Chat-apps zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven, maar tegelijkertijd wil je (vermoedelijk) dat jouw gesprekken privé blijven. Maar met de datahongerige bedrijven achter menig app is het nog maar de vraag of anoniem chatten er nog wel in zit. We bekijken WhatsApp, Telegram en Signal van dichtbij. Welke chat-app is het veiligst?

WhatsApp, Telegram en Signal zijn op dit moment drie grote spelers die privacy (naar buiten toe althans) hoog in het vaandel hebben. De apps verschillen van elkaar, maar hebben ook zeker overeenkomsten. Ze zijn allemaal te downloaden via Google Play en de App Store. 

Ook hebben de apps groepchatfuncties, zijn er opties met betrekking tot tweestapsverificatie en kun je foto's en video's delen. Daarnaast is het zo dat alle drie de apps een vorm van encryptie kennen. Dit zorgt ervoor dat alleen de verzender en ontvanger het bericht kunnen lezen. 

Laten we bij Signal beginnen.

Signal - de veiligste optie

©PXimport

Deze opensource-applicatie wordt onderhouden door de Signal Foundation. Met Signal verstuur en ontvang je berichten geheel versleuteld. Het maakt niet uit of dit in een één-op-één- of een groepsgesprek gebeurt. De app verifieert je telefoonnummer en dat van de ander, zodat je zeker weet dat je de juiste persoon spreekt.

De app bewaart geen gegevens op een server, maar stel je wel in staat lokale back-ups te maken. De dienst verzamelt verder helemaal geen gebruikersgegevens. Het enige dat je ‘inlevert’ is je telefoonnummer. Veelzeggend is misschien dat klokkenluider Edward Snowden jarenlang op Signal vertrouwde voor de veiligheid van zijn gesprekken.

Behalve veilig is Signal ook handig. Zo kun je de applicatie vergrendelen, kun je instellen dat notificaties leeg blijven, kunnen berichten zichzelf verwijderen en is er een optie waarmee je gezichten automatisch op foto’s wazig maakt. Voor de gewone consument is dat misschien een overkill, maar mocht je zoiets nodig hebben: Signal biedt het aan.

Verder vind je in de app onder Instellingen, Privacy alle belangrijke functies met betrekking tot je privacy. Denk hierbij ook aan de leesbevestiging uitschakelen, zodat contactpersonen niet zien wanneer je berichten gelezen hebt, en het instellen van een pincode, tweestapsverificatie en typindicatoren. 

©PXimport

©PXimport

Telegram - Zet er je vraagtekens bij

©PXimport

Telegram is een opvallende berichtendienst, omdat het ook elementen uit een sociaal netwerk overneemt. Op sommige gebieden is de dienst veiliger dan WhatsApp, maar op andere onderdelen juist weer helemaal niet. Zo kent de app geen versleutelde groepsgesprekken, WhatsApp wel.

In vergelijking met Signal is Telegram weinig transparant over de makers en ook op het gebied van privacy zijn er vraagtekens te zetten. De dienst verzamelt bijvoorbeeld behoorlijk wat informatie. Gegevens die je deelt met Telegram zijn onder meer je naam, telefoonnummer, contactenlijst en je gebruikersidentiteit. Ook wordt je ip-adres verzameld, iets wat Signal niet doet. Bovendien zijn de één-op-één-gesprekken bij Telegram niet automatisch versleuteld. Dat is wel zo bij WhatsApp en Signal.

Ook de berichten dieje binnen groepen verstuurt, zijn dus niet versleuteld. Dat betekent dat iedereen ze in feite kan lezen. Een ander minpunt is het encryptiesysteem van Telegram. Dit zelf ontwikkelde MTProto-system is grotendeels opensource, maar voor een klein deel niet. Daardoor is het niet helemaal met zekerheid te stellen wat er met je gegevens gebeurt wanneer ze op de Telegram-servers belanden.

De afgelopen jaren heeft Telegram meerdere keren last gehad van hacks. Zo kwamen in maart 2020 de gegevens van 42 miljoen gebruikers op straat te liggen. Hier zou de Iraanse regering iets mee te maken hebben gehad. Een ander voorbeeld is de hack in 2019, toen waarschijnlijk Chinese hackers inbraken tijdens de protesten in Hong Kong.

©PXimport

©PXimport

Door een update begin dit jaar, kun je nu instellen dat alle berichten automatisch worden verwijderd na een bepaalde tijd. De functionaliteit is niet helemaal nieuw voor de app, want dit kon al binnen het onderdeel Secret Chat. Na het activeren van de optie stel je in dat berichten zichzelf na 24 uur of een week verwijderen. Berichten die zijn gestuurd voordat de functie actief was, blijven wel in het gesprek staan. Ter informatie: Signal biedt een soortgelijke optie sinds 2016.

De manier waarop sommige groepen werken is ook op de schop gegaan. Zo zijn er nu broadcastgroepen. Gebruikers kunnen daarin geen tekstberichten plaatsen. Wel kunnen ze deelnemen aan live audiogesprekken. Het is Telegrams antwoord op de populariteit van de audiochatapplicatie Clubhouse, waar je kunt luisteren naar andermans gesprekken.

Het veilige aspect aan de nieuwe groepen is dat alleen de beheerder bepaalt wie wel en niet welkom is. De link die je aanmaakt en die toegang biedt tot zo’n groep, werkt na verloop van tijd niet meer. Is de ingestelde tijd verlopen en drukt iemand op de link? Geen probleem, dan komt diegene de groep niet in. 

Daarnaast kun je als beheerder instellen dat de link in kwestie een bepaald aantal keer gebruikt kan worden. Dit is allemaal gedaan in het kader van online veiligheid.

WhatsApp - Loze beloftes?

©PXimport

De encryptie van WhatsApp is gelijk aan die van Signal. En ook op andere punten oogt WhatsApp redelijk veilig. Zo kun je je onlinestatus verbergen en ook aangeven of je wilt dat er leesbewijzen worden meegestuurd. Dat zijn die blauwe vinkjes die je tegenkomt in berichten die je zelf verstuurde. Daarnaast kun je WhatsApp vergrendelen via je vingerafdrukscanner.

Maar hoe zit het precies met de bescherming van je gegevens? Kijk, het is niet zo dat Facebook of WhatsApp kunnen lezen wat je naar vrienden en familie stuurt. Je berichten zijn voorzien van een encryptie en kunnen alleen worden gelezen door zowel de verzender als de ontvanger. Ook is het zo dat je kunt voorkomen dat mensen toegang krijgen tot je berichten wanneer ze je telefoon in handen hebben en het toestel is ontgrendeld.

Er worden achter de schermen alleen wel veel gegevens verzameld die aan jou als persoon kunnen worden gekoppeld. Denk dan aan het unieke id-nummer van je telefoon, de gebruiks- en advertentiedata, koopgeschiedenis en financiële informatie, je fysieke locatie en je telefoonnummer. 

Ook je contactgegevens en die van je contactpersonen, met welke producten je in aanraking komt, hoe vaak je de app gebruikt en in hoeverre de applicatie functioneert wanneer je hem in gebruik neemt, zijn bekend.

©PXimport

©PXimport

Er is alleen een belangrijke kanttekening voor die lange lijst met gegevensverzameling. Sommige dingen gebeuren namelijk niet in Nederland of Europa, omdat de dienst in andere landen specifieke functies aanbiedt die hier bijvoorbeeld (nog) niet beschikbaar zijn. Zo kun je in Brazilië producten kopen binnen de app, waardoor daar dus meer data kan worden verzameld. Verder deelt de app je contacten niet met Facebook en kan je gedeelde locatie niet worden ingezien.

Per land kan het dus verschillen welke gegevens WhatsApp precies verzamelt. Maar het feit is wel dat de dienst, net als Telegram, flink wat gegevens opslaat van zijn gebruikers, hoe onschuldig sommige dingen ook lijken. Als iemand wijst op de privacygevaren en bezwaren, is het antwoord vaak: “Ik heb niets te verbergen”. Maar dat is natuurlijk niet het punt in deze discussie. Het punt is dat WhatsApp dit helemaal niet hoort te doen.

En dan hebben we het nog niet over de problemen die kwaadwillenden kunnen veroorzaken. Zo werd Amazon-oprichter Jeff Bezos in januari 2020 gehackt via een video die via WhatsApp werd gedeeld. Ook maakte een spywareverkoper misbruik van een lek in het systeem, waardoor er 1400 apparaten konden worden gecompromitteerd. Daarnaast is de onbeveiligde back-upfunctie in de cloud een kwetsbaar punt en wordt er via WhatsApp regelmatig malware verspreid.

Conclusie

De beste optie voor een chatapp kies je natuurlijk helemaal zelf, maar het is wel van belang dat je weet waar je precies voor kiest. Je maakt zelf uit of je privacy wilt inruilen tegen gemak. En het is begrijpelijk dat je het bij een specifieke app houdt als het gros van je vrienden en familie daarop actief is. 

Maar zorg er dan op z’n minst voor dat je de app veilig gebruikt en dat je gebruikmaakt van zaken als tweestapsverificatie of ontgrendeling via een vingerafdrukscanner. Onderaan de streep is Signal wel de beste optie als je privacy meer dan een beetje belangrijk vindt.

Hoewel wachtwoordloze technieken als toegangssleutels snel terrein winnen, doe je er voorlopig goed aan slim om te gaan met je huidige wachtwoorden. De tips en (gratis) tools in dit artikel helpen je bij het opzetten van degelijk wachtwoordbeheer.

Cloudbeheer

Telkens hetzelfde wachtwoord gebruiken voor meerdere apps en diensten is sterk af te raden, maar verschillende complexe wachtwoorden onthouden lukt haast niet zonder een wachtwoordbeheerder. Een degelijke, gratis optie is het opensource Bitwarden. Kies eerst een hoofdwachtwoord en installeer daarna de desktop-app, browserextensies (voor automatisch invullen) en/of de mobiele app. Je wachtwoordkluis wordt end-to-end versleuteld in de cloud bewaard en wordt via je account gesynchroniseerd. Kies bij voorkeur bitwarden.eu als serverlocatie. Je kunt ook creditcards en andere gevoelige gegevens in je kluis bewaren.

Lokaal beheer

Bitwarden is een uitstekende wachtwoordmanager, maar functies als TOTP-authenticatie (Time-based One-Time Password) zijn alleen beschikbaar in de betaalde versie. Misschien stoort het je ook dat je wachtwoordkluis in de cloud wordt opgeslagen. Een gratis, opensource-alternatief is KeePassXC. Deze bewaart alles lokaal in een versleuteld bestand, van wachtwoorden en creditcards tot notities. De app werkt volledig offline, ondersteunt ook TOTP-authenticatie en vult inloggegevens automatisch in via een browserextensie. Wil je toch synchronisatie, dan kun je de database delen via een cloudopslagdienst als Google Drive of Dropbox, of met Syncthing.

Algoritme

Bij wachtwoordbeheerders als Bitwarden en KeePassXC worden je wachtwoorden opgeslagen. LessPass pakt het anders aan. Deze bewaart niets, maar genereert je wachtwoorden telkens opnieuw via een algoritme op basis van je hoofdwachtwoord, gebruikersnaam en sitenaam. Uit veiligheidsoverwegingen gebruik je hiervoor liefst de browserextensie of mobiele app, zodat alles lokaal gebeurt. Omdat nergens iets wordt opgeslagen, is dit systeem veilig, maar je moet bij elke herberekening wel exact dezelfde gegevens ingeven. Automatisch invullen of ondersteuning voor notities ontbreekt helaas.

Browsers

Gebruik je bijna uitsluitend je browser voor allerlei aanmeldingen, dan kun je ook de ingebouwde wachtwoordbeheerfunctie gebruiken. Deze zit in de meeste Chromium-browsers en in Firefox. In Chrome ga je naar Instellingen / Jij en Google / Synchronisatie en Google-services. Schakel de functie in en zorg dat bij Beheren wat je synchroniseert ook Wachtwoorden en toegangssleutels is aangevinkt. Wil je liever niet synchroniseren, dan kun je wachtwoorden ook handmatig exporteren en importeren via Instellingen / Automatisch invullen en wachtwoorden / Google Wachtwoordmanager. Kies daar Instellingen en Wachtwoorden exporteren. Je kunt het opnieuw inladen via Wachtwoorden importeren. Verwijder eventueel het csv-bestand na gebruik. Firefox biedt vergelijkbare opties.

2FA

Zelfs met een degelijke wachtwoordbeheerder blijven wachtwoorden een zwakke schakel: ze zijn te eenvoudig, je vergeet of verliest ze, je geeft ze in op phishing-sites of malware onderschept ze. Daarom is het aangeraden om 2FA, oftewel tweestapsverificatie, te activeren. Daarbij is naast je wachtwoord een extra factor nodig, zoals een pincode, TOTP, sms, pushmelding, biometrie of een beveiligingssleutel. Een handig overzicht van sites en diensten die 2FA ondersteunen, met info over de gebruikte methoden en links naar de instelinstructies, vind je op https://2fawebsites.github.io en op de thematische https://2fa.directory.

Authenticator

Er bestaan meerdere verificatiemethoden voor 2FA, maar vrijwel alle diensten ondersteunen verificatie zowel via sms als via TOTP. Bij TOTP is geen internet of gsm-netwerk nodig, wat het minder kwetsbaar maakt voor onderschepping of sim-swapping. Om zulke codes te genereren heb je een TOTP-authenticator-app nodig. Goede gratis opties zijn Google Authenticator, Microsoft Authenticator (ondersteunt geen wachtwoordbeheer en autofill meer), Aegis Authenticator en Authy. Alle vier ondersteunen TOTP en bieden een back-upfunctie. Wil je je codes exporteren, dan lukt dit het best met Google of Aegis. Deze laatste is ook opensource, maar is enkel beschikbaar voor Android. Authy is veelzijdigst, want bruikbaar op Android, iOS, macOS en Windows.

Herstelcodes

De meeste diensten met 2FA laten je ook herstelcodes gebruiken. Deze bieden een uitweg als je tijdelijk geen toegang hebt tot andere aanmeldopties, bijvoorbeeld bij verlies van je smartphone. Bewaar deze herstelcodes tevens digitaal, zoals in het notitiegedeelte van je favoriete wachtwoordmanager, in een versleutelde VeraCrypt-container of in een versleuteld cloudbestand. Bij Google vind je tot 10 herstelcodes via https://myaccount.google.com/security, bij Back-upcodes. Bij Microsoft is dit beperkt tot één code: ga naar https://account.microsoft.com/security, klik op Beheren hoe ik me aanmeld en kies Een nieuwe code genereren.

Gehackt?

Het is verstandig om regelmatig te controleren of een van je login-id's al in een online datalek voorkomt. Dit kan via Have I Been Pwned. Hier vul je e-mailadres in en je ziet meteen hoeveel en welke datalekken er zijn. Klik bovenaan op Notify Me voor een gratis melding zodra je adres in een nieuw lek opduikt. Klik op Passwords om te controleren of een wachtwoord reeds voorkomt in een datalek.

In Chrome kun je via chrome://password-manager/checkup?start=true eveneens een wachtwoordcheck uitvoeren. Je ziet ook hoeveel wachtwoorden zwak zijn of worden hergebruikt.

Anti-phishing

Wachtwoorden bieden weinig bescherming tegen phishing-sites, dus zorg ervoor dat je hiertegen zo goed mogelijk beveiligd bent. In je browser, zoals Chrome, ga je naar Instellingen, kies Privacy en beveiliging / Beveiliging en activeer bij voorkeur Geoptimaliseerde beveiliging bij Safe Browsing, of anders Standaardbeveiliging. Daarnaast kun je via DNS phishing-sites al blokkeren voor ze laden. Een optie is het gebruik van de nieuwe Europese publieke DNS4EU-resolvers. Kies hier voor Protective resolution (86.54.11.1 en 86.54.11.201), eventueel aangevuld met kinderbescherming en/of advertentieblokkering. Op de site vind je stap-voor-stap-instructies.

E-mailadres

Veel diensten laten je een e-mailadres opgeven ingeval je je wachtwoord vergeet of je account wordt geblokkeerd. Je ontvangt dan een mail om je identiteit te bevestigen en een herstellink te krijgen. Gebruik hiervoor liefst niet je hoofdadres, want als iemand dat via een datalek bemachtigt, kan die herstelmails onderscheppen en je accounts via wachtwoordherstel overnemen. Je kiest dus beter een apart e-mailadres dat je nergens anders voor gebruikt. Bij Google kun je dit instellen op https://myaccount.google.com/security, bij Herstelmailadres.

Lees ook: Zo meld je phishing in Outlook en Gmail

Browserprofiel

Voor gevoelige accounts zoals online bankieren of je wachtwoordkluis kun je overwegen een apart browserprofiel te gebruiken. Malafide scripts of extensies uit je standaardprofiel worden zo niet geactiveerd. Zo beperk je ook tracering en fingerprinting, en voorkom je dat je per ongeluk ingelogd blijft, aangezien je in dat profiel geen andere sites bezoekt.

In Chrome maak je een nieuw profiel aan via het profielicoon rechtsboven. Kies Chrome-profiel toevoegen. Je kunt inloggen met een Google-account of klikken op Doorgaan zonder account. Kies een zoekmachine, vul een profielnaam in, selecteer een opvallend thema en klik op Klaar.

Aanmeldpogingen

Bij sommige diensten, zoals Google en Microsoft, ontvang je automatisch een e-mail of pushmelding zodra een nieuw apparaat of een nieuwe browser inlogt. Zo kun je snel ingrijpen, bijvoorbeeld door je wachtwoord aan te passen of verdachte sessies uit te loggen. Bij Google ga je naar https://myaccount.google.com/security. Scrol naar Je apparaten en klik op Apparaten beheren. Selecteer een sessie en kies Uitloggen. Bij Microsoft ga je naar https://account.microsoft.com/security en klik je op Mijn aanmeldactiviteiten weergeven.

Beveiligingssleutel

Je kunt een fysieke beveiligingssleutel (zoals de meeste YubiKeys) ook gebruiken om je wachtwoordkluis te openen in combinatie met je hoofdwachtwoord.

Installeer eerst Yubikey Manager en start dit programma. Ga naar Applications/OTP en klik op Configure bij een vrij slot. Kies Challenge-response en klik op Generate voor een geheime sleutel. Vink Require touch aan voor extra veiligheid. Bevestig met Finish.

Open vervolgens je database in KeePassXC en ga naar Database / Databasebeveiliging. Kies Aanvullende bescherming toevoegen / Challenge-Response toevoegen. Selecteer het juiste slot van je ingeplugde beveiligingssleutel en bevestig met OK.

Browserwachtwoorden

Gebruik je meerdere browsers en zoek je het wachtwoord van een specifieke site, wil je alle wachtwoorden exporteren voor import in een andere browser, of is je systeem gecrasht en wil je de wachtwoorden uit je browserprofielen halen? Dan kan het gratis WebBrowserPassView handig van pas komen (let op: je virusscanner kan een foutpositief geven). Pak het zip-bestand uit met het wachtwoord wbpv28821@ en start de portable app. Je krijgt een overzicht van alle gevonden sites en log-ins. Via Bestand / Geselecteerde items opslaan kun je exporteren naar diverse csv-formaten, zoals voor Chrome, KeePass en Firefox.

Toegangssleutels

Een mooie afsluiter lijkt ons een tip rond passkeys, oftewel toegangssleutels. Immers, steeds meer diensten (en wachtwoordmanagers) ondersteunen deze aanmeldmethode waarbij je geen wachtwoord meer hoeft in te voeren. Een passkey is een cryptografisch sleutelpaar: de publieke sleutel wordt bewaard bij de onlinedienst, terwijl de (afgeleide) private sleutel veilig op je toestel blijft, zoals je pc, smartphone of een fysieke beveiligingssleutel zoals een Yubikey.

Zo maak je een toegangssleutel aan bij Google. Ga naar https://g.co/passkeys en meld je aan. Klik twee keer op Toegangssleutel maken. Je toestel stelt nu een methode voor, zoals gezichtsherkenning, vingerafdruk of pincode. Bevestig de koppeling. Vanaf nu kun je je bij Google aanmelden vanaf dit toestel, zonder wachtwoord.

Fairphone lanceert de vernieuwde Fairbuds XL. Deze modulaire koptelefoon belooft nu ook het geluid en comfort te bieden dat je voor 249 euro mag verwachten. Met nieuwe drivers en zachtere oorkussens pakt de fabrikant de eerdere kritiekpunten aan. Handig: je kunt je oude model zelf eenvoudig upgraden.

De Nederlandse fabrikant Fairphone heeft deze week de vernieuwde versie van de Fairbuds XL gepresenteerd. Deze modulaire koptelefoon is een doorontwikkeling van het model dat in 2023 werd gelanceerd. Waar de eerste generatie vooral een statement maakte op het gebied van repareerbaarheid, belooft deze nieuwe versie ook op audiogebied en draagcomfort een inhaalslag te maken. De koptelefoon is daardoor ontworpen om jarenlang mee te gaan en is per direct verkrijgbaar.

©Fairphone

Verbeterde audiokwaliteit en materialen

De belangrijkste upgrade ten opzichte van de voorganger zit in de geluidsweergave en het fysieke ontwerp. De nieuwe Fairbuds XL beschikt over 40 mm dynamische drivers en ondersteuning voor aptX HD, wat moet zorgen voor een gedetailleerder geluidsbeeld en high-res audio via bluetooth. Fairphone heeft daarnaast gekeken naar de feedback over het draagcomfort. De nieuwe modellen zijn uitgerust met zachtere oorkussens van 'birdseye-mesh' en een ademende hoofdband, waardoor de koptelefoon ook tijdens langere luistersessies prettig moet blijven zitten. Het design is beschikbaar in de kleuren Forest Green en Horizon Black.

Modulair ontwerp voor lange levensduur

Wat de Fairbuds XL onderscheidt in de markt van consumentenelektronica is de verregaande modulariteit. De koptelefoon is opgebouwd uit negen losse modules die door de gebruiker zelf te vervangen zijn. Dit betekent dat bij een defect of slijtage niet het hele apparaat weggedaan hoeft te worden, maar dat onderdelen zoals de batterij, de oorkussens of de hoofdband eenvoudig vervangen kunnen worden. Technisch biedt het apparaat verder dual-point connectiviteit, een IP54-certificering voor spatwaterdichtheid en een accuduur tot 30 uur.

Zoals gebruikelijk bij het Amsterdamse bedrijf ligt de nadruk sterk op duurzaamheid en eerlijke materialen. De koptelefoon bestaat voor ongeveer 50 procent uit gerecyclede grondstoffen, waaronder gerecycled aluminium en zeldzame aardmaterialen in de magneten. Ook wordt er bij de assemblage gebruikgemaakt van fabrieken die draaien op zonne-energie en investeert het bedrijf in leefbare lonen voor fabrieksarbeiders.

©Fairphone

Compatibel met het vorige model

Een opvallende keuze van Fairphone is de compatibiliteit met de eerste generatie Fairbuds XL. De fabrikant benadrukt dat technologie moet meegroeien met de gebruiker. Bezitters van het 2023-model hoeven daarom geen volledig nieuwe koptelefoon aan te schaffen om te profiteren van de geluidsverbeteringen. De nieuwe drivers zijn namelijk ook als los onderdeel verkrijgbaar en kunnen eenvoudig in het oude model worden geïnstalleerd. Hiermee voegt Fairphone daadwerkelijk de daad bij het woord wat betreft het verlengen van de levensduur van elektronica.

©Fairphone

Prijs en beschikbaarheid

De vernieuwde Fairbuds XL is per direct verkrijgbaar in Nederland. De adviesprijs voor de koptelefoon bedraagt 249 euro. Hij is te koop via de webwinkel van Fairphone en bij geselecteerde retailers.