Fabrikanten zijn continu in beweging om nieuwe smartphones te ontwikkelen. Tussen al dat high-end geweld is het lastig om te bepalen welke smartphone het prettigst voor jou is. Lees in dit artikel alles over de beste smartphones van dit moment en ontdek of jouw toestel ertussen zit.

Samsung Galaxy S7 edge

De Samsung Galaxy S7 komt er, net als de S6, in edge-variant, die zo'n honderd euro duurder is dan de gewone platte versie. De verschillen tussen de Galaxy S6 edge en de S7 edge zijn subtiel: de achterkant heeft nu ook rondingen, de camera steekt iets minder ver uit en de glazen voor- en achterkant zijn wat gebold over de boven- en onderzijde. Ook de metalen rand rondom het toestel is wat ronder en netter afgewerkt. Het zijn allemaal kleine details die het toestel net nog even wat mooier maken.

De grootste aanpassing aan de behuizing is er een die je niet ziet: het toestel is waterdicht gemaakt. Zonder dat je hiervoor hoeft te frotten met klepjes zoals bij waterdichte Xperia-smartphones. Een plotselinge duik kan altijd, zonder twijfel-paniekmoment over klepjes. Houd er echter wel rekening mee dat de micro-usb-poort wel droog moet zijn voordat je de Galaxy S7 oplaadt, om kortsluiting of schade aan je toestel te voorkomen. Je kunt alleen niet met je S7 de zee in rennen om onderwaterfoto's te schieten. Het touchscreen werkt niet onder water en er is geen fysieke sluiterknop. Voor de beste onderwaterfoto's ben je dus weer aangewezen op de Xperia Z5.

Samsung heeft zich qua hardware ontzettend uitgesloofd met de Galaxy S7 edge. Het design, de camera, het scherm, de accuduur en de rekenkracht zijn ongeëvenaard van wat ik tot nu toe in een smartphone tegen ben gekomen. Alleen is het toch weer TouchWiz dat een inhaalslag moet maken om mee te komen met de hardware én de hoge prijs van het toestel.

©PXimport

Hier vind je de volledige review van de Samsung Galaxy S7 edge. Onze videoreview vind je hier.

iPhone 7 (Plus)

De iPhone 7 en de grotere iPhone 7 Plus zijn op het oog haast niet te onderscheiden van zijn voorganger. Toch kun je niet stellen dat Apple stil heeft gezeten. Is de iPhone 7 onderscheidend genoeg, ook ten opzichte van z’n concurrenten?

De opvallendste verandering is natuurlijk het ontbreken van een koptelefooningang. Apple heeft er zelf ook geen goede verklaring voor. De marketing-afdeling spint het als een moedig besluit, dat nodig is om draadloze koptelefoon een nodig duwtje in de rug te geven. Maar in feite is het gewoon een besluit dat alleen in het voordeel van Apple werkt en voor gebruikers onnodig gedoe en frustratie oplevert.

Is de iPhone 7 een goede smartphone? Zonder meer. Dat geldt ook voor de grote Plus-uitvoering. Het toestel is op alle fronten wat verbeterd, sneller, betere camera, mooier scherm, enzovoort. Toch ontbreekt de vernieuwing. Van een bedrijf als Apple mag je wat meer innovatie verwachten. Veel mensen kiezen bij de aanschaf van een nieuwe smartphone blind voor de nieuwste iPhone, en ook dit keer zullen die een uitstekend toestel hebben. Heb je echter al een iPhone 6(s), dan levert een upgrade echter weinig op. Helaas laat het ontbreken van een koptelefooningang en de extreme prijzen een vervelende smaak na, ze eisen een hebberige hoofdrol op van een smartphone waar verder weinig op aan te merken valt.

©PXimport

De uitgebreide review van de iPhone 7 (Plus) is hier te lezen.

Huawei Mate 9

De Huawei Mate 9 is met zijn 5,9 inch beeldscherm een grote verschijning. Maar omdat de randen rond het display smal zijn, is het toestel exact even groot als de 5,5 inch iPhone 7 Plus. Een knappe prestatie, al blijft het een telefoon die je met twee handen moet bedienen. Dat is geen straf, want hij heeft een licht gebolde metalen behuizing die goed is afgewerkt en luxe aanvoelt. Wel is het jammer dat de telefoon niet water- en stofbestendig is.

Een onderdeel waar Huawei groots op inzette bij de presentatie van de Mate 9 zijn de prestaties. De zelfontwikkelde Kirin 960 met 4GB werkgeheugen is veel sneller en heeft meer grafische kracht dan voorgaande Kirin-processors, en kan qua prestaties meekomen met de Galaxy S7 (Edge) en OnePlus 3T. De Mate 9 draait dan ook als een zonnetje en zware games zijn geen probleem. De grote 4000 mAh accu zorgt voor een lange accuduur van zo'n anderhalve dag, en wie het rustiger aandoet kan twee dagen vooruit. Zelfs bij een dag intensief gebruik, waarbij het scherm meer dan 5 uur aanstaat, is het lastig de smartphone voor het slapengaan leeg te krijgen.

De Huawei Mate 9 is een phablet met een fraai ontwerp, groot beeldscherm en krachtige hardware. Bovendien heeft hij bijzondere camera’s die mooie foto’s maken, een lange accuduur en is het Huawei’s eerste toestel met Android 7.0 en de vernieuwde EMUI 5.0-schil. Daar valt goed mee te werken, maar er is nog genoeg ruimte voor verbetering. Al met al is de Mate 9 een goede keuze in een segment waar weinig concurrentie is.

©PXimport

De volledige review van de Mate 9 kun je hier vinden.

OnePlus 3

OnePlus is niet alleen als bedrijf volwassen geworden (het invite-model is eindelijk gedag gezegd), ook de telefoon zelf krijgt een steeds professionelere uitstraling. Het bedrijf is bijvoorbeeld afgestapt van het bekende 'sandstone', de gezandstraalde achterkant die op de OnePlus One en de OnePlus 2 zat. Ook de broze glazen (en spiegelgladde) achterkant van de OnePlus X zit niet op deze telefoon: in plaats daarvan is de OnePlus 3 van een robuust maar misschien wat saai metaal.

Een erg opvallende feature is dat de OnePlus 3 maarliefst zes GB werkgeheugen aan boord heeft, een absurd hoog aantal gigabytes oor een smartphone. Die zes GB is een raar verhaal. OnePlus kondigde het al vroeg aan en pronkt er graag mee, want het zijn de meeste gigabytes werkgeheugen in welke smartphone van dit moment dan ook. In de praktijk heb je er echter nog niets aan. Sterker nog, tijdens het benchmarken ontdekten we dat er maximaal 4 GB wordt gebruikt - precies zoveel als premium telefoons van dit moment gebruiken.

De OnePlus 3 is zeker niet perfect, maar we durven wel te zeggen dat er geen enkele telefoon is die op dit moment een betere prijs-kwaliteitsverhouding biedt. Voor slechts 400 euro krijg je een stevig toestel met een chique uitstraling, een helder en kleurrijk display, een snelle vingerafdrukscanner, een redelijke camera, een razendsnelle processor, en een heerlijk besturingssysteem. Daarmee staat de OnePlus 3 prima zijn mannetje tegenover concurrenten zoals die van Samsung, LG of HTC, maar voor de helft van de prijs. Kortom, een ware flagship-killer.

©PXimport

De volledige review van de OnePlus 3 lezen? Hier vind je hem.

HTC 10

De HTC 10 is HTC's nieuwe paradepaardje, het topmodel dat het verkoopfiasco van de M9 moet vergeten, en qua kwaliteit ver boven de middenklasser A9 moet staan. Hoewel HTC zich de laatste tijd steeds meer richt op virtual reality (met de Vive Pre-headset), is het Taiwanese bedrijf zijn roots als telefoonmaker niet vergeten. Eerdere Android-toestellen van HTC konden maar moeilijk meekomen op de markt, maar met de 10 heeft HTC alles uit de kast getrokken om het beste toestel in jaren te maken. En dat lukt goed.

Over de prestaties van de HTC 10 hebben we weinig te klagen. De combinatie van de Snapdragon 820-processor, de 4 GB aan RAM én HTC's eigen Android-versie maken de telefoon aangenaam snel, en maken het draaien van meerdere apps tegelijk prima te doen. De telefoon is niet merkbaar veel sneller of trager dan concurrenten als de S7 of de G5 en scoorde in een aantal simpele benchmarks ongeveer even hoog.

HTC heeft na jaren van gesteggel eindelijk weer een toptoestel afgeleverd dat zonder problemen mee kan met de beste toestellen van het moment. Een snel model met een goede camera en een bijzonder mooie en degelijk ontwerp. Daar zitten handige extra features in zoals Quick Charge 3.0 en audio-opties, die de hooguit "goede" accuduur vergeven.

©PXimport

Voor de volledige review van de HTC 10 klik je hier.

LG G5

LG is de laatste jaren innovatief bezig met smartphones. De G3 had een scherm met QHD-resolutie, de G4 sprong er uit met de camera en leren achterkant. De LG G5 heeft een metalen behuizing én verwisselbare batterij. Maar kan de G5 met de verbluffende Galaxy S7 meelopen, die tegelijkertijd verscheen?

Ondanks wat LG beweert is de behuizing niet unibody, oftewel één metalen geheel. De onderkant is met een knopje aan de zijkant los te maken, waarna de module met de batterij losgetrokken kan worden. Handig, want zo kun je de batterij vervangen, maar ook andere modules plaatsen. Goed voor de duurzaamheid van het toestel, maar ook opent het de deur voor interessante accessoires.

De LG G5 is een all-round toptoestel, waarbij de innovatie in z'n modulaire bouw én metalen behuizing zit. Leuk is daarbij dat er ook deuren geopend worden voor accessoires, alhoewel er nog weinig beschikbaar zijn. Het grote nadeel is echter dat hij niet uit de schaduw van de Galaxy S7 weet te komen. Wil LG de G5 als interessantere outsider presenteren, dan zal er een flinke hap van zo'n 150 à 200 euro uit de prijs genomen moeten worden.

©PXimport

Hier vind je de hele review van de LG G5.

Huawei Nova

Tijdens de introductie van de Huawei Nova op de IFA in Berlijn was ik behoorlijk onder de indruk. De smartphone ziet er keurig uit en de specificaties voor een smartphone van 370 euro zijn ook niet mis. Maar waarom komt het toestel me toch zo bekend voor?Een gelijkend toestel zit al een jaar in m’n broekzak: de Huawei Nexus 6P. De uiterlijke verschillen zijn klein: de Huawei Nova is een stuk compacter dankzij z’n 5 inch-scherm (12,7 cm), in tegenstelling tot de 5,7 inch van het scherm van de Nexus 6P. Ook is het glas aan de voorkant wat mooier afgewerkt. Fijn is ook dat de randen rondom het scherm heel dun zijn, waardoor het formaat klein gehouden wordt. Origineel of niet, de Huawei Nova is een juweel van een smartphone, die door zijn formaat en licht geronde metalen afwerking erg lekker in de hand ligt.

De Huawei Nova is één van de mooiste smartphones, dankzij zijn afwerking en bescheiden formaat. Ook de hardware en camera vallen positief op, waardoor het toestel één van de betere prijs-kwaliteitsverhoudingen biedt.

©PXimport

Meer lezen? De hele review van de Huawei Nova is hier te vinden.

Sony Xperia X

De Sony Xperia X ziet er net als de andere Xperia’s mooi uit en de bouwkwaliteit is uitstekend met een mooi afwerking van licht gebold glas en metaal. Mede dankzij z’n prima schermformaat (5 inch, 12,7 cm) ligt het toestel goed in de hand. Aan de rechterkant zit de vingerafdrukscanner in de aan-knop verwerkt, wat mij betreft is dit de ideale implementatie van zo’n scanner. Het vastpakken en indrukken plus ontgrendelen tegelijk voelt heel natuurlijk, en werkt bovendien erg vlot. Maar bij de specificaties laat Sony steken vallen.

Het toestel oogt duidelijk van Sony, maar mist toch identiteit, unieke pluspunten. Alles is middelmaat, behalve de prijs. Bovendien wordt de waterdichtheid ook aan de kant geschoven. Voor een euro of 400 zou dit een leuk toestel zijn, waarbij ik het beeldscherm, accuduur en vingerafdrukscanner in een mooie Sony-behuizing als prettig ervaar. De prijs is echter iets te hoog voor wat je ervoor terugkrijgt.

©PXimport

De volledige review van de Sony Xperia X vind je hier.

iPhone 6s (Plus)

De iPhone 6s is qua uiterlijk amper te onderscheiden van de iPhone 6. Nog steeds heeft het toestel ronde hoeken, een aluminium behuizing, en die bekende witte strepen op de achterkant. Aan de voorkant zit de inmiddels beroemde home-knop, aan de zijkant zitten volumeknoppen en een aan/uit-knop. Het is vooral de binnenkant van de telefoon die hem een stuk beter maakt dan zijn voorganger. De processor is een heel stuk sneller, en dat is één van de dingen die direct opvalt. Apple zegt zelf dat het gaat om een versnelling van wel 30 procent ten opzichte van de iPhone 6, en hoewel we het niet hebben kunnen benchmarken is het duidelijk merkbaar dat de 6s veel sneller is.

Is er dan helemaal niets revolutionair anders aan de 6s? Jawel. 3D Touch, dat eerst nog bekend stond als 'Force Touch', is een opvallende nieuwe functie in het scherm. Dat scherm is namelijk drukgevoelig, waardoor je er op meerdere manieren op kunt drukken. Naast de gewone tik en het lang ingedrukt houden, kun je ook extra hard op het scherm tikken.

©PXimport

Kijk hier voor de volledige review van de iPhone 6s (Plus).

Samsung Galaxy S6 edge+

Het scherm van de Samsung Galaxy S6 edge+ is 5,7 inch groot (14,5 cm), maar door zijn afgebogen schermranden is hij ongeveer even groot als de OnePlus One en een slagje kleiner dan de iPhone 6(s) Plus. Beide toestellen hebben een kleiner scherm van 5,5 inch. Maar desondanks heb je er alsnog een flinke broekzak voor nodig. Grote voordelen van de (kleinere) Galaxy S6 edge die ik eerder dit jaar testte zijn de camera die zich met de beste meet, het scherm en de bouwkwaliteit. Prettig aan de edge+ is dat er meer van de laatste twee pluspunten is. Het Super Amoledscherm is helder, contrastrijk en heeft levendige kleuren. Bovendien zorgt de resolutie van 2560x1440 voor haarscherp beeld.

De Galaxy S6 edge+ biedt meer van het goede dat de S6 edge heeft. Het scherm is enorm, maar ook enorm fijn. Het toestel is mooi en krachtig en heeft alles aan boord om de komende jaren door te komen. Alleen is 799 euro daar teveel geld voor.

©PXimport

Hier vind je de uitgebreide review van de Samsung Galaxy S6 edge+.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

AI is inmiddels doorgedrongen tot in bijna elk digitaal domein. Van vertaaltools en chatbots tot beeldmakers en medische toepassingen. Veel gebruikers vinden AI handig, efficiënt en zelfs creatief. Toch brengt deze evolutie ook minder zichtbare risico's met zich mee, op persoonlijk, maatschappelijk en ecologisch vlak.

In dit artikel bekijken we verschillende AI-risicozones. Wat is bijvoorbeeld de milieu-impact van AI? Hoe betrouwbaar zijn de antwoorden van chatbots? Wat als synthetische media (alles wat met AI wordt gemaakt) niet meer van echt te onderscheiden zijn? En hoe beïnvloeden AI-systemen onze economie, privacy en ons denkvermogen? De grens tussen mens en machine vervaagt.

Dit artikel is bedoeld voor wie voorbij de hype wil kijken en wil begrijpen wat er op het spel staat. Elk onderdeel behandelt een specifiek risico, met voorbeelden en toepassingen. Zo krijg je een goed beeld van de schaduwkanten van AI. Niet om de technologie af te wijzen, maar om er bewuster en verantwoordelijker mee om te gaan.

Ecologische voetafdruk

Hoewel AI vaak als iets immaterieels en 'in de cloud' wordt voorgesteld, is de milieu-impact allesbehalve onzichtbaar. De menselijke hersenen verbruiken continu ongeveer 20 watt, vergelijkbaar met een gloeilampje. Daarmee worden 86 miljard neuronen en duizenden synapsen per neuron gevoed.

Grote taalmodellen als GPT of Gemini vragen daarentegen enorm veel rekenkracht. De trainingsfase kan duizenden MWh vereisen en miljoenen liters water voor koeling, afhankelijk van het datacenter en de gebruikte hardware. Ook het gebruik (inferentie) is belastend: elke prompt/antwoord-interactie bij modellen uit deze klasse vraagt energie en koeling aan de serverzijde.

AI heeft dus een stevige ecologische voetafdruk. Tegelijk worden oplossingen ontwikkeld, zoals restwarmtehergebruik, luchtkoeling in plaats van waterkoeling, meer hernieuwbare energie en efficiëntere modellen. Denk aan compacte taalmodellen, zoals TinyML, quantisatietechnieken (kleinere getallen en minder geheugen) en lokaal draaiende AI's (edge AI).

©(c) Wikipedia, CC BY-SA

Hallucinaties

AI-chatbots doen de gebruiker graag een plezier. Daarbij zijn ze opvallend overtuigend, ook wanneer ze onzin produceren, oftewel wanneer ze hallucineren.

Hallucinaties kunnen ernstige gevolgen hebben, bijvoorbeeld wanneer juristen verwijzen naar niet-bestaande wetsartikelen of wanneer medische informatie klakkeloos wordt overgenomen. Controleer gevoelige informatie daarom altijd via meerdere bronnen. Doe dit zeker bij gevoelige of complexe thema's. Weet ook dat AI-modellen zich vaak verontschuldigen als je teruggeeft dat er een fout is gemaakt. Vervolgens herhalen ze zich doodleuk.

Hallucinaties zijn hardnekkiger bij fenomenen als data- en conceptdrift. Bij het eerste herkent het model je eigen input minder goed doordat de vorm afwijkt van de trainingsinput. Bij het tweede is de inputvorm hetzelfde gebleven, maar is de betekenis inmiddels veranderd. Meer weten over datadrift en conceptdrift.

Verder kan het model te veel details uit trainingsdata opnemen en zo irrelevante informatie meenemen (overfitting). Of omgekeerd: onvoldoende zinvolle data gebruiken (underfitting). Ook deze fenomenen kunnen het hallucineren versterken.

Bias en manipulatie

AI-modellen krijgen enorme datahoeveelheden van het internet als input. Deze zijn zelden neutraal, waardoor vooroordelen of een westers wereldbeeld in het leerproces sluipen. Dat zorgt voor vertekening of bias (vooringenomenheid). AI-modellen kunnen bijvoorbeeld vrouwen aan zorgberoepen linken en mannen aan leidinggevende functies, of etnische groepen benadelen bij risicobeoordelingen.

Bias is niet alleen maatschappelijk, maar ook technisch. Een model leert niet alleen wat er ín de data staat, maar ook hoe die data zijn verdeeld. Als een bepaalde bron oververtegenwoordigd is, of als een schrijfstijl vaker voorkomt, dan krijgt dat automatisch meer gewicht. De architectuur en trainingsmethode versterken die patronen. Daardoor kunnen antwoorden die objectief lijken toch subtiel een voorkeur bevatten.

Interessant is ook dat onderzoekers political compass-testvragen voorlegden aan grote AI-taalmodellen (LLM's). De conclusie: zowat alle LLM's situeren zich in het links-economische, sociaal-libertaire kwadrant. Besef dat ook deze testvragen een vooroordeel (kunnen) bevatten, wat aantoont hoe moeilijk het is bias correct te beoordelen.

Nog problematischer wordt het bij manipulatie, wanneer deze bias opzettelijk in het model zit. Denk aan AI-toepassingen in advertenties die inspelen op angsten of overtuigingen. Algoritmische sturing kan bovendien gemakkelijk tot gelijkgezinde groepen (echo chambers) en polarisering leiden.

Omdat AI-modellen zo complex zijn, is vaak onduidelijk hoe de output tot stand komt (de black box). Dit vergroot de transparantiebehoefte en verklaart waarom veel wetenschappers pleiten voor explainable AI, of LLM's en AI-algoritmen opensource willen maken.

Synthetische media

De term synthetische media verwijst naar beelden, audio of tekst die volledig of deels AI-gegenereerd zijn. Denk aan deepfakes, nagebootste stemmen of automatisch gegenereerde nieuwsartikelen. Zulke toepassingen lijken creatief en handig, je maakt bijvoorbeeld een marketingvideo zonder camera of acteurs, maar de keerzijde is zorgwekkend.

Deepfakes kunnen personen dingen laten zeggen die zo zijn uitgesproken. Andersom kunnen echte beelden als deepfake worden afgedaan, ook wel 'the liar's dividend' genoemd. Deepnudes (gefingeerde naaktbeelden) kunnen dan weer gebruikt worden voor wraakporno.

Deze technologieën maken ook nepnieuws: desinformatie waarbij feiten doelbewust worden verdraaid. Dit tast het vertrouwen in communicatie en bewijsvoering aan en doet steeds meer mensen geloven in de maakbaarheid van de realiteit. Wat echt is, hangt vooral af van hoe je deze zelf vormgeeft. Feit en fictie raken verstrengeld, waardoor we belanden bij concepten als alternate truth en postrealiteit. Daarin wegen perceptie, gevoel en overtuiging zwaarder dan feiten. Synthetische media vragen daarom niet alleen om kritische blik, maar mogelijk ook om watermerken en regulering.

Zelfbevlekking

AI-modellen gebruiken vrijwel alle beschikbare internetbronnen als trainingsmateriaal. Omdat generatieve AI zelf steeds meer online content produceert, gebruiken modellen ook hun eigen output opnieuw. Zo ontstaat een zichzelf versterkende kringloop waarbij AI zich voedt met AI-gegenereerde inhoud. Deze vorm van zelfbevlekking verhoogt het risico op kwaliteitsverlies in digitale content, ook wel slop of enshittification genoemd.

AI genereert output namelijk op basis van patronen, niet vanuit betekenis of intentie. Als deze patronen ook nog eens uit andere AI-bronnen komen, ontstaat een neerwaartse spiraal met nauwelijks nuancering en steeds herhaalde ideeën. Hierdoor verhoogt ook het risico op hallucinaties en bias en de mens raakt out-of-the-loop. Op termijn dreigt model collapse: AI-modellen worden minder intelligent naarmate ze vaker op eigen output trainen.

Sommigen spreken van een zombie-internet. Zo blijkt inmiddels al zeker vijf procent van de nieuwe Engelstalige Wikipedia-inhoud AI-gegenereerd te zijn. Bovendien nemen mensen typische AI-taal, met herkenbare woordkeuzes, steeds vaker over. Om deze dynamiek te doorbreken, moeten menselijke input en creativiteit centraal blijven staan in het AI-trainingsproces.

Auteursrecht

AI roept fundamentele vragen op rond auteursrecht. Modellen worden getraind op grote hoeveelheden tekst, beeld en audio zonder dat makers altijd toestemming hebben gegeven. Dit leidt tot discussies over schending van auteursrecht.

Er lopen inmiddels meerdere rechtszaken tegen AI-bedrijven. Het gaat onder meer om claims rond ongeoorloofd gebruik van beschermde werken voor training en ongewenste herhaling van fragmenten in AI-output. Bedrijven worden daardoor steeds bewuster van licenties, databescherming en toestemmingseisen.

De VS en Europa hanteren verschillende juridische kaders. In de VS wordt soms gesproken van 'fair use' bij transformatief gebruik, terwijl Europa zich baseert op strengere richtlijnen en opt-out-mechanismen via het TDM-AI-protocol.

AI-output roept ook andere auteursrechtelijke vragen op. Wie is bijvoorbeeld de auteur van een AI-tekening? Is dat de modelontwikkelaar, de gebruiker of niemand? AI kan ook onbedoeld tekst- of beeldfragmenten uit het trainingsmateriaal overnemen, met mogelijk plagiaat. Er bestaat dus een juridische grijze zone en er is behoefte aan duidelijke regelgeving, aangepast aan de AI-evoluties.

Privacy

AI kan verder een bedreiging voor onze privacy vormen. In China zie je dit scherp: gezichtsherkenning en camera's ondersteunen er een sociaal kredietsysteem. Burgers worden continu gevolgd. Wie een overtreding begaat, riskeert sancties.

Ook in het Westen ontstaan zorgwekkende trends. Het Amerikaanse bedrijf Clearview AI bijvoorbeeld bouwt een databank met miljarden gezichten, geplukt uit sociale media en websites, zonder toestemming van de betrokkenen. Beveiligingsbedrijven gebruiken deze beelden om burgers te identificeren, nagenoeg zonder controle.

Een bijkomend gevaar is dat je zelf te veel prijsgeeft. Steeds meer AI-tools gebruiken bijvoorbeeld Retrieval-Augmented Generation (RAG), waarbij je eigen of andere data kunt uploaden voor betere antwoorden. Maar wie garandeert dat deze informatie niet elders wordt opgeslagen of hergebruikt?

Daarnaast ondermijnt AI je informatievrijheid via filterbubbels. Algoritmen tonen vooral inhoud die aansluit bij eerdere voorkeuren, waardoor je blik vernauwt en confirmation bias toeneemt: je vertrouwt vooral informatie die je bestaande overtuiging bevestigt. Gecombineerd met micro-targeting, waarbij je gericht wordt beïnvloed met politieke of commerciële boodschappen, ontstaan risico's op manipulatie.

Geestelijke ontwikkeling

Steeds meer AI-tools nemen cognitieve taken over: ideeën bedenken, teksten samenvatten of wiskundeproblemen oplossen. Dit is handig, maar geeft ook risico's. Als je brein weinig wordt uitgedaagd, komt je mentale ontwikkeling in het gedrang.

Vooral jongeren (digital natives) zijn kwetsbaar. Schoolopdrachten worden sneller aan AI-bots uitbesteed dan zelf uitgewerkt. Daardoor oefenen ze minder op formulering, redenering en foutcorrectie, wat juist belangrijk is voor de intellectuele groei.

Dit daagt ook het onderwijs uit, bijvoorbeeld wat betreft lesmethodes. Mogelijk biedt een aanpak als flip the classroom enig soelaas: leerlingen bereiden thuis (met hulp van AI) de leerstof voor en in de klas worden samen oefeningen gemaakt en besproken.

Bovendien zijn AI-antwoorden vaak vlot geschreven, maar missen ze nuance of tegenstrijdige ideeën. Wie zijn denkproces voortdurend daaraan spiegelt, loopt het risico op vervlakking van mening en expressie.

AI-bots creëren ook onrealistische sociale verwachtingen. Ze zijn vaak opvallend geduldig en meegaand, wat mensen minder sociaal vaardig kan maken. Sommigen raken meer sociaal geïsoleerd of ontwikkelen parasociale relaties met bots als Replika en CharacterAI.

Politiek en economie

AI dreigt ook de politiek-economische verhoudingen grondig te herschikken. Waar staten traditioneel economische groei sturen via beleidsinstrumenten (Keynesiaans model), nemen Big Tech-giganten het steeds meer over. Overheden worden afhankelijker van deze bedrijven, wat machtsasymmetrie versterkt. Er zijn al duidelijke tekenen van deregulatie: regels worden versoepeld om innovatie aan te trekken.

Ook op microniveau is de impact zichtbaar. Ontwikkelingen (zoals agentic AI) kunnen de economie en de productiviteit stimuleren en er ontstaan ook nieuwe functies, zoals prompt engineers, AI-ethici en data-curatoren. Maar helaas gaat het voornamelijk om laagbetaalde ghost workers die AI-modellen helpen trainen. Daarnaast veranderen veel jobs inhoudelijk, zoals in administratie, marketing, financiën en juridische diensten. Andere functies zullen ongetwijfeld verdwijnen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bijvoorbeeld vertalers, copywriters, klantenservicemedewerkers, boekhoudassistenten en junior programmeurs zich ernstig zorgen maken.

AI zal daarnaast ongetwijfeld ook de internationale machtsverhoudingen beïnvloeden. Geopolitieke spelers als de VS en China dreigen met hun AI-overmacht nog dominanter te worden, ten koste van andere (supra)nationale entiteiten. Is Europa hier een goed voorbeeld van?

Veiligheid

Vooralsnog kwamen vooral risico's aan bod die niet per se bedoeld of gewild zijn, maar er zijn ook partijen die bewust de destructieve kracht van AI inzetten. Zo worden cyberaanvallen steeds geavanceerder. Aanvallers gebruiken zelflerende algoritmen om netwerken te exploiteren. Er bestaan AI-tools die phishingmails opstellen, perfect afgestemd op het slachtofferprofiel.

Ook maatschappelijke structuren staan onder druk. Een AI die (via sociale media) nepnieuws verspreidt over bijvoorbeeld verkiezingen, kan wijdverspreide onrust veroorzaken. Door hun schaal en snelheid kunnen AI-systemen hele informatienetwerken ontregelen, zonder aanwijsbare dader.

Daarnaast loert het gevaar van verkeerde afstemming (misalignment): een AI die geen kwaad wil, maar schade aanricht omdat het doel fout werd geformuleerd. Denk aan een AI die waterverbruik wil beperken en daarom irrigatiesystemen stillegt.

Militaire toepassingen zijn er uiteraard ook. Autonome drones en zelflerende wapensystemen worden volop ontwikkeld. Grote spelers zijn bijvoorbeeld het Amerikaanse Anduril (AI-drones)en Palantir (militaire AI-software). Tekenend is dat een oprichter een ultranationalistisch manifest publiceerde waarin hij stelt dat de VS absoluut de AI-oorlog moet winnen.

Cyborgisering

Misschien wel het grootste gevaar van AI dringt langzaam en ongemerkt ons leven binnen: cyborgisering. Dit is het vervagen van de grens tussen mens en de machine. Denk aan avatars die levensecht reageren, digitale dubbelgangers van echte personen of AI-influencers met miljoenen volgers. Daardoor wordt het steeds moeilijker om te onderscheiden waar de mens stopt en de machine begint.

Nieuwe categorieën digitale wezens duiken op, zoals virtuele klantenadviseurs, AI-therapeuten en synthetische gezelschapsdieren. Een Spaanse vrouw trouwde zelfs met een AI-hologram.

Op termijn ontstaat er een samenleving waarin mensen voortdurend zijn verbonden met AI, via brillen, lenzen, implantaten of herseninterfaces (denk aan Neuralink van Elon Musk: AI-in-the-human). Technieken als de Turingtest of Winograd-challenge volstaan al lang niet meer om mens van machine te onderscheiden. Daardoor komen autonomie en authenticiteit steeds meer onder druk te staan.

Cyborgisering roept fundamentele vragen op. In hoeverre blijven we menselijk? Wellicht is niet iedereen een transhumanist zoals Ray Kurzweil, die reikhalzend uitkijkt naar de singulariteit: het moment waarop AI slimmer wordt dan de mens.

Black Friday staat weer voor de deur en dat betekent dat je overspoeld wordt met aanbiedingen. Maar let goed op voordat je op de bestelknop drukt: uit onderzoek van de Autoriteit Consument & Markt (ACM) blijkt dat veel van deze 'megadeals' in werkelijkheid misleidend zijn. Driekwart van de onderzochte winkels houdt zich niet aan de regels.

De toezichthouder nam 24 grote webshops en fysieke winkels onder de loep. De conclusie is schokkend: maar liefst 18 van de 24 winkels gaan de fout in met hun kortingsacties.

Sjoemelen met de 'van-prijs'

De grootste valkuil voor consumenten zit hem in de zogenoemde 'van-prijs'. Wettelijk is vastgelegd dat de doorgestreepte prijs (waar de korting vanaf gaat) de laagste prijs moet zijn die de winkel in de afgelopen 30 dagen heeft gerekend.

In de praktijk lappen veel winkeliers deze regel aan hun laars. Ze baseren de korting bijvoorbeeld op de (vaak veel hogere) adviesprijs, of een oude prijs van maanden geleden. Hierdoor lijkt het alsof je een enorme korting pakt, terwijl je in werkelijkheid soms nauwelijks goedkoper – of zelfs duurder – uit bent.

Volgens Fleur Severijns van de ACM is dit niet alleen oneerlijk tegenover de consument, maar ook tegenover concurrenten die wél netjes de regels volgen. De toezichthouder heeft de overtredende winkels aangeschreven. Vorig jaar kregen ketens als Leen Bakker en Jysk al boetes van boven de een ton voor dit soort praktijken; dat risico lopen de huidige overtreders nu ook.

Ook Bol, Amazon en Wehkamp genoemd

De ACM maakt de namen van de 18 winkels nog niet bekend, omdat zij nog bezwaar mogen maken. De Consumentenbond deed echter eigen onderzoek en noemt man en paard. Volgens de bond gaan onder andere Amazon, Wehkamp en Bol de mist in:

Waarom trappen we erin?

Winkeliers worden steeds creatiever in het verhullen van de werkelijke prijshistorie. Niels Holtrop, universitair docent Marketing, legt aan de NOS uit dat dit een bewust psychologisch spel is. Omdat aanbiedingen vaak tijdelijk zijn, ontstaat er bij consumenten de angst om de deal te missen (Fear Of Missing Out).

Doordat het voor de ACM onmogelijk is om elke (kleine) webshop te controleren, nemen veel winkeliers de gok. "Prijsconcurrentie is een krachtig wapen; klanten zijn er enorm gevoelig voor," aldus Holtrop.

Wat kun je doen?

Controleer zelf of de prijzen van producten niet stiekem zijn verhoord door gebruik te maken van de prijshistorie. Op vergelijkingssites kun je bijvoorbeeld zien wat het prijsverloop van een bepaald product is geweest gedurende een jaar.

Op Kieskeurig.nl kun je bijvoorbeeld de prijsdalers bekijken, hier vind je producten die de afgelopen periode sterk in prijs zijn gedaald.