verificatieproces.

Werking digitale token

De meeste mensen gebruiken een digitaal token als tweede factor, zoals een pushmelding of een eenmalige cijfercode. Dit laatste wordt ook wel TOTP genoemd (Time-based One-Time Password) en werkt als volgt.

Bij het instellen van 2FA genereert de dienst een unieke geheime sleutel. Deze wordt één keer met je authenticator-app gedeeld via een QR-code of handmatige invoer. Zowel de server van de dienst als je authenticator-app gebruiken deze sleutel samen met het actuele tijdstip om met dezelfde wiskundige formule een code van meestal 6 cijfers te berekenen. Zo'n code blijft standaard dertig seconden geldig. Zodra je deze code invoert, vergelijkt de server deze met zijn eigen berekening. Is er een match, dan weet de server dat jij de juiste geheime sleutel hebt en dat de code actueel is, waarna je kunt inloggen.

©TvD | ID.nl

De achterliggende werking van een TOTP-systeem.

TOTP-wachtwoordmanager

Wachtwoorden zijn vooralsnog niet verdwenen (zie ook kader Zonder wachtwoord) en daarom is een wachtwoordmanager aan te raden. Zo hoef je al je wachtwoorden niet zelf te onthouden, voorkom je dat je ze achteloos noteert en vermijd je te veel dezelfde of simpele varianten.

Enkele wachtwoordmanagers ondersteunen ook TOTP-codes voor 2FA, zodat je geen aparte authenticator-app nodig hebt. Gratis opties voor Windows-desktop zijn onder meer Bitwarden en KeePassXC.

We nemen KeePassXC als voorbeeld, dat ook voor macOS en Linux beschikbaar is. Je installeert de tool met enkele muisklikken. Bij de eerste start klik je op Database aanmaken, voer je een naam en eventueel een omschrijving in. Klik daarna op Doorgaan. Laat de instellingen gerust ongewijzigd en klik op Doorgaan. Geef een sterk hoofdwachtwoord in (twee keer) en bevestig met Gereed. Kies een locatie voor de database en klik op Opslaan.

Voer in het hoofdvenster de accountgegevens in, zoals Titel, Gebruikersnaam, Wachtwoord en URL, en bevestig met OK. Het item wordt toegevoegd. Klik er met de rechtermuisknop op, kies TOTP / TOTP instellen en vul de Geheime sleutel in. Pas via Aangepaste instellingen eventueel de parameters aan en bevestig met OK. Om de TOTP-code te zien, kies je TOTP / TOTP (QR code) weergeven in het contextmenu.

Je kunt ook de KeePassXC-browserextensie downloaden en installeren om je online wachtwoorden en TOTP-codes automatisch in de browser in te vullen.

Ook wachtwoordbeheerder KeePassXC kan TOTP-codes genereren.

Hardwaresleutel

In plaats van een digitale sleutel kun je ook een fysieke hardwaresleutel gebruiken als tweede factor. Zo'n sleutel is extra veilig omdat deze via internet niet kan worden gekopieerd of gestolen. Ook phishers maken nauwelijks kans, want de sleutel is gekoppeld aan de originele website-url van de dienst. Zelfs als iemand je sleutel heeft, blijft je wachtwoord nodig en vaak ook een pincode of biometrie om de sleutel te gebruiken. Bij verlies rest meestal alleen een alternatieve tweede factor, zoals een TOTP-code of back-upcodes (zie hieronder), tenzij je een reservesleutel hebt.

We nemen als voorbeeld een YubiKey 5 NFC USB-A van Yubico (circa 60 euro). Dit kan ook een ander merk of type zijn, zoals Feitian, Nitrokey of SoloKeys. Ga in Windows 11 naar Instellingen, kies Accounts / Aanmeldingsopties en selecteer Beveiligingssleutel / Beheren. Plaats de sleutel in de pc en activeer deze. Klik op Toevoegen bij Pincode voor beveiligingssleutel. Je kunt ook de Yubico Authenticator downloaden die ook beschikbaar is voor macOS en Linux. Ga door met installeren en start als administrator op. Open nu Passkeys, klik op Set PIN, voer tweemaal een pincode in en klik op Save.

We nemen opnieuw Google als voorbeeld, waar je inmiddels tweestapsverificatie hebt ingeschakeld. Op de webpagina van je Google-account open je Beveiliging en klik je op Toegangssleutels en beveiligingssleutels. Kies + Toegangssleutel maken, klik op Ander apparaat gebruiken, selecteer Beveiligingssleutel en klik op Volgende en daarna op OK (twee keer). Voer de pincode van de sleutel in, bevestig met OK en activeer de sleutel. Deze is nu bruikbaar als tweede factor.

Bij Google maak je eenvoudig een toegangssleutel aan.

Werking fysieke token

Je kunt als tweede factor ook een fysieke token gebruiken. Bij banken kan dit een klein kastje zijn dat codes genereert, maar het kan ook een hardwaresleutel zijn zoals een YubiKey. Zo'n sleutel koppel je aan je computer via usb of bij smartphones via bluetooth of NFC. Dit werkt als volgt.


Je koppelt de sleutel één keer aan je account, waarbij een uniek cryptografische sleutelpaar wordt aangemaakt. De publieke sleutel gaat naar de server van de dienst, terwijl de privésleutel veilig in het hardwaretoken blijft en deze nooit verlaat. Na het invoeren van je wachtwoord vraagt de server aan de sleutel om een unieke digitale handtekening te maken voor die specifieke aanmelding.

Jij bevestigt de aanvraag, bijvoorbeeld door het token te activeren. Vervolgens stuurt de sleutel de handtekening naar de server, die controleert of deze overeenkomt met de eerder opgeslagen publieke sleutel. Bij een match weet de server dat jij de echte sleutel bezit en kun je inloggen.

Onder meer Yubico heeft diverse hardwaretokens (YubiKey) in het aanbod.

Back-upcodes

We hebben nu al twee methoden om ons via een desktop-pc of laptop bij 2FA aan te melden: digitale TOTP-codes en een hardwaresleutel. Heb je ook een toegangssleutel, bijvoorbeeld gekoppeld aan je Windows Hello-inlogmethode, dan zijn het er zelfs drie opties. Al is dit eigenlijk geen klassieke 2FA maar een methode zonder wachtwoord (zie kader Zonder wachtwoord).

De meeste diensten die 2FA ondersteunen, bieden ook back-upcodes aan, hoewel deze eigenlijk bedoeld zijn als noodingreep. We raden je in elk geval aan deze te genereren of te downloaden en offline te bewaren, bijvoorbeeld in een kluis of andere water- en brandveilige plek. Laat ze zeker niet rondslingeren en deel ze nooit digitaal.

Voor je Google-account bijvoorbeeld werkt dit als volgt. Meld je opnieuw aan op je accountpagina, open Beveiliging, scrol naar beneden en klik op Back-upcodes en daarna op Back-upcodes genereren. Google maakt direct tien codes aan die je kunt downloaden en/of afdrukken. Dit is meestal voldoende om problematische aanmeldingen op te lossen. Je kunt op elk moment weer tien nieuwe codes aanmaken, waarmee de vorige tien codes automatisch ongeldig worden.

Google genereert tien back-upcodes die je goed dient te bewaren voor het geval er iets misgaat.

Zonder wachtwoord

2FA combineert dus iets dat je 'weet' (wachtwoord) met iets wat je 'hebt' (zoals een code of sleutel) of 'bent' (biometrie). Er komt ook steeds meer concurrentie van een oplossing zonder wachtwoord via zogeheten toegangssleutels (passkeys). Dit systeem is enkel gebaseerd op iets wat je 'hebt' (een hardwarematige of softwarematige sleutel), vaak gecombineerd met een vorm van biometrie.

Je hebt hierbij dus geen wachtwoord meer nodig. Je kunt direct inloggen met zo'n sleutel, meestal na een geslaagde vingerafdruk, gezichtsherkenning of pincode. Onderliggend werkt dit via de FIDO2-standaard met het hardwareprotocol CTAP2 en het webprotocol WebAuthn.

Op www.passkeys.io/ vind je een demonstratie en een lijst van enkele tientallen sites en apps die toegangssleutels als volledig wachtwoordalternatief ondersteunen. Nog meer diensten staan op https://passkeys.directory, een door de community beheerde lijst. De aanduiding MFA (Multi Factor Authenticatie) betekent hier dat toegangssleutels ook inzetbaar zijn als extra beveiligingslaag naast andere inlogmethodes. Zo kun je onder meer bij Google via een toegangssleutel, zoals een pincode, inloggen, zonder zelfs je wachtwoord te hoeven intikken.

Passkeys-directory: ook Google ondersteunt volop toegangssleutels.

Offline dingen veilig bewaren?

Haal een kluis in huis!