Inmiddels ook uitgekeken op het obligate Microsoft Office, maar merk je dat je in de praktijk toch niet om een Office-pakket heen kunt? Geen probleem! LibreOffice is een meer dan waardige vervanger voor Microsoft Office. Gratis, compleet en prettig in gebruik. Aan de slag ermee!

LibreOffice is een kantoorsuite met programma’s voor bijvoorbeeld tekstverwerking, spreadsheets en presentaties. Het prettige is dat je het programma volledig kosteloos mag gebruiken. Mogelijk ken je het onder de vroegere naam OpenOffice en daarvóór wellicht als StarOffice.

Elke zes maanden komt er een nieuwe versie uit. Door de jaren heen is de software ingrijpend verbeterd en werkt een enthousiaste groep ontwikkelaars continu aan de doorontwikkeling ervan. LibreOffice is opensource-software; in de praktijk kun je er dus ook zelf aan bijdragen. Prettig is verder de compatibiliteit met Office van Microsoft.

Downloaden maar!

De nieuwste versie van LibreOffice download je via deze link. Je hebt daarbij de keus uit twee edities: helemaal boven in de pagina vind je de meest recente versie. Deze beschikt over alle nieuwe functies. De versie eronder is iets ‘ouder’. Dat betekent dat de uitgave wellicht niet de allernieuwste functies heeft, maar wel langer is getest door gebruikers. De meeste kinderziekten zijn eruit gehaald. Wij kiezen uiteraard voor de meest recente versie. In de praktijk zijn we nog geen onoverkomelijke fouten tegengekomen.

LibreOffice is ook beschikbaar voor Linux en macOS. Voor dit artikel kiezen we de Windows-variant (64 bit) met versienummer 7.5 van LibreOffice. De installatie spreekt voor zich: hierna start je het programma eenvoudig via het startmenu.

LibreOffice is er voor verschillende platformen.

Draagbaar formaat

Naast een ouderwetse ‘installer’, kun je LibreOffice ook binnenhalen als portable versie voor Windows. Dat betekent dat je de software gebruikt zonder deze te hoeven installeren. Ben je er klaar mee, dan sluit je het programma en blijven er geen restjes achter op de computer. Handig op een computer die je bijvoorbeeld tijdelijk gebruikt of wanneer je LibreOffice eerst eens wilt proberen zonder het direct te installeren.  

De ingrediënten

LibreOffice is opgebouwd uit zes hoofdonderdelen. LibreOffice Writer is de tekstverwerker, die bovendien alle populaire documentindelingen ondersteunt. Met Cal kun je spreadsheets maken, vergelijkbaar met Excel. Met Math kun je berekeningen en formules maken, terwijl je met het PowerPoint-alternatief Impress presentaties opzet. Zoek je naar een vervanger voor Microsoft Access, dan kun je gebruikmaken van LibreOffice Base. Voor het maken van tekeningen en ontwerpen biedt LibreOffice het onderdeel Draw.

De eerste keer dat LibreOffice opent, vraagt het welk type document je wilt maken. Linksboven kun je bestaande documenten openen. De sectie eronder geeft toegang tot recente documenten en sjablonen. In de sectie Maken kies je uit de beschikbare documenten, zoals Tekstdocument, Werkblad, Presentatie en Tekening. Wil je dat LibreOffice automatisch opent zodra je Windows start, dan kies je in een willekeurig programma van LibreOffice (bijvoorbeeld in Writer) voor Extra / Opties. Bij Algemeen kies je voor LibreOffice laden tijdens systeemstart.

Via het openingsvenster maak je snel een nieuw document aan.

Overal toegang

Maak je gebruik van een online opslagdienst, zoals Google Drive of OneDrive, dan kun je deze diensten ook koppelen met LibreOffice, zodat je je Office-bestanden ook in de cloud kunt opslaan.

In het openingsscherm van LibreOffice klik je op Externe bestanden (linksboven in het scherm). Kies voor Services beheren en selecteer de clouddienst die je wilt toevoegen, bijvoorbeeld Google Drive. Geef vervolgens bij Gebruiker en Wachtwoord de benodigde aanmeldingsgegevens op. Plaats ook een vinkje bij Wachtwoord onthouden, zodat je je niet telkens opnieuw hoeft aan te melden.

Hierna kun je je online bestanden eenvoudig benaderen en gebruiken in LibreOffice. In het openingsscherm klik je op Externe bestanden en selecteer je je online bestand. Via het vak Service schakel je eenvoudig tussen de verschillende diensten.

Voeg je cloudopslag toe, zodat je je bestanden online kan opslaan.

Aanpassen

De gebruikersomgeving van LibreOffice maakt hoofdzakelijk gebruik van werkbalken en vermijdt het gebruik van een ‘lint’ (of ribbon), zoals je dat wellicht uit Microsoft Office kent. Mogelijk vind je dat de werkbalken te veel opties laten zien, waarvan je slechts een deel daadwerkelijk gebruikt. Pas dan de balken aan, zodat ze alleen tonen wat je echt nodig hebt.

Kies Extra / Aanpassen. Kies vervolgens voor Werkbalken. Een overzicht van beschikbare opties voor de balken verschijnt. Kies de opties die je écht nodig hebt via het vak Beschikbare opdrachten. Selecteer de opdracht en klik op de knop met de pijl naar rechts om de optie op te nemen in het menu. Herhaal dit voor alle opties die je gebruikt. Verwijder hierna de opties die je niet nodig hebt: selecteer die opties in het vak aan de rechterzijde en klik op de knop met de pijl naar links om ze uit de lijst te verwijderen.

In plaats van vaste werkbalken, kun je ook kiezen voor zwevende werkbalken. Je kunt ze dan op een locatie plaatsen die jou beter uitkomt. Dubbelklik op de werkbalk die je wilt verplaatsen, terwijl je Ctrl ingedrukt houdt. Versleep de werkbalk naar een nieuwe locatie. Wil je de balk herstellen? Dubbelklik erop.

Op deze manier pas je de gebruikersomgeving van LibreOffice aan.

In plaats van traditionele werkbalken kun je ook kiezen voor tabbladen.

Slimme zijbalk

Kenmerkend aan LibreOffice is de zijbalk die je aan de rechterkant van het venster vindt. Wordt de balk niet volledig getoond, dan klik je op het pijltje Weergeven, dat je in het midden van de balk aantreft. De balk geeft je aanvullende opties tijdens het werken met een document.

Via de knop Galerij voeg je snel afbeeldingen toe in een document. Kies een afbeelding en versleep deze uit de balk naar de gewenste positie in het document. Via de knop Opmaakprofielen kun je de lay-out van het document aanpassen op basis van een sjabloon. Ook is er de knop Wijzigingen beheren, waarmee je de versiegeschiedenis van het document opvraagt. Prettig is dat je de balk kunt aanpassen. Klik rechtsboven op het menuknopje (Instellingen van de zijbalk) en kies Aanpassen. Verwijder de vinkjes bij de onderdelen die je niet gebruikt.

De zijbalk is kenmerkend voor LibreOffice en houdt rekening met je activiteiten.

Assistenten

Een beetje hulp kan nooit kwaad, bijvoorbeeld bij het opstellen van een brief. Hiervoor heeft LibreOffice verschillende assistenten in huis. Je benadert ze via het openingsscherm. Kies Bestand / Assistenten. Heb je bijvoorbeeld hulp nodig bij het opzetten van een brief, dan kies je voor Brief, waarna een wizard wordt geopend. Volg de stappen om de brief op te stellen.

Een andere assistent helpt je bij het omzetten van bestandsformaten. Je kunt bijvoorbeeld Word-briefsjablonen omzetten naar het eigen formaat van LibreOffice. Kies voor Bestand / Assistenten / Conversieprogramma voor documenten. Selecteer het soort document dat je wilt omzetten, bijvoorbeeld Word-documenten of PowerPoint-documenten. In het venster hierna selecteer je de documenten en geef je aan waar je ze wilt opslaan. Klik tot slot op Converteren.

Bestandsformaten

Bij het opslaan van een document kies je in welk formaat dit gebeurt. Standaard gebruikt LibreOffice de odf-indeling. Wissel je documenten uit met gebruikers van Microsoft Office, dan kun je kiezen voor Bestand / Opslaan als en vervolgens het Microsoft Office-formaat kiezen.

Wil je nooit gebruikmaken van het odf-formaat, maar altijd van de Microsoft Office-indeling? Kies dan Extra / Opties. Open de sectie Laden/opslaan en kies Algemeen. Bij Altijd opslaan als selecteer je Word 2007-365 (*.docx). Je kunt deze optie ook gebruiken voor andere LibreOffice-documenten.

Selecteer de gewenste soort bij Documenttype, bijvoorbeeld Presentatie als je het standaardtype voor presentaties wilt aanpassen. Kies vervolgens bij Altijd opslaan als voor PowerPoint 2007-365 (*.pptx). Herhaal dit voor alle relevante documenten.

Sla je bestanden standaard op in de Microsoft Office-indeling.

Extensies

Interessant is de mogelijkheid om extensies (extra functies) aan LibreOffice toe te voegen. Er bestaan extensies binnen verschillende categorieën. Zo zijn er extensies waarmee je een presentatie verrijkt met interactieve elementen en extensies waarmee je in één keer een set aan sjablonen voor tekstdocumenten in huis haalt. Een uitgebreid overzicht vind je op https://extensions.libreoffice.org. Boven in de pagina kun je op zoek naar specifieke uitbreidingen. Ook kun je zoeken op categorie, met behulp van de labels die eveneens bovenin worden getoond. Bij elke extensie lees je voor welke versies van LibreOffice deze geschikt is. Via de website installeer je ze vervolgens eenvoudig.

Je kunt de toegevoegde extensies op een later moment altijd beheren. Kies voor Extra / Extensiebeheer. Selecteer een extensie en klik op Opties om specifieke instellingen aan te passen. Goed voorbeeld hiervan is de extensie voor spellingscontrole: hier bepaal je via de instellingen op welke manier het document moet worden gecontroleerd.

Met behulp van extensies kun je extra functionaliteit toevoegen.

Meer formaten

Sla je vaak hetzelfde document op in verschillende formaten, bijvoorbeeld zowel in Word- als in pdf-formaat? Met de extensie MultiFormatSave kun je een bestand in één keer in meerdere formaten opslaan. Zo ben je snel klaar.

Download de extensie. Kies bij het gewenste bestand vervolgens voor Bestand / Multi Opslaan. Geef bovenin het pad en de gewenste bestandsnaam op. Kies bij Bestandsformaat in welke indeling je het bestand wilt opslaan. Je kunt kiezen uit odt, doc, docx en pdf. Klik op Opslaan.

Je kunt een document in één keer in meerdere formaten opslaan.

Standaard openen

Als je zowel LibreOffice als Microsoft Office gebruikt en voortaan standaard LibreOffice wilt inschakelen voor het openen van Office-bestanden, pas je dat in Windows aan.

Open het startmenu en typ Standaard-apps. Vul onder Een standaardwaarde instellen voor een bestandstype of koppelingstype bijvoorbeeld docx in. Klik op het resultaat en selecteer LibreOffice Writer uit de lijst met programma’s. Herhaal dit voor de bestandstypen (bijvoorbeeld .pptx) die je ook standaard met de onderdelen van LibreOffice wilt openen.

In Windows pas je aan dat de bestanden automatisch met LibreOffice openen.

Donkere modus

Als je bij voorkeur in een donkere modus werkt, kun je LibreOffice hierop deels aanpassen. De gebruikersomgeving zelf kent alleen een lichte modus, maar de documenten waarmee je werkt (bijvoorbeeld een tekstdocument of een presentatie), kun je wel degelijk in een donkere modus tonen.

We openen hiervoor het venster met opties (kies Extra / Opties). Ga naar de sectie LibreOffice en kies voor Toepassingskleuren. Bij Schema kies je voor LibreOffice Dark. Eventueel kun je individuele elementen (zoals hyperlinks en markeringen door spellingscontrole) een aangepaste kleur geven. Bekijk de lijst bij Aangepaste kleuren en verander de kleur bij de objecten die je liever anders ziet.

Compacte presentatie

Presentaties gemaakt in LibreOffice Impress kunnen aardig groot worden. Met een slimme wizard kun je de bestandsomvang van de uiteindelijke presentatie in bedwang houden.

Heb je je presentatie afgerond, kies dan Extra / Minimaliseer presentatie, waarna een wizard opent. In het eerste venster geef je aan waarvoor je de presentatie maakt. Op basis van die keuze probeert de wizard de omvang te verkleinen. Kies bijvoorbeeld voor E-mail als je de presentatie wilt delen of kies Web als de presentatie voor online bedoeld is. De beste balans tussen omvang en kwaliteit bereik je met de instelling Afdrukken; deze optie geeft het beeld op zowel schermen als printers goed weer. Met de optie Hifi wordt er niets veranderd aan de kwaliteit van gebruikte afbeeldingen.

Klik je op Volgende dan kun je aangeven met welke andere trucs de presentatie kleiner mag worden. Bijvoorbeeld door verborgen dia’s standaard te verwijderen of door de afbeeldingen te comprimeren.

Zo optimaliseer je de bestandsomvang van je presentatie.

Met ondersteuning

Mogelijk heb je de smaak te pakken en wil je LibreOffice ook binnen een kantooromgeving gebruiken. Dat is uiteraard geen probleem, maar het is goed om je te realiseren dat er geen technische ondersteuning wordt geboden.

Je kunt in plaats hiervan ook een betaalde versie van LibreOffice aanschaffen. Voordeel is dat je dan van ondersteuning gebruik kunt maken. Dat is natuurlijk ook een optie als je LibreOffice thuis gebruikt, en ondersteuning nodig hebt. Op de website van LibreOffice vind je een overzicht van makers die dergelijke edities aanbieden.

Toch liever een betaald abonnement op Microsoft Office?

De Flip 7 voegt heel wat toe aan het beproefde succesrecept van JBL. Is dat voldoende om de iconische bluetooth-speaker weer de publieksfavoriet te maken? Dat lees je in deze review.

Met de Flip 7 brengt JBL een update uit voor een wel zeer populaire bluetooth-speaker. Zoals die '7' al aangeeft, is dat verre van de eerste keer dat dit gebeurt. Deels gaat het dan om kleuren en design, zodat een nieuwe Flip helemaal de laatste trends volgt. Maar ook deze keer weet het bedrijf weer op technisch vlak wat verbeteringen toe te voegen. Auracast en AI Sound Boost zijn de belangrijkste, naast een verhoogde batterijduur van 16 uur.

Beschikbaar in zeven kleuren 

Even belangrijk zijn de nieuwe kleurtjes, met een weelderig paars als de opvallendste. Een 'Squad' camouflage-editie ontbreekt ook niet, terwijl een oranje randje rond het JBL-letterlogo een subtielere toevoeging is. De adviesprijs blijft 149,99 euro, dat blijft onveranderd.

©JBL

De Flip 7 is verkrijgbaar in zeven kleuren, waaronder een aantal nieuwe.

Het design van de Flip is grotendeels onveranderd gebleven sinds de eerste versie uit 2012. Ook de Flip 7 is een kleine cilinder, ongeveer even groot als een blik bier van een halve liter. Je kunt hem neerleggen of recht plaatsen. En aan elke uiteinde vind je een (passieve) woofer met het JBL-logo. Zodra je muziek iets luider zet, zie je ze heen en weer dansen. Een iconische gimmick mag je het noemen, maar het verhoogt wel de fun-factor. Hetzelfde design zie je ook terugkomen bij de grotere bluetooth-speakers van JBL, zoals de even nieuwe Charge 6 en de Xtreme 4.  

Met haak of lus te gebruiken

Niet zoveel veranderingen op designvlak dus. Maar details zijn belangrijk en dat is ook waar JBL zijn pijlen op richt. Een opvallend toevoeging is de mogelijkheid om een lus van stevig textiel of een karabijnhaak aan de speaker vast te maken. Beide accessoires vind je in de doos. Hoewel je de haak of lus kunt verwijderen via een kliksysteem, zit het muurvast genoeg om de Flip 7 zorgeloos aan een rugzak te hangen. 

©JBL

De haak of lus zit muurvast via een handig mechanisme.

Bestand tegen water en stof 

De Flip 7 is gemaakt om overal mee naartoe te nemen. Het IP68-etiket maakt duidelijk dat er weinig is waar deze speaker niet tegen kan. Stof en water deren hem niet gauw. Je kunt deze speaker in het (ondiepe) zwembad laten vallen en hem gewoon daarna weer gebruiken. De Flip 7 is daarmee ook net iets meer waterbestendig dan zijn voorganger. De hele behuizing is bovendien heel robuust, met dikke rubberen dopje aan de uiteinden. Het geeft echt de indruk dat je deze bluetooth-speaker niet gauw kapot zou krijgen. Handig op de camping, maar ook gewoon thuis in een tienerkamer.

©Jamie Biesemans

In de JBL Portable-app vind je niet veel opties.

Zeer goede batterijduur

Qua vermogen gaat de Flip 7 er niet echt op vooruit, maar 35 W is wel indrukwekkend voor zo'n klein ding. Door het gebruik van AI Sound Boost kan de speaker wel luid én helder blijven spelen, wat best indrukwekkend is. AI is natuurlijk een geweldig buzzwoord momenteel; hier worden AI-algoritmes in ieder geval gebruikt om de woofer en tweeter optimaal te laten presteren. Playtime Boost heeft ook een impact op de klank. Schakel dit via de JBL Portable-app in en de speelduur wordt verlengd van 14 tot maximaal 16 uur. Houd er wel rekening mee dat je dan geen audiopreset van de equalizer kunt gebruiken.

Bouw een feestje met meerdere speakers

De JBL Portable-app heb je eigenlijk niet echt nodig om de speaker te bedienen, tenzij je via de equalizer nog de klank wilt aanpassen of een stereopaar wil vormen met een tweede Flip 7. Je kunt daarnaast meerdere compatibele JBL-speakers koppelen zodat ze allemaal dezelfde muziek spelen. Leuk om op een feestje met vrienden een groot muzieksysteem te bouwen. Dit kon vroeger ook al, via PartyTogether in de app, maar nu voegt JBL ook Auracast aan de Flip 7 (en de Charge 6) toe. Je kunt echter geen oude en nieuwe speakers combineren.

©Jamie Biesemans

De Auracast-knop licht op als je deze functie gebruikt.

Even tikken op het knopje met het A-logo op de speaker volstaat zo om de Flip 7 een Auracast-stream te laten afspelen. En je kunt compatibele speakers blijven toevoegen, er lijkt geen rem op het aantal te staan.

Luider zonder vervorming

Op het vlak van geluidskwaliteit is de Flip 7, onder andere dankzij AI Sound Boost, een indrukwekkende speaker geworden. Zelfs als je hem hard zet, wordt muziek open neergezet – zeker als je rekening houdt met het formaat van deze speaker. JBL opteert natuurlijk graag voor wat extra bass, wat de Flip 7 heel geschikt maakt voor feestjes of om even stoom af te blazen tussen het studeren door.

Lage tonen zijn vaak het moeilijkst voor kleine speakers, maar hier kun je dankzij de diepe audiokennis van JBL rekenen op bassen die merkbaar aanwezig zijn. Stemmen worden goed geplaatst, waardoor je helder podcasts kunt beluisteren.

©JBL

De speaker klinkt ook buiten zeer goed.

Warmer geluid

Door zijn kleinere formaat en relatief eenvoudige opbouw (met slechts één tweeter) is de Flip 7 wel nogal directioneel. Dat heb je vaak bij dit type speakers. Heel dichtbij hoor je het snel doffer worden als je wat schuiner gaat zitten. Ideaal is als je de Flip 7 wat verder weg plaatst en met het JBL-logo naar je feestgezelschap richt. Dan wordt Stromae's 'Ma Meilleure Ennemie' van het tweede seizoen van het indrukwekkende 'Arcane' heel vol in de kamer geplaatst, met een afgemeten beat die de track zijn snelheid geeft. Het is zeker een warm geluid, wat het heel oorvriendelijk maakt als 'Colors' van Black Pumas in de achtergrond speelt. Als het gaat om een feestje of gewoon een gezellig moment, dan doet de Flip 7 uitstekend zijn werk.

Conclusie

Met een prijs van bijna 150 euro is de Flip 7 niet de goedkoopste bluetooth-speaker die je kunt aanschaffen. Je krijgt wel heel wat voor die prijs. Want niet alleen is deze JBL heel goed opgewassen tegen een slechte behandeling, hij projecteert muziek met veel emotie de kamer in. Ook buiten heeft de Flip 7 de power om een feestje te bouwen. Het betere batterijleven en de gecontroleerde bassen van deze generatie zijn upgrades ten opzichte van de Flip 6, al vind je misschien die oude versie voor een veel lagere prijs. Dan is het afwegen wat je belangrijk vindt. 

Houd je van knutselen én automatiseer je alles in en om je huis met Home Assistant? Kijk dan zeker eens naar ESPHome. Je kunt eindeloos variëren met componenten. Dankzij de koppeling met Home Assistant bouw je gemakkelijk en voor weinig geld een lichtschakelaar of sensor, om maar wat te noemen. De LVGL-bibliotheek zorgt ervoor dat je nu ook eenvoudig met een touchscreen en zelfbedachte gebruikersinterface kunt werken. We laten zien hoe dat werkt met tips voor passende projecten.

ESPHome maakt het heel makkelijk om apparaten te maken voor een slim huis, zoals je eigen sensors. Zo bouwden we eerder al eens een luchtkwaliteitsmonitor, een infraroodzender/ontvanger en een controller met drukknoppen en leds, waarmee je apparaten kunt bedienen en de status aflezen. Hoe je dat doet, lees je in dit artikel: Zo maak je met ESPHome apparaten geschikt voor je smarthome.

De basis voor ESPHome is een kleine, voordelige en zuinige microcontroller, meestal de ESP32. ESPHome ondersteunt enorm veel componenten en biedt daardoor haast onbegrensde mogelijkheden. We helpen je kort op weg met ESPHome, maar gaan ook meteen een stapje verder met de toevoeging van een touchscreen en de LVGL-bibliotheek. Daar kun je sinds augustus 2024 officieel gebruik van maken binnen ESPHome.

Met LVGL kun je aan de hand van widgets een grafische gebruikersinterface opbouwen en weergeven (zie kader ‘Grafische interfaces met widgets’). Soms kom je de term HMI (Human Machine Interface) tegen, waarmee een grafische gebruikersinterface voor het bedienen van apparatuur wordt bedoeld.

De kracht van ESPHome is dat je niet alleen lokaal aangesloten apparaten bedienbaar kunt maken, bijvoorbeeld via een relais, maar ook alle apparaten die je binnen Home Assistant gebruikt.

1 Wat gaan we doen?

Met ESPHome kun je relatief eenvoudig apparaatjes voor je slimme huis maken. Een voordeel ten opzichte van bijvoorbeeld Arduino en MicroPython is dat je niet hoeft te programmeren. Je hoeft alleen een configuratiebestand te maken waarin je de gebruikte microcontroller, verbindingsgegevens voor je wifi-netwerk en alle aangesloten componenten aanduidt. Hierna wordt firmware gemaakt en weggeschreven op je microcontroller. Alleen die eerste keer is dit soms wat lastig. Heb je het eenmaal werkend? Alle keren erna kun je heel eenvoudig de configuratie aanpassen en over-the-air (OTA) naar de microcontroller sturen.

In dit artikel gaan we met LVGL werken. Hiermee kun je binnen ESPHome grafische interfaces maken via widgets. Voor veel projecten zul je daarom niet eens componenten hoeven aan te sluiten, maar heb je genoeg aan een touchscreen. Denk bijvoorbeeld aan een lichtknop en helderheidsregeling voor een slimme lamp in Home Assistant, zoals we in dit artikel demonstreren. Je kunt natuurlijk ook geavanceerdere gebruikersinterfaces maken voor vrijwel elk apparaat in Home Assistant.

©pozitivo - stock.adobe.com

Je kunt bijvoorbeeld zelf een gebruikersinterface voor je slimme lampen bouwen, zodat je ze eenvoudig kunt bedienen.

2 Wat heb je nodig?

Wat hardware betreft, is het vrij eenvoudig. De ESP32-chip heeft snel de voorkeur boven de verouderde ESP8266-versie, zeker als je met een touchscreen gaat werken. De Raspberry Pi Pico W (zie gelijknamig kader) is ook een optie, maar die wordt nog niet volledig ondersteund binnen ESPHome.

Makkelijk om mee te starten is een eenvoudig ontwikkelbordje rondom de ESP32 dat je voor ongeveer 5 euro kunt aanschaffen. Het is wel fijn als je hier goede documentatie bij hebt, zodat je op zijn minst weet waar alle aansluitingen zitten.

Er zijn diverse varianten van de ESP32-module. Bekende opties zijn de ESP-WROOM-32E, ESP32-C3 en ESP32-S3. De ESP32-C3 wordt vaak in extra compacte bordjes gebruikt, die je onder de naam ‘super mini’ tegenkomt – handig als je niet veel aansluitingen nodig hebt of niet veel ruimte hebt.

De ESP32-S3 is een fijne optie vanwege de beschikbaarheid van PSRAM (Pseudo Static RAM), een voordelig type werkgeheugen dat onder meer nuttig is bij grafische toepassingen. Staat een touchscreen centraal in jouw project en wil je snel van start, overweeg dan een model met ingebouwde ESP32-chip (zie volgende paragraaf).

De ESP32-module is in verschillende uitvoeringen verkrijgbaar.

3 Touchscreen

Als je een touchscreen gaat gebruiken in je ESPHome-project, dan kun je eventueel een los exemplaar op de microcontroller aansluiten en configureren. Maar je kunt ook een touchscreen met ingebouwde ESP32 kiezen. Dat is vaak veel handiger en goedkoper. Je hoeft niet te solderen en kunt direct een gebruikersinterface bouwen in YAML-code. Het scheelt ook wat tijd. Bovendien zijn er zelfs modellen compleet met behuizing.

Kies een scherm dat door ESPHome wordt ondersteund. De website van ESPHome geeft goede suggesties. Je kunt ook afgaan op ervaringen van anderen. Het kan dan een iets grotere uitdaging zijn om de juiste configuratie voor je display in ESPHome te vinden. Je zult daarbij waarschijnlijk wel even moeten experimenteren, niet alleen bij het instellen van je display, maar ook bijvoorbeeld voor het touchgedeelte. Zelfs bij het vrij gangbare touchscreen dat we in dit artikel gebruiken, was dat een beetje prutsen.

Kies een touchscreen dat door ESPHome wordt ondersteund.

4 Scherm met ESP32

Voor dit artikel hebben we een eenvoudige ESP32-2432S028 gebruikt, met een resistief touchscreen van 2,8 inch met 240 × 320 pixels. Dit model wordt ook wel de ‘Cheap Yellow Display’ genoemd, wat vooral met de gele printplaat te maken heeft.

Er zijn meerdere varianten. Zo wordt in de schermpjes vaak de ILI9341-chip als aansturing gebruikt, maar soms ook de ILI9342, zoals in ons exemplaar. Dat vergt dan een heel kleine, maar noodzakelijke aanpassing in je configuratie.

Je kunt het scherm flexibel inzetten voor je IoT-projecten. Zoek je een wat groter touchscreen, dan kun je bijvoorbeeld de CrowPanel van Elecrow overwegen. Die is er in een versie van 5 inch (ca. 32 euro) en 7 inch (ca. 42 euro), inclusief acrylbehuizing en verzending via de fabrikant. Beide versies hebben een touchscreen met hoge resolutie van 800 × 480 pixels en zijn voorzien van de modernere ESP32-S3-chip. Het touchscreen is capacitief, wat zeker voor kleinere bedieningselementen fijner werkt dan het resistieve touchscreen in ons goedkope alternatief.

Tegenwoordig bestaan er ook ronde touchscreens. Een leuke optie (zij het met beperkte schermruimte) is de ESP32-2424S012 met een ESP32-C3-microcontroller, een rond kleuren-touchscreen van 1,28 inch en in een witte of zwarte behuizing. Makerfabs heeft een vergelijk schermpje zonder behuizing. De LilyGo T-RGB heeft een wat groter 2,1inch-scherm (zonder behuizing), maar is ruim twee keer zo duur.

De ESP32-2432S028 is een voordelig scherm (onder), een wat duurder alternatief is het capacitieve 5inch-aanraakscherm met ESP32 van Elecrow (boven).

5 Add-ons voor ESPHome

Hoewel je bijvoorbeeld een pc met Python kunt gebruiken voor het bewerken van je configuratiebestanden en het flashen van de microcontroller met de software voor ESPHome, is het meestal veel makkelijker om de add-on voor ESPHome binnen Home Assistant te gebruiken. Dat geeft ook een ander groot voordeel: je kunt de configuratie voor alle apparaten met ESPHome binnen Home Assistant beheren. Je zult zeker in de testfase veel wijzigingen aan de configuratie moeten maken.

Via de add-on voor ESPHome voeg je eenvoudig microcontrollers toe.

6 Microcontroller toevoegen

We gaan nu een verse microcontroller toevoegen. Je kunt eventueel ESPHome Web gebruiken om de microcontroller voor te bereiden voor gebruik met ESPHome, maar wij geven zoals gezegd de voorkeur aan de ESPHome-add-on, die je binnen Home Assistant kunt openen.

Je kunt voor deze methode de microcontroller gewoon via usb aansluiten op je eigen pc, maar dit vereist wel dat je Home Assistant opent via een beveiligde https-verbinding. Lukt dat niet? Als alternatief kun je de microcontroller ook via usb aansluiten op het systeem met Home Assistant zelf, voordat je verder gaat in ESPHome.

Het dashboard van ESPHome toont alle toegevoegde apparaten.

Ook leuk: Werk met wat je hebt: creëer je eigen alarmsysteem met Home Assistant

7 Configuratie

Klik binnen ESPHome op New device om een nieuwe microcontroller te initialiseren. Vul bij Name een naam in voor het apparaat. Bij Network name vul je de naam (SSID) in van het wifi-netwerk waarmee de microcontroller moet verbinden en bij Password het bijbehorende wachtwoord. Klik dan op Next.

In de volgende stap zal ESPHome een configuratiebestand maken, firmware bouwen en de microcontroller flashen. Klik daarvoor dus eerst op Connect. Als het goed is, kun je nu de com-poort selecteren waarmee de microcontroller is verbonden. Zie je geen com-poort, dan zul je eerst drivers moeten installeren. De instructies krijg je als je het venster sluit zonder een com-poort te selecteren. Als de verbinding is gelukt, zal de installatie verdergaan. Lukt het niet? Dan kun je kiezen voor Skip this step gevolgd door een handmatige configuratie.

Vul een naam in en de details voor het wifi-netwerk.

8 Touchscreen met ESP32

We gebruiken in dit artikel zoals gezegd de ESP32-2432S028 als voorbeeld. Dit is een touchscreen met ingebouwde ESP32-chip. Dit apparaatje kun je direct toevoegen aan ESPHome: precies zoals in paragraaf 7 staat omschreven, al moesten we in dit geval na het aanwijzen van de com-poort wel de boot-knop even indrukken.

Overigens bevat het apparaat meestal een voorgeprogrammeerde demo met een gebruikersinterface op basis van LVGL. Die zie je als je hem zo uit de doos op een voeding aansluit. Je kunt daarmee meteen de werking controleren. Je zult bij een model met resistief aanraakscherm overigens iets harder moeten drukken dan je misschien gewend bent.

We gebruiken dit voordelige 2,8inch-aanraakscherm, dat ook wel ‘Cheap Yellow Display’ wordt genoemd.

9 Schermconfiguratie

Na het toevoegen van je touchscreen heb je direct een basisconfiguratie voor ESPHome. Via Edit kun je deze configuratie aanpassen. Zowel voor het aansturen van het display als de registratie van het aanraken wordt SPI (Serial Peripheral Interface) gebruikt. Voor onze ESP32-2432S028 is dit de configuratie, rekening houdend met de gebruikte interne GPIO-pinnen:

We voegen nu eerst de configuratie van het display toe en in paragraaf 11 het touchgedeelte. Voor het display is de configuratie als volgt:

Merk op dat er ook een (oudere) variant van dit touchscreen is met de ILI9341. In dat geval gebruik je model: ILI9341 en invert_colors: false. Na het maken van de aanpassingen kies je Install. Je kunt nu kiezen hoe je de firmware wilt overbrengen. Meestal kies je Wirelessly voor over-the-air-updates. Het apparaat hoeft daarbij niet meer met jouw pc te zijn verbonden.

Binnen ESPHome kun je eenvoudig de configuratie bewerken.

10 LVGL-bibliotheek

Binnen ESPHome kon je voorheen met displays werken door binnen de component display met lambda bijvoorbeeld teksten met een bepaald lettertype naar je scherm te sturen. Als je LVGL gaat gebruiken, gebruik je geen lambda meer, maar alleen LVGL en widgets. Als eerste voegen we de LVGL-bibliotheek toe aan de YAML-code:

De optie buffer_size is ons geval noodzakelijk, vanwege de afwezigheid van PSRAM. In paragraaf 13 voegen we ook nog widgets toe. Omdat we dat hier nog niet hebben gedaan, zie je na het flashen als het goed is een demo met een knop, checkbox, cirkel met tekst en schuifbalk.

11 Configuratie touchscreen

Bediening via het scherm is nog niet mogelijk. Daarvoor moeten we het touchscreen toevoegen aan de configuratie van ESPHome:

Bewaar de aanpassingen en installeer de nieuwe firmware. Controleer of je de demo goed kunt bedienen. De regels onder on_touch zorgen dat in de logs de geregistreerde coördinaten worden getoond. Er kunnen aanpassingen nodig zijn in de regels onder calibration en transform.

12 Backlight

Het display is voorzien van een achtergrondverlichting (backlight) via pin 21. We definiëren deze output als volgt:

Daarna configureren we de achtergrondverlichting, waarbij we verwijzen naar de hierboven gedefinieerde output.

Na het flashen zal de backlight standaard aanstaan. Eventueel kun je deze vanuit Home Assistant aan- en uitzetten en de helderheid ervan regelen, bijvoorbeeld op basis van afwezigheid. Je kunt ook een script maken om de helderheid bij inactiviteit terug te brengen. Daarvoor verwijzen we je naar het uitgewerkte voorbeeld op GitHub (zie kader ‘Code downloaden’).

Binnen Home Assistant kun je eventueel ook de backlight aan- en uitzetten.

13 Widgets toevoegen

Onder de regel lvgl kun je nu de gewenste LVGL-componenten toevoegen aan je YAML-configuratie. Denk aan bijvoorbeeld knoppen, schuifregelaars, grafieken of labels. In dit voorbeeld voegen we aan de bovenkant alleen twee widgets toe voor een dimbare led, te weten een schakelaar (button) en schuifregelaar (slider).

De meeste opties dienen voor het positioneren van de widget. We geven bijvoorbeeld de breedte (width) en hoogte (height) aan, halen de widgets iets van de rand of met x en y, en regelen de uitlijning met align. Het gedeelte bij on_click zorgt dat de bewuste lamp in Home Assistant wordt omgeschakeld bij het klikken op de button. Voor de slider doen we hetzelfde onder on_release. Die acties zijn overigens om veiligheidsredenen niet direct mogelijk. In paragraaf 16 leggen we uit hoe je dit kunt toestaan.

We voegen in dit voorbeeld alleen twee eenvoudige widgets toe.

14 Interactie met Home Assistant

De entiteit voor de dimbare lamp heeft in Home Assistant de naam light.wledkantoor. De waardes zijn nodig om de widgets de juiste status te kunnen geven. Daarom voegen we hieronder een binary_sensor toe voor de status (aan of uit) en een sensor voor het helderheidsniveau. We werken vervolgens bij on_state en on_value de widgets bij als de status verandert in Home Assistant. Bij id vul je uiteraard de id van de betreffende widget in.

Gebruik de logfunctie om te zien of bijvoorbeeld een status verandert.

15 Toevoegen aan Home Assistant

De add-on voor ESPHome hebben we gebruikt om de microcontroller van firmware te voorzien. Maar je zult het apparaat hierna nog wel moeten toevoegen aan Home Assistant. Dat is heel eenvoudig: het wordt automatisch gevonden. In Home Assistant zie je via Instellingen / Apparaten en diensten het bewuste apparaat direct terug op het tabblad Integraties. Klik op de knop Toevoegen om het aan Home Assistant toe te voegen.

Het apparaat met ESPHome moet je nog toevoegen aan Home Assistant.

16 Acties toestaan

Als je het touchscreen bedient, zal Home Assistant een melding geven dat het ESPHome-apparaat heeft geprobeerd een actie in Home Assistant uit te voeren. Standaard is dit om veiligheidsredenen niet toegestaan, maar dit is eenvoudig op te lossen.

Ga naar Instellingen / Apparaten en klik dan onder het kopje Geconfigureerd op ESPhome. Achter het bewuste apparaat klik je vervolgens op Configureren. Zet een vinkje bij Toestaan dat het apparaat Home Assistant-acties uitvoert. Klik op Verzenden. Hierna zijn alle acties zoals het omschakelen van de lamp en regelen van de helderheid wel toegestaan.

Zorg dat het apparaat acties in Home Assistant mag uitvoeren.