ID.nl logo
24 uur per dag schone stroom: dit moet je weten over geothermische energie
© Photographer: Dmitry Naumov
Energie

24 uur per dag schone stroom: dit moet je weten over geothermische energie

Energiewinning uit aardwarmte leek altijd een niche voor vulkanisch actieve gebieden als IJsland. Maar revolutionaire nieuwe boortechnieken lijken het nu ook mogelijk te maken in Nederland. Is aardwarmte de techniek die ons definitief gaat vergroenen? ID.nl praat je bij.

Technieken die energie opwekken uit zon, water en wind, het zijn misschien wel de bekendste voertuigen van de energietransitie. Maar voor duurzame alternatieven hoef je niet altijd naar boven te kijken, aardwarmte maakt gebruik van de warmte onder onze voeten. Hoe invloedrijk gaat deze techniek zijn voor de energietransitie? In dit artikel leggen we jou het uit. We behandelen het volgende:

In de energietransitie lijkt alle zegen van boven te komen. Denk aan de zon, de wind en de regenbuien die de stuwmeren van de waterkrachtcentrales vullen. We proberen onze energie niet langer op te diepen uit de aarde, maar uit de hemelen die ons overspannen. 

Helaas zitten daar flinke nadelen aan. Waterkracht en windparken verwoesten landschappen. En zonnepanelen leveren ’s nachts geen energie, waardoor er broeikasgasbrakende basislastcentrales nodig zijn. Systemen om duurzaam gewonnen energie op te slaan voor gebruik tijdens windstille en bewolkte momenten staan in de kinderschoenen. Zeker is dat ze de transitie naar een duurzame energievoorziening veel duurder zullen maken dan ons op dit moment wordt voorgespiegeld.  

Misschien komt de oplossing toch weer van beneden. Want behalve de halfverteerde resten van bomen en dieren bevat de aarde nóg een energiebron: warmte. De aarde is een gloeiendhete bol van gesmolten gesteentes en metalen, omgeven door een dunne korst. Deze bestaat uit tektonische platen die als ijsschotsen op het gesmolten binnenste drijven. Aan de randen van deze platen komt het gesmolten gesteente in de vorm van vulkanen aan het oppervlak. Dat is gevaarlijk, maar ook zeer nuttig. Volgens het boek ‘Rare Earth’ van Peter Ward en Donald Brownlee lijkt tektonische activiteit een van de voorwaarden te zijn voor leven. Vulkanen brengen CO2 de atmosfeer in, wat essentieel is voor het plantaardig leven, en dat op zijn beurt als voedsel dient voor dieren. Het gas wordt niet alleen vastgelegd door planten, maar ook in gesteentes. Zonder vulkanen zou het dus allang zijn opgeraakt, waardoor fotosynthese zou zijn gestopt en de evolutie zou zijn vastgelopen. 

Watch on YouTube

Wil je meer video's zien, abonneer je dan op het YouTube-kanaal van ID.nl.

20 kilometer diep 

Waarom de aarde van binnen zo heet is, vormt een onderwerp van debat. Gaat het om restwarmte van de talloze botsingen tussen grotere en kleinere objecten die uiteindelijk de aarde vormden? Of is het binnenste van de aarde in feite een kernsplijtingscentrale? Want dat de aarde radioactief is, staat vast. Maar of er onder onze voeten daadwerkelijk op grote schaal kernsplijting plaatsvindt, dient nog altijd bewezen te worden. Als het zo is, dan bevindt de mensheid zich in feite tussen een kolossale kernfusiecentrale op 150 miljoen kilometer afstand, en behoorlijke kernsplijtingscentrale diep onder de grond. Toegang tot duurzame energie kan dan onmogelijk een probleem zijn. Dat wil zeggen: als je al deze energie kunt oogsten. Want net als zonne-energie kent zogeheten geothermische energie hardnekkige problemen. Samengevat komen deze erop neer dat op de meeste plaatsen op aarde deze energie te diep zit. Aardwarmte om bijvoorbeeld kassen te verwarmen, is goed mogelijk en wordt in Nederland dan ook sinds jaar en dag toegepast. Maar om een elektriciteitscentrale aan te drijven, zijn putten nodig tot wel 20 kilometer diep, waar de temperatuur zo’n 500 graden Celsius bedraagt. 

De diepste put ooit geboord bevindt zich uit de kust van Qatar en reikt tot 12.290 meter onder het aardoppervlak. Veel dieper is niet mogelijk, zo achten de deskundigen. Bij temperaturen van vele honderden graden gaan namelijk de diamanten in de boorkop stuk. Jammer, want anders konden we IJsland navolgen en gewoon een aantal geothermische centrales bouwen die ons 24 uur per dag van goedkope stroom zouden voorzien. En die bovendien niet meer ruimte zouden innemen dan een ouderwetse gascentrale. 

 

©Olena Lialina

Gyrotron 

Maar er lijkt een technologische revolutie aanstaande die alles anders maakt. Op verschillende plekken op de wereld worden technieken ontwikkeld om gesteente te verbranden, in plaats van te verbrijzelen. Dat klinkt tegenintuïtief, maar het kan. Het Slovaakse bedrijf GA Drilling (bedrijfsslogan: ‘Geothermal Anywhere’) gebruikt daarvoor een superheet plasma dat geproduceerd wordt in een ‘boorstaaf’ die aan een kabel wordt neergelaten. Het plasma verbrandt het gesteente tot een fijn stof dat vervolgens met perslucht (ook afkomstig uit de boorstaaf) de put uit wordt geblazen. 

Het Amerikaanse bedrijf Quaise, een spin-off van het MIT, verbrandt rotsen met behulp van zogeheten millimeterstraling. Dat is elektromagnetische straling met frequenties tussen de 30 en 300 GHz, oftewel net onder het infrarode bereik. Millimeterstraling wordt goed door gesteente geabsorbeerd en is bovendien prima te versturen over afstanden tot enkele tientallen kilometers. De eigenlijke stralingsbron, een zogenoemde gyrotron, bevindt zich aan het oppervlak. De straling wordt door een metalen buis (een ‘golfpijp’) naar de boorstaaf gestuurd. Terwijl deze zich door het gesteente vreet, slaat een deel van het verdampte gesteente neer op de wand van de put, die daardoor verglaast. Quaise heeft onlangs 40 miljoen dollar opgehaald en wil volgend jaar een eerste put branden. 

Als deze boortechnieken inderdaad de veldproeven doorstaan, dan kan er in principe op elke plek ter wereld een geothermale energiecentrale worden gebouwd. Ook in Nederland dus. Quaise wijst er bovendien op dat de geothermale putten gekoppeld kunnen worden aan de turbines van bestaande energiecentrales. Zo zou bijvoorbeeld de veelbesproken kolencentrale Onyx op de Maasvlakte een tweede leven kunnen krijgen. 

 

Aardbevingen 

Zitten er dan helemaal geen nadelen aan deze vorm van energiewinning? Jawel. In 2006 vond in de buurt van het Zwitserse Bazel een aardbeving plaats met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter toen ingenieurs water onder hoge druk in een boorput injecteerden. Het project werd afgeblazen. Overigens hoeft er niet per se water in de grond te worden geïnjecteerd om energie te oogsten. Veel geothermische centrales draaien op natuurlijke stoom. Maar aardbevingen zijn wel iets om rekening mee te houden bij het bepalen van de bouwlocaties van geothermische centrales. Overigens zijn de bouwvoorschriften in aardbevingsgevoelige landen zoals Griekenland zodanig dat moderne huizen daar veel zwaardere aardbevingen zonder schade doorstaan. 

Aardwarmte kan binnenkort zomaar de hoofdrol opeisen in de energietransitie. Natuurlijk zullen nimby’s (‘not in my backyard’) zich tegen de boorputten keren, maar velen zullen geothermische centrales op de Maasvlakte of kunstmatige eilanden best zien zitten als alternatief voor windmolens aan de horizon. Voor een klein land met een grote en zeer energiehongerige bevolking lijkt de techniek zeer geschikt. 

💡Wil jij zelf groene stroom opwekken? Overweeg zonnepanelen!

▼ Volgende artikel
Vloerverwarming in de badkamer, een goed idee?
© Leonid Iastremskyi
Energie

Vloerverwarming in de badkamer, een goed idee?

Je wilt de oude badkamer slopen en volledig opnieuw inrichten, of je droomt van een paleis van een badkamer in je nieuwbouw. Terwijl je in je plannen helemaal losgaat, rijst de vraag of vloerverwarming in de badkamer überhaupt een goed idee is?

Vloerverwarming in de badkamer is een luxe, maar je moet wel op een aantal dingen letten. Er zijn twee soorten vloerverwarming, bovendien is de oppervlakte van de ruimte soms te klein om de badkamer voldoende warm te maken. In dit artikel komen de volgende punten terug:

  • Twee systemen: Hydronische vloerverwarming is energiezuiniger op lange termijn, terwijl elektrische vloerverwarming sneller opwarmt en geschikt is als bijverwarming.
  • Ruimte en opbouwhoogte: Watergedragen systemen hebben meer ruimte nodig (ca. 13 cm), elektrische systemen zijn dunner (vanaf 2,5 cm).
  • Combineren met radiatoren: Door beperkte vloeroppervlakte in badkamers is een combinatie met een radiator vaak nodig voor voldoende warmte.

Vooral in de badkamer wil je het comfortabel warm hebben wanneer je in bad gaat of een douche neemt. Daarbij komt dat je in de badkamer vaak op blote voeten loopt en dan is een verwarmd vloer een luxe. Er zijn twee soorten vloerverwarming die vaak worden gebruikt in de badkamer: de traditionele vloerverwarming die gebaseerd is op water, oftewel een hydronisch systeem, en er is de elektrische vloerverwarming. 

Traditionele vloerverwarming

Het hydronische type wordt het meest toegepast. Kunststof leidingen onder de vloer transporteren warm water om warmte in de badkamer te creëren. Het water wordt op temperatuur gebracht door de cv-ketel of door een warmtepomp. Beton is een fantastische warmtegeleider en verdeelt de warmte gelijkmatig over het gehele oppervlak van de vloer. Dit systeem is misschien wel duurder om te laten aanleggen, maar op lange termijn spaar je energiekosten. Hoe meer kamers in de woning worden verwarmd door vloerverwarming, hoe kostenefficiënter de installatie wordt.

© Kadmy - stock.adobe.com

De hydronische vloerverwarming bestaat uit leidingen die warm water transporteren. 

Elektrische vloerverwarming

Elektrische vloerverwarming gebruikt geleidende kunststofmatten onder de vloer die de warmte produceren. Elektrische vloerverwarming werkt net zo goed als het hydronische systeem, maar stroom is nog steeds duurder dan bijvoorbeeld gas. Nadeel is dat dit systeem in grote ruimtes hoge energiekosten met zich meebrengt.

Een voordeel van een elektrische vloerverwarming is dat hij onafhankelijk van de cv werkt. Deze bijverwarming wordt alleen aangezet wanneer nodig en werkt dus zelfs wanneer de cv uitstaat, bijvoorbeeld op een koude zomerdag. De rest van de woning hoeft niet onnodig verwarmd te worden als je bijvoorbeeld wilt douchen.

Bovendien heeft het elektrische systeem een veel kortere opwarmtijd dan de traditionele vloerverwarming. De gewenste temperatuur wordt al bereikt in slechts 30 tot  60 minuten. De dunne matten zijn verbonden met een thermostaatregelaar, zodat je eenvoudig de ideale vloerwarmte kunt instellen. En als je voldoende warmte hebt gehad, kun je  de elektrisch verwarmde badkamertegels uitschakelen met de afstandsbediening.

©ELIZAVETA GALITCKAIA

De elektrische vloerverwarming is een veel dunner systeem.  

Dun of dik

Belangrijk is dat de opbouwhoogte van elektrische vloerverwarming veel lager is dan bij een hydronisch systeem. Dit is een dunne vloerverwarming. Je kunt zowel de matten als de folies zelfs rechtstreeks op de bestaande vloer aanleggen. En je moet rekening houden met een opbouwhoogte vanaf 2,5 centimeter. Bij een hydronisch systeem wordt er eerst een isolatieplaat aangebracht, dan komen de leidingen voor het cv-water in een zand-cement-ondergrond  en daarop wordt de eindvloer geplaatst. Reken op een opbouwhoogte van 13 cm. 

STRALINGSWARMTE

Welk van beide systemen je ook kiest, vloerverwarming produceert voornamelijk stralingswarmte. Deze energie straalt door de vloer omhoog, daarom wordt dit ook een stralingsverwarmde vloer genoemd. In dit artikel lees je alles over de verschillende manieren waarop warmte wordt overgedragen en wat stralingswarmte is. Stralingswarmte verplaatst zich rechtlijnig zoals de stralen van de zon. Wanneer je dus een grote badmat op de badkamervloer zou leggen, dan houd je de stralingswarmte tegen.

Als vloerverwarming niet kan, werkt een los kacheltje ook prima

Kies er wel één speciaal voor de badkamer

Vloerverwarming en badkamerradiator combineren

Kies je ervoor om de vloerverwarming te gebruiken als hoofdverwarming, dan zal de vloerverwarming de volledige ruimte moeten verwarmen. Er is dan geen andere warmtebron in de badkamer aanwezig. In dat geval moet je er rekening mee houden dat de vloerverwarming voldoende capaciteit heeft.

Een voordeel is dat er geen radiatoren nodig zijn. Een badkamer is een lastige ruimte om alleen door middel van vloerverwarming op 21- 24 graden te krijgen. De vloeroppervlakte van de badkamer wordt grotendeels ingenomen door de douche, het bad, het badkamerkastje, het toilet en eventuele andere meubels. Bovendien is het totale oppervlak meestal te klein om voldoende warmte af te geven. Om dit tekort aan te vullen, kun je een handdoekdroger of badkamerradiator plaatsen. Dit is vaak ook nog een esthetische oplossing. De vloerverwarming en radiator vullen elkaar en de capaciteit van de vloerverwarming hoeft dan niet zo hoog te zijn.

©Mike Higginson - stock.adobe.com

Combineer vloerverwarming met een badkamerradiator of handdoekdroger om een snellere reactietijd te garanderen. 

Voordelen en nadelen van vloerverwarming in de badkamer

Welke type je ook kiest, elektrisch of hydronisch, we noemen nog even de voordelen en de aandachtspunten van vloerverwarming in de badkamer op.

 Voordelen

  • Dit afgiftesysteem werkt op lage temperatuur en vraagt minder energie om deze kamer te verwarmen. 

  • De aangename stralingswarmte wordt gelijkmatig verdeeld over de volledige badkamervloer. Dat is het tegenovergestelde van een geforceerd luchtsysteem dat warme lucht in de kamer blaast en dat automatisch wordt uitgeschakeld wanneer de gewenste temperatuur is bereikt.

  • Hierdoor geniet je van meer comfort. De lucht in de badkamer is gezonder en minder droog. 

  • Bovendien neemt dit warmteafgiftesysteem geen plaats in, wat handig is een ruimte waar de plaats beperkt is.

  • Dit systeem heeft een geruisloze werking. Er is dus geen lawaaierig luchtverwarmingssysteem.

  • Er is nauwelijks onderhoud nodig. Je hoeft je geen zorgen te maken over onderhoudsschema's.

🌡Leestip: Je woning verwarmen met lage temperaturen? Dat kan ook zonder vloerverwarming

Aandachtspunten

  • Het kost meer tijd om de kamer op te warmen dan met een radiator. Daarom combineert men vaak vloerverwarming met een lage-temperatuurradiator. 

  • Niet alle vloerafwerkingen zijn geschikt om gecombineerd te worden met vloerverwarming. Toch werkt dit systeem prima met tegels en laminaatvloeren, die doorgaans in een badkamer worden gebruikt. 

  • Wanneer het misgaat met een van de beide typen, kan het nodig zijn dat je de vloer moet openbreken om het probleem te repareren. 

  • Houd zeker rekening met de opbouwhoogte. Je kunt de vloer in de badkamer misschien wel wat hoger maken, maar het is niet de bedoeling dat dit letterlijk een struikelblok wordt.  

NOOIT ONDER DE DOUCHE

Vloerverwarming onder de douche is een slecht idee. Gaat het om elektrische vloerverwarming, dat kan dit een gevaarlijke situatie opleveren als de installatie niet volledig waterdicht is. Je loopt het risico op kortsluiting. Het is bekend dat water door de voegen van de douchetegels sijpelt en in de ondervloer terechtkomt. Door vloerverwarming onder de douche te installeren, verhoog je ook het gevaar op lekkages.

Lees ook: Vloerverwarming: tips voor een behaaglijk huis

 


▼ Volgende artikel
Review OnePlus 13R – Gemengde gevoelens
© Rens Blom
Huis

Review OnePlus 13R – Gemengde gevoelens

De OnePlus 13R is een goedkopere en minder complete smartphone dan topmodel OnePlus 13. Is deze telefoon met een adviesprijs van 749 euro een slimme keuze of ben je beter af met een ander toestel? Je leest het in deze review van de OnePlus 13R.

Goed
Conclusie

De OnePlus 13R is een smartphone die over het algemeen goed bevalt, dankzij een mooi scherm en krachtige hardware en software waar je jaren mee vooruit kunt. Toch kunnen wij deze 749 euro kostende telefoon lastig aanraden. Concurrerende toestellen bieden meer functies én krijgen langer software-updates. De OnePlus 13R lijkt ons daarom een interessante koop als hij in prijs gaat zakken. Voor nu zijn de Google Pixel 9, Motorola Edge 50 Neo en Samsung Galaxy S24 boeiender alternatieven.

Plus- en minpunten
  • Scherm
  • Krachtige hardware
  • Goede primaire camera
  • Houdt niet zo prettig vast
  • Niet waterdicht, geen draadloos opladen
  • Matige groothoekcamera
  • Updatebeleid had beter gekund

Je koopt de OnePlus 13R voor een adviesprijs van 750 euro, waarmee hij 250 euro goedkoper is dan de OnePlus 13. Verwar het toestel overigens niet met de OnePlus 12 en 12R, die in 2024 zijn uitgebracht.

Grote smartphone mist functies

De OnePlus 13R is te koop in het zwart en in het wit, en ziet er modern en premium uit. Dat is het uiterlijk, want over de ergonomie zijn we minder enthousiast. De smartphone heeft een groot 6,78inch-scherm en gebruikt een erg rechthoekig ontwerp, zonder afgeronde schermranden en zonder afgeronde achterkant. In de praktijk vinden wij het toestel daarom niet heel prettig vasthouden. Zeker met één hand is het onmogelijk om het bovenste deel van het scherm te bedienen.

©Rens Blom

Het is ook jammer dat de OnePlus 13R qua ontwerp minder compleet is dan de 13 én veel vergelijkbaar geprijsde smartphones. Zo kan het toestel niet draadloos opladen en is de behuizing alleen stof- en waterbestendig – niet waterdicht.

Het grote oledscherm laat een goede indruk achter: lekker scherp dankzij de resolutie van 2780 x 1264 pixels, fel genoeg om altijd prima afleesbaar te zijn en het weet mooie kleuren weer te geven. Handig is dat het scherm je vingers nauwkeurig blijft registreren tijdens een regenbui. Dat kunnen maar weinig andere telefoons. Die raken namelijk in de war en registreren ook regendruppels als aanrakingen. Daar heeft de OnePlus 13R geen last van.

©Rens Blom

Krachtige specificaties

Over de specificaties van de OnePlus 13R zijn we enthousiast. Het toestel is voorzien van veel werkgeheugen (12 GB) en opslagcapaciteit (256 GB), inmiddels een gangbare combinatie in dit prijssegment. De gebruikte Qualcomm Snapdragon 8 Gen 3-processor is van vorig jaar en zat toen in de duurste smartphones, waaronder de OnePlus 12. Tegenwoordig is deze betrouwbare en hartstikke snelle processor goedkoper in te kopen, dus zijn we blij met deze logische keuze van OnePlus.

©Rens Blom

Van de accuduur hadden we stiekem meer gehoopt. Begrijp ons niet verkeerd: je kunt de OnePlus 13R zonder problemen een lange dag gebruiken zonder je zorgen te hoeven maken over de batterij. Maar daar houdt het op, lezen we ook in andere reviews terug. Dat is best gek, want ten opzichte van andere smartphones heeft de 13R een grotere accucapaciteit (totaal 6000 mAh). En de Snapdragon 8 Gen 3-processor is energiezuinig, weten we van smartphones van vorig jaar. Waar het dan 'misgaat', weten we niet, maar de enorme accu vertaalt zich dus niet in een enorme accuduur.

Opladen doet de OnePlus 13R alleen via usb-c. Dat kan met maximaal 80 watt als je een OnePlus-snellaadadapter hebt of koopt voor 50 euro. Die adapter is niet bij de smartphone inbegrepen. Met een andere adapter laadt de 13R veel langzamer op. Jammer, maar geen probleem als je het toestel 's nachts oplaadt.

Camera's

De smartphone is voorzien van een prima selfiecamera en drie camera's op de achterkant. Dat zijn een 50megapixel-hoofdcamera, een 8megapixel-groothoekcamera en een 50megapixel-telelens voor een paar keer zoom. Na een week met de OnePlus 13R zijn we niet bijster enthousiast over de camera's. De hoofdcamera scoort een ruime voldoende, ook in het donker. De groothoekcamera daarentegen presteert ondergemiddeld in dit prijssegment en de zoomcamera biedt slechts 2x zoom. Sommige vergelijkbare telefoons komen tot 5x zoom.

©Rens Blom

Updatebeleid had beter gekund

Op de OnePlus 13R is Android 15 geïnstalleerd, waar OnePlus zijn OxygenOS-schil overheen legt. Die schil lijkt sprekend op ColorOS van Oppo, wat verklaarbaar is omdat het zusterbedrijven zijn. ColorOS werkt prima, maar is wel erg druk. Niet alle functies lijken ons even nodig en andere functies lijken wel erg veel op die van Apples iOS. OnePlus mag bovendien best stoppen met games en apps aanraden. Die weten we heus wel zelf te vinden.

©Rens Blom

We zien liever dat het merk focust op een beter updatebeleid. De OnePlus 13R krijgt namelijk vier Android-upgrades en zes jaar beveiligingsupdates. Dat is korter dan concurrerende smartphones van Motorola (zes jaar complete updates), Google, Samsung en Apple (allemaal zeven jaar). En best gek: de OnePlus 13R krijgt even lang updates als de OnePlus Nord 4, die honderden euro's minder kost.

Conclusie: OnePlus 13R kopen?

De OnePlus 13R is een smartphone die over het algemeen goed bevalt: hij heeft een mooi scherm, krachtige hardware en software waar je jaren mee vooruit kunt. Toch kunnen we deze 749 euro kostende telefoon lastig aanraden. Concurrerende toestellen bieden meer functies én krijgen langer software-updates. De OnePlus 13R lijkt ons daarom een interessante koop als hij in prijs gaat zakken. Voor nu zijn de Google Pixel 9, Motorola Edge 50 Neo en Samsung Galaxy S24 boeiender alternatieven.