Als er Oscars uitgereikt zouden worden voor games, dan zou Mass Effect ongetwijfeld in de prijzen vallen. Deze reeks weet als geen ander de speler een binding op te laten bouwen met de verschillende personages in de game. Eindelijk is het derde, en laatste, deel uitgekomen van de Mass Effect trilogie. Voor de laatste keer nemen we de rol van Shepard aan om het universum van totale vernietiging te behoeden.

Mass Effect 3 is een science fiction rpg en een direct vervolg op deel 2. Mass Effect 3 speelt zich 6 maanden na ‘Arrival’ af, de laatste DLC die uitgekomen is voor Mass Effect 2. Om optimaal van het verhaal te genieten raden we je met klem aan om de trilogie vanaf het eerste deel te spelen. Vanaf het tweede deel is ook mogelijk als je niet zo van de hardcore rpg’s bent, maar deel 3 spelen zonder kennis en savegame van het vorige deel is echt dood en doodzonde. Het bijzondere van deze reeks is namelijk dat je een savegame van het vorige deel kan importen in Mass Effect 3 zodat het complete verhaal – met jouw acties en keuzes – wordt meegenomen in het nieuwe deel. Begin je Mass Effect 3 zonder savegame van deel 2, dan wordt er uitgegaan van een standaardset keuzes die hoofdrolspeler Shepard gemaakt heeft in de vorige delen.

Balans gevonden

De eerste Mass Effect game was een hardcore rpg met realtime shooter gevechten en een compleet universum wat te verkennen viel. Bij Mass Effect 2 had Bioware het gevechtsysteem behoorlijk geoptimaliseerd waardoor de actie veel beter tot zijn recht kwam. Echter ging dit wel ten koste van de rpg-elementen en Mass Effect 2 was dan ook meer een shooter met lichte rpg-elementen. Bij Mass Effect 3 ligt de nadruk ook op actie, maar toch vinden we in dit deel meer rpg-elementen terug. Zo hebben de karakters weer iets meer statistieken, is er XP te verdienen, zijn wapens te modificeren en beslaan de missies nu grotere gebieden waar meer in verkend kan worden. Bioware lijkt wat dat betreft nu eindelijk de balans gevonden te hebben tussen shooter en rpg.

Indrukwekkend

Mass Effect 3 begint bijzonder indrukwekkend. De spanning die in de vorige twee delen is opgebouwd, komt in de intro tot een climax waarbij het duidelijk is dat hoofdpersoon Shepard – die zowel mannelijk als vrouwelijk kan zijn – de enige persoon is die het universum kan redden. Grafisch is de game geweldig, maar ook de achtergrondmuziek brengt je onmiddellijk in de juiste stemming. Complimenten moeten we geven aan de voice actors die echt duidelijk hun hele hart en ziel in de verschillende karakters gestopt hebben. De personages komen geloofwaardig over en hebben allemaal een bijzondere persoonlijkheid. Daarnaast is dit de afsluiting van het verhaal en zullen sommige karakters, waarmee een behoorlijke binding is opgebouwd, de strijd wellicht niet overleven. Het is bijzonder knap hoe Bioware het voor elkaar heeft gekregen om spelers zo te kunnen betrekken in een game.

Ieder zijn eigen verhaal

Doordat door de gehele reeks heel veel (morele) keuzes gemaakt moeten worden (ook deel drie bevat dilemma’s met verstrekkende gevolgen), kan het verhaal voor iedereen anders lopen. Op de redactie hebben we drie Mass Effect 3 spelers en bij ieder van ons is dezelfde missie anders verlopen. Bij de één is een hoofdpersonage om het leven gekomen en kon een belangrijk persoon niet gered worden, bij de ander was de belangrijke persoon ook niet gered, maar overleed er geen hoofdpersonage en bij ondergetekende was er niemand gestorven (behalve de slechterik) en was de belangrijke persoon gered. Hier is ook duidelijk merkbaar dat keuzes die gemaakt zijn in vorige delen grote invloed hebben op het verhaal. aangezien ik de enige was die een savegame van de vorige twee delen had geïmporteerd.

Lekker veel missies

Mass Effect 3 kent net als zijn voorgangers heel veel missies. De voornaamste missies zijn de zogenaamde ‘priority missions’ en deze missies bepalen de rode lijn van het verhaal. De andere missies zijn niet verplicht, maar helpen wel om sterker te worden. Behalve je groepje helden, waarvan je er per missie 2 kan meenemen, moet je in Mass Effect 3 een compleet leger op de been zetten. De ‘combat readiness’ zoals dit heet moet opgebouwd en hooggehouden worden. Dit doe je door zoveel mogelijk missies uit te voeren waarmee je zoveel mogelijk reputatie opbouwt. Serieus strategisch onderhoud is niet nodig. Mass Effect 3 blijft een shooter-rpg. Missies zijn er in alle soorten, maten en lengtes. De kortste missies zijn de zogenaamde verzamelmissies. Deze missies kun je opdoen door in de Citadel (een grote intergalactische ruimtestad) te luistervinken bij de verschillende inwoners. Je vangt gesprekken op en daaruit blijkt wat je nodig hebt om die persoon te helpen. De nodige items zijn te vinden door met je ruimteschip, de Normandy SR-2, door de verschillende melkwegstelsels te zwerven en een scan uit te voeren. Echter moet je hierbij wel voorzichtig zijn dat je niet door de vijand wordt opgemerkt. Zodra dat het geval is moet je vluchten, want een direct conflict overleef je niet.

iPhone/iPad integratie

Grappig is dat EA een app heeft ontwikkeld voor de iPhone en iPad: de ME3 Datapad. Met deze app, die overigens niet verplicht is, kun je de combat readiness van de diverse ruimtestelsels verhogen door delen van je leger op missie te sturen. Per stelsel zijn er 3 verschillende missies die ieder een bepaalde hoeveelheid geld en readiness-punten opleveren. De opzet is simpel, maar het is wel leuk om buiten de game-uren toch nog bezig te zijn met Mass Effect. De behaalde resultaten worden via Origin, EA’s online dienst, verwerkt in Mass Effect 3. Een andere leuke feature is dat je e-mails kan ontvangen van belangrijke personages naarmate je verder komt in het spel. Dit zijn geen belangrijke e-mails, maar voegen wel extra diepgang aan de personages toe. Als laatst zit ook de complete Codex verwerkt in de app. Deze codex, die ook in het spel zelf aanwezig is, is een complete encyclopedie waarin zo goed als alles van het Mass Effect universum wordt uitgelegd en uitgediept. 

Verboden voor gamepads

Bioware heeft er heel bewust voor gekozen om de pc-versie alleen van een muis en toetsenbord besturing te voorzien. Spelen met de gamepad is vanuit de game zelf niet mogelijk. Op zich apart aangezien de game ook is uitgekomen voor de Xbox 360 en Playstation 3. Daarnaast had deze besturing gemakkelijk geïmplementeerd kunnen worden. Wel moeten we zeggen dat deze game bijzonder prettig speelt met muis en toetsenbord. Deze besturing leent zich ook iets meer voor strategische gameplay. Bij de consoleversies is dat op zich ook mogelijk, maar daar verloopt dat toch iets minder soepel en ben je meer geneigd voor het schieten te gaan. Opvallend is dat je bij de pc-versie heel duidelijk de vraag krijgt wat voor soort spel je wil spelen: shooter, interactief verhaal of hardcore rpg? Deze vraag wordt bij de consoleversie niet gesteld. Daar krijg je standaard de 'roleplay' optie die je overigens later in het spel kan aanpassen, net als bij de pc-versie.

Controversieel einde

Het einde van het verhaal heeft voor nogal wat controverse gezorgd en er zijn gamers die erg ontevreden zijn over dit einde. Eén van onze Mass Effect spelers heeft het spel uitgespeeld en vindt de klachten erg overdreven. Wel is het zo dat het einde voor iedereen ongeveer hetzelfde zal zijn, maar dat is op zich niet raar. In een verhaal van deze grootte en kwaliteit kan het uiteindelijk maar één kant opgaan. Om maar een  cliché aan te halen: het gaat niet om de bestemming, maar om de reis en die is voor iedereen weer anders. Wanneer we het spel hebben uitgespeeld, zullen we deze review updaten met onze mening over het einde (zonder het verhaal te verklappen natuurlijk).

Update:
We hebben het spel inmiddels uitgespeeld en  we kunnen ons niet vinden in de klachtenstroom die vele ontevreden 'fans' teweeg hebben gebracht. Er zijn wel degelijk verschillende eindes, hoewel ze wel veel overeenkomsten hebben. Voor de duidelijkheid: ondergetekende heeft Mass Effect vanaf het eerste deel helemaal gespeeld en is zich dus volledig bewust van de totale verhaallijn. Het spel wordt op passende wijze afgerond waarbij tot nadenken wordt aangezet en een hoop ruimte is voor eigen intepretatie. De enige kritiek die we op de eindfilmpjes kunnen geven is dat je in deze filmpjes iets te weinig terugziet van alle bondgenoten die je tijdens het spel aan je kant gekregen hebt.

DRM-beleid

Om Mass Effect 3 te kunnen spelen is de installatie van EA’s Origin noodzakelijk. Vervolgens kun je wel de game op elke pc spelen waar je ingelogd bent met EA’s Origin.

UitgeverEA GamesOntwikkelaarBiowareBesturingssysteem (min. benodigd)Windows XP SP3Processor snelheid (min. benodigd)1.8 GHz Intel Core 2 Duo of AMD equavilentHoeveelheid RAM (min. benodigd)1 GBGrafische kaart (minimaal benodigd)vanaf nVidia GeForce 7900 of AMD Radeon X1800Benodigde hardeschijfruimte (GB)15Online gamingjaGamepad ondersteuningnee

De tijd dat een screensaver nodig was om je computerscherm te beschermen tegen inbranden, ligt ver achter ons. Vandaag is een screensaver vooral een manier om je computer een persoonlijk tintje te geven. Met een eenvoudige tool verander je je vakantiefilmpjes of familievideo's in een levendige screensaver die je scherm vult zodra de pc even pauze neemt.

Stap 1: Download PUSH VideoWallpaper

Voordat je een video als bureaubladachtergrond instelt, is het verstandig om eerst na te denken over de juiste clips. Voor een opvallend en toch rustig effect werkt een korte video die in een lus draait meestal het best. Met PUSH Video Wallpaper kun je bovendien een afspeellijst maken zodat meerdere clips elkaar automatisch opvolgen. Deze Windows-app is eenvoudig in gebruik en levert de beste resultaten. Je kunt video's afspelen vanaf de harde schijf, maar ook geanimeerde gifs en zelfs YouTube-fragmenten zijn mogelijk. Het programma is niet gratis: een licentie voor persoonlijk gebruik kost 9,95 euro en een thuislicentie voor vijf pc's 14,95 euro. Er is wel een gratis proefversie, waarbij alleen een klein watermerk rechtsonder zichtbaar is.

De eerste stap is het downloaden van PUSH Video Wallpaper (26 MB). Na het binnenhalen installeer je de tool met het bestand VideoWallpaper_setup.exe. Aan het einde van de installatie verschijnt een pop-up met de vraag of je PUSH Video Wallpaper meteen wilt starten en of je de app ook als schermbeveiliging wilt instellen. Vink beide opties aan en klik op Voltooien.

Stap 2: Instellingen

Via het pictogram in het systeemvak kun je met de rechtermuisknop de instellingen openen. Klik bovenaan op het kleine voorbeeldscherm om een afspeellijst samen te stellen. Er staan standaard enkele voorbeeldvideo's klaar. Verwijder die en voeg je eigen filmpjes toe die je als screensaver wilt gebruiken. Ga vervolgens terug naar het tandwieltje en schakel de optie Start with Windows uit. Klik ten slotte op Instellen als schermbeveiliging. De ontwikkelaar gaat ervan uit dat je de tool gebruikt als video-wallpaper. De screensaverfunctie is eigenlijk een extraatje. Door het automatisch opstarten uit te schakelen, gebruik je de app uitsluitend als screensaver en niet als dynamische bureaubladachtergrond.

Stap 3: Als schermbeveiliger instellen

Herstart de pc en ga naar Instellingen / Persoonlijke instellingen / Vergrendelingsscherm / Schermbeveiliging. Hier kun je dan PUSH Video Screen Saver selecteren voor schermbeveiliging.

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.