Apple is niet bang om het gebruik van technologie te herbedenken, om alles vanuit een ietwat onconventionele kant te bekijken. De afgelopen jaren heeft die innovatie die zich veelal geconcentreerd op de iPhone, de iPad en iOS. Maar de MacBook Pro met Retina Display, zopas gelanceerd op de WWDC, stelt de Mac nu weer in het middelpunt van de aandacht. De Retina MacBook Pro is niet alleen een grensverleggende release met haar combinatie van onnavolgbare prestaties en portabiliteit in een 15-inch Mac-laptop, het model zal je de manier waarop je omgaat met je laptop ook doen herzien. Van een revisie van de wijze waarop je informatie bekijkt en met informatie werkt tot de manier waarop je laptop omgaat met externe apparaten en verbindingen: Apple is niet bang om zijn klanten in nieuwe richtingen te duwen. En de Retina MacBook Pro Retina Display is zéker meer dan gewoon een vriendelijk zetje.

Looking good: het Retina Display

De belangrijkste eigenschap van de laptop staat reeds vervat in haar naam - het Retina Display. Het Retina Display kwam voor het eerst voor in de iPhone 4, gevolg door de derde generatie iPad. Nu is het ook eindelijk doorgedrongen tot de Mac. Je kan het Retina Display bekijken als een volgende stap in de iOS-ificatie van de Mac, of je kan het zien zoals ik het zie - als simpelweg nog een manier om je eraan te herinneren dat al deze producten deel uitmaken van één grote, blije Apple-familie.

©PXimport

De statistieken van het Retina Display zijn duizelingwekkend: 2880 op 1800 pixels, dat is 220 pixels per inch - of een totaal van 15,8 miljoen pixels op een 15,4-inch scherm. Als de Retina Display MacBook Pro ingesteld staat op zijn beste (Retina) instelling, is het spectaculair om zien - de details in de foto's zijn prachtig, en de tekst is verzorgder dan ooit. In de eerste paar uren dat ik met de Retina Display MacBook Pro werkte vond ik het zelfs leuk om system alerts te lezen! De Retina Display MacBook Pro zorgde ervoor dat ik mijn appreciatie voor de kleine details van Mac OS X die ik na een tijdje als vanzelfsprekend beschouwde, weer terugvond. Er waren ook geen dode pixels o.i.d. in de twee Retina MacBook Pro's die ik gebruikt heb, en vergeleken met mijn MacBook Pro 17-inch waren de kleuren ongelofelijk levendig.

Met zoveel pixels is het makkelijk om de talloze details waar te nemen die je kan zien in hogeresolutiefoto's, maar het benadrukt ook de lage kwaliteit van veel foto's op een website. Het gebruik van Safari zorgt er dan wel voor dat de tekst redelijk goed wordt weergegeven, maar afbeeldingen zien er desalniettemin wat ruw uit. Voor iedereen met oog voor zulke nuances kan dit wel vervelend zijn, maar leg de schuld niet bij de laptop. Het initiatief ligt nu bij de webdesigners om hun resolutie aan te passen aan het Retina Display. Door de populariteit van van de iPhone en de iPad, en nu ook de Retina-laptop, zal het slechts een kwestie van tijd zijn voordat ook het web zich aanpast.

Video's op de MacBook Pro Retina Display zien er geweldig uit. Om een 1080p-video weer te geven wordt de video vergroot naar fullscreen, aangezien deze MacBook Pro's reeds meer pixels hebben dan een HDTV. De videokaart leek hier alvast geen problemen mee te hebben.

De Retina MacBook Pro heeft eigenlijk twee videokaarten - één geïntegreerd, de andere discreet. De geïntegreerde videokaart (die geheugen deelt met het computergeheugen, en eigenlijk onderdeel is van de processor) is de HD Graphics 4000 van Intel, die gebruikt wordt om de batterijduur te kunnen behouden. De discrete videokaart (een apart onderdeel met haar eigen geheugen) is Nvidia's GeForce GT 650M, met 1 GB videogeheugen. Het systeem verwisselt automatisch van processor naargelang de de activiteit die je uitvoert, opdat je prestaties niet zouden verminderen tijdens, bijvoorbeeld, het gamen. Je kan optioneel ook instellen dat de Retina MacBook Pro altijd automatisch haar discrete videokaart gebruikt.

©PXimport

Met de 2880 op 1800 pixels-resolutie zou je veronderstellen dat de lijst van mogelijke resoluties bij systeemvoorkeuren ondraaglijk lang zou zijn - er zijn bijvoorbeeld 19 verschillende resolutie-instellingen voor mijn MacBook Pro van 17-inch - maar dat is niet het geval. In zijn poging om keuzes te vergemakkelijken biedt de Display-optie van systeemvoorkeuren slechts vijf keuzes aan, die het veel gemakkelijker (lees: gebruiksvriendelijker) maken een juiste resolutie-instelling te vinden voor je laptop.

Aan de linkerkant van de schaal bevinden zich de instellingen voor 'Larger text', aan de rechterkant de instellingen voor 'More space', en in het midden bevindt zich 'Best' (Retina). Als je echt de pixelaantallen van elke instelling wil weten: ze verschijnen wanneer je over elke instelling scrollt.

Wanneer een tweede scherm aangesloten wordt om uitbreiding te bieden aan de desktop, verschijnt deze resolutielijst specifiek voor het externe beeld. Toen ik mijn Retina Display MacBook Pro aansloot op mijn 42-inch HDTV herkende het ogenblikkelijk het scherm, en toen ik "mirroring" uitschakelde kon ik één van de vier resoluties kiezen voor de HDTV (zie hierboven) en de Retina MacBook Pro instellen op basis van één van de vijf mogelijkheden die hierboven reeds vermeld werden.

Ook heb ik succesvol geprobeerd Windows 7 op fullscreen te gebruiken op de laptop. Ik heb deze zelfs ingesteld op 2880 op 1800 pixels, en het systeem werkte zonder enige haperingen. PC World plant over het gebruik van Windows 7 op een Retina MacBook Pro nog een uitgebreid verslag, dus kijk daar zeker naar uit.

Het Retina Display ondersteunt ook In-Plane-Switching (IPS).

De reflectie van de Apple-schermen is sinds jaar en dag het zorgenkind, maar in de Retina MacBook Pro wordt dit probleem subtiel weggewerkt doordat er niet langer een glazen bedekking gebruikt wordt voor het scherm. Apple zegt dat de reflectie verminderd is met 75 procent; dat kan ik natuurlijk niet wetenschappelijk aantonen, maar ik kan wel zien dat de vermindering zeker zichtbaar is. Ik moet zeker niet zo hard mijn best doen om de weerspiegeling te negeren als bij mijn vorige MacBook Pro's.

Kort nadat Apple de Retina MacBook Pro aankondigde, zette het de productie van de 17-inch MacBook Pro stop. Met zijn ondersteuning van 1920 x 1200 - resolutie, de normale resolutie voor een 17-inch MacBook Pro, dient de Retina MacBook Pro als een meer dan waardige vervanger.

Wat vanbinnen zit blijft vanbinnen

Apple biedt twee modellen aan van de Retina MacBook Pro. Het model van € 2.279,00 heeft een 2,3 GHz quad-core Intel i7-processor, 6 MB gedeelde L3-cache, 8 GB 1600 MHz-geheugen en 256 GB flashgeheugen. (De meeste mensen noemt het SSD of Solid State-geheugen, maar Apple noemt het flashopslag of flashgeheugen.) Het model van € 2.899,00 heeft een 2,6 GHz quad-core Intel i7-processor, 6 MB gedeelde L3-cache, 8 GB 1600 MHz-geheugen en 512 GB flashgeheugen.

©PXimport

De Retina MacBook Pro-processors maken deel uit van de Ivy Bridge-processortechnologie van Intel, die kleiner en efficiënter zijn dan de vorige generatie Sandy Bridge-processors. Ivy Bridge-processors werden in het leven geroepen door het 22nm 3D Tri-Gate-process van Intel, terwijl de Sandy Bridge-variant 32nm-processors zijn. Ivy Bridge ondersteunt ook meerdere onderdelen die meer efficiënt omspringen met de prestaties. In de essentie belooft het eigenlijk betere prestaties uit een chip die minder kracht vereist.

De processors ondersteunen Intel's hyper-threading, die twee virtuele kernen creëert voor iedere fysieke kern in de processor. Met de quad-core i7-processor zijn er dus acht virtuele kernen. Ook beschikken de processors over TurboBoost, waardoor de processor automatisch zijn snelheid aanpast zodra hij voelt dat hij meer aankan wat prestaties en/of hitte betreft. De 2,3 GHz-processor in het model van 2299 euro kan zijn snelheid boosten tot 3,3 GHz, terwijl de 2,6 GHz-processor in het model van 2929 euro zijn snelheid kan boosten tot 3,7 GHz.

©PXimport

Voor de World Wide Developers Conference waren er geruchten hoorbaar dat er een 15-inch MacBook Air zou komen. Ook al is de Retina MacBook Pro onderdeel van de MacBook Pro-lijn, en benadrukte Apple dat de Retina MacBook Pro een échte Pro-machine is, toch heeft de Retina MacBook Pro wat trekjes van haar lichtere kleine broertje. Een duidelijke aanwijzing is haar design: het is dunner en lichter dan haar 15-inch tegenhangers in de Pro-serie. Minder duidelijke aanwijzingen zijn de RAM- en de flashgeheugenimplementaties, die sommige gebruikers wel eens zouden kunnen afschrikken.

In de Retina MacBook Pro is het RAM-geheugen deel van het moederbord: er zijn geen extra inputgleufjes, noch RAM-sticks, en op het moment van de aankoop moet je beslissen of je een upgrade wil uitvoeren van de standaard 8 GB werkgeheugen naar een eventuele 16 GB. Het is niet mogelijk het RAM-geheugen nog te upgraden na de aankoop.

Een gelijkaardige situatie doet zich voor bij het flashgeheugen: het zit niet helemaal aan het moederbord vast - zoals bij de MacBook Air - maar wordt eveneens beschouwd als een onderdeel dat na aankoop niet meer in aanmerking komt voor updates. Bedrijven zoals OWC bieden upgradepakketten aan voor de MacBook Air, en de kans mag dan wel bestaan dat zij op termijn hetzelfde zullen doen voor de Retina MacBook Pro, dan nog zal Apple niet blij zijn met dergelijke aftermarket hardware en zal je als klant hiermee waarschijnlijk je garantie ongeldig verklaard zien worden. Als jouw idee van een "pro"-machine je toelaat dit apparaat te upgraden en te customizen zal de Retina MacBook Pro een teleurstelling zijn. Dit model is echter hoe dan ook niet nieuw: denk maar aan de unibody Macs die in 2008 het daglicht zagen, of aan recenter (2010), de MacBook Air, of zelfs de iPhone en de iPad. Wat de "normale" 13- en 15-inch MacBook Pro's betreft heeft Apple niet echt veel wijziging doorgevoerd, wat erop neerkomt dat je bij deze laptops wél het RAM- en het HDD-geheugen steeds kan updaten. Een update naar 16 GB werkgeheugen voor een Retina MacBook Pro kost 200 euro extra. Jammer genoeg biedt het model van 2299 euro geen mogelijkheid om het flashgeheugen van 256 GB te updaten, terwijl het model van 2929 euro zelfs kan geüpgradet worden naar 768 GB flashgeheugen voor 500 euro extra.

Snellere verbinding: USB 3.0 en Thunderbolt

Aan de ene kant van de Retina MacBook Pro zal je een MagSafe 2-connector, twee Thunderbolt-poorten, een USB 3.0-poort en een aansluiting voor je koptelefoon terugvinden. Aan de andere kant is er nog een USB 3.0-poort, een HDMI-poort, en ten slotte een gleufje voor een SDXC-kaart.

USB 3.0 is al geruime tijd een onderdeel van gewone computers, en maakt nu ook eindelijk zijn intrede op de Mac. Mac-gebruikers zullen nu ook eindelijk gebruik kunnen maken van de snelheidsvoordelen van de USB 3.0, gezien het grote aantal externe harde schijven dat hiervoor reeds voorhanden is. De USB-poorten zijn compatibel met USB 2.0, zodat je deze ook kan gebruiken voor externe opslagruimtes die nog op USB 2.0 draaien. Vanzelfsprekend krijg je dan wel geen snelheidsboost.

©PXimport

Thunderbolt is eigenlijk dé hogesnelheidsinput bij uitstek, met haar overdrachtssnelheid van 10 gigabyte per seconde - al hangt de overdrachtssnelheid eveneens af van de aangesloten Thunderbolt-opslagruimte. Thunderbolt wordt ook gebruikt om beeldschermen zoals de Thunderbolt Display van Apple, of een MiniDisplay Port-beeldscherm (zoals de 27-inch LED Cinema Display van Apple) op aan te sluiten. De Retina MacBook Pro kan twee externe beeldschermen gelijktijdig besturen: je kan twee Thunderbolt Displays tegelijkertijd aansluiten, of een Thunderbolt Display én een Cinema Display, of zelfs een beeldscherm dat aangesloten wordt door de Thunderbolt-input en een beeldscherm dat verbonden is met de HDMI-input. En ook met twee aangesloten beeldschermen is het scherm van de laptop nog altijd vrij beschikbaar.

Ontbrekende onderdelen

Wat mist er? Ethernet-de Retina MacBook Pro heeft 802.11n, en Apple verkoopt een Thunderbolt naar Gigabit Ethernet Adapter voor 29 euro. (Een andere mogelijkheid is een USB naar Ethernet-adapter gebruiken, al heb ik dit nog niet uitgeprobeerd.) Er is geen FireWire 800, wat ik toch wel als een groter gemis inschat dan het gebrek aan ethernet, gezien FireWire-apparaten nog steeds gemeengoed zijn tussen de Mac-gebruikers. Apple zal waarschijnlijk een niet gering aantal van zijn nieuwe Thunderbolt naar FireWire 800-adapters verkopen wanneer deze voor verkoop beschikbaar worden. Jammer genoeg is dit geen inbegrepen accessoire. Ook is er geen Kensington lock slot, dus je zal andere manieren moeten zoeken om je Retina MacBook Pro aan je bureau vast te maken.

Ook ontbreekt er SuperDrive (de cd-romlezer van Apple), wat natuurlijk niet helemaal als een verrassing komt. Zelf gebruik ik de SuperDrive enkel om kopies te maken van de DVD's die mijn kinderen als cadeau krijgen, misschien vijf à zes cd's per jaar. Ik kan me de laatste keer dat ik data op een optische schijf heb gebrand niet eens meer herinneren; ik heb al te veel slechte ervaringen met slecht gebrande back-up DVD's, en ik heb een externe harde schijf die ik kan gebruiken als ik data niet via het netwerk of het internet kan transfereren. Als je SuperDrive nodig hebt zal je Apple's USB SuperDrive (t.w.v. 79 euro) moeten aanschaffen.

Een niet zo opvallend gemis is een Express Card/34-input, die enkel beschikbaar was op de inmiddels niet meer geproduceerde 17-inch MacBook Pro. De Retina MacBook Pro heeft dit niet, dus hiervoor zal je alternatieven moeten zoeken. Hierbij kan 3G-connectiviteit wel handig zijn; je kan een USB 3G-modem gebruiken, of je kan van de voordelen van tethering genieten met je iPhone.

©PXimport

De Retina MacBook Pro gebruikt een MagSafe 2-connector die eerder ook al gebruikt werd voor de MacBook Air, terwijl de normale MacBook Pro's hebben nog steeds dezelfde oude MagSafe-connector hebben. Jammer genoeg kan je een MagSafe 2-adapter niet inpluggen in een MagSafe-input, of omgekeerd. Dit houdt in dat je, als je een MagSafe-adapter wil gebruiken voor de Retina MacBook Pro, je een converter (t.w.v. 10 euro) zal moeten kopen (enkel van MagSafe naar MagSafe 2, omgekeerd gaat niet).

Dunner design

Op het eerste zicht lijkt de Retina MacBook Pro veel op de normale 15-inch MacBook Pro en is het aluminium design in grote lijnen hetzelfde. Het grote verschil is echter de dikte. Gesloten meet de Retina MacBook Pro 0,71 inch, tegenover 1 inch voor de normale MacBook Pro. Dit zorgt voor een optimale draagbaarheid, en verlicht ineens de pijn die je voelt wanneer de rand van de laptop in je pols snijdt bij het typen (zoals in mijn geval nu). De hoek is niet zo steil als die van de normale MacBook Pro, maar het lijkt ook weer niet op de spits uitlopende MacBook Air. Me dunkt dat Apple de spits uitlopende rand van de MacBook Air niet geïnstalleerd heeft op de Retina MacBook Pro omdat men een zo groot mogelijke opslagruimte voor de batterij wilde voorzien.

©PXimport

De Retina MacBook Pro weegt 2 kilo, wat een halve kilo lichter is dan de MacBook Pro van dezelfde afmeting (15-inch). Lichter is beter - dat is al langer bekend - maar wat des te meer indrukwekkend is aan het gewicht van de Retina MacBook Pro is dat het gewicht aanvoelt alsof het gelijk verdeeld is. Het is natuurlijk een beetje zwaarder aan de kant van het scherm, maar het is ook niet te licht in het gebied van het trackpad - dus als je de laptop draagt als deze open is (geef het maar toe, je hebt dat al meer gedaan dan je zou willen toegeven), zal de laptop niet plots overhellen.

Nog een kleine opmerking wat het uiterlijk betreft: als je de Retina MacBook Pro opent zal je meteen merken dat het MacBook Pro-logo zich niet langer onderaan je scherm bevindt, het bevindt zich onderaan je laptop. Apple gebruikt niet langer haar glazen hoes voor over het beeldscherm, en dat logo was onderdeel van de glazen hoes.

Twee andere veranderingen: de aan- en uit-knop staat nu op de plaats van de uitwerp-knop van de optische schijf op het toetsenbord, en er is niet langer een indicator van de batterijduur aangebracht op de hardware.

Benchmarks: hoe verhoudt de Retina MacBook Pro zich tot andere modellen?

Om de prestaties van de twee nieuwe Retina MacBook Pro's te kunnen inschatten heeft ons lab de twee modellen getest.

©PXimport

Indrukwekkend genoeg is de 2,6 GHz Core i7 Retina MacBook Pro niet enkel de snelste laptop die we testten, maar zelfs ook de snelste Mac die we getest hebben, met een score van 330. De 2,3 GHz Core i7 Retina MacBook Pro ligt echter niet ver achter met 319 op de snelheidsmeter. De vorige snelste laptop was de 15-inch MacBook Pro i7 2,4 GHz van eind 2011, en de snelste desktop Mac van de peilingen was de BTO 27-inch 2,93 GHz Core i7 iMac met SSD van midden 2010. In vergelijking met de nieuwste 15-inch MacBook Pro (de normale versie, dus) met een 2,6 GHz Core i7-processor, 8 GB RAM-geheugen en een 5400-rpm 750 GB HDD is de 2,6 GHz Core i7 Retina MacBook Pro 38 procent sneller, de 2,3 GHz Core i7 Retina MacBook Pro 33 procent.

Tegenover de MacBook Pro's van vorig jaar betekent de snelheidstoename van de 2,6 GHz Core i7 Retina MacBook Pro een verbetering van maar liefst 51 procent, terwijl de 2,3 GHz Core i7 Retina MacBook Pro nauwelijks moet onderdoen met een verbetering van 46 procent.

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

©PXimport

Het is het flashgeheugen dat deze boost in snelheid teweegbrengt voor de Retina MacBook Pro. Zowel wat CD-Rom- (zie hierboven de Duplicate 2GB Folder test) als geheugenactiviteiten (zie hierboven Import iMovie Archive, Aperture Import, iPhoto Import) betreft hebben de Retina MacBook Pro's een significant snelheidsvoordeel ten opzichte van de gewone MacBook Pro's.

In andere tests die meer op de processor zelf focusten lagen de verschillen tussen de Retina MacBook Pro en de gewone MacBook Pro niet zo ver uit elkaar, zoals in onze Handbrake Encode Test, de Pages Import Test, MathematicaMark en de Cinebench CPU Test.

Er was ook een test waarbij de gewone MacBook Pro's duidelijk de overhand hadden op de Retina MacBook Pro's. In de Portal 2 Frame Ratetest was de gewone 2,6 GHz Core i7 MacBook Pro negen procent sneller dan haar Retina-tegenhanger met dezelfde processor. De gewone 2,3 GHz Core i7 MacBook Pro was vier procent sneller dan de 2,6 GHz Core i7 Retina MacBook Pro, maar ook zeventien procent sneller dan de 2,3 GHz Core i7 Retina MacBook Pro. Zelfs al hebben de Retina-laptops en de gewone MacBook Pro's dezelfde grafische kaart (de GeForce GT 650M van de gewone 2,3 GHz MacBook Pro heeft 512 MB aan geheugen, tegenover 1 GB voor de andere laptops), dan nog hebben de Retina displays zo"n groot aantal pixels dat ze zelfs de frame rate van games kunnen beïnvloeden.

©PXimport

Hitte en geluid

Over bovenstaande titel heb ik geen resultaten uit het lab, maar ik zal mijn subjectieve observaties geven. De Retina MacBook Pro werd warmer tijdens de installatie van de game Diablo III, maar niet in die mate dat het me ongerust maakte. De hitte concentreerde zich veelal op het centrum van de onderkant van de laptop, en leek zich verder niet al te ver te verspreiden. De ventilatoren lieten alles op hun beloop.

Ook merkwaardig ten overstaan van de normale MacBook Pro zijn de luchtgaten, die zich aan de voorkant van het scherm bevinden. Nadat de installatie van Diablo III voltooid was kon ik het spel spelen in 2880 x 1800 -resolutie en tijdens de gameplay is de ventilatie zeker merkbaar actief. De temperatuur van de laptop nam gevoelig toe in het voorste stuk van de onderkant van de laptop, onder het toetsenbord op de plaats waar de processors zich bevinden. De toename in temperatuur was voor mij zelf hoog genoeg om de laptop hierop naar een bureau te verplaatsen.

Ik heb meerdere Youtube-filmpjes en iTunes-filmtrailers gestreamd (allen 720 of 1080p). De laptop werd wel een beetje warmer dan toen ik Diablo III installeerde, maar niet te heet om de Retina MacBook Pro van mijn schoot af te halen. Ook het ventilatiesysteem trad niet in werking, en de video's speelden vlotjes af.

Een andere toepassing die ik gebruikt heb is het programma 'Handbrake' om een filmbestand te converteren voor mijn iPhone (de Retina MacBook Pro heeft geen optische schijf en ik heb niet geprobeerd een CD/DVD te rippen via een externe harde schijf). De conversie duurde nog geen vijf minuten, en gedurende die tijd raakte de laptop niet merkbaar verhit noch werd het ventilatiesysteem geactiveerd.

Batterijduur

Het Retina Display dorst naar kracht; je hebt een hoop spierballen nodig om al die pixels in beweging te krijgen. Haar ingebouwde batterij staat dan ook voor 95 watt-uren. Ter vergelijking, bij de gewone 15-inch MacBook Pro staat de ingebouwde batterij voor 77,5 watt-uren. De Retina MacBook Pro heeft een veel grotere batterij.

©PXimport

Apple schat de levensduur van al zijn 15-inch MacBook Pro's op zeven uur "draadloos internetten". Wanneer het lab van MacWorld de levensduur van een batterij test, gebruiken wij echter een iets meer rigoureuze test: we laten een filmbestand op full screen-modus lopen in het programma QuickTime Pro totdat de batterij helemaal leeg is. Dit zorgt ervoor dat de batterij sneller leeg is dan bij normaal gebruik van de laptop, zoals onder meer het geval is bij internetten.

Allebei de Retina-laptops hielden het vijf uur vol in onze test. Zelfs met hun grotere batterijen deden ze het nog niet zo goed als de normale 15-inch MacBook Pro's, die het een aanzienlijk aantal minuten langer volhielden. Opvallend is ook dat de MacBook Pro's van vorig jaar een batterijduur hebben die veruit beter is dan die van de huidige generatie MacBook Pro's.

©PXimport

De nieuwe definitie van 'Pro'

Apple's idee van 'pro' - tenminste, wat laptops betreft - heeft geen plaats voor hardware die vrij aan te passen is naargelang de wensen van de gebruiker. Dit betekent dat een aantal hardcore fans op een kruispunt zijn gekomen. Je kan nog altijd de normale MacBook Pro kopen, hem openen, en je gang ermee gaan, maar ik gok dat het niet te lang meer zal duren vooraleer ook dit design het voorbeeld van de 17-inch MacBook Pro zal volgen en op termijn niet langer geproduceerd zal worden.

Wat is het idee van een 'pro'-laptop dan wel? Nu is het de Retina MacBook Pro, die qua filosofie erg dicht tegen de MacBook Air aanleunt. Het is een lichte laptop, kleiner ook dan voorheen, en de ontbrekende onderdelen zorgen ervoor dat je je wel moét aanpassen, net zoals bij de MacBook Air. Het 'pro'-aspect refereert in dit geval naar de prestaties; de algemene processorsnelheden komen min of meer overeen met die van de normale MacBook Pro (wanneer je het flashgeheugen in rekening brengt schiet de Retina MacBook Pro echter ver voorbij zijn 'gewone' broertje), maar doordat de Retina-laptop prestatiegewijs de MacBook Air simpelweg overklast is er niet echt sprake van een compromis. De Retina MacBook Pro combineert dus de voordelen van de gewone MacBook Pro (prestaties door een snelle processor) met die van de MacBook Air (flashgeheugen).

Macworld's koopadvies

Met de Retina MacBook Pro bewijst Apple nog maar eens dat het een bedrijf is dat niet stil staat. Het gaf de draagbare laptop een nieuwe betekenis met de MacBook Air, en heeft nu ook het concept 'pro'-laptop een nieuwe invulling gegeven. De switch naar een lichter en dunner design was te verwachten, maar de veranderingen in hard- en software zal de eigenaars van een MacBook Pro van de huidige generatie laten nadenken over wat ze precies met hun laptop kunnen en willen doen.

Er is wel nog één bemerking: klanten hebben meer alternatieven wat betreft de keuze van laptop nu dan bij het overlijden van de MacBook. Je kan tussen drie verschillende types kiezen: de MacBook Air, de gewone MacBook Pro en de Retina MacBook Pro. Dit geeft een diversiteit aan laptops die variëren in prijs van 1079 tot 2929 euro, build-to-order-opties terzijde.

De Retina MacBook Pro is hoe dan ook de toekomst van de laptoplijn van Apple - een symbool van vakmanschap. Het Retina Display is een beeldscherm dat een welkome verwondering opwekt, en het lichte, dunne design beantwoordt aan onze vraag naar draagbare apparaten. Je zal enkele toegevingen moeten doen, maar gelukkig zullen je prestaties hiervoor nooit het gelag betalen. De Retina MacBook Pro is een behoorlijk geweldige laptop.

Geschreven door Roman Loyola, senior editor bij MacWorld.com.

Vind je dat Chrome af en toe traag presteert en ervaar je zelfs vastlopers? De efficiëntiemodus van Windows 11 is mogelijk de boosdoener. Gelukkig kun je die uitschakelen. We geven je een plan van aanpak waarmee Chrome een heel stuk sneller werkt en reageert.

De efficiëntiemodus is bedoeld om langer te kunnen werken met een volle accu, om minder ventilatorgeluid te produceren en betere prestaties te halen. De functie werd geïntroduceerd in Windows 11. Het is een systeemfunctie die automatisch het brongebruik van apps aanpast op basis van hun gebruik en prioriteit. Deze modus staat standaard ingeschakeld voor bepaalde applicaties zoals Chrome.

Wanneer je bijvoorbeeld meerdere tabbladen in Chrome hebt geopend, terwijl je er slechts één gebruikt, dan kan de efficiëntiemodus een aantal tabbladen in rust zetten. Hierdoor komen die in een energiebesparende stand te staan. Nadeel is dat deze tabbladen mogelijk niet langer worden bijgewerkt, of zelfs helemaal niet meer reageren wanneer je ernaar overschakelt. Wat aanvankelijk bedoeld is als een voordeel, pakt hierdoor soms uit als hinderlijk. Extra geheugen dat wordt vrijgemaakt lijkt op het eerste gezicht interessant, maar als hierdoor browsertabbladen niet laden of websites crashen dan is dit behoorlijk irritant. Tijd om hier wat aan te gaan doen.

Eerst controleren

We gaan eerst controleren of de efficiëntiemodus inderdaad is ingeschakeld en of die zijn werk doet. Heb je Windows 11 geüpdatet naar versie 22H2 of hoger, dan is de kans groot dat de efficiëntiemodus in Google Chrome al actief is. Controleer dit met Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op de taakbalk en selecteer Taakbeheer.

In de app die opent, zoek je nu het proces Google Chrome. Klik op het pijltje ernaast om deze groep uit te vouwen. In de kolom Status staat Efficiëntiemodus naast alle processen waarvoor deze functie is ingeschakeld. Wanneer je dit label aantreft, weet je dat deze modus over het algemeen actief is voor Google Chrome. De efficiëntiemodus is ook herkenbaar aan een pictogram van een groen blaadje.

Het groene blaadje geeft aan dat bij deze processen de efficiëntiemodus actief is.

Efficiëntiemodus uit

Je kunt de efficiëntiemodus voor Google Chrome in Windows 11 tijdelijk uitschakelen in Taakbeheer. Klik met de rechtermuisknop op een van de subprocessen waar de waarde Efficiëntiemodus in de kolom Status te zien is. Klik daarna met de rechtermuisknop op het label Efficiëntiemodus om het vinkje weg te halen. Herhaal deze stap bij alle Chrome-subprocessen waar de efficiëntiemodus actief is, tot in de groep Google Chrome geen enkel groen blaadje meer staat. Hierdoor wordt de efficiëntiemodus voor deze subprocessen tijdelijk uitgeschakeld.

De proceslijst verandert en wordt continu bijgewerkt wanneer je nieuwe tabbladen opent en sluit. Het is dus mogelijk dat je deze stappen meerdere keren moet herhalen om ervoor te zorgen dat de wijzigingen van kracht blijven. Ook als je Chrome later sluit en opnieuw start, wordt de modus opnieuw ingeschakeld. Hetzelfde geldt wanneer je de pc opnieuw opstart.

Haal het vinkje weg bij Efficiëntiemodus.

Twee versies

Als je de vorige methode niet elke keer opnieuw wilt herhalen nadat je Google Chrome hebt gestart, dan kun je werken met Chrome-snelkoppelingen. In dit voorbeeld gebruik je een snelkoppeling om Chrome in de standaardinstelling (met de efficiëntiemodus actief) te gebruiken en daarnaast maak je een snelkoppeling om Chrome te gebruiken zónder de efficiëntiemodus.

Begin met het plaatsen van een snelkoppeling voor Chrome op het bureaublad. Binnen Windows 11 verloopt dat anders dan in Windows 10. Klik op Start en selecteer rechtsboven de optie Alles. Hiermee verschijnt er een alfabetische lijst met alle apps. Zoek Google Chrome en sleep dit pictogram naar het bureaublad. Daar is de eerste snelkoppeling. Klik met rechts op deze snelkoppeling en kies Kopiëren. Daarna klik je op het bureaublad met rechts en je selecteert Plakken.

Sleep een snelkoppeling op het bureaublad vanuit Alle apps.

Zonder efficiëntiemodus

Zo, vanaf nu heb je twee snelkoppelingen voor Chrome op het bureaublad. Bij de tweede verander je de naam bijvoorbeeld in Google Chrome zonder efficiëntiemodus. Klik met de rechtermuisknop op deze tweede snelkoppeling en kies Eigenschappen in het contextmenu. Klik in het venster Eigenschappen / Snelkoppeling op het veld Doel. Daar zie je het pad: C:\Program Files\Google\Chrome\Application\chrome.exe. Voeg daar de volgende opdracht aan toe. Zet de cursor achter chrome.exe, plaats een spatie en daarachter typ of plak je --disable-features=UseEcoQoSForBackgroundProcess. Het totale pad ziet er dus als volgt uit:

Klik op Toepassen in de rechterbenedenhoek van het venster. Door deze toevoeging schakel je de Eco QoS (Eco Quality of Service) voor achtergrondprocessen uit. Hierdoor gebruikt Chrome niet langer de functie die is ontworpen om het energieverbruik te optimaliseren. Windows vraagt je in sommige gevallen om de beheerrechten te verlenen om door te kunnen gaan. Klik dan gewoon op Doorgaan. Sluit het venster Eigenschappen van Google Chrome als je klaar bent. Start nu Google Chrome opnieuw op.

Wijzig de gegevens in het veld Doel.

Controle

Om te controleren of de functie is uitgeschakeld open je de snelkoppeling zonder efficiëntiemodus. Typ in het adresvak chrome://version en druk op Enter. Hierdoor zullen de details van Chrome op je pc in beeld komen. En daar zul je de opdrachtparameters lezen die je zojuist hebt toegevoegd. Als je Chrome opent vanaf de eerste snelkoppeling (met efficiëntiemodus) en je typt chrome://version, dan zul je deze parameters niet terugvinden. Ook wanneer je het oorspronkelijke Chrome-uitvoerbare bestand start vanuit de map C:\Program Files\Google\Chrome\Application zul je ontdekken dat de efficiëntiemodus nog steeds aan staat.

Deze aanpassing schakelt de efficiëntiemodus alleen uit als je Chrome start vanuit de bewerkte snelkoppeling.

Geheugenbesparing uitzetten

Behalve de efficiëntiemodus gebruikt Chrome ook functies voor geheugen- en energiebesparing. Beide verminderen het stroomverbruik van de browser door bepaalde functies en mogelijkheden te beperken, maar ze kunnen ook de browserprestaties vertragen. Om ze uit te schakelen, tik je op de drie puntjes in de rechterbovenhoek en ga je via Instellingen naar Prestaties. Je kunt ook in het adresvak chrome://settings/performance typen en dan op Enter drukken. Hiermee kom je op het tabblad Prestaties. In dit tabblad kun je de schuifjes bij Geheugen / Geheugenbesparing en Voeding / Energiebesparing uitschakelen.

Deze laatste optie is alleen beschikbaar op Chrome die op een laptop draait. Een van de bekende problemen van Geheugenbesparing is dat het tabblad automatisch bevriest of opnieuw gaat laden wanneer je ernaar teruggaat. Energiebesparing kan ook de oorzaak zijn dat de visuele effecten in de browser worden beperkt. Hierdoor zal bijvoorbeeld smooth scrolling niet meer werken en ook videoframerates kunnen hierdoor vertragen.

Probeer Geheugenbesparing uit te zetten en kijk of het probleem hiermee is opgelost.

Sluit ongebruikte tabs

Chrome opent voor elk tabblad zijn eigen proces. Als er veel tabbladen openstaan, dan verbruiken die veel geheugen, wat kan leiden tot vertraging. Om te weten hoeveel systeembronnen Chrome aanspreekt, ga je naar Taakbeheer en bekijk je het lopende verbruik. De oplossing is simpel: sluit onnodige tabbladen om te zien of Chrome hierdoor sneller wordt.

Alle open tabbladen spreken gezamenlijk veel geheugen aan.

Cache en cookies wissen

Wanneer je de Chrome-browser lang gebruikt, verzamel je heel wat gegevens in de browsercache en ook veel cookies, wat de browser kan vertragen. Je kunt dit probleem oplossen door de browsegegevens te wissen. Klik op de drie puntjes in de rechterbovenhoek van de browser. Selecteer Browsegegevens wissen. Vervolgens selecteer je de vakjes Cache en Cookies en je klikt op Gegevens wissen. Als dat is gebeurd, start je Chrome opnieuw op en kijk je of het programma nog steeds traag is.

De gecachte afbeeldingen en bestanden nemen 320 MB in beslag.

Een 'gewoon prima' smartphone hoeft echt geen vele honderden euro's te kosten, weten we inmiddels. De nieuwe Motorola Edge 60 Fusion is daar een mooi voorbeeld van, lees je in deze review. Voor een adviesprijs van 329 euro krijg je een telefoon die luxe oogt, fijne specificaties heeft en zes jaar updates ontvangt.

De Edge 60 Fusion is het goedkoopste model in Motorola's Edge 60-serie en verkrijgbaar in drie kleuren: blauw, roze en het geteste turquoise. Niet de meeste alledaagse kleuren voor een smartphone, en het veilige grijs, zwart en wit ontbreken. Wij kunnen dat wel waarderen.

Opvallend ontwerp

De Edge 60 Fusion valt lekker op in de saaie massa. Een hoesje kan handig zijn om de telefoon beter te beschermen, maar is niet nodig voor grip. De nepleren achterkant biedt namelijk veel grip. Motorola schermt bovendien met een MIL-STD-810H-certificering, die aangeeft dat de Edge 60 Fusion niet stuk zou moeten gaan door een val van maximaal 1,2 meter hoogte.

©Rens Blom

De Edge 60 Fusion valt lekker op.

De gebruikservaring van de Motorola-smartphone is uitstekend. Met 178 gram is het toestel relatief licht, door de gekromde randen aan de zijkanten heb je het idee dat je een hele dure telefoon in handen hebt en het 6,67 inch-oledscherm ziet ook heel goed uit. De verversingssnelheid is 120 Hz en de resolutie wat hoger dan Full-HD, waardoor het scherm scherp oogt.

Complete smartphone

We zijn ook blij dat Motorola de scherp geprijsde smartphone zo compleet heeft gemaakt. De Edge 60 Fusion is bijvoorbeeld waterbestendig, ondersteunt een e-sim en heeft lekker veel (256 GB) opslagcapaciteit. Ook het werkgeheugen is van gebruikelijke grootte (8 GB) en de gangbare accucapaciteit van 5200 mAh levert een meer dan prima accuduur op. Wij kunnen de smartphone bij redelijk intensief gebruik, ook buiten de deur, zeker een lange dag gebruiken. 's Avonds opladen kan, maar de volgende ochtend redt het toestel ook.

©Rens Blom

Het grote scherm ziet er goed uit

Je dient wel zelf een oplaadadapter te regelen, en het liefst een krachtige. Motorola levert – vanwege nieuwe EU-wetgeving – namelijk alleen een usb-c-kabel in de doos van de Edge 60 Fusion mee. Met de juiste adapter kan de smartphone overigens lekker rap opladen, namelijk met 68 watt. Wat dat zegt? Dat het drie kwartier duurt om de telefoon van 0 naar 100 procent te brengen.

Is de Edge 60 Fusion zonder compromissen? Nee. De gebruikte MediaTek-processor is niet zo snel, waardoor de telefoon ons af en toe niet kan bijhouden. Geen ramp, maar wel een aandachtspunt. Toestellen worden door de jaren heen namelijk wat trager door alle apps en bestanden die je erop hebt gezet, en de Edge 60 Fusion is dus vanaf dag één al niet de snelste in zijn segment.

©Rens Blom

Camera's

De camera's van de smartphone zijn wat verwarrend. Achterop lijken drie cameralenzen te zitten, aangevuld met een flitser. Er zijn echter maar twee camera's: een hoofdcamera en een groothoekcamera. De Edge 60 Fusion kan ook inzoomen, maar gebruikt daar zijn hoofdcamera voor. Hoewel de camera's prima zijn gelet op de prijs, merken we duidelijk dat duurdere smartphones betere kiekjes schieten. Een begrijpelijk compromis, en we zijn blij dat Motorola de groothoeklens voorzien heeft van een macrofunctie, om van heel dichtbij te fotograferen. Dat kunnen lang niet alle telefoons in dit prijssegment.

Hieronder zie je twee fotoseries met van links naar rechts de hoofdcamera, groothoekcamera en zoomfunctie (2x) aan het werk.

©Rens Blom

©Rens Blom

Zes jaar updates

Prettig aan de Motorola Edge 60 Fusion is dat de telefoon drie Android-upgrades en zes jaar beveiligingsupdates krijgt. Je kunt het toestel dus heel lang veilig gebruiken. Motorola installeert ook heel wat AI-functies op het toestel. Sommige functies zijn nuttig, andere niet. Vertrouwd prettig blijven de gebaren om de smartphone efficiënt te bedienen. Motorola's tijdlijn met artikelen in allerlei categorieën toont ons om onduidelijke redenen alleen Engelstalige content, aangevuld met advertenties. Google's nieuwsfeed blijft dus relevanter.

©Rens Blom

Sommige onderdelen van Motorola's software bevallen goed, andere delen minder.

Conclusie: Motorola Edge 60 Fusion kopen?

De Motorola Edge 60 Fusion is niet de snelste smartphone in zijn prijsklasse, maar scoort op alle andere belangrijke punten wel (erg) goed. We zijn ook blij met het updatebeleid van zes jaar. Voor iets meer dan 300 euro koop je zo een telefoon waar je veel plezier aan kunt beleven.