Een jaar na de iPhone 16 heeft Apple niet geheel verrassend de iPhone 17 op de markt gebracht. Er lijkt op het eerste gezicht weinig veranderd, maar toch zijn er genoeg verbeteringen waardoor deze gewone iPhone voor veel gebruikers een prima alternatief voor het prijzige Pro-geweld is. Wij vertellen je in deze review hoe dat zit.

9

Fantastisch

Conclusie

De iPhone 17 oogt vertrouwd, maar biedt duidelijke verbeteringen. De A19-chip is sneller, al draait de grootste vernieuwing om het scherm: groter, helderder, hogere verversingssnelheid en always-on zoals bij de Pro. Ook krijg je standaard 256 GB opslag en zijn alle camera’s, inclusief de selfiecamera, nu 48 megapixel. Het enige verschil met de Pro is het ontbreken van een telelens. Minpunt is wel dat Apple Intelligence momenteel nog niet in het Nederlands beschikbaar is.

Plus- en minpunten

• Uitstekend scherm
• 120Hz-verversingssnelheid
• Goede camera's
• Verdubbelde opslagcapaciteit
• Goede prestaties

• Geen telecamera
• Nog steeds weinig Apple Intelligence
• Usb-c slechts op usb2.0-snelheid

Uiterlijk lijkt de iPhone 17 veel op zijn voorganger en ook dit jaar krijg je een stevige smartphone met een aluminium rand en glazen achterkant. De iPhone 17 is wel 2 millimeter langer en een fractie dikker dan zijn voorganger. Dat komt doordat je nu een wat groter 6,3inch-scherm in plaats van een 6,1inch-scherm krijgt. Verder is het ontwerp ongewijzigd. Er is dit jaar overigens geen Plus-variant met een groter scherm beschikbaar.

©Jeroen Boer - ID.nl

Achterop vind je nog steeds twee camera's terwijl de knoppen op de zijkant, met onder meer de actieknop en cameraregelaar, hetzelfde zijn als bij de iPhone 16. Net als bij de iPhone 16 heb je de keuze uit vijf kleuren, maar deze zijn op zwart en wit na wel net anders dan vorig jaar. Wat ons betreft kun je nu kiezen uit mooiere tinten blauw en groen, terwijl roze is vervangen door lavendel. Ons testexemplaar is de groene variant, Saliegroen geheten.

©Jeroen Boer - ID.nl

Onderop vind je een usb-c-poort om het toestel op te laden, waarbij snelladen tot 40 watt wordt ondersteund. Opladen kan ook draadloos via MagSafe. Ten opzichte van een iPhone Pro valt op dat de usb-c-poort alleen de langzame usb2.0-snelheid ondersteunt en ook geen ondersteuning biedt voor het aansluiten van een beeldscherm via DisplayPort.

©Jeroen Boer - ID.nl

Goede prestaties

De iPhone 17 draait op de Apple A19, een SoC voorzien van een processor met zes cores onderverdeeld in twee snelle en vier efficiënte cores in combinatie met 8 GB RAM. In de iPhone Air en Pro gebruikt Apple een snellere A19 Pro, maar de reguliere Apple A19 die je in deze iPhone 17 terugvindt is al een bijzonder snelle chip die zich kan meten met de snelste chips in Android-smartphones als de Snapdragon 8 Elite, en in veel gevallen zelfs wat sneller is. Je krijgt met de iPhone 17 dan ook gewoon een heel snelle smartphone in handen die altijd vlot werkt.

Prettig is dat Apple je dit jaar minimaal 256 GB opslag geeft zonder de prijs te verhogen. Fijn, want de 128 GB die je vorig jaar kreeg is te weinig voor een smartphone waar je 969 euro voor betaalt. Eventueel kun je bij aanschaf nog kiezen voor een variant met 512 GB opslag; daar betaal je 250 euro extra voor.

Met een accucapaciteit van 3692 mAh heeft de iPhone 17 geen heel indrukwekkende accu, maar het is alsnog meer dan genoeg om moeiteloos de dag door te komen, ook bij intensief gebruik. Doorgaans was er tussen de 40 en 50 procent accucapaciteit over als ik het toestel op de lader aansloot als ik ging slapen.

Bijna Apple Intelligence

De nieuwe lichting iPhones is tegelijkertijd uitgebracht met besturingssysteem iOS 26, de opvolger van iOS 18. Die grote sprong qua versienummer komt doordat Apple nu het jaartal gebruikt om een versienummer aan te geven. iOS 26 is qua werking niet significant anders dan voorgaande versies, maar ziet er visueel wel anders uit doordat het platte ontwerp plaats heeft gemaakt voor een ontwerp dat Apple 'Liquid Glass' noemt. Veel elementen in iOS 26 lijken op glas en zijn transparant, waardoor je de achterliggende laag in de elementen ziet. Vind je dat storend, dan is de transparantie grotendeels uit te schakelen. Al zie je dan wel veel donkere achtergronden, ook als je geen dark mode gebruikt.

Met versie 26 geeft Apple iOS dus een flinke make-over, maar één functie schittert in Nederland nog door afwezigheid en dat is Apple Intelligence, dat AI-functies als vertalen en schrijven toevoegt aan iOS. Apple belooft dat Apple Intelligence met de update naar iOS 26.1 binnenkort wel in het Nederlands naar Nederland komt.

©Jeroen Boer - ID.nl

Eindelijk hoge verversingssnelheid

Het scherm is met een diagonaal van 6,3 inch wat groter dan dat van zijn voorganger en ondanks de marginaal grotere behuizing zijn de schermranden wat dunner, waardoor de smartphone moderner oogt. Dat is niet de belangrijkste verbetering. Voor het eerst krijgt de normale iPhone dit jaar namelijk ook een scherm met ProMotion, Apples terminologie voor een hogere 120Hz-verversingssnelheid. Een welkome verbetering, want zelfs op instapper iPhone 16e is het vergeleken met de rest van de smartphonemarkt al opmerkelijk dat het scherm slechts 60 Hz ondersteunt. Op deze duurdere iPhone 17 zou dat echt niet meer kunnen.

De hogere verversingssnelheid zorgt voor merkbaar vloeiender beelden als je scrolt of swipet, waardoor je telefoon sneller aanvoelt. Mocht je dat willen, dan is het mogelijk om de verversingssnelheid in te stellen op 60 Hz; mogelijk gaat de accu daardoor net wat langer mee. Of dat nodig is, is maar de vraag want het scherm kan zichzelf terugschakelen naar slechts 1 Hz om energie te besparen als er weinig beweging op het scherm zichtbaar is.

Daarnaast heeft de iPhone 17 dit jaar een Always-On display dat ook beeld toont als je telefoon op stand-by staat. Hierdoor kun je altijd de tijd aflezen en zien of er notificaties zijn. Mocht je dat vervelend vinden, dan kun je Always-On uitschakelen, waarna je gewoon een zwart scherm krijgt als je de telefoon vergrendelt. Hiermee is er op schermgebied qua mogelijkheden geen verschil meer met de iPhone Pro.

Uitstekende camera's

Net als zijn voorganger krijg je op de iPhone 17 twee camera's achterop. Toch krijg je een significante upgrade, want dit jaar is ook de ultragroothoekcamera voorzien van een 48megapixel-sensor. Hiermee heeft zowel de normale als de ultragroothoekcamera dezelfde eigenschappen als de Pro-modellen. Voor de meeste foto's hoef je dus niet meer per se voor een iPhone Pro te kiezen.

Er is nog wel één ding op fotografiegebied waar de iPhone 17 niet zo sterk in is, en dat is het fotograferen van dingen die verder weg zijn. Zodra je de zoomfactor 2 overschrijdt, ga je merkbaar digitaal inzoomen en zijn foto's simpelweg niet mooi meer. Heb je hier behoefte aan, dan zul je moeten kijken naar een iPhone 17 Pro die een aparte telelenscamera toevoegt aan de twee camera's die je op deze iPhone 17 vindt.

©Jeroen Boer - ID.nl

Normale foto's op een zoomfactor van 1x of 2x zien er simpelweg prima uit, al wordt voor de 2x-zoomfactor wel een uitsnede gemaakt. De kleuren van foto's zijn uitstekend en ook op de scherpte is niks aan te merken. Wil je meer op je foto zien, dan kun je kiezen voor een zoomfactor van 0,5 om over te schakelen naar de groothoekcamera. Die produceert foto's die erg vergelijkbaar zijn met die van de normale camera, waardoor deze zoomfactor zonder nadelen te gebruiken is.

©Jeroen Boer - ID.nl

©Jeroen Boer - ID.nl

©Jeroen Boer - ID.nl

Ook in het donker produceert de iPhone nog steeds heel bruikbare beelden. De camerasoftware schakelt automatisch over op de nachtmodus, al kun je dat ook handmatig kiezen. Je moet de iPhone bij het maken van foto's in het donker wel goed stil houden, want door de langere sluitertijd heb je snel last van bewogen foto's.

©Jeroen Boer - ID.nl

De groothoekcamera wordt ook gebruikt voor macrofoto's, en dat werkt erg goed. Je kunt een object indrukwekkend dicht benaderen om een macrofoto te schieten. Apple heeft dit jaar op al zijn iPhones ook de selfiecamera flink verbeterd. Die camera produceert scherpe beelden en heeft net als op de iPad een functie om mensen automatisch goed in beeld te brengen. Al met al krijg je met de iPhone 17 dus een heel bruikbaar camerasysteem in handen zolang je niet verwacht dat je heel ver kunt inzoomen.

©Jeroen Boer - ID.nl

Conclusie

Op het eerste gezicht lijkt er weinig veranderd, maar de iPhone 17 is toch een serieuze upgrade ten opzichte van zijn voorganger. Uiteraard is de A19-processor weer een stuk sneller dan de A18 van vorig jaar, maar dat is deze keer niet de belangrijkste vernieuwing. Apple heeft dit jaar eindelijk het scherm aangepakt. Dat is niet alleen iets groter, maar heeft ook een hogere helderheid en een hogere verversingssnelheid voor soepeler beelden. Ook kan de iPhone nu net als de iPhone Pro beeld tonen als het toestel in stand-by staat. Op het gebied van schermmogelijkheden mis je nu niks meer ten opzichte van de iPhone Pro; prettig als je vooral om die reden een Pro wilde. Voor hetzelfde geld als vorig jaar krijg je dit jaar twee keer zoveel opslagcapaciteit (minimaal 256 GB). Tot slot zijn ook de camera's verbeterd. Niet alleen zijn beide camera's aan de achterkant voorzien van een 48megapixel-sensor, ook de selfiecamera is significant beter. Ten opzichte van de duurdere Pro-variant mis je eigenlijk alleen een telecamera om zonder verlies van kwaliteit in te zoomen. Verder is er weinig op de iPhone 17 aan te merken, al is er nog steeds geen Apple Intelligence als je je iPhone gewoon in het Nederlands gebruikt.

‘Weg met Amerikaanse tech!’ Onze afhankelijkheid van Amerikaanse technologische producten en -diensten stuit een groeiend aantal Europeanen steeds meer tegen de borst. Overstappen op Europese alternatieven lijkt daarom een logische keuze, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Europese chatbots zijn lastig te vinden, terwijl kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol in de maatschappij lijkt te gaan spelen.

ChatGPT van OpenAI, Gemini van Google, Copilot van Microsoft, Grok van xAI of Claude van Anthropic. Als je aan een AI-chatbot denkt, is de kans groot dat een van deze diensten als eerste bij je te binnen schiet. Dat is niet zo vreemd, want het zijn op dit moment de populairste chatbots. Een andere interessante overeenkomst is dat ze allemaal afkomstig zijn uit de Verenigde Staten.
Onlangs kwam er een scheurtje in die Amerikaanse AI-dominantie: de chatbot van het Chinese DeepSeek haalde ineens de voorpagina’s. Voor het eerst leek een niet-Amerikaanse chatbot het te kunnen opnemen tegen de gevestigde orde uit de VS. Dat was goed nieuws voor inwoners van China, aangezien Amerikaanse chatbots daar worden geblokkeerd. Met de komst van DeepSeek kregen Chinezen dus eindelijk toegang tot een geavanceerde AI-bot.
Wij Europeanen hebben wel gewoon toegang tot Amerikaanse AI-modellen. Dat is maar goed ook. Voor de meeste Amerikaanse onlinediensten, zoals WhatsApp, OneDrive of Gmail, zijn er prima Europese alternatieven te vinden. Alleen voor AI-chatbots is dat een stuk lastiger.

Afhankelijk van Amerika

Het verlangen naar de ‘Europeanisering’ van ons internetgebruik is de afgelopen maanden sterk gegroeid. Dat komt vooral door een daling in het vertrouwen in onze samenwerking met Amerika. De huidige Amerikaanse president ziet de EU meer als concurrent dan als partner. Het kan dus riskant zijn om een onvoorspelbaar land zo veel macht over ons (bedrijfs)leven te geven.
Niet alleen privé gebruiken we Amerikaanse diensten, ook op het werk zijn veel producten afkomstig uit de VS, zoals Microsoft Office, Gmail en Slack. In de meeste organisaties kun je AI-chatbots aan dat rijtje toevoegen. Volgens onderzoekers groeit onze AI-afhankelijkheid de komende jaren ook nog eens gestaag verder.

In een hoop werkvelden, waaronder de militaire sector, is kunstmatige intelligentie mogelijk binnen de kortste keren onmisbaar. Het baart experts dan ook zorgen dat wij als Europa momenteel geen enkele controle hebben over deze belangrijke technologie. Ze vrezen dat de VS op een dag besluit om Amerikaanse AI-diensten voor ons te blokkeren. Dan hebben tal van bedrijven ineens een groot probleem.

Zorgen om privacy

In het verleden is al meerdere keren gebleken dat buitenlandse AI-bedrijven het niet zo nauw nemen met de privacy van hun gebruikers. Zo zou OpenAI zonder toestemming de data van EU-gebruikers hebben gebruikt voor het trainen van ChatGPT. Ook is duidelijk dat AI-chatbots gevoelige gegevens van gebruikers lekken, doordat ze ingevoerde tekst als trainingsdata opslaan en later met andere gebruikers delen.

Daarnaast wordt er gevreesd dat overheden de gegevens die gebruikers met AI-modellen delen, kunnen opeisen. In het privacybeleid van DeepSeek staat bijvoorbeeld dat het persoonsgegevens (denk aan chat- en zoekgeschiedenis en zelfs de toetsaanslag) in China opslaat. Volgens de wetten van het land heeft de Chinese overheid het recht om gegevens op te eisen van binnenlandse bedrijven wanneer zij daarom vraagt. Veel regeringen hebben hun werknemers dan ook verboden om DeepSeek op hun werktelefoons te installeren.

Moeilijke markt

Er zijn dus genoeg redenen om over te willen stappen op Europese alternatieven voor AI-diensten, maar dan moeten die er dus wel zijn. De Amerikaanse techindustrie is een stuk groter dan de Europese. EU-bedrijven beginnen daardoor met een grote achterstand en moeten met veel minder middelen een gelijkwaardig product zien te ontwikkelen. We zijn natuurlijk gewend aan de kwaliteit van de Amerikaanse tegenhangers. Slechts weinig mensen en bedrijven zijn bereid om over te stappen op een inferieur alternatief.

Hoe ingewikkelder (en dus duurder) het is om een dienst op te zetten, hoe moeilijker het is om Europese varianten te vinden. En laat het nou net zo zijn dat specifiek het opzetten en trainen van AI-modellen ontzettend prijzig is. Je hebt gigantische datacenters nodig om de vele peperdure, specialistische hardware-installaties 24/7 te kunnen laten draaien. Het trainen van AI-modellen verbruikt bovendien enorme hoeveelheden elektriciteit en de hitte die daarbij vrijkomt, moet dagelijks met miljoenen liters water worden gekoeld.

Er zijn in Europa maar weinig bedrijven voorhanden die bereid zijn om zulke investeringen te doen. Dat komt deels doordat de grote investeerders in Amerika zitten, waardoor start-ups moeilijk aan startkapitaal kunnen komen. Verder zijn de lonen in de VS hoger en is de loonbelasting lager, waardoor ook veel van het toptalent op AI-gebied dáár te vinden is. Daar komt ook nog de strenge regelgeving van de EU bij, die bedrijven kan afschrikken om te innoveren.

Toch is er sinds kort voorzichtig beweging zichtbaar op de Europese AI-markt. Steeds meer bedrijven werken aan eigen taalmodellen en chatbots die binnen de Europese wetgeving opereren en beter aansluiten op onze privacywaarden. Het gaat vaak nog om kleinschalige initiatieven met beperkte rekenkracht, maar ze laten wel zien dat Europa niet stilzit. Zo verschenen er de afgelopen maanden eindelijk enkele concrete voorbeelden van Europese chatbots die de concurrentie durven aan te gaan met Amerika: het Franse Le Chat van Mistral AI en het Zwitserse Lumo van Proton. Hun aanpak verschilt, maar beide projecten tonen dat ook binnen Europa ruimte ontstaat voor kunstmatige intelligentie op eigen voorwaarden.

Le Chat: Concurrent uit Frankrijk

Het Franse Mistral AI bracht eerder dit jaar onder de toepasselijk genaamde chatbot Le Chat een directe concurrent voor de gevestigde orde uit. Deze bot, beschikbaar voor Android, iOS en webbrowsers, maakt gebruik van volledig zelfgetrainde AI-modellen en staat dus voor een groot deel los van de VS. De hardware wordt nog wel geleverd door Amerikaanse fabrikanten. De gegevens worden echter opgeslagen op Europese servers en moeten daarmee voldoen aan strenge Europese privacywetten. Zo mag Mistral volgens de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) je gegevens niet buiten de EU beschikbaar maken. Er moet een juridisch zwaarwegende reden zijn om de gegevens met de overheid te mogen delen.

Hoe goed is Le Chat?

Voor de privacy is Le Chat dus een interessante keuze, maar hoe presteert Mistral in vergelijking met de concurrentie? Uit onze eigen tests blijkt dat Le Chat op de eerste plaats nog niet zo heel vaardig is in het Nederlands. Bij het schrijven van een Sinterklaasgedicht komt de chatbot met veel kromme zinnen, terwijl ChatGPT (naast wat rare rijmpjes) wel consequent kloppende zinnen aan elkaar rijgt. Datzelfde geldt voor zaken die de Nederlandse cultuur aangaan. Als we vragen om suggesties voor klassieke verjaardagshapjes, zegt Le Chat dat we miniquiches en sushi moeten serveren. ChatGPT begrijpt de opdracht beter en raadt ons oer-Hollandse blokjes kaas met mosterd, leverworst en haring op roggebrood aan.

Ook uit onafhankelijke benchmarks blijkt dat Le Chat het vaak moet afleggen tegen Amerikaanse en Chinese modellen. Benchmarks meten hoe chatbots presteren in een breed scala aan taken, bijvoorbeeld op het gebied van wereldkennis, wetenschappelijk redeneren, wiskunde en programmeren.

Mistral Large 2, het model dat momenteel voor Le Chat wordt gebruikt, krijgt van de grootste AI-vergelijkingssite, Artificial Analysis, een gemiddelde intelligentiescore van 38. Vrijwel alle andere AI-chatbots behalen hogere scores. Het huidige standaardmodel van ChatGPT, GPT-4o, verschilt met zijn score van 41 niet veel van Le Chat. Alleen OpenAI biedt ook een Pro-abonnement aan voor 24 dollar waarmee gebruikers toegang krijgen tot geavanceerdere modellen, zoals o3, die juist een topscore van 69 behaalt.

Mistral biedt ook een betaald abonnement (15 dollar), maar daarbij krijgen gebruikers alleen een hogere daglimiet bij het genereren van teksten en afbeeldingen. Ook kun je dan aangepaste chatbots te maken, bijvoorbeeld een bot die altijd antwoordt als een rapper. Betalende gebruikers krijgen dus geen geavanceerder AI-model.

Lumo: Protons privacygerichte alternatief

Sinds juli 2025 is Proton – bekend van Proton Mail en Proton VPN – met zijn eigen AI-chatbot Lumo op de markt gekomen. Daarmee voegt het bedrijf zich bij de kleine maar groeiende groep Europese spelers die een antwoord proberen te bieden op de Amerikaanse dominantie. Lumo profileert zich nadrukkelijk als een privacyvriendelijk alternatief dat de waarden van de Europese digitale soevereiniteit belichaamt.

De chatbot is gebouwd op open-sourcemodellen, waaronder Nemo, OpenHands, OLMO en Mistral Small, en draait volledig op Europese servers. Dat betekent dat alle gegevens binnen de grenzen van de EU blijven en dus onder de strenge AVG-regels vallen. Proton garandeert dat gesprekken niet worden gelogd en uitsluitend lokaal versleuteld worden opgeslagen, zodat zelfs het bedrijf zelf er geen toegang toe heeft. De dienst gebruikt geen enkele gebruikersinput om zijn modellen verder te trainen, iets wat bij Amerikaanse chatbots nog altijd de norm is.

©Proton

Wie wil, kan de webzoekfunctie inschakelen om actuele informatie op te vragen, maar standaard staat die uit. Daardoor werkt Lumo iets minder up-to-date dan ChatGPT of Gemini, maar het voorkomt dat de dienst ongezien data doorsluist naar externe bronnen. Ook kun je bestanden uploaden voor analyse, die vervolgens via Proton Drive worden verwerkt en net als e-mails en documenten volledig end-to-end-versleuteld blijven.

Lumo kent nog beperkingen. Zo kan de chatbot minder context onthouden dan de grote Amerikaanse modellen en ontbreken geavanceerde multimodale functies, zoals spraakinteractie of beeldherkenning. Toch is de komst van Lumo van grote symbolische waarde: eindelijk heeft Europa een concreet alternatief dat niet draait om schaal of winst, maar om vertrouwen, transparantie en privacy. Het laat zien dat innovatie ook kan ontstaan vanuit principes in plaats van marketingbudgetten – al zal de tijd moeten uitwijzen of dat genoeg is om het tegen de reuzen uit Silicon Valley op te nemen.

Kleine tekortkomingen

Een veelgehoorde klacht van AI-fanaten is dat Le Chat minder flexibel is dan de niet-EU-bots. Zo kan de chatbot minder context verwerken, waardoor de dienst niet geschikt is om een verslag van honderden pagina’s samen te vatten. Ook ontbreekt de mogelijkheid voor spraakgesprekken en kan de bot geen tekst lezen op afbeeldingen die je opstuurt. Je kunt Le Chat wel vragen om plaatjes te maken, maar daarvoor gebruikt de dienst het Flux Pro-model van een Duitse start-up. Dat model levert behoorlijke resultaten, al zijn de nieuwste beeldgeneratoren van ChatGPT en Google Gemini nog beter in het uitvoeren van complexe opdrachten en het leesbaar schrijven van tekst.

Ook Lumo is op dit vlak nog beperkt: de chatbot kan geen beelden genereren of analyseren en mist functies als spraakinteractie of uitgebreide contextherkenning. Proton richt zich voorlopig bewust op een veilige basisfunctionaliteit in plaats van op toeters en bellen. In vergelijking met Le Chat is Lumo dus minder veelzijdig, maar wel consistenter in zijn focus op privacy en databeveiliging.

AI-actieplan

Al met al kunnen Le Chat en Lumo op sommige punten aardig meekomen met hun Amerikaanse tegenhangers, maar op veel fronten blijven ze nog achter. De gemiddelde gebruiker kan er prima mee uit de voeten, al zullen bedrijven pas overstappen als Europese bots krachtiger worden en meer taken aankunnen. Om dat te bereiken zijn forse investeringen nodig. De Europese Unie beseft dat inmiddels ook. In april werd een actieplan gepresenteerd dat Europa moet helpen uit te groeien tot wereldleider op het gebied van kunstmatige intelligentie. Daarin belooft Brussel de bouw van vijf gigafabrieken voor de ontwikkeling van geavanceerde AI-modellen, investeringen in cloudcapaciteit en datacenters, en steun voor Europese start-ups. Na jaren van afwachten lijkt Europa zich dus eindelijk op te maken voor een inhaalslag. Met de komst van spelers als Mistral AI (Le Chat) en Proton (Lumo) krijgt het continent stap voor stap meer grip op zijn digitale toekomst. Misschien is dat bescheiden begin precies wat nodig is om ooit echt onafhankelijk te worden van Silicon Valley.

Op elke website, in elke app en zelfs in de supermarkt laat je digitale sporen achter. Deze worden door bedrijven verzameld en doorverkocht en helaas gebeurt dat vaak op een slecht beveiligde manier. Het gevolg? Datalekken die je privacy en je geld in gevaar brengen. Gelukkig kun je je gegevens met een paar gerichte maatregelen zelf beschermen.

Een goede bescherming van je gegevens begint met het vaststellen welke gegevens er al van je rondzwerven. Daarna beslis je wat écht bewaard moet blijven en vervolgens dicht je elk lek met slimme hulpmiddelen. In dit artikel leiden we door het hele proces. We starten met een snelle inventarisatie van je digitale voetafdruk. Denk aan ongebruikte accounts, verborgen toestemmingen en vergeten wachtwoorden.

Vervolgens gaan we aan de slag: van wachtwoordmanagers en tweestapsverificatie tot versleutelde bestandsdeling en VPN’s. Tot slot kijken we naar je wettelijke rechten onder de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en laten we zien hoe je die in je voordeel kunt inzetten. Zo groeit je beveiliging organisch mee met elke stap die je zet. Je minimaliseert de risico’s en pakt je regie terug!

Digitale voetafdruk

Elk beveiligingsplan begint met inzicht. Open daarom eerst op je computer Instellingen, kies Privacy en beveiliging en bekijk alle categorieën om te zien welke apps toegang hebben tot je locatie, camera en microfoon. Noteer wat je niet verwacht had.

Ga vervolgens naar je e-mail en zoek op trefwoorden als ‘registratie’, ‘bevestig je account’ en ‘privacyverklaring’. Zo spoor je vergeten accounts op, bijvoorbeeld de webshop waar je vijf jaar geleden een cadeautje bestelde. Bezoek tot slot de website Have I Been Pwned en vul je e-mailadres in. De dienst toont of je gegevens in bekende datalekken zitten.

Geef elke vondst een kleurcode: groen voor veilig, oranje voor opletten en rood voor directe actie. Met dit kleurenoverzicht zie je in een oogopslag waar het gevaar zit. Sla het bestand lokaal op, niet in de cloud, en bescherm het met een wachtwoord. Nu je precies weet welke gegevens rondzwerven, kun je gericht maatregelen nemen in plaats van schieten met hagel. Zo bespaar je tijd en mis je geen verborgen risico.

Onkraakbare wachtwoorden

Een uniek en lang wachtwoord voor elk account is de simpelste en beste bescherming. Installeer daarom een wachtwoordmanager zoals Bitwarden (https://bitwarden.com) of 1Password (https://1password.com). Maak eerst een hoofdwachtwoord van minstens zestien tekens dat geen bestaand woord bevat; combineer hoofdletters, leestekens en een zin die je alleen zelf begrijpt. Open daarna de manager en klik op Nieuwe login of Add Item, plak de url, vul gebruikersnaam in en laat de generator een wachtwoord van vijfentwintig willekeurige tekens maken.

Je kunt ook een volledige lijst met wachtwoorden importeren uit je browser. Sla het op en activeer Autofill in de browserextensie. Wis direct het oude, zwakke wachtwoord en gebruik de functie Password Health om overgebleven duplicaten op te sporen. Dankzij de versleutelde kluis verlaat geen enkel wachtwoord je apparaat onversleuteld; alleen jij bezit de sleutel. Vergeet niet regelmatig een back-up van de kluis te exporteren naar een versleuteld usb-station voor extra zekerheid. Zo voorkom je dat één lek al je accounts in gevaar brengt en kun je wachtwoorden probleemloos blijven vernieuwen.

Tweestapsverificatie

Helaas is zelfs een fantastisch wachtwoord kwetsbaar wanneer een bedrijf een datalek heeft. Activeer daarom altijd een tweestapsverificatie, ook wel multi-factor authentication genoemd. Veel diensten bieden deze optie aan. Ga naar de beveiligingsinstellingen van je account, bijvoorbeeld Account / Beveiliging / Tweestapsaanmelding, en kies voor een authenticator-app.

Installeer op je telefoon een gratis app als Google Authenticator. Klik op QR-code scannen, houd de camera boven het scherm en bevestig. De app toont nu elke dertig seconden een nieuwe zescijferige code. Voer die in op het webformulier en sla de herstelcodes op in een offline-document.

Voor kritieke accounts, zoals je cloudopslag of crypto-wallet, gebruik je bij voorkeur een hardware-sleutel als YubiKey. Steek de sleutel in de usb-poort, druk op het lampje en log in zonder een code over te typen. Dankzij de FIDO2-standaard wordt phishing onmogelijk, omdat de sleutel de url controleert voordat hij tekent. Zo combineer je gemak met een ijzersterke tweede factor die indringers buitenhoudt. Bewaar een reservesleutel op een andere locatie zodat verlies of diefstal je niet buitensluit.

Veilig en tijdelijk delen

Je wilt een scan van je paspoort opsturen naar een overheidsinstelling, of een map met familiefoto’s delen met oma. Gebruik dan nooit onbeveiligde e-mailbijlagen. Kies in plaats daarvan voor een end-to-end-versleutelde dienst als Wormhole.

Sleep het bestand naar het tabblad en beperk de download tot één keer. Kopieer de link, plak hem in een bericht en stuur het wachtwoord via een ander kanaal. Wie te laat klikt, krijgt een 404-fout, waardoor je geen nieuwsgierige meelezers meer hebt.

Werk je in Windows, open dan een willekeurige map, klik met rechts op een bestand, ga naar OneDrive / Delen, kies via de drie puntjes Instellingen voor delen en voeg een Wachtwoord en Vervaldatum toe. Door tijd, wachtwoord en versleuteling te combineren geef je kwaadwillenden geen kans. Bovendien bespaar je opslagruimte omdat het bestand niet in talloze inboxen blijft zweven.

Virtueel privénetwerk

Openbare hotspots in hotels en cafés zijn een paradijs voor datadieven. Zodra je onversleuteld verkeer verstuurt, kan iedereen in het netwerk meelezen. De eenvoudigste bescherming is het inschakelen van een virtueel privénetwerk. Installeer op je laptop en mobiel bijvoorbeeld de opensource-dienst Mullvad of het commerciële NordVPN.

Open de app, klik op Snel verbinden en verifieer dat het slot-pictogram in de menubalk verschijnt. Activeer daarnaast de optie Kill Switch zodat je verbinding blokkeert zodra de tunnel wegvalt. Voor extra zekerheid kun je in je browser de ingebouwde optie Altijd beveiligde verbindingen gebruiken activeren, die je vindt via Instellingen / Privacy en beveiliging. In Firefox heet de optie Alleen-HTTPS-modus. Test je opstelling via de site DNSLeakTest. Verschijnt je eigen provider niet, dan zit je goed. Zo browse je veilig, zelfs op een open wifinetwerk.

Monitoren én reageren

Beveiliging is geen eenmalige klus. Stel dus alerts in die automatisch waarschuwen wanneer jouw gegevens op straat liggen. Klik op Have I Been Pwned bovenaan op Notify me en vul je e-mailadres in. De dienst mailt je voortaan zodra je mailadres opduikt in een nieuw lek.

Voeg daarnaast domeinmonitoring toe voor je eigen website als je die hebt. Als er een waarschuwing verschijnt, open je direct de wachtwoordmanager, genereer je een nieuw wachtwoord en controleer je of tweestapsverificatie actief is. Noteer het incident in je kleurenoverzicht.

Reageer je snel, dan is de kans klein dat cybercriminelen al hebben toegeslagen. Zo bouw je een continue verdedigingslinie die meegroeit met het dreigingslandschap. Maak er een maandelijkse routine van. Dan zijn al je accounts, ook de oude, veilig.

Pak de regie over je data!

Datalekken horen bij het digitale leven, maar hun impact bepaal jij. Door eerst je voetafdruk in kaart te brengen, vervolgens unieke wachtwoorden en tweestapsverificatie toe te passen en je apparaten te versleutelen, sluit je de belangrijkste toegangspoorten. Veilige bestandsdeling, een betrouwbare VPN en een periodieke schoonmaak dichten de resterende kiertjes. Met automatische monitoring en hulp van de AVG is er een goede basis. Geen enkele maatregel staat op zichzelf; samen vormen ze een flexibel schild dat meebeweegt met nieuwe dreigingen. Begin vandaag, ervaar morgen al meer gemoedsrust en bespaar geld en ongemak op de lange termijn.