ID.nl logo
Welke Ubuntu past bij jou? Zo kies je de beste variant
© monticellllo - stock.adobe.com
Huis

Welke Ubuntu past bij jou? Zo kies je de beste variant

Van de populaire Linux-distributie Ubuntu bestaan heel wat varianten en afgeleiden. Naast de vele onofficiële afgeleiden bestaan er ook tien officiële smaken. Deze gebruiken dezelfde pakketten als de standaard Ubuntu-versie, maar bieden een andere gebruikersinterface. Wat zijn de verschillen en hoe kies je daartussen?

In dit artikel laten we zien welke tien Ubuntu-varianten er zijn zodat jij kunt uitzoeken welke het beste bij jou past:

  • Ubuntu Kylin
  • Kubuntu
  • Lubuntu
  • Ubuntu Budgie
  • Ubuntu Cinnamon
  • Ubuntu MATE
  • Ubuntu Unity
  • Xubuntu
  • Edubuntu
  • Ubuntu Studio

Ook interessant: Vanilla OS maakt Linux simpel en krachtig

Ubuntu is al twintig jaar een van de populairste Linux-distributies. Ze werd oorspronkelijk ontwikkeld door Mark Shuttleworth als gebruiksvriendelijke afgeleide van Debian, zowel op de desktop als op servers. Ubuntu Desktop is belangrijk geweest om Linux op de desktop te verbeteren.

Ubuntu vormt zelf ook de basis van diverse andere populaire Linux-distributies, zoals Linux Mint en Zorin OS. Maar de community ontwikkelt ook enkele Ubuntu-varianten die officieel zijn ondersteund door Canonical, het bedrijf dat Ubuntu ontwikkelt. Dit zijn de Ubuntu-smaken en daar zijn er ondertussen tien van. In dit artikel bekijken we waarom je ze zou gebruiken.

1 Verschillende smaken

De standaard Ubuntu-desktop komt met de populaire desktopomgeving GNOME. Die focust op eenvoud en gebruiksvriendelijkheid. De verschillende Ubuntu-smaken bieden andere ervaringen aan (met een andere desktopomgeving) of spitsen zich door de keuze van standaardtoepassingen toe op een specifiek gebruik, zoals multimedia of educatieve doeleinden. Er is zelfs een speciale versie voor Chinese gebruikers: Ubuntu Kylin.

De verschillende smaken installeren dus standaard andere softwarepakketten, maar die software komt wel uit dezelfde pakketbronnen als de standaard Ubuntu. De basispakketten van de verschillende smaken en de standaardversie van Ubuntu zijn dus ook hetzelfde, alleen worden er andere pakketten extra geïnstalleerd. En als er een update beschikbaar is, komt die in al deze versies beschikbaar. Gebruikers van een specifieke Ubuntu-smaak profiteren dus mee van heel wat van dezelfde voordelen als de gewone Ubuntu.

Er bestaan tien officieel ondersteunde Ubuntu-smaken.

2 Kubuntu

Kubuntu was de eerste officiële Ubuntu-smaak, met Kubuntu 5.04 in april 2005. Het kan ook moeilijk anders, omdat de desktopomgevingen GNOME en KDE vaak in één adem worden genoemd. KDE is de bekendste ‘concurrent’ van GNOME. Het project ontwikkelt de Plasma Desktop, een desktopomgeving die krachtige mogelijkheden biedt en waarin je heel veel kunt aanpassen. Dat onderscheidt Kubuntu van de standaard Ubuntu, die met GNOME een gebruikersinterface heeft die het eenvoudig houdt. Kubuntu is dus ideaal voor gebruikers die graag hun desktopomgeving volledig naar hun hand zetten.

Je merkt dit verschil ook aan de meegeleverde programma’s. Terwijl Ubuntu bijvoorbeeld GNOME Videos als videospeler en Rhythmbox als muziekspeler meelevert, twee relatief eenvoudige programma’s, kiest Kubuntu voor VLC media player en Elisa. Vooral VLC is daarbij een opvallende keuze: het staat bekend als de krachtigste en meest veelzijdige mediaspeler. Verder heeft Kubuntu al Firefox, Thunderbird en LibreOffice voorgeïnstalleerd. Kubuntu biedt met KDE Connect ook een nauwe integratie met je smartphone aan.

Kubuntu biedt met KDE Plasma uitgebreide aanpassingsmogelijkheden.

3 Lubuntu

Lubuntu gebruikt de desktopomgeving LXQt, wat voluit Lightweight Qt Desktop Environment betekent. Qt is dezelfde grafische toolkit waarop KDE’s Plasma Desktop is gebaseerd, maar LXQt is zoals de naam al zegt een meer lichtgewicht oplossing. Dat maakt Lubuntu ideaal om een oudere pc nieuw leven in te blazen. Ondanks dat LXQt niet veel systeemvereisten vraagt, voelt dit systeem nooit oubollig aan en biedt het alle functionaliteit die je van een moderne desktopomgeving verwacht.

Tot de standaard geïnstalleerde toepassingen behoren de browser Firefox, de mediaspeler VLC en het kantoorpakket LibreOffice. De standaard systeemhulpmiddelen zijn allemaal lichtgewicht programma’s, zoals de bestandsbeheerder, imageviewer en het programma om archiefbestanden (zoals zip-bestanden) uit te pakken.

Lubuntu ziet er met LXQt modern uit zonder al te zware systeemvereisten te hebben.

4 Ubuntu Budgie

Ubuntu Budgie is voorzien van de desktopomgeving Budgie. Deze maakt gebruik van componenten uit het GNOME-project, zoals de grafische toolkit GTK en de windowmanager Mutter, maar biedt een moderne interface die zich duidelijk aan macOS spiegelt en sterk aanpasbaar is. Voor Mac-gebruikers is er zelfs een applet dat Mission Control-achtige mogelijkheden biedt.

Aan de rechterkant van het bureaublad ontvouwt zich een zijbalk met je agenda, mediabesturing en notificaties, net zoals dat in recente Windows-versies gebeurt. Al met al voelt de Budgie-desktop aan als een KDE Plasma-desktop gebouwd op GNOME-componenten en met iets minder flexibiliteit. Standaard bevat Ubuntu Budgie onder andere Firefox, Thunderbird, LibreOffice en Rhythmbox. Het is de ideale Linux-distributie voor wie overstapt van Windows of macOS.

Ubuntu Budgie lonkt met de Budgie Desktop naar wie overstapt van Windows of macOS.

Ubuntu-afgeleiden

Naast de officiële Ubuntu-smaken bestaan er ook heel wat afgeleiden, die geen officiële ondersteuning van Canonical hebben en doorgaans door een groep ontwikkeld worden die verder van de Ubuntu-community staat. Veel van de huidige Ubuntu-smaken zijn ooit als afgeleide begonnen en hebben daarna een nauwere aansluiting bij de Ubuntu-community gezocht.

Maar veel afgeleiden volgen hun eigen weg. Zo voegt Linux Mint heel wat eigen software toe om Ubuntu gebruiksvriendelijker te maken en kiest het voor het pakketbeheersysteem Flatpak in plaats van Ubuntu’s Snap. Ook zijn de ontwikkelaars wat conservatiever in hun softwarekeuzes.

En een afgeleide zoals elementary OS heeft een elegante, op GNOME-componenten gebaseerde desktopomgeving met aandacht voor productiviteit en privacy. Verder zijn er ook afgeleiden die extra software in een specifiek domein toevoegen, zoals BackBox Linux voor penetratietesters.

5 Ubuntu Cinnamon

Ubuntu Cinnamon is de nieuwste smaak in het rijtje. Deze versie werkt met de traditionele desktopomgeving Cinnamon.

Cinnamon werd ooit door het team achter Linux Mint ontwikkeld toen GNOME met versie 3 een heel andere richting uitging dan in GNOME 2. Aanvankelijk probeerden de ontwikkelaars GNOME-uitbreidingen te maken die GNOME 3 meer zoals GNOME 2 liet gedragen. Maar uiteindelijk besloten ze om GNOME 3 te forken en sindsdien wordt het als onafhankelijk project ontwikkeld. Ook buiten Linux Mint heeft Cinnamon aan populariteit gewonnen.

Cinnamon biedt een traditionele desktop die wat van Windows 7 wegheeft, en is uit te breiden met thema’s, applets, desklets en meer. Die add-ons staan bekend als Cinnamon-spices. In de standaardinstellingen is er weinig aan te passen. Standaard bevat Ubuntu Cinnamon de programma’s LibreOffice en Firefox. Een nadeel van Cinnamon is dat er weinig documentatie van bestaat, maar door zijn traditionele aanpak is de leercurve niet zo steil.

Ubuntu Cinnamon biedt een traditionele desktop in de stijl van GNOME 2.

6 Ubuntu MATE

Ubuntu MATE draait een desktopomgeving die vaak in één adem wordt genoemd met Cinnamon: MATE. De ontstaansreden van beide projecten is dezelfde: onvrede met de nieuwe richting die GNOME 3 uitging. Maar waar Cinnamon werd ontwikkeld op basis van GNOME 3-componenten, is MATE een doorontwikkeling van de code van GNOME 2. Heel wat van de oorspronkelijke GNOME-toepassingen (zoals de bestandsbeheer, image viewer, teksteditor en rekenmachine) werden geforkt en doorontwikkeld onder een andere naam. Enkele jaren geleden werd de GUI-toolkit GTK2 in MATE wel vervangen door GTK3, omdat de meeste software hier nu eenmaal naar was overgestapt.

In de praktijk werkt Ubuntu MATE als een traditionele desktop, maar is deze meer te configureren dan Ubuntu Cinnamon. Door de lage systeemvereisten is deze versie ideaal om op een oudere pc of een Raspberry Pi te draaien. Maar ook voor gebruikers die het meeste uit hun systeem willen halen en de traditionele GNOME gewend zijn, is Ubuntu MATE een goede oplossing. Standaard zijn onder andere Firefox, LibreOffice, Rhythmbox, het e-mailprogramma Evolution en de fotobeheerder Shotwell van GNOME geïnstalleerd.

Ubuntu MATE brengt gebruikers nog het dichtst bij de traditionele GNOME 2-desktop.

7 Ubuntu Unity

In 2010 ontwikkelde Canonical met Unity een grafische interface voor de netbookeditie van Ubuntu. Unity was gebaseerd op GNOME, maar verving GNOME Shell door een interface met een verticale applicatiestarter en andere grafische componenten. Later schakelde ook de desktopversie van Ubuntu naar Unity over. Maar dat eindigde weer in 2017, toen Canonical aankondigde dat het de ontwikkeling van Unity zou stopzetten en naar GNOME 3 zou overschakelen.

Unity werd echter doorontwikkeld door de community onder het project Unity7 en sinds 2022 is er ook een officiële Ubuntu-smaak met die desktopomgeving: Ubuntu Unity. Vooral liefhebbers van de oude Ubuntu-interface zullen zich hierin vertrouwd voelen. Naast toepassingen zoals Firefox, Thunderbird en LibreOffice zijn ook veel van de standaard GNOME-toepassingen meegeleverd.

Maar Unity heeft ook voor wie niet vertrouwd is met de oude Ubuntu zijn verdiensten. Het is niet alleen een mooie, maar ook efficiënte gebruikersinterface waarbij veel acties ook met toetscombinaties uit te voeren zijn. Opvallend is het globale menu: het menu van de actieve toepassing verschijnt in het paneel helemaal bovenaan, wat verticale ruimte bespaart. En de HUD (Heads-Up Display) laat je na het indrukken van de Alt-toets typen om sneller menu-items te openen, zonder te hoeven klikken.

Ubuntu Unity biedt met Unity een unieke gebruikersinterface aan met bijvoorbeeld de Heads-Up Display om menu’s te doorzoeken.

8 Xubuntu

Gaat je voorkeur meer uit naar een traditionele, lichtgewicht en configureerbare interface, dan kom je al snel bij Xfce uit. Ook hiervoor bestaat een officiële Ubuntu-smaak: Xubuntu. Die is ideaal als je op een wat oudere computer nog productief wilt zijn. Vergeleken met Lubuntu ziet Xubuntu er wat gedateerder en misschien wat basic uit, maar hij biedt wel meer configuratiemogelijkheden: je kunt de Xfce-desktop helemaal naar je hand zetten.

Xubuntu bevat allerlei lichtgewicht standaardtoepassingen van het Xfce-project, zoals de bestandsbeheerder Thunar, de teksteditor Mousepad en de imageviewer Ristretto. Maar de distributie levert ook enkele programma’s van het MATE-project mee, zoals de documentviewer Atril, de archiefbeheerder Engrampa om archiefbestanden uit te pakken, en MATE Calculator. Van het GNOME-project worden dan weer de Disk Usage Analyzer, Disk Utility, Rhythmbox en Simple Scan geïnstalleerd. Daarnaast krijg je ook Firefox, Thunderbird, LibreOffice en GIMP.

Xubuntu is dankzij de Xfce-desktop ideaal voor oudere computers.

Long Term Support

Ubuntu komt standaard elke zes maanden met een nieuwe release, in april en oktober. Deze interimreleases worden negen maanden ondersteund, wat wil zeggen dat je tijdens die periode updates krijgt. Je hebt dus drie maanden de tijd na een nieuwe release om je systeem te updaten.

De interimreleases van de officiële smaken worden doorgaans gecoördineerd met de standaardversie, al kan het soms enkele dagen langer duren voor ze te downloaden zijn. Ook deze releases worden negen maanden ondersteund.

Om de twee jaar in april komt er ook een LTS-release van Ubuntu, wat voor Long Term Support staat. De LTS-versie van de standaard Ubuntu-desktop krijgt vijf jaar updates, maar voor de Ubuntu-smaken geldt standaard een LTS-supportperiode van drie jaar. Momenteel biedt geen enkele Ubuntu-smaak vijf jaar ondersteuning voor zijn LTS-versies. Wil je zeker weten hoelang je updates krijgt, lees dan altijd de release notes.

9 Edubuntu

Terwijl de meeste Ubuntu-smaken zich van de standaard Ubuntu-versie onderscheiden door de gebruikersinterface die ze aanbieden, focust Edubuntu op een specifiek gebruik: het onderwijs. De bedoeling van Edubuntu is dat een leraar met weinig Linux-kennis er snel een computerlab of leeromgeving mee kan opzetten. Edubuntu gaat al mee sinds Ubuntu 5.10, maar de ontwikkeling lag lange tijd stil na versie 14.04 LTS. Sinds versie 23.04 is de ontwikkeling weer opgepikt.

Edubuntu gebruikt als desktopomgeving GNOME en ziet er op het eerste gezicht dus hetzelfde uit als de gewone Ubuntu-editie. Maar standaard is er heel wat educatieve software geïnstalleerd, zoals GCompris voor kinderen van 2 tot 10 jaar en het project KDE Education met software voor talen, wiskunde en wetenschappen. Er worden ook tools voor leerkrachten meegeleverd, zoals software om tests met meerkeuzenvragen op te stellen. Edubuntu ondersteunt ook expliciet de Raspberry Pi als goedkoop hardwareplatform voor scholen.

Edubuntu breidt de standaard Ubuntu-editie uit met allerlei educatieve software.

10 Ubuntu Studio

Een andere Ubuntu-smaak die zich focust op een specifiek gebruik is Ubuntu Studio. Het biedt allerlei software voor opnames en bewerking van audio en video, voor grafisch ontwerp en voor fotografie en beeldbewerking. In zekere zin is Ubuntu Studio een showcase van wat er allemaal aan krachtige opensource-software bestaat voor creatieve professionals.

Ubuntu Studio maakt gebruik van KDE’s Plasma Desktop als desktopomgeving. Audioprofessionals kunnen met Ardour audio opnemen, bewerken en mixen, en hebben ook toegang tot de softwaresynthesizer Yoshimi en de drummachine Hydrogen. Ook de video-editor Kdenlive en de livestreamingsoftware OBS Studio zijn van de partij. Fotografen hebben toegang tot digiKam en darktable. Voor beeldverwerking in het algemeen zijn Krita, Inkscape, GIMP, de pixeleditor PikoPixel en de 3D-suite Blender geïnstalleerd.

Ubuntu Studio verzamelt opensource-software voor creatieve professionals in een Plasma Desktop-interface.

11 Andere smaak installeren

Al deze Ubuntu-smaken bieden iso-images aan, die je net zoals de standaard Ubuntu-editie op je computer kunt installeren. Maar wat als je al Ubuntu hebt geïnstalleerd en naar een andere smaak wilt overstappen? Dan hoef je niet een volledige herinstallatie uit te voeren. Uiteindelijk bestaan al deze smaken immers uit dezelfde Ubuntu-basis met daarbovenop een andere selectie van pakketten. Je kunt dus elke Ubuntu-smaak naar een andere Ubuntu-smaak omzetten door de juiste pakketten te installeren.

De ontwikkelaars van Ubuntu hebben het gemakkelijk gemaakt en zowel voor de standaardeditie als voor de Ubuntu-smaken één pakket gemaakt dat de andere desktop installeert. Zo zijn er pakketten xubuntu-desktop, lubuntu-desktop, ubuntustudio-desktop enzovoort. Daarna kun je in het aanmeldvenster kiezen tussen de geïnstalleerde desktops. Zo probeer je ook eenvoudig een andere desktopomgeving uit zonder een volledige herinstallatie.

Bij het aanmelden kies je eenvoudig welke sessie je wilt opstarten.

12 Nadelen van Ubuntu-smaken

Hoewel de diverse Ubuntu-smaken profiteren van vele voordelen van Ubuntu, kleven er ook wel wat nadelen aan. Ondanks dat Canonical voorwaarden oplegt aan de projecten om de kwaliteit te garanderen (zie het kader ‘Voorwaarden voor Ubuntu-smaken’), zijn het doorgaans wel projecten met minder mankracht. Daardoor is het mogelijk dat er plots geen release meer wordt uitgebracht, zoals dat bij Edubuntu tien jaar lang het geval was. De afgelopen jaren zijn diverse andere Ubuntu-smaken stopgezet.

Het gebrek aan mankracht merk je ook aan de beschikbare documentatie. Die is vaak beperkt. Natuurlijk kun je altijd terecht bij de documentatie van de gebruikte desktopomgeving, maar dat zijn soms ook kleinere projecten, met hun eigen tekorten. Voor algemene informatie kun je uiteraard ook terecht in de officiële documentatie van Ubuntu. Maar al met al vereist de keuze voor een Ubuntu-smaak in plaats van de standaardeditie wat meer opzoekwerk als je ergens tegenaan loopt.

Ubuntu Budgie heeft een aantrekkelijke website, maar slechts beperkte documentatie.

Voorwaarden voor Ubuntu-smaken

Niet zomaar elke van Ubuntu afgeleide Linux-distributie kan een officiële Ubuntu-smaak worden. De doelstellingen moeten overeenkomen met die van het Ubuntu-project. Dat wordt beoordeeld door de Ubuntu Technical Board, die verantwoordelijk is voor de technische richting van de Linux-distributie. De belangrijkste ontwikkelaars van de afgeleide Linux-distributie moeten ook de Ubuntu Code of Conduct hebben ondertekend, en de hoofdontwikkelaar en het hoofd QA (Quality Assurance) moeten responsief zijn. De ontwikkeling moet bovendien gebeuren volgens de releaseprocessen van Ubuntu.

▼ Volgende artikel
Je wasmachine koppelen aan je smartphone: dit kun je er allemaal mee
© ryanking999
Huis

Je wasmachine koppelen aan je smartphone: dit kun je er allemaal mee

Je wasmachine aan je smartphone koppelen klinkt misschien als overbodige luxe, maar het kan wasjes draaien een stuk simpeler én goedkoper maken. Zo kies je met een slimme wasmachine nooit meer het verkeerde wasprogramma, bedien je je wasmachine eenvoudig vanaf je werk en verspil je nooit meer wasmiddel. En er is meer. 

Dit artikel in het kort

Een slimme wasmachine koppel je aan je smartphone, maar wat is daar de meerwaarde van? Welke functies heeft een slimme wasmachine? En waarom zou je je wasmachine op afstand willen kunnen bedienen? Dit artikel vertelt je alles over slimme wasmachines.

Beste wasprogramma kiezen

Twijfel je regelmatig welk wasprogramma het beste is voor een bepaald type wasgoed, zoals ondergoed of delicate zomerse kleding? Met een slimme wasmachine hoef je je daar nooit meer druk om te maken. Je geeft gewoon in de app aan wat voor kleur je was heeft, welk type textiel het is en hoe vuil het is. De app geeft vervolgens een suggestie voor het meest geschikte programma. Lastige vlek in je kleding? Voer in de app in om wat voor soort vlek het gaat, en de wasmachine weet precies welk programma moet draaien om 'm te verwijderen. Een slimme wasmachine kan zelfs voor je uitrekenen hoe je je wasjes zo goedkoop mogelijk draait door rekening te houden met de actuele energieprijzen. Fijn voor het milieu én je portemonnee!

Op afstand bedienen

Een slimme wasmachine stopt nog net niet je wasgoed voor je in de trommel. Waarom zou je je wasmachine op afstand willen bedienen als je er toch naartoe moet? Nou, bijvoorbeeld omdat je het wasprogramma pas wilt starten als je op je werk zit, zodat je kleding niet uren gekreukt in de trommel blijft liggen. Of omdat je je wasmachine tijdens de daluren wilt laten draaien, maar je in die uren net op een verjaardag bent. Bedienen op afstand is om meerdere redenen nuttig. Zo geeft de app je een seintje wanneer je was schoon is en wanneer het wasmiddel bijna op is. Veel slimme modellen werken ook met spraakbediening. Handig als je drie dingen tegelijk doet en om welke reden dan ook het wasprogramma wilt onderbreken – bijvoorbeeld omdat je een verloren sok op de grond vindt die bij de was moet. 

©ID.nl

Automatische wasmiddeldosering

Het is een bekende valkuil bij het wassen: te veel wasmiddel gebruiken. Hoe meer, hoe beter, denken we al gauw. Maar dat is niet waar: hoe meer wasmiddel je gebruikt, hoe groter de kans dat je kleding beschadigt. Zeepsop blijft dan in de kleding zitten, waardoor je kleding stijf wordt en soms zelfs méér vlekken krijgt. Een slimme wasmachine voorkomt dat er te veel wasmiddel wordt gebruikt door rekening te houden met de hoeveelheid wasgoed en hoe vuil het is. Het enige wat jij hoeft te doen, is deze gegevens invoeren in de app. Automatische wasmiddeldosering is niet alleen beter voor je kleding, het zorgt er ook voor dat je langer met je wasmiddel doet. En dat bespaart weer geld. 

Lees ook: Nooit meer te veel wasmiddel: zo werkt automatisch doseren in je wasmachine

Haal een voorraadje wasmiddel in huis

Zo grijp je nooit mis!

Extra wasprogramma's downloaden

Soms heb je speciale was: denk aan vuile outdoorkleding van je wandelvakantie of sportkleding met een sterke zweetgeur. Een traditionele wasmachine geeft je in dat geval enkel keuze uit standaardwasprogramma's, die mogelijk je was beschadigen, doen krimpen of niet voldoende reinigen. Een slimme wasmachine geeft je de mogelijkheid om, via de app, wasprogramma's voor speciaal wasgoed te downloaden. Denk daarbij niet alleen aan programma's voor sterk vervuilde kleding, maar bijvoorbeeld ook aan programma's voor spijkerbroeken, delicate babykleding en het verwijderen van dierenharen van kleding. Soms zijn er ook speciale wasprogramma's voor het reinigen van je wasmachine, bijvoorbeeld met stoom. 

©wachiwit

Onderhoudsmeldingen

Als je zo lang mogelijk van je wasmachine wilt genieten, zul je hem goed moeten onderhouden. Dat betekent: regelmatig grondig reinigen, de afvoer ontstoppen en kalkaanslag verwijderen. Vaak doen we dit niet – we hebben er geen tijd voor en weten ook niet goed wanneer en hoe vaak we dit moeten doen. Een slimme wasmachine vergeet je nooit te onderhouden, want hij vertelt je precies wanneer het weer tijd is voor een schoonmaakbeurt. In de app vind je ook allerlei handige tips hoe je zo'n schoonmaakbeurt uitvoert. Is je slimme wasmachine stuk? Via de app krijg je heel makkelijk contact met de klantenservice, die op afstand kan zien wat het probleem is én het vaak meteen voor je kan oplossen. Scheelt weer dagen wachten op een monteur.

▼ Volgende artikel
Zó handig is het (verborgen!) tweede Startmenu van Windows 11
© ID.nl
Huis

Zó handig is het (verborgen!) tweede Startmenu van Windows 11

Iedereen gebruikt het gewone Startmenu van Windows 11. Je vindt er apps, instellingen, aanbevelingen en tegels. Overzichtelijk, maar je moet soms flink doorklikken voordat je eindelijk bent waar je zijn wilt. Kan dat niet handiger? Zeker: er bestaat ook een tweede Startmenu: een stuk eenvoudiger en vooral sneller. Waar je het vindt en hoe je het gebruikt, lees je in dit artikel.

Het verborgen tweede Startmenu van Windows 11

We geven toe: 'verborgen' is misschien iets te sterk uitgedrukt. Maar feit blijft dat de meeste mensen het nog niet zullen kennen, simpelweg omdat Microsoft zelf er nooit actief de aandacht op heeft gevestigd. Hoog tijd om dit superhandige Windows 11-onderdeel te leren kennen – én te gaan gebruiken!

Lees ook: Laptop met Windows 11? Zo doe je langer met de accu

Gewone Startmenu versus verborgen Startmenu

Het gewone Startmenu van Windows 11 is het startpunt voor de meeste gebruikers. Hier vind je je apps, recente bestanden, een zoekbalk en knoppen voor instellingen en afsluiten. Het menu is visueel ingericht, met tegels en iconen, en richt zich vooral op dagelijks gebruik.

©ID.nl

Het reguliere Startmenu is overzichtelijk, maar je moet nog wel doorklikken wanneer je op zoek bent naar Instellingen.

Het verborgen Startmenu ziet er heel anders uit. Geen tegels of visuele opsmuk, maar een compacte lijst met systeemfuncties. Denk aan apparaatbeheer, taakbeheer, netwerkverbindingen en terminal. Dit menu is vooral bedoeld voor wie snel iets wil aanpassen, controleren of oplossen.

Zo open je het verborgen Startmenu

De makkelijkste manier is simpelweg met de rechtermuisknop op de Startknop klikken (onderaan je scherm, links). Meteen verschijnt een menu met een lijst vol snelkoppelingen. Geen wachttijd, geen vertraging: het menu reageert direct.

Gebruik je liever het toetsenbord? Druk dan op Windows-toets + X. Deze sneltoets werkt overal in Windows, zelfs midden in een programma. Handig op een laptop, zeker als je geen muis bij de hand hebt.

Werk je op een touchscreen? Tik dan op de Startknop en houd die een paar seconden vast. Zodra Windows dit herkent als een 'lang tikken', verschijnt het menu automatisch.

Hoe je het ook opent, de inhoud is altijd gelijk. Het menu komt standaard naast de Startknop in beeld, dus je hoeft nooit te zoeken.

💡Door de Donkere Modus in te stellen (via Instellingen -> Persoonlijke instellingen -> Kleuren) krijgt het tweede Startmenu een donkere achtergrond. Dat zorgt ervoor dat het onderscheid met eventueel geopende programmavensters wat groter wordt.

Wat vind je in dit tweede Startmenu?

Alles wat je anders via Instellingen of het Configuratiescherm moet opzoeken, staat hier bij elkaar. In plaats van losse snelkoppelingen of visuele tegels, toont dit menu een strakke lijst.

Zo kom je met één klik bij Apparaatbeheer, Schijfbeheer, Taakbeheer, Netwerkinstellingen of PowerShell. Handig als je iets wilt aanpassen, controleren of snel een probleem moet oplossen.

Microsoft heeft de functies logisch gegroepeerd. De bovenste opties gaan over apps en energiebeheer, daaronder volgen tools voor systeembeheer en netwerkverbindingen. Verder naar beneden vind je opdrachten voor afsluiten of afmelden. Je herkent ze aan hun vertrouwde namen, wat zoeken overbodig maakt. Een voorbeeld: als je software wilt verwijderen, hoef je niet naar Instellingen > Apps > Geïnstalleerde apps. Je kiest gewoon 'Geïnstalleerde Apps' uit het menu en je bent er meteen.

©ID.nl

Via het tweede Startmenu heb je meteen toegang tot allerlei systeemtools waarvoor je anders zou moeten zoeken in Instellingen of in het Configuratiescherm.

Waarom het tweede Startmenu zo handig is

Hoewel de systeemtools die je via het tweede Startmenu kunt bereiken voor veel mensen Windows-onderdelen zijn die ze niet zo vaak zullen gebruiken, is het toch handig dt je ze direct 'onder de knop' hebt zitten. Stel: je hebt wifi-problemen. In plaats van drie keer klikken door Instellingen kun je direct 'Netwerkverbindingen' openen. Of je wilt zien of een usb-stick goed wordt herkend. Dan hoef je alleen maar te klikken op 'Apparaatbeheer'. Voor wie vaker met systeeminstellingen werkt, is dit menu eigenlijk helemaal onmisbaar. Je hoeft geen sneltoetsen te onthouden of eindeloos door menu's te klikken. Alles wat je vaak gebruikt zit binnen handbereik. En ook als je het niet dagelijks gebruikt, is het handig om te weten dat het er is. Het scheelt je hoe dan ook veel tijd en zoekwerk.

Ook fijn: het menu ziet er op elke Windows 11-pc hetzelfde uit. Of je nu thuis werkt, op kantoor zit of iemand anders helpt: je weet precies waar je moet zijn.

Dus?

Het verborgen Startmenu is een van de meest praktische onderdelen van Windows 11. Het geeft je directe toegang tot systeemfuncties en tools waarvoor je anders moet doorklikken en waar je naar moet zoeken. Het is geen vervanger van het gewone menu, maar een aanvulling voor wie meer uit z'n systeem wil halen. Of je nu snel iets wilt aanpassen, een probleem onderzoekt of gewoon minder wilt klikken: het tweede Startmenu maakt het net een stuk makkelijker!

⬇️Scrol omlaag en bekijk welke onderdelen je in het tweede Startmenu vindt en wat je ermee kunt


Menu-onderdeelFunctieWat je ermee kunt
Geïnstalleerde appsSoftware beherenProgramma's verwijderen of aanpassen
MobiliteitscentrumSnel toegang tot laptopinstellingenHelderheid, volume, batterijmodus, schermprojectie en presentatiemodus aanpassen
EnergiebeheerEnergie-instellingen beherenInstellen hoe je laptop omgaat met batterij, schermtijd, slaapstand en aan-uitknoppen
LogboekenSysteemlogboeken bekijkenBekijken van systeemgebeurtenissen, waarschuwingen en foutmeldingen
SysteemSysteeminformatie bekijkenSysteemtype, prestaties en apparaatdetails bekijken
ApparaatbeheerHardware beheren en drivers controlerenApparaten beheren, stuurprogramma's bijwerken en hardwareproblemen oplossen
NetwerkverbindingenNetwerkinstellingen aanpassenWifi- en ethernetinstellingen beheren of aanpassen
SchijfbeheerPartities en schijven beherenSchijven formatteren, partities aanmaken of volumes wijzigen
ComputerbeheerGeavanceerd systeembeheerToegang tot gebruikersbeheer, logboeken en taakplanning
TerminalOpdrachtregel openenPowerShell of opdrachtprompt openen voor systeembeheer
Terminal (Beheerder)Opdrachtregel openen als beheerderZelfde als Terminal, maar met beheerdersrechten
TaakbeheerProcessen en prestaties beherenTaken beëindigen, opstartprogramma's beheren en prestaties volgen
InstellingenSysteeminstellingen openenAlle standaard Windows-instellingen openen
VerkennerBestanden en mappen openenNavigeren door mappen en bestanden op je pc
ZoekenZoeken in apps, bestanden en instellingenZoeken naar programma's, documenten of instellingen
UitvoerenProgramma's of opdrachten handmatig startenSnel programma's starten via bestandsnaam of commando
Afsluiten of afmeldenSysteem afsluiten, opnieuw opstarten of afmeldenKeuzes voor slaapstand, afsluiten of opnieuw opstarten maken
BureaubladAlle vensters minimaliseren om bureaublad te tonenSnel terug naar het bureaublad zonder vensters te sluiten

Losse muis nodig?

(dat werkt soms net wat handiger)