Freewaremakers zijn meestal enthousiaste computergebruikers die niet programmeren uit winstbejag, maar hun vaardigheden inzetten om iets te verbeteren. Dankzij de gratis programma’s wordt computeren leuker en handiger! We bespreken de beste programma’s van dit moment en nieuwe versies van ‘evergreens’.

Tip 01: Transmission - Transmissie

Geschikt voor: Windows 10, MacOS, Linux e.a.

The Pirate Bay, ’s werelds grootste torrent-platform, mag dan voor veel Nederlandse internetters officieel niet meer toegankelijk zijn, dat wil niet zeggen dat het downloaden via torrents sterk verminderd is. Dat komt deels omdat er allerlei manieren zijn om de blokkade te omzeilen en deels omdat er heel veel alternatieve bronnen zijn. Aan programma’s om via torrents te kunnen downloaden is dan ook geen gebrek. Een betrekkelijk nieuwe naam tussen dat aanbod is Transmission. Dit programma biedt allerlei interessante functies. Waar je de meeste torrent-clients rechtstreeks bedient op de machine waarop ze staan, kun je Transmission ook aansturen via een web-interface. Dat is ook wel nodig, want naast versies voor de bekende besturingssystemen, kun je Transmission ook downloaden voor verscheidene NAS’en en mediaboxen. Installeer je zo’n versie, dan kun je daarop dus rechtstreeks een torrent binnenhalen. En dat scheelt weer de nodige bestandsoverdracht.

©PXimport

Tip 02: FrostWire - Torrents zoeken

Geschikt voor: Windows 10, MacOS, Linux, Android

Het delen van bestanden door middel van torrents was zeker niet de eerste methode om dit te doen. Ooit was het Gnutella-netwerk heel populair, en een van de bekendste programma’s die daarvan gebruikmaakte, was Limewire. Met de opkomst van torrents pasten de makers van dat product hun software aan en ontwikkelden ze het verder onder de naam FrostWire. Alhoewel beschikbaar voor veel platforms, kun je FrostWire in tegenstelling tot het in tip 1 besproken Transmission niet rechtstreeks op je NAS draaien. Daar staan echter een aantal zaken tegenover die FrostWire toch zeer de moeite waard maken. De belangrijkste daarvan is de mogelijkheid om vanuit het programma in een groot aantal torrent-sites te zoeken. Vaak wordt dezelfde content namelijk via meerdere sites aangeboden, en dankzij de centrale zoekfunctie zie je in één oogopslag welke torrent waarschijnlijk de beste downloadsnelheid geeft. Download je beeld of geluid, dan komt dat automatisch in de bibliotheek van FrostWire terecht en daar kun je het via de ingebouwde mediaspeler direct benaderen. Tot slot kun je uiteraard ook bestanden binnenhalen op de klassieke manier, via torrents of magnet-links.

©PXimport

Tip 03: Universal Media Server - Mediaal

Geschikt voor: Windows 10, MacOS, Linux

We zijn tegenwoordig gewend om van alles en nog wat te streamen. Handig, want het scheelt een hoop fysieke gegevensdragers. Wie naast het commerciële aanbod ook zijn eigen collectie audio- en videobestanden toegankelijk wil maken voor andere apparaten, kan ze bijvoorbeeld op een NAS zetten. Een andere mogelijkheid is om een computer in te zetten als mediaserver. Daarvoor heb je speciale software nodig. Universal Media Server (UMS) is een van de eenvoudigste tools. Wanneer je dit programma hebt geïnstalleerd, herkent het direct andere apparaten in je netwerk die via UPnP of DLNA inhoud kunnen afspelen (zoals een mediaspeler of Xbox). Staat je smart-tv, console of ander apparaat er onverhoopt niet bij, dan vormt dat nog steeds geen probleem als het apparaat ook over een browser beschikt. UMS biedt namelijk ook een webinterface. Wanneer de server eenmaal draait, kun je eenvoudig mappen met mediabestanden aan de bibliotheek toevoegen om te delen, en vanaf dat moment kun je ze op al je apparaten bekijken. Pakt een apparaat een bepaald bestandsformaat niet? Ook geen probleem. UMS kan zelf bestanden converteren en trouwens ook zorgen voor live ondertiteling.

©PXimport

Tip 04: Alternate Chord - Harmonisch

Geschikt voor: Windows 10

Muziek bestaat doorgaans uit drie componenten: ritme, melodie en harmonie, dat laatste meestal in de vorm van akkoorden. Wie zelf muziek wil gaan spelen of maken, moet die akkoorden dan ook leren kennen. Op de gitaar zijn dat allerlei vingerzettingen die je in het begin niet alleen pijn in je gewrichten bezorgen maar ook pijn in je hoofd, omdat het er zo veel zijn om te onthouden. Hier schiet Alternate’s Chord te hulp, en het goede nieuws is dat ook bespelers van toetsinstrumenten er hun voordeel mee kunnen doen. Chord kent tientallen verschillende akkoorden en toonladders voor elk van de twaalf mogelijke grondtonen. Het toont daarbij voor gitaristen de vingerzetting, vaak ook nog in verschillende varianten. Ook geeft Chord de individuele noten aan waaruit het akkoord bestaat, zodat toetsenisten hem kunnen spelen. Om te controleren of je een akkoord goed speelt, kun je Chord vragen het akkoord noot voor noot en als samenklank te spelen. Wie een instrument wil leren spelen, vindt in Chord bovendien een filter om te sorteren op moeilijkheidsgraad, zodat je met de makkelijkste akkoorden kunt beginnen. Ben je wat meer gevorderd, dan kun je de bestaande database uitbreiden met eigen akkoorden.

©PXimport

Tip 05: FBackup - Backup

Geschikt voor: Windows 10

Alhoewel Windows ingebouwde back-upmogelijkheden biedt, zijn er altijd mensen die iets anders willen, bijvoorbeeld omdat ze meer gebruiksgemak zoeken. In die laatste categorie past FBackup zeker. Om te back-uppen met FBackup hoef je slechts vier vragen te beantwoorden: Waar wil je de back-up opslaan? Wat wil je opslaan? Wil je dat gecomprimeerd of niet? Wanneer wil je dat doen? Met die vier antwoorden heb je een back-uptaak gecreëerd die bijvoorbeeld elke dag of elke week automatisch kan worden uitgevoerd. Aan de uitvoering kun je bovendien een actie koppelen, zoals het uitschakelen van de pc.

Natuurlijk willen de makers graag dat je hun commerciële product koopt en dus ontbreken bepaalde mogelijkheden. Voor een overzicht van de verschillen en om te bepalen of FBackup ook echt kan wat je wilt, zie www.fbackup.com/compare.html.

©PXimport

Tip 06: SpleeterGUI - Opsplitsen

Geschikt voor: Windows 10

Karaoke heeft al lange tijd geleden een groot deel van de wereld veroverd en dus wordt ook in ons land volop met instrumentale muziek meegezongen. Om met karaoke aan de gang te kunnen, heb je een songtekst nodig die laat zien wanneer welk woord gezongen moet worden en uiteraard de muziek van het nummer dat je wilt zingen. Deze combinaties zijn volop te koop, maar veelal prijzig. Heb je je favoriete nummer als mp3 op je computer staan, dan kun je ook zelf je eigen instrumentale versie maken door de zang eruit te slopen. Vroeger gebeurde dat door bepaalde toonhoogtes weg te filteren, waardoor het resultaat behoorlijk beroerd was. Het klonk alsof je de muziek door een ouderwetse telefoon hoorde en de zang bleef merkbaar aanwezig. Maar Spleeter pakt het probleem beter aan; met kunstmatige intelligentie. En om wat gemakkelijker mee te kunnen werken, is er SpleeterGUI. De procedure is kinderlijk eenvoudig: sleep het te bewerken audiobestand naar SpleeterGUI en kies vervolgens in hoeveel delen je het wilt opsplitsen (meestal twee: zang en de rest). De klus is daarna snel geklaard en het resultaat is doorgaans zeer indrukwekkend.

©PXimport

Tip 07: Karaoke Lyric Editor - Meezinger

Geschikt voor: Windows 10

In tip 6 kun je lezen hoe je zelf een instrumentaal muziekbestand voor je karaokefeestje. Maar er zijn maar weinig mensen die alle songteksten uit z’n hoofd kennen, en dus is een audiobestand niet compleet zonder bijbehorend tekstbestand dat door de karaokespeler wordt getoond en waarop de tekst die op dat moment moet worden gezongen van kleur verandert. Vaak wordt die tekst opgeslagen in een cdg-bestand. Zo’n bestand lijkt sterk op een ondertitelbestand. Het bevat namelijk op elke regel tijdcodes die aangeven wanneer de tekst in beeld moet komen. Waar je zulke ondertitelbestanden vaak gewoon met Kladblok kunt bewerken, is dat met cdg-bestanden helaas niet het geval. Gelukkig is daar het programma Karaoke Lyric Editor. Hiermee kun je zowel bestaande cdg-bestanden bewerken als geheel nieuwe maken. De songteksten van bestaande nummers kun je vaak wel op internet vinden, en die kun je dan eenvoudig naar de editor kopiëren. Vervolgens moet je (helaas handmatig) de juiste tijdcodes invoeren tijdens het beluisteren van het liedje. Tot slot kun je beeld en geluid samen testen voordat je het cdg-bestand aanmaakt.

©PXimport

Tip 08: FinalCrypt - Versleuteld

Geschikt voor: Windows 10, MacOS, Linux

De oude Romeinen begrepen al dat je boodschappen moet versleutelen als je niet wilt dat ze in verkeerde handen vallen. Ze vonden daarvoor het systeem van de caesarrotatie uit; zet alle letters in een cirkel en schuif ze evenveel plaatsen op. Dit systeem is betrekkelijk eenvoudig te kraken, en dus werden er door de eeuwen heen ingewikkeldere trucs bedacht. De wedloop tussen beveiligers en krakers duurt tot op de dag van vandaag voort.

De sterkste encryptievormen die momenteel standaard worden gebruikt zijn in principe te kraken met behulp van kwantumcomputers (die nog in de kinderschoenen staan). Maar ook daar is echter bij voorbaat al iets op bedacht, in de vorm van de zogeheten One Time Pad-encryptie (OTP). Deze is gegarandeerd onkraakbaar, dus als je data hebt die écht geheim moet blijven, dan is dit dé methode. Het mooiste is dat je deze methode ook gewoon op je eigen bestanden toe kunt passen met het gratis programma FinalCrypt. Alhoewel niet moeilijk in gebruik, is het wel belangrijk hier heel voorzichtig mee om te gaan. Wie zijn encryptiesleutel verliest, krijgt zijn bestanden nooit meer terug. Wees dus gewaarschuwd!

©PXimport

Tip 09: VideoShaper - Conversie

Geschikt voor: Windows 10

Nog altijd lusten niet alle mediaspelers elk bestandsformaat. Zo speelt bijvoorbeeld de Apple TV maar een beperkt aantal bestandstypen af. Wil je je beeldmateriaal dan toch kunnen zien, dan zul je je bestanden moeten converteren. Voor conversie zijn overigens ook wel andere redenen te bedenken. Bijvoorbeeld wanneer je een bestand hebt gedownload in 4K, terwijl je niet over een beeldscherm beschikt dat die resolutie kan tonen. Je bespaart dan veel schijfruimte door het terug te brengen naar bijvoorbeeld 1080p.

Veel conversieprogramma’s zijn behoorlijk complex en vereisen flink wat kennis van de verschillende instellingen. VideoShaper niet. Met dit programma converteer je eenvoudig video’s naar bijvoorbeeld avi, mp4, mkv, vob of wmv. Daarbij kun je – afhankelijk van het formaat – kiezen voor verschillende coderingsmethoden. Standaard laat VideoShaper zaken als beeldverhouding en resolutie ongewijzigd, maar je kunt ook kiezen voor profielen om het bestand via een dvd-speler of iPad te kunnen afspelen, zodat je de specifieke instellingen niet hoeft te kennen. Tot slot kun je een los audiospoor uit video’s halen en bevat het ook een brander zodat je de geconverteerde video’s direct op een schijf (zowel dvd als blu-ray) kunt zetten.

©PXimport

Tip 10: W3Schools - Leerzaam

Geschikt voor: elk systeem

Voor de meeste mensen is de computer een handig gebruiksvoorwerp waarmee je allerlei leuke, nuttige en interessante dingen kunt doen. Maar die ‘dingen’ komen natuurlijk niet uit de lucht vallen, die worden door iemand gemaakt. Veel computerhobbyisten willen dan ook ooit zelf een poging wagen om iets te maken, zoals een programma of een eigen website. Daarvoor is uiteraard wel de nodige kennis nodig van een programmeer- of opmaaktaal.

Wie geen moeite heeft met Engels vindt een perfecte opstap in de online academie van W3Schools. Hier kun je cursussen volgen over een groot aantal computergerelateerde onderwerpen. Wil je serieus aan de slag met het maken van een website, dan kun je bijvoorbeeld alles leren over de codetalen html en css, en opmaakaspecten als kleurgebruik en graphics. Wie nog een stap verder wil gaan, kan lessen volgen over onder meer JavaScript, sql, php en JQuery. En hierna kom je al snel uit bij het ‘echte’ programmeren. Wie daarmee aan de slag wil, vindt op W3Schools lesmateriaal over bijvoorbeeld Python of C++, en zelfs over kunstmatige intelligentie en machine learning.

©PXimport

Tip 11: Run-Command - Commanderen

Geschikt voor: Windows 10

Het startmenu van Windows is een handig ding, maar er is toch wel een aantal programma’s dat je er niet in terug zult vinden. Dat geldt in de eerste plaats voor de meer geavanceerde systeemgereedschappen van Windows, maar bijvoorbeeld ook voor portable programma’s. Natuurlijk kun je programma’s dan altijd nog openen met het commando Uitvoeren, maar dat werkt alleen voor software waar het systeem een pad naartoe kent. Daarnaast weten veel gebruikers niet dat ze – willen ze een programma als administrator uitvoeren – gebruik moeten maken van Ctrl+Shift+Enter in plaats van alleen Enter. Al dat ongemak behoort tot het verleden met het handige Run-Command. In feite biedt dit programma alleen maar een verbeterde versie van de standaard Windows-functie.

Met Run-Command kun je alle programma’s starten die een voor de computer bekend pad hebben (ook als administrator). Het tooltje beschikt daarnaast ook over de mogelijkheid om favorieten te definiëren. Een aantal bekende ‘verstopte’ Windows-gereedschappen staan al in de lijst en daar kun je gemakkelijk andere veelgebruikte programma’s aan toevoegen.

©PXimport

Tip 12: Sandboxie Plus - Geïsoleerd

Geschikt voor: Windows 10

Het draaien van een commercieel programma kán een bepaald risico met zich meebrengen, maar dat geldt zeker voor gratis software. Zelfs als de maker ervan de beste bedoelingen heeft, kan het gebeuren dat de software onvoldoende getest is en daardoor een ongewenst effect op je systeem heeft. Vertrouw je een programma niet helemaal of vind je het risico om een andere reden te groot, dan kun je het in een virtuele omgeving – een zogeheten sandbox – draaien. Wie met Windows 10 Pro of Enterprise werkt, heeft die mogelijkheid standaard. Gebruik je een andere versie van het besturingssysteem, dan kon je het programma in Sandboxie zetten. Op enig moment is dit een opensourceprogramma geworden, en is het verder ontwikkeld tot Sandboxie Plus. Dit handige programma – dat je zelfs portable kunt draaien – stelt je in staat software uit te proberen binnen een beveiligde omgeving. De veranderingen die de te testen software aanbrengt, worden toegepast op een virtueel systeem en dus blijft er niets van achter wanneer je de test stopt.

©PXimport

Gevaarlijk?

©PXimport

Niet te snel klikken

©PXimport

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!