ID.nl logo
Do's en don'ts voor je Android-smartphone
© Reshift Digital
Zekerheid & gemak

Do's en don'ts voor je Android-smartphone

Je bent al gauw geneigd veel goede gewoontes van je pc over te nemen voor je Android-smartphone of -tablet. Maar sommige van deze ogenschijnlijk goede gewoontes, hebben juist een averechts effect op de prestaties, veiligheid en accuduur van je Android-toestel. Wat werkt wel en wat niet? Dat leggen we je uit.

Het komt je wellicht bekend voor. Nadat je je Android een tijdje in gebruik hebt, merk je dat het toestel trager wordt en de accu minder lang meegaat. Optimalisatie kan nooit kwaad. Dat ben je wellicht ook gewend van je pc, die ook af en toe wat extra liefde en aandacht nodig heeft om optimaal te blijven presteren. Maar niet iedere goede gewoonte voor je pc is even goed voor je smartphone of tablet.

01 Play Store

De applicatiewinkel van Android (Google Play Store) is niet echt behulpzaam in het afleren van computergewoontes. Het open karakter hiervan zorgt ervoor dat veel onzinnige apps in de digitale schappen van de winkel terechtkomen, alleen gevaarlijke malware wordt geweerd. Daarmee komen we ook meteen bij de belangrijkste tip: installeer nooit apps buiten de Play Store om. Bij Windows download je van allerlei verschillende websites je installatiebestanden of je plukt ze van een dvd of usb-stickje. Veel mensen halen hun neus op voor het aanbod van de Store van Windows 8 en 10, en komen hier nooit voor hun software. Voor Android kún je apk-installatiebestanden downloaden, die zich laten installeren als app, mits je in de instellingen bij beveiliging hebt aangegeven dat je apps uit onbekende bronnen wilt installeren.

Terwijl je bij Windows dus gewend bent je programma’s buiten de applicatiewinkel om te installeren, is het installeren van apps buiten de applicatiewinkel om voor Android echt af te raden. Het aanbod in de Play Store wordt gecontroleerd op malware, de apk-bestanden die je daarbuiten tegenkomt niet. Vrijwel alle malwarebesmettingen op Android vinden plaats door installaties buiten de Play Store om. Download je alleen uit de Play Store, dan hoef je je Android ook niet lastig te vallen met een virusscanner. Wil je echt apps buiten de Play Store om downloaden, dan is APK Mirror een van de veiligere bronnen.

©PXimport

Veiligheidstips Android

Een virusscanner voor je Android-toestel is niet nodig, in tegenstelling tot bij je Windows-pc, waar het onverantwoord is om zonder virusscanner te werk te gaan. Dat betekent echter niet dat je helemaal onbezorgd kunt zijn op je Android. Allereerst: installeer nooit apps buiten de Play Store om. Maar installeer ook niet klakkeloos alles uit de applicatiewinkel. Het komt weleens voor dat malware door het net heen glipt. Neem voor de installatie de gevraagde machtigingen even door en blader door de reacties om na te gaan of alles wel betrouwbaar overkomt.

02 Werken met geheugen

Windows en Android gaan beide heel anders om met werkgeheugen. Het is een verschil van inzicht. Windows wil te allen tijde graag zoveel mogelijk werkgeheugen beschikbaar houden. Android (in feite Linux) kijkt daar anders tegenaan: ongebruikt werkgeheugen is verspild werkgeheugen. Het besturingssysteem probeert daardoor altijd zo veel mogelijk recente apps in het geheugen beschikbaar te houden, naast de gewone processen. Hierdoor zijn ze snel weer beschikbaar als de gebruiker er naartoe schakelt. Wanneer het werkgeheugen vol begint te raken, schakelt Android de app automatisch uit, waardoor hij opnieuw moet laden wanneer je hem uit de recente apps-lijst selecteert.

Hetzelfde geldt voor apps die actief zijn op de achtergrond. Daar zijn er meer van dan je denkt. Denk bijvoorbeeld aan de Reisplanner-app die je waarschuwingen kan geven, een nieuwsapp die een melding geeft dat er belangrijk nieuws is of een game die opeens via een melding begint te jammeren dat je weer moet spelen. Om deze meldingen te kunnen geven, zijn ze actief als achtergrondproces. 

©PXimport

03 Apps voor ‘optimalisatie’

©PXimport

Kortom, Android is op de achtergrond druk bezig om processen en apps te stroomlijnen en zo zijn beschikbare werkgeheugen zo optimaal mogelijk te besteden. Er is een manier om dit werk van Android heftig te verstoren, namelijk met apps als task-managers, geheugenoptimalisatie, ruimte-opschoners of batterijbespaarders. Wat veel van deze apps doen, kun je in feite ook zelf doen: naar Instellingen / Apps gaan, een app selecteren en dan voor Nu stoppen en Cache verwijderen kiezen. Zo wordt een app en het bijbehorende proces stopgezet en uit het werkgeheugen gewist. Hierdoor wordt je toestel merkbaar sneller, je Android heeft opeens meer geheugen én processorkracht ter beschikking voor ander werk. Op de lange termijn kost het je echter meer dan het oplevert. Alle apps die een actief achtergrondproces hebben, starten weer op en moeten weer gegevens laden in het cachegeheugen. Dit kost je Android uiteindelijk meer energie, dan bij het stroomlijnproces dat het zelf bijhoudt. Bovendien maak je je toestel uiteindelijk een stuk instabieler als je de hele tijd apps en hun gegevens wist en uiteindelijk opnieuw inlaadt.

04 Opschonen

Het hilarische is dat in de Play Store zelfs apps staan die claimen je Android te defragmenteren of een register op te schonen. Dit zijn gewoontes die je op Windows zelfs al niet meer nodig hebt, maar die voor Android al helemaal volkomen onzin zijn. Android heeft niet eens een register en flashopslaggeheugen valt niet te defragmenteren. Maar hoe ruim je dan wel op? Allereerst kun je naar in de Instellingen van je Android-toestel naar Opslag gaan. Hier krijg je een exact overzicht van de beschikbare ruimte op je interne opslag en geheugenkaart te zien. Je ziet hier hoeveel ruimte je apps, foto’s, muziek enzovoort innemen. Ieder onderdeel kun je afzonderlijk aantikken om het handmatig op te schonen.

Apps nemen doorgaans de meeste ruimte in. Wanneer je in het opslaggebruik-overzicht op Apps drukt, krijg je een overzichtje van alle geïnstalleerde apps. Handig is dat er meteen bij staat hoeveel ruimte de app inneemt. Loop deze lijst door en verwijder alle apps die je niet nodig hebt. Ga ook na of sommige apps ook een goede mobiele site hebben. De app van Facebook bijvoorbeeld is enorm groot en belastend voor je toestel, er is echter ook een goede mobiele site die je via de browser Chrome meldingen kan geven van nieuwe gebeurtenissen. Wanneer je wat apps hebt verwijderd, win je niet alleen wat opslagruimte terug, maar verwijder je ook achtergrondprocessen, wat weer een positieve invloed heeft op de prestaties.

05 Media opschonen

Heb je erg veel foto’s en video’s op je Android staan, dan kun je de app Google Foto’s gebruiken. Hiermee maak je een back-up van je foto’s in de cloud, zodat je ze niet meer op je toestel hoeft op te slaan. Een miniatuur wordt bewaard, zodat je nog altijd al je foto’s kunt laten zien of bekijken, zelfs zonder internetverbinding. Wanneer je veel muziek op je toestel hebt staan, dan kun je overwegen je muziekbibliotheek online te plaatsen naar Google Play Music, zodat je de muziek streamt naar je Android-apparaat. Dan hoef je ook geen muziek meer op te slaan op je toestel. Uiteraard kun je mediabestanden ook makkelijk naar je geheugenkaart verplaatsen, als je die mogelijkheid op jouw toestel hebt natuurlijk.

©PXimport

Apps versus sites

Veel sites die je regelmatig bezoekt hebben waarschijnlijk ook een app. De site-beheerders willen natuurlijk het liefst dat je hun app installeert, daarmee kunnen ze meer gebruiksgegevens oogsten en weten ze zeker dat ze niet te maken hebben met een browser met ingebouwde adblocker. Maar in veel gevallen ben je als gebruiker minder goed af met een app en kun je beter kiezen voor de mobiele website. Denk aan Facebook of verschillende media-sites zoals Nu.nl. Wanneer je de mobiele site bezoekt in Chrome, kun je in de instellingen voor Aan startscherm toevoegen kiezen. In dat geval verschijnt een snelkoppeling naar de mobiele site als een app tussen je echte apps. Handig en beter voor je prestaties én privacy.

06 Schoonmaak-apps

De Play Store staat ook vol met accu-besparingsapps en schoonmaak-apps. Geloof de makers hiervan niet allemaal op hun blauwe ogen. Veel apps lijken in eerste instantie goed te doen, maar hebben op lange termijn een averechts effect. Maar er zijn uitzonderingen. Zo is de app SD Maid goed in staat de restjes op te ruimen die reeds verwijderde apps hebben achtergelaten. Eventueel, als je de achtergrondprocessen wilt temmen, kun je de app Greenify gebruiken. Deze app gaat anders te werk dan andere accu-optimalisatie-apps die lomp processen stoppen. Greenify verhindert dat apps zich als achtergrondproces starten. Dit werkt echter niet op ieder toestel even goed, dus garantie voor een betere accuduur geeft het niet. Heb je root-toegang op je Android-apparaat, dan heeft Greenify net even wat meer mogelijkheden om zijn werk goed te doen.

CCleaner is een oude bekende van Windows die ook zijn weg naar de Play Store gevonden heeft. Hiermee kun je ook veel ruimte vrijmaken, vooral bij WhatsApp, dat met zijn foto’s, video’s en reservekopieën al gauw veel opslagruimte opslokt. Pas wel even op met de mogelijkheid om cache te verwijderen. Ook kun je in CCleaner bij App beheer precies zien welke apps automatisch mee opstarten en als achtergrondproces actief zijn. Deze apps kun je met Greenify in slaap proberen te krijgen, maar ga ook nog even goed na of je die apps ook écht nodig hebt.

©PXimport

Root en admin

Op je pc ben je wellicht bekend met administratorrechten. Als beheerder claim je deze rechten vaak, maar moet je je bewust zijn van de mogelijke risico’s. Malware kan aan de haal gaan met deze diepere toegang tot het systeem. Daardoor geef je jezelf en andere gebruikers in accountbeheer het liefst gewone toegangsrechten. Android kent ook zo’n systeem, alleen heten administratorrechten hier roottoegang (die term verraadt ook de Linux-afkomst van Android). Op Android is het echter een lastig verhaal om root-toegang te verkrijgen, en hoe dat moet verschilt per fabrikant. Je moet hiervoor eerst je toestel unlocken en vervolgens rooten. Hoe je dat doet lees je op www.xda-developers.com. Nog een verschil tussen roottoegang op Android en adminrechten in Windows is dat je in Windows een beheerdersaccount mét adminrechten kunt maken, en een gebruikersaccount zonder die rechten. Deze splitsing is in Android niet mogelijk. Overigens is rooten niet hetzelfde als jailbreaken zoals op iOS. Bij jailbreaken moet je in feite inbreken via een kwetsbaarheid op je iPhone of iPad, omdat Apple niet toestaat (en actief tegenwerkt) dat je zelf de administrator wordt van je eigen apparaat.

07 Gegevens veiligstellen

©PXimport

Merk je dat alle tips tevergeefs zijn geweest en is je toestel vol en traag? Dan kun je er altijd nog voor kiezen een frisse start te maken door je Android-apparaat terug te zetten naar fabrieksinstellingen. Dat is vergelijkbaar met een herinstallatie van Windows. Voordat je zoiets doet, is het natuurlijk erg belangrijk om eerst al je belangrijke gegevens veilig te stellen. Je contactpersonen kun je het beste via Google Contacten beheren en je foto’s en bestanden kun je naar je pc of naar je cloudopslag overhevelen. WhatsApp heeft een ingebouwde mogelijkheid om een reservekopie van je gesprekken en verstuurde bestanden te maken. Verder ontbeert Android helaas nog altijd een fatsoenlijke mogelijkheid om apps inclusief hun gegevens te back-uppen, tenzij je root-toegang hebt en een app als Titanium Backup gebruikt.

08 Een schone lei

Wanneer je er zeker van bent dat je alles geback-upt hebt dat je nodig hebt, dan kun je naar de instellingen gaan en Back-up maken en resetten kiezen. De optie Fabrieksinstellingen herstellen brengt je toestel weer helemaal in de beginstaat. Wanneer je je toestel naar fabrieksinstellingen hebt teruggezet en je start hem opnieuw op, dan krijg je de instellingenwizard. Wanneer je vervolgens inlogt met je Google-account, merk je algauw dat veel van je gegevens automatisch weer teruggezet worden.

Merk je toch dat de accuduur bedroevend slecht blijft, zelfs nadat je het toestel hebt gereset? Wees dan wel realistisch. Accu’s slijten na verloop van tijd. Bij sommige toestellen is het eenvoudig om de batterij te (laten) vervangen, maar de meeste moderne smartphones (en zeker tablets) hebben geen vervangbare batterij. Dit kan een prijzig reparatieproces worden of je moet overwegen een nieuw toestel kopen. Dat is helaas iets wat in de wegwerpcultuur van vooral smartphones past.

©PXimport

Toestelkeuze

Android is een open besturingssysteem. Dat houdt in dat veel fabrikanten knutselen aan de code van Android. Niet altijd ten goede. Ga daarom altijd voor de aanschaf middels reviews na hoe de fabrikant met het besturingssysteem omgaat. Denk aan updates, bloatware (en of dit te verwijderen valt) en hoe ingrijpend de fabrikant aan Android sleutelt.

▼ Volgende artikel
Review Philips Hue Bridge Pro: dé bridge voor de toekomst
© Rens Blom
Zekerheid & gemak

Review Philips Hue Bridge Pro: dé bridge voor de toekomst

De Philips Hue Bridge Pro volgt de tien jaar oude Bridge op en doet dat met verve. Het apparaat biedt nieuwe functies en is toekomstbestendig, wat hem boeiend maakt voor bestaande én nieuwe Philips Hue-gebruikers. In deze review leggen we je uit waarom.

Fantastisch
Conclusie

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

Plus- en minpunten
  • Werkt via wifi en ethernet
  • Veel krachtiger en dus toekomstbestendiger
  • Kan veel meer lampen, accessoires en lampen aansturen
  • Migreren vanaf reguliere Bridge is zo gepiept
  • Eenmalige meerprijs t.o.v. normale Bridge

Als je thuis slimme verlichting van Philips Hue hebt, is de kans groot dat je gebruikmaakt van de witte Hue Bridge. Dit kleine kastje verbindt met je lampen en bijbehorende accessoires en stelt je in staat om de verlichting ook te bedienen als het internet even is uitgevallen. Na een decennium is er nu een Bridge Pro, goed te herkennen aan zijn zwarte ontwerp. De Bridge Pro kost 90 euro, waar de reguliere Bridge (versie 2.1) circa 50 euro kost. Ja, dat is een relatief forse meerprijs, maar als je het systeem tien jaar wilt gebruiken juist weer een kleine extra investering.

©Rens Blom

De oude, witte bridge naast de nieuwe Bridge Pro.

Veel meer lampen

De Bridge Pro biedt belangrijke voordelen ten opzichte van de normale Bridge, zowel voor bestaande als nieuwe gebruikers. Zo kun je hem nog steeds via ethernet gebruiken, maar is dat niet verplicht. Er is namelijk ook - nieuw - wifi-ondersteuning. De voeding is bovendien geen specifieke stroomkabel meer, maar een usb-c-kabel. Die kun je eenvoudiger vervangen.

©Rens Blom

De belangrijkste vernieuwing? Een compleet nieuwe processor, meer werkgeheugen en meer opslagcapaciteit, waardoor de Hue Bridge Pro veel krachtiger is dan zijn voorganger. Dat is geen mooie marketingpraat, maar goed zichtbaar aan het totaal aantal gadgets dat de bridge kan aansturen. Bij de reguliere Bridge zijn dat 50 lampen en 12 accessoires (zoals draadloze afstandsbedieningen), waar de Bridge Pro 150 lampen en 50 accessoires ondersteunt. Heb je een huis (en misschien ook tuin) vol Hue-producten, dan loop je bij de normale Bridge waarschijnlijk (snel) tegen de limieten aan. Bij de Bridge Pro moet je daar echt je best voor doen.

Je kunt met de Bridge Pro ook veel meer scènes (500) opslaan in de Hue-app dan met de normale Bridge (200), wat voor sommigen handig zal zijn. De Bridge Pro biedt ook nieuwe optionele foefjes, zoals je lampen inzetten als bewegingssensoren om je te attenderen bij beweging in bepaalde kamers. Ook is de Bridge Pro standaard geschikt voor Matter, het nieuwe smarthomeprotocol waar veel merken ondersteuning voor bieden.

©Rens Blom

Overzetten is zo gebeurd

Van oude technologie naar nieuwe technologie overstappen kan soms frustrerend zijn, maar dat geldt zeker niet wanneer je de Bridge verruilt voor de Bridge Pro. De stappen in de Philips Hue-app zijn duidelijk en wij waren binnen tien minuten klaar, waarna de app op de achtergrond veertig minuten nodig had voor de echte migratie.

Al onze instellingen zijn behouden, de accessoires en lampen zijn overgezet en de reguliere Bridge mag na tien jaar met pensioen. Begin je pas met Philips Hue, dan stel je de Bridge Pro vanzelfsprekend in als je eerste bridge. Ook dat is een fluitje van een cent.

©Rens Blom

Conclusie: Philips Hue Bridge Pro kopen?

De Philips Hue Bridge Pro is naar onze mening dé bridge om te kopen als je start met Philips Hue. Heb je nu de normale Bridge, dan biedt de Pro-versie zo veel verbeteringen dat wij het (op termijn) upgraden de eenmalige investering waard vinden.

▼ Volgende artikel
Technische toolkits voor computerproblemen: dit heb je nodig
© fizkes - stock.adobe.com
Huis

Technische toolkits voor computerproblemen: dit heb je nodig

Een computer laat het vaak afweten op het slechtste moment. Of het nu gaat om een zwart scherm, geen internetverbinding of verdwenen bestanden: wie goed voorbereid is, bespaart tijd en ergernis. In dit artikel lees je welke hardware- en softwaretools je het best vooraf klaarzet, voor jezelf of om anderen te helpen – desnoods vanaf afstand.

Wat gaan we doen?

In dit artikel lossen we geen concrete problemen op, maar helpen je goed voor te bereiden op allerlei mogelijke computer­storingen. We leggen uit welke tools je het best altijd in je EHBO-kistje houdt, van hardwaretools tot handige softwareprogramma’s.

Tip 1 - Gerichte aanpak

Een computer en zeker een (thuis)netwerk vormen een complex geheel van componenten, waardoor het lastig kan zijn om snel de juiste oorzaak van een probleem te achterhalen en het op te lossen. Het kan aan hardware liggen (zoals een defecte adapter of slechte kabel), maar ook aan software (zoals een configuratiefout, malware of een incompatibel stuurprogramma). Het is dus verstandig om op zowat alles voorbereid te zijn. Dit vraagt niet alleen kennis en ervaring, maar ook een doordachte aanpak.

Begin met een gerichte observatie van fout­meldingen of gedrag, en voer dan systematisch tests uit. Start bij de eenvoudigste oorzaken, zoals herstarten of bekabeling. Sluit stapsgewijs andere mogelijke oorzaken uit. Noteer wat je test en welk resultaat je krijgt. Bij netwerkproblemen werk je het best van buiten naar binnen: controleer eerst randapparatuur en verbindingen, daarna besturingssysteeminstellingen, en tot slot software of hardware.

Daarvoor heb je natuurlijk ook het juiste ­materiaal nodig, en dat is nu net onze focus. We bekijken eerst welke hardwaretools nuttig zijn, zowel vrij eenvoudige gereedschappen als meer geavanceerde tools. Je kiest uiteraard zelf hoe ver je hierin wilt gaan. Daarna bespreken we handige softwaretools voor diagnose, herstel en reparatie, gebundeld op een multibootstick. Tot slot bekijken we nog enkele opties voor hulp op afstand.

©Angela - stock.adobe.com

Netwerkproblemen? Het kan ook zo simpel zijn als een kapotte netwerkkabel.

Tip 2 - Basisgereedschap

We starten met het basisgereedschap. Kleine dingen die je weleens over het hoofd kunt zien, maar die soms goed van pas komen! We denken bijvoorbeeld aan plakband of ducttape (bijvoorbeeld voor het (tijdelijke) herstel van een gescheurde kabel) en labeltape of markeerstickers om bepaalde (te verplaatsen) onderdelen duidelijk te identificeren. Enkele fijne permanente kleurmarkers kunnen hiervoor ook nuttig zijn. Zorg ook dat je een pincet of fijn tangetje bij de hand hebt, evenals een usb-lampje of een mini-zaklamp (eventueel gebruik je de led van je smartphone). Schroevendraaiers mogen uiteraard evenmin ontbreken: zowel kruiskopschroevendraaiers (Phillips PH0, PH1, PH2), als sleufschroevendraaiers, als torx-modellen (vooral T5 tot T10). Eventueel stop je er ook een paar drie- en zeskantige schroevendraaiers bij, evenals pentalobe-modellen (zoals voor Apple-laptops). Het is wel zo makkelijk als je schroevendraaiers magnetisch zijn om kleine schroefjes (in de systeemkast) niet te verliezen. Let wel op dat je hiermee geen elektronische onderdelen aanraakt. Een handige allround-oplossing is een precisie-schroevendraaierset met magnetische houder en verwisselbare bits.

Voor het schoonhouden van je apparatuur heb je ook altijd een spuitbus met perslucht in de buurt, evenals een luchtblazer (rubberen balgpompje), enkele watten- of schuimstaafjes en een paar micro­vezeldoekjes. Voor het reinigen van contactpunten, sockets, toetsenborden en behuizingen is een goed afsluitbare fles isopropyl-alcohol handig (liefst minimaal 99,9 procent). Zorg ook voor een anti­statische polsband of mat om elektrostatische schade te voorkomen. Denk verder ook aan een usb-stick, usb-hub (met eigen voeding) en een paar netwerk-patchkabels (bij voorkeur CAT 6). Bij elkaar kost dit hele setje basisgereedschap zo’n 160 euro.

©Nikolay - stock.adobe.com

Met een precisieset met verwisselbare bits kun je al je apparatuur openmaken.

Tip 3 - Extra gereedschap

Kant-en-klare netwerkkabels hebben onze voorkeur, maar soms is een zelfgemaakte kabel op maat handiger. Daarvoor heb je een krimptang nodig en wat handigheid om de connector goed te plaatsen. Op YouTube vind je genoeg instructievideo’s; na enige oefening lukt dat vlot. Zorg ook voor een RJ45-netwerktester. Er bestaan complete netwerksets met krimptang, stripper en tester.

Stop een paar lithium-knoopcellen (CR2032) in je kit, want het CMOS-geheugen van veel computers krijgt stroom van zo’n batterij en die dien je na enkele jaren te vervangen. Een batterijtester die ook geschikt is voor knoopcellen, is ook altijd handig (circa 10 euro). Voor het uitlezen van SD-kaarten gebruik je het liefst een externe SD-kaartlezer. Om problemen met draadloze muizen of toetsenborden te vermijden, zijn een usb-muis en -toetsenbord ­nuttig (samen vanaf zo’n 20 euro).

Ook enkele typische adapters zijn onmisbaar. Denk aan een usb-naar-wifi-adapter, usb-naar-ethernet-adapter (voor als de interne netwerkpoort niet werkt), usb-naar-SATA-adapter (om een interne schijf via usb op je eigen pc aan te sluiten), en een usb-c-multi-adapter. De geschatte totaalprijs van de spullen uit deze tip is zo’n 190 euro.

©kvladimirv - stock.adobe.com

Een netwerk­set, met onder meer een krimptang, netwerk­tester en kabelstripper.

Tip 4 - Voor de echte techneut

Ben je intussen de vaste computerreparateur geworden voor buren, kennissen en familie, dan is het misschien tijd om je reparatiekit verder te professionaliseren. Een psu-tester en een multimeter horen daar zeker bij. Met een psu-tester controleer je eenvoudig een pc-voeding (Power Supply Unit): sluit de ATX-stekker (van de desktop) en eventueel andere connectors (als cpu of PCIe) aan, waarna je per lijn de spanning uitleest (zoals 3,3V, 5V, 12V en andere). Een multimeter is veelzijdiger: je meet er spanning, stroom en weerstand mee (categorie 2 is geschikt tot 230V). Zo’n apparaat vergt wel enige ervaring, maar YouTube-video’s helpen je vast op weg.

Een (snelle) externe usb-ssd van bijvoorbeeld 2 TB komt ook van pas, bijvoorbeeld voor systeemback-ups. Bij schermproblemen is een klein reservescherm met voldoende resolutie (én HDMI en usb-c-aansluitingen) handig. Zorg eveneens voor een tubetje thermische pasta, voor als je cpu-koelers moet (ver)plaatsen of bij oververhittingsproblemen.

Eventueel kun je een diagnostische POST-kaart (Power-On Self Test) toevoegen, die je via PCIe (x1) op een (desktop)computer aansluit. Bij het opstarten voert het UEFI/BIOS een POST-routine uit, waarbij het systeem per stap een hex-code via de systeembus doorstuurt. Zo’n kaart vangt deze codes op en toont ze op een leddisplay. De betekenis lees je af in een POST-tabel (online of in de onderhoudshandleiding), zodat je gericht kunt testen. Eenvoudige modellen vind je al vanaf zo’n 10 euro. De geschatte totaalprijs van deze spullen is zo’n 280 euro.

©Mr.Norasit Kaewsai

Een multimeter is veelzijdig en hoeft niet zo duur te zijn.

Tip 5 - Programma's verzamelen

Je EHBO-kit is inmiddels goed gevuld met tools voor hardwareproblemen. Maar wat als de oorzaak bij software ligt? Zulke fouten los je doorgaans software­matig op, dus verzamel je het best vooraf alvast de meest geschikte programma’s voor diagnose en herstel. Deze tools kunnen sterk variëren, want ook de oorzaken van problemen verschillen. Denk aan corrupte drivers of systeembestanden, foutgelopen updates, conflicterende software, malware, ­verkeerde configuraties en beschadigde opstartitems. Je hebt dus tools nodig die malware kunnen opsporen en verwijderen, bootstructuren (tot op sectorniveau) kunnen controleren en herstellen, schijven kunnen herpartitioneren, data kunnen redden van nukkige systemen, wachtwoorden kunnen achterhalen of wissen en meer.

Daarnaast moet je de juiste manier vinden om de software te starten. Soms lukt dat via een koppeling van de interne schijf van het defecte systeem aan je eigen computer. In de praktijk werkt het meestal handiger als je de EHBO-software rechtstreeks op het probleemtoestel kunt draaien. Als een ­normale start niet lukt, zelfs niet in de veilige modus (Windows), biedt een bootstick uitkomst. Dit is een opstartbare usb-stick met een eigen besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Idealiter kies je voor een multibootstick, met meerdere systemen of tools, zodat je vlot de meest geschikte diagnose- of herstelomgeving kunt selecteren. We behandelen in dit artikel twee uitstekende, gratis oplossingen.

Een ‘blue screen of death’: Windows in paniek, maar wat is de oorzaak? Overigens gaat Microsoft dit scherm na 40 jaar wijzigen: het wordt zwart met kortere teksten.

Tip 6 - YUMI-stick maken

YUMI (Your Universal Multiboot Installer) is een tool waarmee je zo’n multibootstick kunt maken. Deze tool is handig omdat je uit tal van besturingssystemen kunt kiezen, zonder die zelf te hoeven zoeken. Surf naar www.kwikr.nl/yumi, scrol tot bij YUMI exFAT Download en klik op Download YUMI. Dubbelklik op het gedownloade exe-bestand om de portable tool te starten. Klik op I Agree en plaats een (lege) usb-stick in je pc, bij voorkeur 3.x en met voldoende ruimte voor alle gewenste distributies. Klik indien nodig op Redetect Disks als het station niet zichtbaar is bij Step 1: You Chose. Selecteer de juiste stick en klik op Prepare this Device, zodat de stick correct geformatteerd wordt. Bevestig met Ja als je zeker weet dat de stick geen belangrijke gegevens bevat. Na afloop verschijnt een exFAT-partitie in Verkenner met de naam YUMI. Voor wie technisch geïnteresseerd is: via Schijfbeheer zie je ook een kleine FAT-partitie (VTOYEFI). Dit is de EFI-systeempartitie, maar daar hoef je je verder niet om te bekommeren.

Bij Step 2: Select a Distribution […] kies je vervolgens de gewenste distributie. Er zijn er meer dan 100, vooral Linux-distributies, maar ook systemen als back-uptools, partitiebeheerders, wachtwoordkrakers, geheugentesters, penetratietesters en allround-troubleshooters zoals Ultimate Boot cd, SystemRescue (Linux) en Hiren’s BootCD PE (Windows). Op enkele hiervan komen we straks nog even terug.

Met YUMI maak je eenvoudig een multibootstick.

Tip 7 - YUMI-distributies

Selecteer de eerste gewenste distributie. De verwijzing naar het bijbehorende schijfkopiebestand kleurt oranje als YUMI dit in de YUMI-map detecteert, althans wanneer je het daar zelf al had geplaatst. Kleurt dit rood, dan kun je via Browse naar de juiste downloadmap navigeren. Staat het bestand nog niet op je schijf, klik dan op Download link om het te downloaden. Of klik op Visit the […] site om het zelf binnen te halen van de site van de producent. Bij sommige distributies, zoals Ubuntu, verschijnt een extra optie (Step 4) waarmee je optioneel opslagruimte reserveert voor persistente wijzigingen. Zodra de juiste distributie is geladen bij Step 3, klik je op Create en bevestig je met Ja. De voortgang volg je in het logvenster. Na afloop klik je op Next en op Ja om extra distributies toe te voegen aan het YUMI-bootmenu, op dezelfde manier als daarnet. Dat kan ook later nog, zolang je YUMI opnieuw start zonder de stick opnieuw te formatteren.

Wil je een toegevoegde distributie verwijderen, plaats dan een vinkje bij View or Remove Installed Distros, selecteer het ongewenste systeem en klik op Remove.

Na de ‘installatie’ van een distributie kun je gerust een ­volgende op de stick kwijt.

Tip 8 - Ventoy

Lukt het om een of andere reden niet met YUMI of wil je liever een andere tool gebruiken, dan is Ventoy een prima alternatief. Download de recentste versie van het portable programma via www.kwikr.nl/ventoy. Pak het zip-bestand uit en start de tool. In het Language-menu kies je eventueel voor Dutch (Nederlands).

Plug een geschikte (lege) usb-stick in en dubbelklik op het bestand Ventoy2Disk.exe. Klik op de ronde pijlknop zodat Ventoy de stick correct herkent. Open nu eerst even het menu Opties. Bij Partitietabel staat standaard MBR geselecteerd. In de meeste gevallen is dat de beste optie, tenzij je zeker weet dat je de stick enkel op moderne UEFI-systemen gebruikt; in dat geval kun je GPT selecteren. Laat ook de optie voor Secure Boot aangevinkt, behalve als je weet dat je de stick enkel op oudere systemen zonder secure boot gebruikt of bereid bent secure boot tijdelijk uit te schakelen (zonder de UEFI-bootmodus te wijzigen). In dit menu vind je ook de optie Ventoy verwijderen: hiermee maak je de stick leeg en verwijder je de partities als je dit wenst.

Check eerst nog even enkele opties in Ventoy.

Tip 9 - Distributies plaatsen

Er rest nu nog maar één stap. Klik op Installeren (Bijwerken is bedoeld voor een update naar een recentere Ventoy-versie) en bevestig dit tweemaal met Ja. Alle data op de stick worden gewist en, net als bij YUMI, verschijnen er twee partities: een grote VENTOY-datapartitie en een kleine VTOYEFI-systeempartitie. Het hele proces duurt slechts enkele seconden.

Daarna mag je Ventoy sluiten: je stick is nu klaar om de eerste distributies te ontvangen. Dat klinkt misschien ingewikkeld, maar eigenlijk is het heel eenvoudig. Je hoeft enkel het schijfkopiebestand (meestal een iso-bestand) van een distributie naar de VENTOY-partitie te kopiëren, desgewenst in aparte mappen (zoals \allround, \antivirus, \backup, \dataherstel, \partitiebeheer enzovoort). Dit kan gewoon via Verkenner. Dit geldt trouwens ook voor een YUMI-stick, aangezien die onderliggend gebruikmaakt van Ventoy-technologie. In het tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’ vermelden we enkele uitstekende tools, inclusief hun downloadlocaties.

Distributies op Ventoy: niet moeilijker dan de iso-bestanden naar de VENTOY-partitie kopiëren.

Tip 10 - Bootstick opstarten

Het is nu de bedoeling dat je je multibootstick opstart op een (problematisch) systeem. Daarbij maakt het weinig uit of je een YUMI- of een Ventoy-stick gebruikt. Tijdens het opstarten druk je enkele keren op een sneltoets, zoals ESC, F8 of F12, om het opstartmenu te openen. Op oudere toestellen moet je mogelijk eerst het BIOS-setupmenu oproepen via een sneltoets en daar bij Boot order (priority) de usb-stick als eerste opstartmedium instellen.

Gaat het om een moderner UEFI-systeem, dan staat secure boot waarschijnlijk ingeschakeld, wat kan verhinderen dat je bootstick opstart. Voor een YUMI-stick moet je deze functie wellicht eerst tijdelijk uitschakelen om te kunnen opstarten. Een Ventoy-stick start meestal wél op als je eerder de optie Secure Boot had aangevinkt (zie tip 8). In dit geval moet je bij de allereerste opstart wel nog een korte procedure doorlopen, zoals beschreven op www.kwikr.nl/vensec. Je kunt eventueel ook hier eerst secure boot tijdelijk uitschakelen.

Het startmenu van je bootstick verschijnt nu. Laten we Ventoy als voorbeeld nemen. Je ziet hier alle toegevoegde distributies als menu-opties. Met F3 kun je ook overschakelen naar een mapweergave, waarbij je eerst een map opent (zoals \allround, \antivirus enzovoort) en daarna de gewenste distributie start. Zo start je vanaf één stick moeiteloos allerlei distributies en tools, en kun je meteen gericht troubleshooten.

Een geheugen­test vanaf de bootstick (Memtest86+ vanuit Avira Rescue systeem).

Onmisbare reddingstools

Dé ideale troubleshooting-toolkit bestaat misschien niet, maar met de volgende aanbevelingen kom je wel dicht in de buurt. Het handige is dat je ze met YUMI of Ventoy gewoon samen op één bootstick zet. Keuzestress is dus overbodig.

GParted Live: grafische partitiebeheerder om te schalen, formatteren of herstellen.

Puppy Linux (bijvoorbeeld Ubuntu-editie): lichte Linux-distributie voor toegang tot systemen met beperkte hardware, zoals oudere pc’s.

Norton Bootable Recovery Tool, Avira Rescue System of een soortgelijke oplossing: opstartbare antivirus voor het opschonen van zwaar geïnfecteerde systemen.

CloneZilla Live: tekstgebaseerde tool voor disk-imaging en klonen van schijven voor back-ups en migratie.

MemTest86+: platformonafhankelijke geheugentest om RAM-problemen op te sporen.

SystemRescue: Linux-gebaseerde omgeving met uiteenlopende tools voor systeemherstel, partitiebeheer, dataherstel en netwerkdiagnose.

Hiren’s BootCD PE: tal van populaire troubleshootingtools in een vertrouwde Windows-desktopomgeving op basis van Windows 10 PE.

Tip 11 - Extra tools

De kans is groot dat je met de applicaties uit de kadertekst ‘Onmisbare reddingstools’ al vrijwel alle nodige tools hebt. Toch kun je gaandeweg nog programma’s ontdekken die je graag aan je bootstick toevoegt. Dat werkt zowel op een YUMI- als op een Ventoy-stick heel eenvoudig.

Op www.portableapps.com/apps kun je alvast terecht voor meer dan 1100 apps, waaronder zo’n 160 uiteenlopende hulpprogramma’s. Download het .paf.exe-bestand van de gewenste tool en voer dit uit in een tijdelijke map op je eigen systeem. Kopieer daarna de uitgepakte bestanden naar een aparte submap op je bootstick, bijvoorbeeld in \tools\<naam\_app>.

Daarna open je binnen een opgestarte distributie (zoals de Windows Verkenner in Hiren’s BootCD PE: zie tekstkader ‘Onmisbare reddingstools’) gewoon deze map en start je de portable exe-app van daaruit. Zo stem je je bootstick volledig af op je eigen voorkeuren en behoeften (zie ook tekstkader ‘AIO-pakketten’).

Je kunt bijvoorbeeld vanuit de verkenner in Hiren’s BootCD PE alle gewenste portable apps opstarten.

AIO-pakketten

We vestigen graag de aandacht op twee all-in-onepakketten; beide waardevolle aanvullingen op de tools uit het kader ‘Onmisbare reddingstools’.

Het eerste is The PortableApps.com Platform: een grafisch menu waarmee je selectief honderden portable apps kunt installeren (lees: uitpakken) op je bootstick. Download het bijbehorende .paf.exe-bestand (www.portableapps.com/download) en start het op je systeem. Kies Nieuwe installatie / Portable en verwijs naar je ingeplugde bootstick. Bevestig met Installeren. Start daarna Start.exe op de stick: er verschijnt een menu. Klik op Apps / Meer apps / Op categorie. Scrol bijvoorbeeld tot bij Hulpprogramma’s en vink alle gewenste tools aan. Klik op Installeren om ze aan je stick toe te voegen. Binnen een actieve distributie op je stick start je Start.exe op en navigeer je door het PortableApps-menu.

Een heel ander AIO-platform is Medicat usb (www.medicatusb.com). Deze toolkit bevat verschillende besturingssystemen, waaronder Linux-partities en een WinPE-versie met tientallen handige portable apps. Op de site vind je ook een link naar een post op het forum GBAtemp waar je instructies vindt om de talrijke bestanden (circa 26 GB) op je bootstick te krijgen. Het hele proces duurt even, maar je hebt dan ook een uiterst krachtige toolkit voor diagnose en herstel.

Tip 12 - Quick Assist

Tot nu toe gingen we ervan uit dat je als troubleshooter fysiek aanwezig bent om het probleem op te lossen. Maar er zal vast weleens iemand vanaf afstand je hulp inroepen. We veronderstellen dan wel dat die persoon zijn systeem nog kan opstarten, eventueel in de veilige modus, en zo een tool voor afstandsbeheer kan openen.

Eerst stellen we kort een app voor die standaard met Windows wordt meegeleverd: Quick Assist. Begin aan de helperszijde door de app te starten, klik op Iemand helpen en meld je aan met je Microsoft-account. Noteer de beveiligingscode en geeft die door aan de hulpvrager, bijvoorbeeld via telefoon of bericht. Deze persoon start daarna ook Quick Assist en vult de beveiligingscode in bij Beveiligingscode van assistent. Na een klik op Verzenden verschijnt een bevestigingsvraag: hij plaatst een vinkje en klikt op Toestaan. Zijn bureaublad zou nu zichtbaar moeten zijn in een schaalbaar venster op jouw systeem.

Om het systeem over te nemen klik je bovenaan op Besturing aanvragen. Na een bevestiging van de hulpvrager via Toestaan krijg je toegang tot zijn pc. Boven in het venster vind je knoppen als Laserpointer, Aantekening en Chat (voor communicatie via een apart venster). Als er meerdere schermen zijn aangesloten, kun je via Scherm selecteren het gewenste scherm kiezen. Je kunt de overname stopzetten met Stop best. of Besturing annuleren, en met Verlaten sluit je de sessie volledig af.

Quick Assist: afstandsovername en chatgesprek in volle gang.

Tip 13 - AnyDesk

Quick Assist werkt uitsluitend op Windows, maar er bestaan ook tools als AnyDesk die meerdere platformen ondersteunen, waaronder Windows, macOS en mobiele systemen (www.anydesk.com; gratis voor persoonlijk gebruik). Hier gaan we uit van de Windows-versie.

Start de app op, zowel aan jouw kant als aan die van de hulpvrager. Vraag hem vervolgens via telefoon of bericht om de identificatiecode van zijn werkplek: dit is een 10-cijferige code bovenaan in het venster. Vul deze code in op je eigen app, bij Voer remote adres in. Druk op Enter en geef je firewall desgevraagd toestemming.

De hulpvrager klikt nu op de knop Accepteren met het schildicoon om een sessie met beheerrechten toe te staan. Even later verschijnt zijn bureaublad op jouw scherm en kun je zijn pc op afstand bedienen.

AnyDesk biedt meer opties dan Quick Assist. Zo is er een chatfunctie, een schermopnamefunctie, een whiteboard en een handige datatransferfunctie om snel bestanden tussen beide systemen te verplaatsen. Je kunt de schermweergave aanpassen en via de knop Acties bijvoorbeeld een screenshot maken of de toegangsrichting omkeren. Uiteraard kunnen ook hier beide partijen de verbinding op elk moment stopzetten.

AnyDesk: een gebruiksvriendelijke en flexibele tool voor afstandsbeheer.