Als een harddisk totaal niet meer bereikbaar is, moge het duidelijk zijn dat een vervangend exemplaar noodzakelijk is. Meestal gaat er heel wat – vaak onopgemerkt – aan vooraf voordat het zover is. Maar wanneer is het tijd om je harddisk te vervangen? We focussen op de NAS!

Feitelijk kun je een moderne harddisk (we kijken hier trouwens naar de traditionele variant en niet de ssd) beschouwen als een op zichzelf draaiende microcomputer. De onboard microcontroller stuurt het ding niet alleen (elektro)mechanisch aan, maar checkt ook met regelmaat of er mogelijk gekke dingen gaande zijn. In principe behoort ieder modern besturingssysteem die meetwaarden – samengevat in de zogeheten S.M.A.R.T.-tabel – uit te lezen. En waarschuwingen van de schijf zelf serieus te nemen. Helaas gebeurt dat lang niet altijd. Hoe je zelf een oogje in het zeil kunt houden, lees je in dit artikel. 

Nu is het leuk om te weten hoe je gegevens uitleest, maar hoe interpreteer je ze vervolgens? Verder is de kans groot dat als je een beetje serieus met data-opslag omgaat, je je documenten natuurlijk allang niet meer op je pc of laptop bewaart. In plaats daarvan gebruik je een nas, liefst met schijven in gespiegelde RAID-configuratie. Gaat er dan met een schijf wat mis, dan kun je die gewoon vervangen zonder dat er kostbare data verloren gaat. En als je helemaal op safe wilt spelen, back-up je de data van die nas ook nog eens regelmatig naar een externe usb-harddisk, een andere nas of zelfs cloudopslag. Data op je pc moet je echt meer zien als vergankelijk. 

En op een laptop helemaal, want die kan kapot vallen, gestolen of verloren worden. Zet daar echt alleen je benodigde software (en natuurlijk een OS) op. Als je er onderweg al data op bewaart, hevel die bij thuiskomst dan zo snel mogelijk over naar de nas. En daarmee is de nas dan ook hét apparaat waarbij je de gezondheid van de ingebouwde schijven kritisch dient te volgen.

Melding als het mis is

Het aardige is dat veel nas'en de ‘gezondheid’ van de ingebouwde schijven gelukkig zelf goed in de gaten houden. In het geval van Synology nas'en (momenteel het meest populaire merk wat dit soort apparaten betreft) wordt niet alleen naar S.M.A.R.T.-waarden van de harde schijven zelf gekeken, maar wordt ook de integriteit van de RAID-volumes in het systeem regelmatig gecontroleerd en waar nodig gerepareerd. Heb je je nas optimaal geconfigureerd, dan krijg je een mailtje als er iets mis is (maar ook als een controle goed verlopen is). 

Even inloggen bij de gebruikersinterface toont ook direct de noodzakelijke meldingen. In het allerergste geval gaat er een alarmpieper af en knippert er een waarschuwings-LED oranje, wanneer een schijf totaal niet bruikbaar meer is. Dan heb je echt te lang gewacht met vervangen. In een RAID-configuratie hoeft dat nog altijd geen ramp te zijn, maar je speelt dan wel met vuurt. Bij thuisgebruikers wordt meestal in een RAID met twee schijven gedraaid, wat betekent dat als er met een volledig rotte schijf nu ook problemen op de andere schijf ontstaan je een groot probleem qua dataverlies hebt.

©PXimport

Vervangen bij afwijkend gedrag

Kortom: wanneer is het tijd om je harddisk te vervangen? Als je gewoon op safe wilt spelen is dat eigenlijk het geval zodra de eerste slechte sectoren na jaren trouwe dienst opduiken. Zelfs al is het er maar eentje: ’t betekent dat de schijf aan het slijten is. Niet abnormaal natuurlijk, en gezien de huidige prijzen qua opslag ook niet iets om qua vervanging wakker van te liggen. Kies je in je nas voor harde schijven met een capaciteit van 3 of 4 TB, dan ben je voor rond de €100 klaar per schijf. Da’s prima te overzien, zeker ook omdat vervangen niet aan de lopende band gebeurt. 

Kortom: zodra de eerste melding – hetzij via mail hetzij via de gebruikersinterface van je nas - betreffende een toename van bad sectors verschijnt, dan is het simpelweg tijd om een nieuwe drive te bestellen en in te bouwen. Klaar. Ook andere foutmeldingen betreffende een schijf duiden veelal op naderende problemen. Denk aan een ineens regelmatig te hoge temperatuur ten opzichte van de andere schijven in de nas. 

I/O-fouten zijn ook een rode vlag, het betekent dat een schijf z’n data op een bepaald moment niet kwijt kon of kon lezen. Dat gebeurt onder normale omstandigheden nooit. Ook mechanische bijgeluiden zijn verdacht. Probleem is alleen dat die op het gehoor moeilijk te lokaliseren zijn in een nas met meerdere ingebouwde schijven. 

Hoor je een schijf echter regelmatig haperen, herstarten, kloink-geluiden maken enzovoort, dan is de kans levensgroot dat er allang fouten ontdekt zijn door je nas. Die fouten vind je door in te loggen bij de gebruikersinterface; klik dan op de startknop en vervolgens op Opslagbeheer. Klik in het geopende venster op HDD/SSD. Je ziet nu een overzicht van alle fysieke drives. Nu wordt het wat verwarrend: je nas ziet een drive zelfs na het constateren van een fout niet direct als problematisch. Dat gebeurt pas na een aantal serieuze fouten, niet bij de eerste. Kortom: check in de oorspronkelijke waarschuwing welke schijf precies de mist is ingegaan. Klik hierop in het overzicht en dan op de knop Logboeken. Bingo! Hier is duidelijk iets fout gegaan.

©PXimport

S.M.A.R.T.-gegevens, voor de nerds

Wil je weten wat precies, klik dan weer op de tab HDD/SSD, selecteer de zieke schijf en klik op Integriteitsinfo. Je kunt eventueel nog een uitgebreide S.M.A.R.T.-test uit laten voeren, mogelijk kom je dan nog meer gekkigheden op het spoor. Zo’n test kost wel enkele uren, maar dan heb je ook wat. Scroll helemaal naar beneden en klik op Details. Je ziet nu de tabel met meetgegevens. Voor een leek niet echt chocola, maar in ons voorbeeld zien we inderdaad een pending sector. Daar is een keer iets mis gegaan met een lees- of schrijfactie. En dat probleem zien we terug in de foutmelding van de nas. Maak je er verder niet druk over: de gekke sector is reden genoeg om de schijf te vervangen, wat ons betreft. Zeker na jaren trouwe dienst.

©PXimport

Vervangen

Heb je dus een melding gekregen betreffende een schijf waar ‘iets’ op mis aan het gaan is, zorg dan dat je de nieuwe harde schijf hebt besteld. Meestal heb je nog wel wat ademruimte om even door te draaien met de ‘beschadigde’ schijf; een bad sector wordt automatisch uitgesloten van gebruik en dankzij de genoemde RAID-configuratie raak je de gegevens op die sector ook niet kwijt. Wil je helemaal op safe spelen, dan kun je de nas ook uitzetten tot je een nieuwe schijf in huis hebt, maar dat is natuurlijk – zeker nu met thuiswerken – niet altijd een reële optie. Is de nieuwe harddisk gearriveerd – zorg trouwens dat je een gelijkwaardig of nog beter exact ’t zelfde exemplaar bestelt – dan kun je de nas uitschakelen. Overigens hoeft dat lang niet altijd, de meeste nas'en van Synology zijn ‘hot swappable’. Maar ach, op zeker spelen kan nooit kwaad wat ons betreft.

Alarm (uit)!

Uiteraard is het zaak dat je de juiste schijf verwijdert. Check en dubbelcheck daarvoor in de foutmelding over welke schijf het gaat. Bouw deze uit en bouw de nieuwe vervangschijf weer in. De nas kan weer aan. Schrik niet van de alarmpieper en oranje status-LED. Ja, natuurlijk is er iets mis met je RAID-volume, want er is een complete schijf qua inhoud verdwenen. Om de RAID-eenheid weer netjes compleet te maken klik je in het al automatisch voor je geopende paneel van het Configuratiescherm eerst op de knop Beep uit. Rust in de tent!

©PXimport

Volume herstellen

Start nu weer de app Opslagbeheer, alwaar je onder Overzicht alvast de melding Beschadigd ziet staan. Klik links in de kolom op Opslagpool en dan op Actie en Herstellen. Vervolgens kun je met een gerust hart op één oor gaan liggen, het herstellen kost flink wat tijd. Mooi klusje dus om in de nachtelijke uren uit te laten voeren. Dat het lang duurt is niet zo heel vreemd: alle gegevens van de achtergebleven RAID-schijf (of een deel ervan als je bijvoorbeeld 4 schijven hebt ingebouwd) worden gekopieerd naar de nieuw ingebouwde harddisk. Dat kan om vele Terabytes aan data gaan. Je kunt de nas tijdens de herstelactie gewoon gebruiken, maar het is aan te raden om het apparaat niet te veel te belasten om problemen (en nóg langer wachten...) te voorkomen. Is de herstelactie klaar, dan kun je – tenminste wat de nieuwe harddisk betreft – als het een beetje meezit weer een paar jaar vooruit!

©PXimport

WAARSCHUWING

Deze ‘truc’ werkt alleen als je nas schijven in een zogeheten gespiegelde RAID-configuratie draait. In het geval van de Synology’s zal dat meestal SHR (Synology Hybrid Raid) zijn. Gebruik je RAID 0 ofwel striping dan heb je een serieus probleem. In dat geval worden namelijk beide harddisks niet gespiegeld, maar qua capaciteit bij elkaar opgeteld. Ofwel: als je twee 4 TB harddisks inbouwt, krijg je in totaal 8 TB aan opslagruimte. Klinkt mooi maar RAID 0 biedt geen enkele bescherming tegen dataverlies. Zou je een harddisk uit een werkend RAID 0-volume trekken, dan raak je een enorme hoeveelheid – tot Terabytes aan toe, afhankelijk van de vulling - voorgoed kwijt. Check dus eerst of je een normale gespiegelde RAID-configuratie draait (SHR, RAID 1 en RAID 5 zijn het meest voorkomend). Indien niet, dan moet je een totaal andere weg qua herstel bewandelen. 

Namelijk: eerst alle data van je nas kopiëren naar een externe harddisk en dan pas de beschadigde schijf vervangen. Het RAID-volume dient vervolgens van nul af aan opnieuw opgebouwd te worden. Doe dat dan wel gelijk in SHR. Ja, dat kost je de helft aan opslag maar het levert wel een heel veilig geheel op! En dat is waarom nas'en zijn uitgevonden: centraal en veilig data bewaren.

In de rubriek Waar voor je geld gaan we op zoek naar leuke aanbiedingen of producten met bijzondere eigenschappen. Dit keer hebben we een selectie van vijf 65-inch televisies voor je, met uiteenlopende prijzen van zo'n 800 tot 1.600 euro, voor ieder budget dus.

LG OLED65C46LA

Met de LG OLED65C46LA haal jij een televisie in huis die een groot 65‑inch scherm combineert met de uitstekende contrasten van OLED. Elke pixel kan individueel oplichten of uitstaan, zodat zwarte beelden echt donker worden en er geen achtergrondverlichting nodig is. In de praktijk levert dat scherp beeld en een prettige kijkhoek op, waardoor je zelfs vanuit de hoek van je woonkamer naar films of series kunt kijken. De 4K‑resolutie (3.840 × 2.160 pixels) zorgt ervoor dat ondertitels en fijne details bij natuurdocumentaires of sportwedstrijden scherp blijven.

Dankzij het 120 Hz‑paneel worden snelle bewegingen vloeiend weergegeven, wat vooral bij games of sport handig is. De tv draait op LG’s WebOS‑systeem; daarmee kun je eenvoudig navigeren tussen apps zoals Netflix, Disney+ en YouTube. Vier HDMI 2.1‑poorten bieden ruimte voor gameconsoles en randapparatuur. Ook beschikt de tv over eARC voor het doorgeven van geluid naar een externe soundbar.

Samsung QE65Q73D

Als je graag een groot scherm wilt met levendige kleuren, dan is de Samsung QE65Q73D een model om naar te kijken. Deze QLED‑televisie heeft eveneens een schermdiagonaal van 165 centimeter, maar maakt gebruik van een Quantum‑Dot laag om licht om te zetten in een breed kleurvolume. Hierdoor zijn kleuren uit films, series of games aanwezig zonder dat je zelf iets hoeft bij te stellen. Met een verversingssnelheid van 100 Hz worden bewegingen soepel weergegeven en dankzij de Motion Xcelerator 120 Hz‑functie profiteer je bij gameconsoles die hogere verversingsfrequenties ondersteunen.

De 4K AI‑upscaler in Samsungs Quantum‑processor schaalt beelden op tot de volledige Ultra‑HD‑resolutie, zodat je oudere HD‑films scherper ervaart. Het besturingssysteem Tizen biedt toegang tot apps en streamingdiensten en je kunt via SmartThings andere

slimme apparaten bedienen. Er zijn vier HDMI‑poorten en wifi aan boord en energieklasse E geeft aan dat het verbruik gemiddeld is voor een groot QLED‑scherm.

LG OLED65G45LW

De LG OLED65G45LW uit 2024 is een zogeheten Gallery‑model, bedoeld om strak tegen de muur te hangen. Het scherm is slechts enkele centimeters dik, zodat het toestel in je interieur opgaat. Binnenin zit een OLED evo‑paneel met 4K‑resolutie, waardoor elk beeldpunt individueel wordt aangestuurd en kleurenkrachtig zijn. De televisie ondersteunt een verversingssnelheid van 120 Hz en biedt daardoor vloeiende beelden bij sport of snel bewegende films.

Via vier HDMI‑2.1‑aansluitingen kun je gameconsoles aansluiten en profiteren van variabele refresh rates. WebOS 8 vormt de basis voor het smart‑platform; hiermee navigeer je door apps en diensten en kun je via spraakassistenten als Google Assistant of Amazon Alexa de tv bedienen. De set wordt geleverd met een wandbeugel, zodat hij strak tegen de muur bevestigd kan worden.

LG OLED65B42LA

In de B‑serie van LG vind je de OLED65B42LA, een toestel dat in 2024 op de markt kwam. Deze televisie biedt de voordelen van OLED – elk pixel kan apart aan of uit – maar in een iets betaalbaarder segment dan de G‑ of C‑series. Het 65‑inch scherm combineert een 4K‑resolutie met een verversingssnelheid van 120 Hz. Hierdoor zijn bewegingen bij games of sportprogramma’s soepel en blijven details scherp.

WebOS maakt het mogelijk om streamingapps en live‑tv makkelijk te combineren en je kunt de tv bedienen met de meegeleverde Magic Remote. De televisie heeft vier HDMI‑poorten voor randapparatuur en ondersteunt eARC voor lossless audiotransport naar een soundbar of receiver. Door het slanke ontwerp staat de tv op twee subtiele pootjes of kun je hem aan de muur hangen via een VESA‑beugel.

Sony XR‑65A80L

Sony’s XR‑65A80L combineert een 65‑inch OLED‑scherm met het Google TV‑platform. Hierdoor kun je eenvoudig door streamingapps scrollen en de tv koppelen aan je Google‑account. Het XR‑paneel gebruikt Sony’s Cognitive Processor XR, die beelden analyseert en optimaliseert voor contrast en kleur. Met een vernieuwingsfrequentie van 120 Hz en ondersteuning voor HDMI 2.1 zijn snelle games of films geen probleem; variabele refresh rates en Auto Low Latency worden ondersteund.

De luidsprekers zitten achter het scherm verwerkt zodat het geluid direct uit het beeld lijkt te komen; met ondersteuning voor Dolby Atmos sluit je ook eenvoudig een soundbar aan. Vier HDMI‑poorten, wifi en Bluetooth zorgen voor verbinding met randapparatuur, en via de ingebouwde microfoon kun je spraakopdrachten geven. Dankzij de ingebouwde standaard kun je de tv neerzetten of via VESA aan de muur hangen. Het 55-inch model van deze televisie is eerder door ID.nl getest.

Gezellig, zo'n avondje gourmetten. Maar na afloop blijft er op het gourmetstel vaak aangebakken vet, gesmolten kaas en saus achter. Logisch dat je niet meteen zin hebt om de boel schoon te maken. Als je het slim aanpakt, is alles binnen een half uurtje weer schoon!

Laten afkoelen, maar wacht niet te lang

Zet het gourmetstel na gebruik uit en trek de stekker uit het stopcontact. Laat het geheel afkoelen tot het handwarm is. Wacht je te lang, dan koeken vet en kaas vast en wordt schoonmaken lastiger. Haal losse onderdelen zoals pannetjes, spatels en bakplaatjes eraf voordat je begint met schoonmaken.

Losse onderdelen schoonmaken

Gourmetpannetjes en bakplaatjes hebben meestal een antiaanbaklaag. Die blijft het mooist als je ze niet hardhandig schoon schrobt. Leg ze in warm water met een beetje afwasmiddel en laat ze tien tot vijftien minuten weken. Aangekoekte resten laten dan vanzelf los. Gebruik daarna een zachte spons of borstel en spoel alles goed af. Controleer altijd even de handleiding: sommige onderdelen kun je in de vaatwasser doen, andere juist niet.

©Saskia van Weert

Zo maak je het elektrische deel veilig schoon

Terwijl de pannetjes, spatels en losse bakplaatjes staan te weken, ga je door met het verwarmingselement. Dat element zelf mag nooit nat worden. Zie je vetspetters of etensresten, veeg die dan weg met keukenpapier zodra het gourmetstel is afgekoeld. Voor hardnekkiger vuil gebruik je een licht vochtige doek met een klein beetje afwasmiddel. Knijp de doek goed uit en zorg dat er geen water bij het snoer of in openingen komt. Droog alles direct na met een schone doek.

De bak- of grillplaat weer vetvrij krijgen

Heeft je gourmetstel een losse bak- of grillplaat, haal dan eerst het overtollige vet weg met keukenpapier. Leg de plaat vervolgens in warm water, zodat aangekoekte resten kunnen losweken. Is de bakplaat vast onderdeel van het gourmetstel, dan kun je deze uiteraard niet in water onderdompelen. Neem in dat geval de plaat af met een licht vochtige doek zodra hij is afgekoeld, eventueel met een beetje afwasmiddel. Zo voorkom je dat vet tijdens het schoonmaken uitsmeert. Gebruik vooral geen schuursponsjes of schrapers om het vet weg te krijgen, want die beschadigen de coating en zorgen ervoor dat eten de volgende keer sneller blijft plakken. 

Vergeet je tafel niet!

Vetspetters en gemorste saus zijn bijna niet te voorkomen. Leg daarom vooraf een afwasbaar tafelkleed of gebruik een papieren tafelkleed. Dat kan na het gourmetten rechtstreeks de vuilnisbak in. Houd tijdens het eten keukenpapier of doekjes bij de hand om gemorste resten meteen weg te vegen. Is de tafel toch vies geworden, neem hem dan zo snel mogelijk af met warm water en een mild schoonmaakmiddel.

Schoon wegzetten voor de volgende keer

Laat alle onderdelen volledig drogen voordat je het gourmetstel opbergt. Berg je alles nog vochtig op in de doos of kast, dan kunnen er snel muffe geurtjes ontstaan. Bewaar pannetjes en platen apart van elkaar, eventueel met een vel keukenpapier ertussen. Berg pannetjes en platen apart op, eventueel met een velletje keukenpapier ertussen. Zo voorkom je krassen. Zo is het volgende keer alleen nog maar een kwestie van de boel weer tevoorschijn halen en lekker gaan eten. Veel gourmetplezier!