Elke textielsoort heeft een eigen wasvoorschrift. Je kunt een wollen trui niet op dezelfde manier wassen als een spijkerbroek, want dan houd je een naveltruitje over. Daarom is alle textiel voorzien van waslabels met symbolen die aangeven op welke temperatuur en met welk wasprogramma je het moet wassen (of dat je het juist naar de stomerij moet brengen). Deze symbolen hebben allemaal een andere betekenis.

Sommige wassymbolen zijn zo gemaakt dat ze voor iedereen te begrijpen zijn. Een pictogram van een wastobbe met daarin een temperatuur geeft de maximale temperatuur aan waarop gewassen mag worden en een strijkijzer geeft aan dat het gestreken mag worden. Maar soms is de betekenis van het symbool minder logisch, vandaar deze uitleg.

Het wasvoorschrift kan je vertellen op welk wasprogramma en welke temperatuur je het kledingstuk kunt wassen, of het gebleekt mag worden, of het in de wasdroger gedroogd mag worden, op welke temperatuur je het kunt strijken en of het alleen chemisch gereinigd mag worden. De pictogrammen zijn dan ook ingedeeld in de categorieën wassen, bleken, trommeldrogen (in België: symbool droogkast), strijken en chemisch reinigen.

Niet alles wat je moet weten over de was is in een symbool terug te vinden. Zo bestaat er niet zoiets als een 'niet-centrifugeren'-symbool of een 'geen-wasverzachter'-symbool. Meestal wordt dat in tekst aangegeven op het waslabel. Tip: knip dus niet meteen na aankoop het labeltje uit je kleding, maar kijk goed wat er precies op staat!

Ook interessant: Help, mijn wasmachine stinkt!

Waslabels

Hieronder zullen we per categorie de belangrijkste symbolen, de betekenis ervan en de bijbehorende wasvoorschriften uit de doeken doen. We laten daarbij ongetwijfeld symbolen buiten beschouwing, maar voor de meest gangbare kledingstukken ben je gecoverd met de symbolen die wij hieronder bespreken.

Wastobbe: De wastobbe betekent dat je textiel op een gewoon programma kunt wassen. Onder gewone programma’s vallen ook Eco-programma’s, spaarwasjes en halve wasjes-programma’s. De temperatuur in de wastobbe geeft de maximale temperatuur aan waarop je het textiel kun wassen. Kouder wassen mag altijd. Bij een wastobbe met een kruis mag het textiel niet gewassen worden (ook niet op de hand). Zulke kleding moet je naar de stomerij brengen.

Wastobbe met één streepje: Een wastobbe met één streepje eronder betekent wassen met een anti kreuk-programma. Anti-kreuk-programma's zijn bedoeld voor kleding met synthetische vezels of kreukherstellend vezels en is ook goed te gebruiken voor fijne was. Tijdens een antikreuk-programma wordt wasgoed voorzichtiger gewassen en/of gecentrifugeerd. Soms wordt stoom gebruikt om kreuk te verminderen. In dit geval mag je de machine maximaal tot de helft beladen. Ook hier geeft de temperatuur in de wastobbe de maximale temperatuur aan waarop je het textiel kun wassen. Kouder wassen kan natuurlijk wel.

Wastobbe met onderbroken streepje: Een wastobbe met een onderbroken streepje is het symbool voor het wolwasprogramma, dat mag op maximaal 30 of 40 graden. Dit symbool staat in wollen kleding en kleding die deels uit wol bestaat. Gebruik voor wol altijd een speciaal wolwasmiddel en belaad de trommel maximaal tot een kwart van het maximale gewicht.

Wastobbe met handje: Dit symbool staat voor de snelle handwas, dat wil zeggen dat je het textiel niet mag laten weken en dat je het met de hand moet wassen. Sommige wasautomaten hebben een speciaal handwasprogramma. Je vindt dit symbool in fijne was als lingerie, zijde en ook vaak in wollen kleding. Handwassen doe je zo: los wat fijn- of wolwasmiddel op in lauw water, dompel het kledingstuk onder en masseer het sop er zachtjes doorheen. Daarna spoel je het kledingstuk uit in schoon water. In geval van wol is het belangrijk om na te spoelen met water van dezelfde temperatuur als het waswater. Wol 'schrikt' namelijk van koud water en kan dan krimpen. Wikkel het kledingstuk in een badhanddoek en druk zo voorzichtig het vocht eruit. Laat wol liggend drogen om vervorming te voorkomen.

Symbolen voor bleken: Een driehoeksymbool zonder vulling geeft aan dat kleding bleken mogelijk is met elk bleekmiddel, bijvoorbeeld chloorbleekmiddel. Een driehoek met diagonale strepen geeft aan dat je dit kledingstuk kunt wassen met een zuurstofbleekmiddel. Vaak is zuurstofbleekmiddel toegevoegd aan witwasmiddelen, maar je kunt het ook extra doseren in de vorm van oxi poeder of gel. Staat er een kruis door de driehoek, dan mag het textiel niet gebleekt worden. Je moet het kledingstuk wassen met een wasmiddel voor witte of gekleurde was zonder (zuurstof)bleekmiddel.

Symbolen voor trommeldrogen: De wasdroger wordt weergegeven door een vierkant met een rondje erin. De stippen in het rondje geven aan op welke temperatuur de was gedroogd mag worden: één stip voor lage en twee stippen voor hoge temperatuur. Hittegevoelig textiel kan krimpen in de wasdroger en heeft daarom een symbool met één stip. Staat er een kruis door het symbool, dan mag het niet in de wasdroger.

Symbolen voor strijken: De puntjes in het strijkijzer verwijzen naar de punten op de regelknop van jouw strijkijzer. Drie puntjes voor heet strijken, twee puntjes voor warm strijken, één puntje voor lauw strijken en een kruis voor niet strijken.

Symbolen voor chemisch reinigen: Een rondje met een letter erin zie je altijd in combinatie met het symbool voor niet wassen. Dit betekent dat je het kledingstuk bij de stomerij moet laten reinigen. De letters zijn bestemd voor de stomerij, zij geven aan welk oplosmiddel gebruikt kan worden. Het enige belangrijke symbool voor jou is een rondje met een kruis er door. Dit betekent: niet chemisch reinigen (dus niet naar de stomerij brengen) en voorzichtig met vlekkenmiddelen.

©Piman Khrutmuang

Geen etiket, wat nu?

Zit er geen etiketje meer in je kleding, of is het dusdanig verwassen dat je het niet meer kunt lezen? Onthoud dan het volgende:

- Als je zeker weet dat het kledingstuk wel in de wasmachine mag, maar je weet niet op welke temperatuur, houd dan altijd de laagste temperatuur en het minst intensieve wasprogramma aan.

- Weet je niet zeker of een kledingstuk gewassen mag worden, vraag het dan aan een stomerij.

- Is je kledingstuk gemaakt van een mix van stoffen, bijvoorbeeld wol en polyester, kies dan voor een wolwasprogramma.

- Katoen, linnen en viscose stoffen kunnen krimpen.

- Spijkerbroeken en andere zwaardere stoffen hebben een schurend effect op gevoelige stoffen zoals viscose-acetaat en zijde. Stop die dus nooit samen in de was(machine).

Ook interessant: Je wasmachine onderhouden - zo doe je dat!

Op papier (!) voegt de Amazon Kindle Paperwhite niet ontzettend veel toe. Maar de aanpassingen kunnen wel waardevol zijn voor iedereen die al jaren een (verouderde) Kindle-versie heeft. Wat brengt de 2024-variant?

We vallen meteen met de deur in huis. Mocht je de 2021-versie van de Amazon Kindle Paperwhite gekocht hebben, dan zal de stap naar de 2024-variant te klein zijn om opnieuw 180 euro uit te geven aan een (eerlijk is eerlijk: voortreffelijke) e-reader. Maar als jouw Kindle uit 2018 of eerder komt, dan is het wél tijd om de overstap te maken. De Amazon Kindle van de twaalfde generatie heeft namelijk twee belangrijke en waardevolle aanpassingen.

Ten eerste is het systeem nu tot 25 procent sneller. Amazon geeft weinig informatie vrij over de processor en andere specificaties; maar als je een oude en nieuwe Kindle naast elkaar houdt, merk je dat verschil. Het menu reageert vlotter op je aanrakingen, waardoor je minder lang hoeft te wachten. Dit is met name merkbaar wanneer je iets moet intypen, als je een boek zoekt bijvoorbeeld.

Daarnaast is het scherm ten opzichte van de 2021-editie is het scherm met een inch gegroeid. Er past nu net wat meer op het scherm: wat ons betreft betekent dat vooral meer leesplezier. Dat hij daardoor een paar gram zwaarder en wat groter is dan de voorgaande Paperwhite mag eigenlijk geen naam hebben. Met een gewicht van 211 gram en een scherm van 7 inch blijft de 2024-variant namelijk nog steeds een e-reader die niet zwaar of ontzettend groot is. Het is nog steeds een compact apparaat dat je vrijwel overal mee naartoe kunt nemen.

©Wesley Akkerman

Kleine frustratie

Het apparaat ligt lekker in de hand, maar is tevens ontzettend glad waardoor we een hoesje eigenlijk verplicht vinden. Zo voorkom je dat je de e-reader stevig vast wilt houden, waardoor je mogelijk met je duim op het e-inkt-scherm tikt.

Tikken op het scherm betekent dat je van pagina wisselt in een boek of comic. Dat wil je natuurlijk niet per ongeluk doen, want dat kan je een beetje uit het lezen halen. Het is geen groot probleem, maar wel een kleine smet op de ervaring. Verder hebben we weinig aan te merken op het ontwerp. Onderop zit de knop waarmee je hem uit de slaapstand haalt. Ook zit hier de usb-c-poort waarmee je hem oplaadt. De accu kan het tot drie maanden uithouden.

©Wesley Akkerman

(Bijna) hetzelfde, verbeterd

Net als bij andere Kindle-modellen kun je de kwaliteit van het scherm aanpassen op je eigen zicht. Zo heb je verschillende niveaus van helderheid, die er zowel in de avond als overdag prima uitzien. Daarnaast ben je in staat de warmte van het scherm te veranderen. Dan maak je de digitale pagina's in feite meer geel dan wit, maar dat vinden we geen groot probleem. Na een seconde is je zicht daaraan gewend en lees je de woorden prettig van het schermpje. Ook de contrastverhouding is nu hoger. Dat zie je voornamelijk wanneer je comics of graphic novels leest. Een verbetering waarvan we zeggen: meer dan welkom. Maar...

©Wesley Akkerman

Oude(re) Kindle vervangen of niet?

...Ondanks de verbeteringen wat betreft snelheid, schermgrootte en de hierboven beschreven contrastverhouding is de sprong tussen de variant uit 2021 en deze uit 2024 ook weer niet zó groot dat we meteen roepen dat je er nu een moet bestellen. Ja, de ervaring is beter – maar ook weer niet zó veel beter.

Daarnaast is het jammer dat Amazon de Amazon Kindle Paperwhite voorziet van slechts 16 GB aan opslagruimte. Nu zal dat voor je verzameling oude en nieuwe boeken en novels meer dan voldoende zijn, maar fans van audioboeken kunnen beter naar een model kijken met iets meer ruimte. De Paperwhite Signature Edition heeft bijvoorbeeld 32 GB aan opslagruimte, maar kost met 199 euro ook meteen twee tientjes meer.

©Wesley Akkerman

Een Kindle zoals verwacht

Het zal niemand verrassen dat de Amazon Kindle Paperwhite presteert zoals verwacht. Zoals altijd kun je heel fijn je boeken lezen op dit apparaat, zonder vermoeide ogen. De interface is toegankelijk en boeken aanschaffen is zo gepiept. Dat kan direct op de e-reader, met een Amazon-account, of via de website. Dan worden ze naar de e-reader gestuurd. Gekochte boeken worden verder netjes gepresenteerd op het thuisscherm van het apparaat. Zoals altijd is het ook mogelijk gratis epubs met een omweg naar het product te sturen.

Het apparaat biedt een aantal opties voor het aanpassen van de tekstgrootte en het lettertype, maar voelt tegelijkertijd ook een beetje beperkt. We zien graag meer opties in het menu staan. Daarnaast is het jammer dat de nieuwe Paperwhite geen koptelefoonaansluiting heeft en dat je voor luisterboeken bent aangewezen op bluetooth – zeggen we in het kader van veelzijdigheid.

©Wesley Akkerman

Amazon Kindle Paperwhite kopen?

Hoewel we enthousiast zijn over de Amazon Kindle Paperwhite (2024) en de aanpassingen zeker de moeite waard vinden, betekent dat niet dat we iedereen met een 2021-model aanraden om over te stappen – want daarvoor zijn de stappen te klein. Maar heb je een veel ouder model, dan kun je dat met een gerust hart wél doen. De basis is vertrouwd gebleven, en ondanks een paar kleine minpunten is dit zeker geen miskoop.

Of het nu gaat om pizza's, ijs of zelf ingevroren maaltijden: een goede vriezer is onmisbaar. Maar kies je voor een vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie? In dit artikel zetten we de verschillen op een rij, zodat jij de beste keuze kunt maken.

Lees ook: Hier moet je op letten bij de aanschaf van een nieuwe vriezer

Voordat je je zoektocht naar het juiste model vriezer start, is het belangrijk om te bepalen hoeveel vriesruimte je nodig hebt. Het zou zonde zijn als je een duur apparaat in de keuken of schuur hebt staan dat uiteindelijk te weinig opbergruimte blijkt te hebben, of juist een apparaat dat altijd maar tot de helft gevuld is en daardoor onnodig veel energie verbruikt. Of je nu een vrieskast, vrieskist of koelvriescombinatie kiest: voor alle modellen geldt dat je zo'n 50 liter vriesruimte per persoon rekent. Bestaat jouw huishouden uit vier mensen, dan heb je dus een vriezer met een inhoud van minstens 200 liter nodig. Met z'n tweeën heb je vaak genoeg aan 100 tot 150 liter.

Vrieskast

Een vrieskast lijkt door zijn verticale model veel op een koelkast, met als verschil dat de gehele kast bedoeld is om te vriezen. De binnenkant van een vrieskast bestaat dan ook uitsluitend uit lades. Het fijne daaraan is dat een vrieskast erg overzichtelijk is: als je ervoor staat, zie je in één oogopslag welke producten waar liggen. Dat is anders bij een vrieskist, waarin diepvriesproducten op elkaar gestapeld liggen in één groot vriesvak. Ook kun je in een vrieskast over het algemeen erg veel producten kwijt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld het compacte vriesgedeelte van een koelvriescombinatie. Vrieskasten zijn er ook in tafelmodellen, die ideaal zijn voor kleinere keukens of huishoudens. Een tafelmodel plaats je bijvoorbeeld onder het keukenblad, waardoor hij geen extra ruimte in je keuken inneemt.

©carballo

Vrieskist

Iets minder populair dan de vrieskast en koelvriescombinatie is de vrieskist: een liggende vriezer met een deksel bovenop. Het voordeel van dit type vriezer is ook meteen een nadeel: een vrieskist is erg groot, waardoor hij niet in de gemiddelde keuken past. Vrieskisten scoren ook op esthetisch gebied wat minder hoog, waardoor de meeste mensen dit apparaat sowieso niet snel in de keuken zouden plaatsen. Toch kunnen vrieskisten juist vanwege hun grote formaat ontzettend handig zijn. Bijvoorbeeld als je vaak in bulk koopt, hobbykok bent, een moestuin hebt of in de zomer veel ijsjes of ijsblokjes wilt bewaren. Sommige vrieskisten hebben zelfs een netto inhoud van 600 liter! Als je ruimte overhebt in je schuur of garage en vaak voedsel invriest, is een vrieskist dus zeker het overwegen waard. Vrieskisten zijn daarnaast relatief goedkoop én energiezuinig, omdat de kou na het openen van het deksel direct weer terug in de kist 'valt'. Het apparaat hoeft na openen dus niet extra hard te werken om de vriesruimte weer op de juiste temperatuur te krijgen.

Lees ook: Een vrieskast in de schuur of garage? Een koud kunstje!

©Vinícius Bacarin

Koelvriescombinatie

Veruit de meeste huishoudens hebben een koelvriescombinatie: een koelkast en vriezer ineen. De vriezer bevindt zich meestal boven of onder het koelgedeelte. Zo'n koelvriescombinatie is natuurlijk hartstikke handig, want het bespaart een hoop ruimte in de keuken. Ook is een koelvriescombinatie over het algemeen goedkoper dan een losse koelkast en vriezer. En omdat er maar één compressor hoeft te draaien, is een koelvriescombinatie vaak ook energiezuiniger dan twee losse apparaten bij elkaar. Maar zo'n twee-in-één-apparaat heeft ook een nadeel: je kunt er veel minder diepvriesproducten in kwijt dan in een losse vrieskast of -kist. Vaak beslaat de koelruimte het grootste gedeelte van het apparaat, en blijven er drie tot vijf lades over voor het vriezen. Voor een gemiddeld gezin dat af en toe wat invriest is dat meestal wel voldoende. Heb je meer vriesruimte nodig, bijvoorbeeld omdat je vaak aanbiedingen koopt of aan mealpreppen doet? Dan heb je aan een koelvriescombinatie mogelijk niet genoeg en is een vrieskast of -kist voor jou een beter idee.

©Indofootage

Extra functies

Als je eenmaal besloten hebt voor welk type vriezer je gaat, zou je ook nog kunnen kijken welke functies je wilt dat het apparaat heeft. Veel moderne vrieskasten, -kisten en koelvriescombinaties beschikken over allerlei slimme functies die helpen om voedsel langer vers te houden en het apparaat efficiënt te laten werken. Zo hoef je met No Frost nooit meer te ontdooien, is de snelvriesfunctie handig voor het snel invriezen van nieuwe boodschappen en voorkomt een deuralarm dat warme lucht de vriezer binnendringt. Bij vrieskisten is binnenverlichting extra belangrijk, zodat je niet eindeloos hoeft te graaien als je een product zoekt. Let ook op het energielabel van je nieuwe vriezer, want vriezers vreten behoorlijk wat stroom. Wil je een zo zuinig mogelijk apparaat, ga dan voor een vriezer met energielabel C of hoger (tot A). Je kunt ook het energieverbruik in kWh/jaar gebruiken om apparaten te vergelijken; dit geeft het absolute verbruik van een vriezer aan.