Energiewinning uit aardwarmte leek altijd een niche voor vulkanisch actieve gebieden als IJsland. Maar revolutionaire nieuwe boortechnieken lijken het nu ook mogelijk te maken in Nederland. Is aardwarmte de techniek die ons definitief gaat vergroenen? ID.nl praat je bij.

In de energietransitie lijkt alle zegen van boven te komen. Denk aan de zon, de wind en de regenbuien die de stuwmeren van de waterkrachtcentrales vullen. We proberen onze energie niet langer op te diepen uit de aarde, maar uit de hemelen die ons overspannen. 

Helaas zitten daar flinke nadelen aan. Waterkracht en windparken verwoesten landschappen. En zonnepanelen leveren ’s nachts geen energie, waardoor er broeikasgasbrakende basislastcentrales nodig zijn. Systemen om duurzaam gewonnen energie op te slaan voor gebruik tijdens windstille en bewolkte momenten staan in de kinderschoenen. Zeker is dat ze de transitie naar een duurzame energievoorziening veel duurder zullen maken dan ons op dit moment wordt voorgespiegeld.  

Misschien komt de oplossing toch weer van beneden. Want behalve de halfverteerde resten van bomen en dieren bevat de aarde nóg een energiebron: warmte. De aarde is een gloeiendhete bol van gesmolten gesteentes en metalen, omgeven door een dunne korst. Deze bestaat uit tektonische platen die als ijsschotsen op het gesmolten binnenste drijven. Aan de randen van deze platen komt het gesmolten gesteente in de vorm van vulkanen aan het oppervlak. Dat is gevaarlijk, maar ook zeer nuttig. Volgens het boek ‘Rare Earth’ van Peter Ward en Donald Brownlee lijkt tektonische activiteit een van de voorwaarden te zijn voor leven. Vulkanen brengen CO2 de atmosfeer in, wat essentieel is voor het plantaardig leven, en dat op zijn beurt als voedsel dient voor dieren. Het gas wordt niet alleen vastgelegd door planten, maar ook in gesteentes. Zonder vulkanen zou het dus allang zijn opgeraakt, waardoor fotosynthese zou zijn gestopt en de evolutie zou zijn vastgelopen. 

20 kilometer diep 

Waarom de aarde van binnen zo heet is, vormt een onderwerp van debat. Gaat het om restwarmte van de talloze botsingen tussen grotere en kleinere objecten die uiteindelijk de aarde vormden? Of is het binnenste van de aarde in feite een kernsplijtingscentrale? Want dat de aarde radioactief is, staat vast. Maar of er onder onze voeten daadwerkelijk op grote schaal kernsplijting plaatsvindt, dient nog altijd bewezen te worden. Als het zo is, dan bevindt de mensheid zich in feite tussen een kolossale kernfusiecentrale op 150 miljoen kilometer afstand, en behoorlijke kernsplijtingscentrale diep onder de grond. Toegang tot duurzame energie kan dan onmogelijk een probleem zijn. Dat wil zeggen: als je al deze energie kunt oogsten. Want net als zonne-energie kent zogeheten geothermische energie hardnekkige problemen. Samengevat komen deze erop neer dat op de meeste plaatsen op aarde deze energie te diep zit. Aardwarmte om bijvoorbeeld kassen te verwarmen, is goed mogelijk en wordt in Nederland dan ook sinds jaar en dag toegepast. Maar om een elektriciteitscentrale aan te drijven, zijn putten nodig tot wel 20 kilometer diep, waar de temperatuur zo’n 500 graden Celsius bedraagt. 

De diepste put ooit geboord bevindt zich uit de kust van Qatar en reikt tot 12.290 meter onder het aardoppervlak. Veel dieper is niet mogelijk, zo achten de deskundigen. Bij temperaturen van vele honderden graden gaan namelijk de diamanten in de boorkop stuk. Jammer, want anders konden we IJsland navolgen en gewoon een aantal geothermische centrales bouwen die ons 24 uur per dag van goedkope stroom zouden voorzien. En die bovendien niet meer ruimte zouden innemen dan een ouderwetse gascentrale. 

©Olena Lialina

Gyrotron 

Maar er lijkt een technologische revolutie aanstaande die alles anders maakt. Op verschillende plekken op de wereld worden technieken ontwikkeld om gesteente te verbranden, in plaats van te verbrijzelen. Dat klinkt tegenintuïtief, maar het kan. Het Slovaakse bedrijf GA Drilling (bedrijfsslogan: ‘Geothermal Anywhere’) gebruikt daarvoor een superheet plasma dat geproduceerd wordt in een ‘boorstaaf’ die aan een kabel wordt neergelaten. Het plasma verbrandt het gesteente tot een fijn stof dat vervolgens met perslucht (ook afkomstig uit de boorstaaf) de put uit wordt geblazen. 

Het Amerikaanse bedrijf Quaise, een spin-off van het MIT, verbrandt rotsen met behulp van zogeheten millimeterstraling. Dat is elektromagnetische straling met frequenties tussen de 30 en 300 GHz, oftewel net onder het infrarode bereik. Millimeterstraling wordt goed door gesteente geabsorbeerd en is bovendien prima te versturen over afstanden tot enkele tientallen kilometers. De eigenlijke stralingsbron, een zogenoemde gyrotron, bevindt zich aan het oppervlak. De straling wordt door een metalen buis (een ‘golfpijp’) naar de boorstaaf gestuurd. Terwijl deze zich door het gesteente vreet, slaat een deel van het verdampte gesteente neer op de wand van de put, die daardoor verglaast. Quaise heeft onlangs 40 miljoen dollar opgehaald en wil volgend jaar een eerste put branden. 

Als deze boortechnieken inderdaad de veldproeven doorstaan, dan kan er in principe op elke plek ter wereld een geothermale energiecentrale worden gebouwd. Ook in Nederland dus. Quaise wijst er bovendien op dat de geothermale putten gekoppeld kunnen worden aan de turbines van bestaande energiecentrales. Zo zou bijvoorbeeld de veelbesproken kolencentrale Onyx op de Maasvlakte een tweede leven kunnen krijgen. 

Aardbevingen 

Zitten er dan helemaal geen nadelen aan deze vorm van energiewinning? Jawel. In 2006 vond in de buurt van het Zwitserse Bazel een aardbeving plaats met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter toen ingenieurs water onder hoge druk in een boorput injecteerden. Het project werd afgeblazen. Overigens hoeft er niet per se water in de grond te worden geïnjecteerd om energie te oogsten. Veel geothermische centrales draaien op natuurlijke stoom. Maar aardbevingen zijn wel iets om rekening mee te houden bij het bepalen van de bouwlocaties van geothermische centrales. Overigens zijn de bouwvoorschriften in aardbevingsgevoelige landen zoals Griekenland zodanig dat moderne huizen daar veel zwaardere aardbevingen zonder schade doorstaan. 

Aardwarmte kan binnenkort zomaar de hoofdrol opeisen in de energietransitie. Natuurlijk zullen nimby’s (‘not in my backyard’) zich tegen de boorputten keren, maar velen zullen geothermische centrales op de Maasvlakte of kunstmatige eilanden best zien zitten als alternatief voor windmolens aan de horizon. Voor een klein land met een grote en zeer energiehongerige bevolking lijkt de techniek zeer geschikt. 

💡Wil jij zelf groene stroom opwekken? Overweeg zonnepanelen!

Sinds kort heb je nog meer keuze als je een video voor Instagram wilt monteren. Meta heeft Edits uitgebracht. Deze app moet concurreren met andere populaire apps, zoals CapCut van TikTok. Met slimme opties bepaal je hoeveel je uiteindelijk zelf doet en welke taken de app van je overneemt.

Edits is gericht op gebruikers die graag 'snappy' video's monteren op hun telefoon en die deze verspreiden via sociale media. Je vindt Meta Edits in Google Play en de Apple App Store. De app vereist Android-versie 9 en hoger, of iOS 15.1 en hoger. De eerste keer dat je Edits opent, vraagt de app welke gebruikersaccount je wilt gebruiken: je hebt dus sowieso een Meta-account nodig. Lees de voorwaarden en klik op Edits gebruiken als je hiermee akkoord gaat. Edits heeft toegang nodig tot de telefoon om te werken met de foto's en video's (kies voor Toegang verlenen).

Beginnen met project

Onderin het scherm vind je de werkbalk, bestaande uit vijf categorieën. We lopen de onderdelen in dit artikel allemaal door, maar we beginnen met Projecten om een video te maken. Tik hiervoor op de middelste knop van de werkbalk. Om een eerste project te maken, klik je op het plusteken rechtsonder in het scherm. Zie je dit niet, controleer dan of je je in het hoofdscherm bevindt: klik op de knop midden op de werkbalk.

Selecteer nu het foto- en videomateriaal dat je wilt gebruiken. Standaard wordt een overzicht van recent gebruikt materiaal getoond. Dit is niet compleet. Tik op Recent en kies welke albums je wilt gebruiken. Zo kun je kiezen tussen Recent, Favorieten, Foto’s en Video’s. In het tweede deel van het scherm vind je een overzicht van alle mappen. Klik op Alles weergeven om alle content te zien. Selecteer het materiaal dat je wilt gebruiken in de video. Tevreden? Tik op het vinkje rechtsboven.

Monteren

Edits laadt het materiaal in en toont het montagescherm. Bovenin zie je de video. Tik op Nieuw project / Naam wijzigen en geef het project een goede naam. Wordt de video klein getoond en wil je meer detail zien, bijvoorbeeld om te bepalen of het om het juiste beeld gaat? Tik dan op de pijl eronder om het formaat tijdelijk te vergroten. De verschillende clips worden op de tijdlijn onderin geplaatst. Je kunt door de tijdlijn heen schuiven en de beelden bekijken.

Maak je gebruik van beeld dat al is voorzien van muziek of geluid, maar wil je dat niet gebruiken? Tik op de knop met de luidspreker: het bestaande geluid wordt nu onderdrukt. Wil je wel het bestaande geluid gebruiken, dan kun je de kwaliteit hiervan verbeteren via de knop met microfoon. Het venster Ruis verminderen opent. Bepaal met de schuifregelaar hoeveel correctie wordt toegepast.

In de meeste gevallen voeg je zelf nog geluid toe: tik op Audio toevoegen. Je vindt die optie bovenin de tijdlijn. Selecteer de track, tik op Volgende en bepaal welk segment van het materiaal je wilt gebruiken. Bevestig met een tik op Klaar.

Extra's toevoegen

Zodra je het beeldmateriaal en de muziek op de tijdlijn hebt staan, kun je de video bewerken met allerlei extra’s. Je maakt hiervoor gebruik van de werkbalk onderin het scherm. Om teksten toe te voegen, tik je op Tekst en bepaal je het uiterlijk. Zo kun je onder meer het lettertype, kleuren en animaties kiezen.

Over tekst gesproken: mogelijk wil je de video voorzien van bijschriften. Zo kunnen kijkers het materiaal ook zonder geluid bekijken en toch de boodschap meekrijgen. Edits kan de bijschriften automatisch genereren. Tik op Bijschriften. Edits vraagt op welk materiaal de bijschriften moeten worden gegenereerd. Kies Video of Voice-over (zie ook het kader ‘Voice-over’). De teksten worden gegenereerd en over het materiaal gelegd. Controleer elke zin. Dubbeltik op het bijschrift om het uiterlijk aan te passen. Je hebt hierbij vergelijkbare opties als bij het toevoegen van een tekst.

Lagen maken

Je kunt de video interessanter maken door te werken met extra lagen. In de tweede laag voeg je bijvoorbeeld een andere video of stilstaand beeld toe. Tik op Overlay en wijs het gewenste bestand aan. Edits maakt een nieuwe laag en plaatst het beeld hierop. Je kunt de extra laag ook toevoegen en tegelijkertijd eventuele achtergronden weghalen: zo kun je de achterliggende video nog deels zien. Kies voor Overlay en selecteer de afbeelding. Edits haalt automatisch de achtergrond weg en plaatst de video op de tijdlijn. 

Bijknippen

Tik op een item, zoals video of geluidsfragment, op de tijdlijn. Afhankelijk van het item kun je het materiaal vervolgens inkorten of langer maken. Tegelijkertijd verschijnen onderin relevante hulpmiddelen voor verdere bewerking. Zo knip je via Splitsen een fragment op en kun je Spiegelen gebruiken om het beeld horizontaal om te draaien.

Controleer hierna alle lagen op de tijdlijn. Je kunt een laag (tijdelijk) uitschakelen door te tikken op het pictogram van een oog (uiterst links op de tijdlijn). Voor geluid werkt dit hetzelfde: tik op het luidsprekerpictogram bij de laag waarvan je het eigen geluid niet wilt gebruiken. Zo kun je bepaalde lagen tijdelijk in- en uitschakelen.

Voice-over

Wil je een voice-over toevoegen? Je hoeft deze niet van tevoren op te nemen en naderhand onder de video te leggen. In plaats hiervan kun je de commentaarstem opnemen terwijl de video speelt. Voordeel is dat je zo beter kunt ‘timen’ en het verhaal ter plekke kunt afstemmen op het beeld. Tik op Spraak en tik op de opnameknop. De video begint te spelen, terwijl je de stem opneemt. Stop de opname en tik op het vinkje om de nieuwe audiolaag aan de montage toe te voegen. 

Geluidseffecten

Is de montage naar wens? Maak hem af met kleine extra’s. Zo vind je onder Geluidseffecten korte tunes en effecten waarmee je het beeldmateriaal verder kunt opleuken. Ze zijn opgedeeld in verschillende categorieën, waaronder Komedie, Acties en Overgangen. Ook kun je de video verrijken met stickers, zoals vaak op de sociale media wordt toegepast. Tik op de knop Stickers en kies het materiaal uit de collectie van Giphy: een database met verschillende geanimeerde gif-plaatjes.

Ben je klaar met de video? Tijd om te exporteren. Bepaal eerst de kwaliteit van de export. Tik op 2K, rechtsboven in het scherm. Bepaal de resolutie (tot 4K), het aantal beelden per seconde (tot 60) en de kleur (tot HDR). Klik hierna op Exporteren. De app maakt de video. Afhankelijk van de grootte kan dit enige tijd in beslag nemen. Je kunt de video vervolgens delen op de sociale kanalen, maar dit hoeft niet: de video is ook lokaal opgeslagen op de filmrol van de telefoon.

Direct opnemen

Als je nieuwe content wilt maken (om later te monteren), kun je uiteraard de ingebouwde camera-app van de telefoon gebruiken. In plaats hiervan kun je het materiaal ook direct schieten vanuit Edits. Tik op de knop Opnemen (je vindt deze rechts van de knop Projecten).

Het opnamevenster biedt een aantal extra’s ten opzichte van een ingebouwde camera-app. Aan de linkerzijde bevindt zich een werkbalk met de opties. Tik op de muzieknoot voor een overzicht van bruikbare muziek. Op de tab Voor jou is een selectie gemaakt van relevante muziek, terwijl je onder Opgeslagen muziek uit je eigen collectie vindt.

Handig is de tab Populair: deze bevat muziek die momenteel populair is en ervoor kan zorgen dat je eigen video hierdoor vaker wordt bekeken. De tab Originele audio bevat zelfgemaakte muziek door andere makers. Wil je liever eigen muziek gebruiken? Tik rechtsboven op de knop Importeren en wijs het mediabestand aan.

Meer opties

In de werkbalk links in het scherm vind je aanvullende opties. Schakel hier bijvoorbeeld het greenscreen-effect in en kies voor een andere achtergrond. Of maak een opname met een timer en bepaal daarmee zelf de lengte van je clip. Of misschien wil je de afspeelsnelheid aanpassen.

Onderin het scherm vind je de knoppen voor het maken van de opname. Boven de opnameknop kun je het zoomniveau instellen. Tot slot vind je naast de opnameknop de optie om van camera te wisselen (voor- en achterzijde) en de mogelijkheid om de resolutie en framesnelheid aan te passen.

Ideeën bewaren

Dat Edits een sterke focus heeft op content creators, blijkt wel uit het onderdeel Ideeën. Heb je inspiratie, bijvoorbeeld voor je volgende video, dan kun je dat hierin kwijt. Je vindt Ideeën uiterst links op de werkbalk. Klik op het plusteken om een nieuw idee te noteren. Een notitie verschijnt, die je kunt vullen. Via een knop rechtsboven kun je de kleur van het notitieblaadje aanpassen. Tevreden? Tik op Toevoegen. De notitie verschijnt in het hoofdscherm.

Behalve het overzicht van losse ideeën, vind je in het hoofdscherm ook inspiratie voor nieuwe video’s. Klik bovenin op Reels. Er verschijnt een overzicht van reels die je eerder hebt opgeslagen. Bij elke reel kun je een eigen notitie toevoegen: klik op het plusteken rechtsonder en maak een notitie. Edits plakt deze vervolgens aan de reel. De notitie is alleen voor jezelf zichtbaar en niet voor de maker.

Kom je een reel tegen met interessante muziek? Tik op de knop Audio gebruiken. Een nieuw venster verschijnt, waarin je wordt gevraagd of je de muziek wilt gebruiken met beelden die je met de camera wilt maken (Camera) of met eerder opgeslagen beeld (Galerij). De muziek wordt automatisch op een tijdlijn toegevoegd, samen met het beeld. Het is onhandig dat je de audio niet voor later gebruik kunt opslaan en je direct een montage moet maken. Wat je wel kunt doen, is de reel opslaan en pas later tikken op Audio gebruiken.

Collecties maken

Na verloop van tijd kan de hoeveelheid reels flink toenemen. Je kunt structuur aanbrengen door reels in eigen collecties te bewaren. De collecties zijn toegankelijk via de gelijknamige knop rechtsboven in het scherm van Ideeën. Tik op een reel en houd je vinger op het scherm. Een nieuw venster verschijnt. Kies Toevoegen aan collectie. Via ditzelfde menu heb je toegang tot andere functies. Je kunt een aantekening toevoegen via Vastgezette notitie toevoegen. Verwijder een bestaande reel via Opslaan ongedaan maken.

Meer inspiratie

De tab ernaast (Inspiratie) toont een overzicht van populaire reels. Ook hierbij heb je dezelfde mogelijkheden, zoals het toevoegen van een eigen notitie. Linksboven schakel je tussen Inspiratie en Volgend. Die tweede categorie toont reels van personen die je volgt. Ben je benieuwd naar de reacties op een video, dan kun je deze zien via Instagram zelf: tik op de drie puntjes rechtsboven en kies Bekijken op Instagram. Kom je een interessante reel tegen? Tik op de knop Opslaan (rechtsonder in het scherm). De reel verschijnt in de eerder besproken sectie Ideeën.

Prestaties

Als je je creatie hebt gemaakt en gedeeld met de buitenwereld, wil je uiteraard weten hoe deze presteert. Je kijkt hiervoor op de tab Statistieken. Kies eerst de periode rechtsboven, bijvoorbeeld 7 dagen of 60 dagen. Hierna kun je de statistieken bekijken per onderdeel. Tik bijvoorbeeld op Reelsweergaven om het totaal aantal weergaven over de tijd te bekijken.

In de onderste helft van het scherm zie je de video’s en de statistieken per video. Standaard worden deze op datum gesorteerd, maar je kunt de lijst ook sorteren op weergave: tik op Meeste weergaven. Om écht de diepte in te gaan, tik je op een video. Hier zie je statistieken zoals de gemiddelde kijktijd, het percentage vind-ik-leuks en hoe vaak de reel is opgeslagen.

De meeste mensen zullen het merk Dreame inmiddels kennen als een fabrikant van robotstofzuigers en nat-droogstofzuigers. Maar het Chinese bedrijf maakt ook steelstofzuigers die onder meer de concurrentie aangaan met Dyson en Samsung, met als laatste wapenfeit de Dreame V30 die we in deze recensie behandelen.

In vergelijking met de concurrentie is de Dreame V30 in elk geval een stuk betaalbaarder. De steelstofzuiger heeft een adviesprijs van 599 euro. Nog steeds een hele hoop geld, maar hij is online her en der gelukkig al voor minder te vinden. Je krijgt er bovendien niet alleen allerlei accessoires bij (zoals verschillende opzetstukken), ook zit er een oplaadstation in de verpakking. Als je de V30 daar op parkeert, inclusief zijn batterij, dan laadt hij het apparaat netjes voor je op. Ook is er ruimte voor het opbergen van de andere stofzuigermonden.

Het plaatsen van de Dreame V30 vergt even wat oefening en voelt wat onhandig aan. Zeker wanneer je nog een tweede zuigmond op de basis klikt. Je moet daar dan omheen manoeuvreren, terwijl je een vrij smalle opening zoekt waar de contactpunten voor het opladen samenkomen. Het gaat een stuk makkelijker zonder accessoires die in de weg zitten, maar we vinden het juist zo handig dat we die ook op de basis kwijt kunnen. Dat levert een klein dilemma op.

©Wesley Akkerman

Premium ontwerp

Qua ontwerp doet de Dreame V30 niet onder voor de concurrentie. De handgreep ligt comfortabel in de hand en het geheel heeft een premium uitstraling. Net als bij andere steelstofzuigers maakt Dreame gebruik van kunststof, maar daardoor is het gewicht ook prima. Met iets meer dan 2 kilo aan de pols houd je het best een hele stofzuigronde uit. Hoewel de steel uitschuift, kun je hem niet verhogen, maar hij komt met 1,1 meter gelukkig hoog genoeg.

Dankzij de batterijcapaciteit van 3200 mAh houdt de Dreame V30 het tot 90 minuten uit op een volle accu, mits je de gewone stand gebruikt. Zet je hem in de turbomodus, waardoor je volledig toegang krijgt tot de 330 watt aan zuigkracht, dan slinkt het aantal gebruikersminuten al snel. Dat is niet vreemd voor een steelstofzuiger, maar wel iets om rekening mee te houden. Opladen duurt met 4 uurtjes niet uitzonderlijk lang en is vergelijkbaar met concurrerende stofzuigers.

©Wesley Akkerman

Dreame V30 in de praktijk

De stofzuigprestaties zijn gelukkig van hoog niveau. De Dreame V30 wordt geleverd met een kop voor harde vloeren en een kop voor zachte oppervlakken, en in beide gevallen zijn we tevreden over de prestaties. Haren, zand, wat grover vuil en zelfs kiezelsteentjes zijn niet veilig voor het stofzuigmonster. De stand heeft bovendien een handige functie waarmee je de buis 90 graden kunt knikken, waardoor je makkelijker onder stoelen, tafels en banken komt.

In de kop zit verder een kleine laser waarmee je haren en stof op de grond ziet liggen. Daar waar die bij Dyson vaak de grond over de hele breedte van de zuigkop belicht, zien we hier dat de laser aan de zijkant zit. Daardoor zie je in feite maar de helft van het vloeroppervlak. Maar wát je ziet, valt gelukkig nog steeds op. Je zult alleen wat vaker heen en weer lopen om zeker te weten dat er niets meer op de grond ligt. Zal vast iets met patenten te maken hebben, maar is toch een beetje onhandig.

©Wesley Akkerman

Volle (zuig)kracht vooruit

Bij sommige steelstofzuigers gebeurt het nog weleens dat de zuigkracht automatisch omlaag wordt geschroefd zodra je de kierenzuiger pakt, bijvoorbeeld voor in de auto of tussen bankkussens. Irritant. Maar dat doet de Dreame V30 dus níet. Die houdt altijd toegang tot drie standen: auto, laag en max. Ook met opzetstukken. Daardoor is dit model net zo bruikbaar voor snelle schoonmaakklusjes in huis als voor het uitzuigen van kruimels en zand in de auto.

De bediening werkt simpel via twee knoppen onder het kleurrijke lcd-scherm. Daarmee wissel je tussen zuigstanden en zie je welk vuil hij precies naar binnen trekt. Wel merk je dat de stofzuiger niet altijd even soepel stuurt en dat de vloerborstel wat stroef kan aanvoelen. Het onderhoud daarentegen is eenvoudig: alle onderdelen klik je los en maak je zelf schoon wanneer het apparaat daar aan toe is.

Dreame V30 kopen?

Hoewel de Dreame V30 echt geen perfecte steelstofzuiger is, is dit wel een prettig apparaat waarmee je flink wat gedaan krijgt. De zuigkracht is hoog genoeg, de bediening is eenvoudig en het onderhoud is minimaal. De wendbaarheid, het plaatsen op de oplaadbasis en de laser op de kop laten nog wat te wensen over, maar je haalt dan ook geen Dyson of AI Jet van Samsung in huis. In het kader van gemak en prijs-kwaliteit is de Dreame V30 dan ook een dikke aanrader.