Terwijl de systeemeisen van Windows en Linux al jaren nauwelijks veranderen, biedt elke nieuwe generatie computers méér cores, méér threads en méér werkgeheugen. Virtualisatie is een leuke manier om de rekenkracht die in een computer schuilt ook eens echt te gebruiken. We gaan virtuele machines aanmaken met Proxmox VE.

Doorgaans is er op een computer één besturingssysteem geïnstalleerd. Gebruik je de computer, dan werk je met dat besturingssysteem. Er kunnen wel meerdere besturingssystemen geïnstalleerd zijn, maar ook dan gebruik je er altijd maar één tegelijk. Om iets in een ander besturingssysteem te doen, moet de computer opnieuw opstarten en het andere besturingssysteem laden.

Virtualisatie is een manier om wel meerdere besturingssystemen of meerdere versies van hetzelfde besturingssysteem tegelijk te gebruiken. Proxmox VE is een gratis opensource softwarepakket waarmee je dit kunt doen.

Bij virtualisatie wordt tussen de hardware van een computer en het besturingssysteem een extra laag software geplaatst, de virtualisatiesoftware. Deze virtualisatiesoftware beheert de hardware en geeft elk besturingssysteem een deel daarvan.

Het doet dit zo goed dat het mogelijk wordt bijvoorbeeld Windows én Linux gelijktijdig op één computer te gebruiken, of verschillende versies van Windows of Linux. Deze vorm van virtualisatie wordt bare-metal virtualisatie genoemd, omdat de virtualisatiesoftware direct op de hardware draait.

Proxmox VE installeren

Om Proxmox VE te installeren, download je eerst de installatiesoftware. Klik op Proxmox Virtual Environment / ISO Images en kies de laatste versie. Open de Verkenner, klik met de rechtermuisknop op het iso-bestand en kies Schijfkopiebestand branden wanneer je de installatie vanaf een cd/dvd wilt doen. Wil je een usb-stick gebruiken, download dan bijvoorbeeld Rufus en start het programma.

Selecteer als Apparaat de lege usb-stick en bij Opstartselectie via Selecteren het iso-bestand. Klik daarna op Starten. De Proxmox-iso kan op twee manieren naar de stick worden geschreven, belangrijk is te kiezen voor Schrijven in DD-image modus.

©PXimport

Voordat je Proxmox installeert, is het belangrijk de systeemeisen te controleren én een back-up te maken. Volgens de minimale systeemeisen heeft Proxmox VE een 64-bit Intel- of AMD-processor nodig met Intel VT- of AMD-V-virtualisatieondersteuning. Mogelijk moet je deze virtualisatieondersteuning nog inschakelen in het BIOS van je pc. Daarnaast is minimaal 4 GB werkgeheugen vereist, liefst meer. Ook is minimaal één harde schijf of ssd nodig.

De schijf of ssd waarop Proxmox wordt geïnstalleerd, wordt bij de installatie volledig gewist. Daarom, maar ook omdat door een fout ook andere opslag in de pc geraakt kan worden, is het belangrijk eerst een volledige back-up te maken van alle gegevens op de computer. Gebruik hiervoor een goed back-upprogramma zoals Acronis True Image of een vergelijkbare oplossing.

Zijn alle gegevens geback-upt, dan kun je Proxmox installeren. Plaats hiertoe de installatie-cd, -dvd of -stick in de pc en start de computer. Kies bij het opstarten voor het bootmenu (meestal via een druk op de F12-toets) en kies Install Proxmox VE.

Na een aantal tests volgt de gebruikerslicentie, klik op I agree. Het volgende scherm is even oppassen, zeker wanneer er meerdere harde schijven of ssd’s in de pc zitten en je Proxmox op specifiek een daarvan wilt installeren. Onder in het scherm, een beetje onopvallend, staat de Target Harddisk. Selecteer hier de juiste schijf en klik dan op Next.

Daarna wijst het zichzelf. Kies bij Country voor Netherlands en bij Time Zone voor Europe/Amsterdam. Bij Layout selecteer je je toetsenbordindeling, doorgaans is dit U.S. English. Configureer een wachtwoord bij Password. Als laatste kun je op het blad Management Network Configuration de naam en de netwerkconfiguratie kiezen. Controleer tot slot de gekozen opties en klik op Install om Proxmox ook echt te installeren.

©PXimport

NFS-share koppelen

Heb je een NAS in het netwerk? Dan kun je opslag besparen door de iso-bestanden niet naar de Proxmox-server te uploaden, maar een NFS-koppeling te maken tussen de Proxmox-machine en de NAS. Hoe dit moet, verschilt per NAS.

Heb je een Synology, open dan File Station en kies Maken / Nieuwe gedeelde map maken. Geef de map de naam Proxmox en kies verder alleen voor de standaardopties. Selecteer de map en kies Bewerken / NFS-machtigingen. Belangrijk is het pad dat onder in het scherm staat, dit is nodig om vanaf de Proxmox-server de koppeling te maken. Klik op Maken en voer in het scherm Een NFS-regel maken bij Hostnaam of IP het ip-adres van de Proxmox-machine in. Sluit af met Opslaan.

Ga nu naar de Proxmox-server en kies Datacenter / Storage / Add / NFS. Geef de koppeling bij ID een naam, typ bij Server het ip-adres van de NAS en bij Export het pad zoals dat op de NAS werd aangegeven. Selecteer bij Content het ISO-image en klik op Add om de koppeling te maken.

In het rechtermenu onder de pve (Proxmox Virtual Environment) staat nu de nieuwe opslagruimte. Klik daarop en je ziet de inhoud van de map op de NAS. Door nu iso-installatiebestanden in de map /template/iso in de NFS-map op de NAS te plaatsen, worden deze direct op de Proxmox-server beschikbaar.

©PXimport

Virtual machine maken in Proxmox

Om een virtuele machine (vm) te maken, selecteer je de pve-server en klik je vervolgens op Create VM. Het maken van een vm gebeurt in enkele stappen, verdeeld over verschillende tabbladen.

Vul op het tabblad General bij Name een naam in voor de vm. Klik op Next en selecteer op het tabblad OS bij Use CD/DVD disc image file (iso) de opslaglocatie waar de iso’s staan en daarna het juiste iso-image. Controleer of bij Guest OS het juiste type en versie van het te installeren besturingssysteem zijn gekozen, en pas dit aan indien nodig.

Bij Hard Disk bepaal je de grootte van de harde schijf en kies je onder Storage de plaats waar je de vm wilt opslaan. Is er maar één schijf aanwezig, dan is deze laatste optie niet beschikbaar.

Selecteer bij CPU en Memory de hoeveelheid rekenkracht en geheugen. De standaardopties voldoen doorgaans prima, al kan het – afhankelijk van de rekenkracht en het geheugen van de onderliggende pc – handig zijn iets meer cores en geheugen te geven, maar dat is ook afhankelijk van wat je met de vm gaat doen.

Zet als laatste op het tabblad Confirm een vinkje bij Start after created en klik op Finish. Even later zie je onder in de inventory van de pve de nieuwe machine gemaakt worden.

©PXimport

Is de vm gemaakt en opgestart, dan open je via Console een scherm naar de vm. Daar zal nu de installatie starten. Is het een nieuwe vm, dan zal de installatie van het besturingssysteem in de vm volgen. Dit is niet anders dan een installatie direct op echte hardware. Is het een al bestaande vm, dan kan deze na het opstarten gewoon gebruikt worden net als elke andere pc.

De installatie op virtualisatiesoftware zoals Proxmox maakt het mogelijk om meerdere vm’s tegelijk actief te hebben. Maak dus na de eerste ook nog andere vm’s met verschillende besturingssystemen. Ze kunnen, via het netwerk, tegelijk gestart en gebruikt worden. 

Richt elke vm in zoals je gewend bent van een echte pc, met applicaties, met de juiste beveiliging en zorg ook voor updates. Heb je een vm even niet nodig, dan kun je die via het pulldown-menu naast Shutdown pauzeren, in slaapstand zetten of ruwweg stoppen. Gewoon afsluiten binnen de vm kan ook altijd.

©PXimport

Proxmox afsluiten

Zeker zolang de Proxmox-server vooral bedoeld is om ermee te leren werken of gewoon eens een vm op te spinnen, kun je de server rustig uitschakelen wanneer die niet gebruikt wordt. Hiervoor selecteer je in de serverweergave (links) de pve en klik je vervolgens rechts op Shutdown.

Wil je alleen een keer de server opnieuw opstarten, dan is Reboot de goede keuze. Bevestig in beide gevallen de handeling met een klik op Yes. Voordat je de server opnieuw opstart of uitschakelt, moeten wel ook eerst de vm’s worden uitgeschakeld of gepauzeerd.

De afgelopen drie jaar heeft Sony hard gewerkt aan de Sony WH-1000XM6-koptelefoon. De voorganger, de XM5, is ondanks verwoede pogingen van Bowers & Wilkins, Bose en Apple al die tijd marktleider geweest. Staat de XM6 wederom aan de top?

Als je het hebt over de topklasse koptelefoons van Sony, dan kom je eigenlijk altijd uit bij dezelfde lijn: de WH-1000XM-serie. Deze modellen staan al jaren bekend om hun indrukwekkende noise cancelling, waarmee omgevingsgeluid effectief wordt weggefilterd. Tel daar een rijke audiokwaliteit bij op – inclusief ondersteuning voor Hi-Res Audio en LDAC – en je snapt waarom ze zo populair zijn. Voeg daar nog een lange accuduur, comfortabel draagcomfort en slimme functies als Speak-to-Chat en Adaptive Sound Control aan toe, en je hebt een hoofdtelefoon die voor veel mensen als de ideale allrounder geldt.

Sony levert keer op keer een betrouwbaar totaalpakket af, wat deze lijn tot een vaste waarde maakt onder muziekliefhebbers die meer willen dan alleen goed geluid. Gesprekskwaliteit, een fijne app en sterke ruisonderdrukking horen daar inmiddels gewoon bij. Nu Sony met de WH-1000XM6 de zesde generatie op de markt brengt, twijfelt niemand eraan dat deze koptelefoon weer aan alle verwachtingen voldoet. Maar in een markt waarin de concurrentie flink is toegenomen, is de vraag wel gerechtvaardigd: is dit model het prijskaartje van 450 euro nog steeds waard? Dat is tenslotte 30 euro méér dan de XM5 bij zijn lancering kostte.

©Wesley Akkerman

Wederom op te vouwen

Sony heeft de afgelopen drie jaar duidelijk niet stilgezeten. De WH-1000XM6 is voorzien van een nieuwe processor, extra microfoons, verbeterde noise cancelling en een verfijnd audioplatform. Op het eerste gezicht oogt hij misschien identiek aan de XM5, maar ook het ontwerp is op meerdere punten aangepakt. Zo is het lichte model nog steeds makkelijk op te vouwen dankzij de draaibare oorschelpen met zacht schuim. Handig, want daardoor past hij moeiteloos in de meegeleverde case en neem je 'm makkelijk mee.

Sommige aanpassingen zijn klein maar doordacht. Zo is de powerknop nu iets verzonken, waardoor je hem sneller op de tast vindt. De knop voor noise cancelling heeft bovendien een extra functie gekregen: je kunt er de microfoon mee dempen of activeren tijdens een telefoongesprek. De rest van de bediening verloopt via het aanraakgevoelige oppervlak op de rechter oorschelp. Dat werkt op zich prima, maar je moet wel even wennen aan de precieze gebaren. Bovendien blijft de aanraakbediening gevoelig voor fouten, waardoor we zelf liever kiezen voor fysieke knoppen of de bijbehorende app.

Wie kritisch naar het ontwerp kijkt, komt nog een paar kleine minpunten tegen. Zo trekt de behuizing – vooral bij het zwarte model – snel vlekken aan van je vingers, die je makkelijk uitsmeert als je niet uitkijkt. En dan is er nog de hoofdband, die tijdens het dragen soms in je haar blijft haken, vooral als de koptelefoon iets verschuift. Dat levert een wat ongemakkelijk gevoel op. Gelukkig zijn dat allemaal kleinigheden die verder weinig afdoen aan het totaalplaatje.

©Wesley Akkerman

Luisteren tijdens het laden

Een van de prettigste verbeteringen van de WH-1000XM6 ten opzichte van zijn voorganger is dat je hem tijdens het opladen gewoon kunt blijven gebruiken. Bij de XM5 was dat nog niet mogelijk: zodra je die aan de lader hangt via de usb-c-poort, stopt het afspelen. Dat probleem is nu dus verholpen. Wel is de meegeleverde oplaadkabel vrij kort, dus handig is het niet altijd. Qua aansluitmogelijkheden zijn er verder weinig verschillen: beide modellen ondersteunen bluetooth (met bij de XM6 een nieuwer versienummer) én hebben een fysieke audio-ingang. Sony levert standaard een usb-c-kabel en een audiokabel mee in de verpakking.

Ook op codec-gebied is er weinig te klagen. Net als zijn voorganger ondersteunt de WH-1000XM6 AAC, SBC en Sony’s eigen LDAC voor high-res audio. Maar er zijn ook twee nieuwe toevoegingen: LC3 en Auracast. Vooral LC3 is interessant als moderne codec die zich qua prestaties laat vergelijken met Qualcomms aptX Adaptive. Afhankelijk van de verbindingskwaliteit past deze codec automatisch de sample rate aan voor optimale geluidskwaliteit en stabiele prestaties. Qualcomm-codecs zelf zijn overigens niet aanwezig, maar met het huidige aanbod valt er genoeg te kiezen – je mist er weinig aan.

Wat wel onveranderd is gebleven, is de batterijduur. Je haalt nog steeds zo'n 30 uur met noise cancelling ingeschakeld en 40 zonder. Dat is netjes, maar inmiddels niet meer indrukwekkend. Concurrenten zoals de Sennheiser Momentum 4 Wireless gaan met gemak twee keer zo lang mee op een volle lading. Snelladen kan gelukkig wel: 3 minuten aan de oplader levert tot 3 uur speeltijd op. Toch is er op dit punt nog wat ruimte voor verbetering, zeker als Sony koploper wil blijven.

©Wesley Akkerman

Ruisonderdrukking en audio

Met de WH-1000XM6 zet Sony opnieuw stappen op het gebied van noise cancelling. De koptelefoon heeft nu twaalf microfoons aan boord, vier meer dan voorheen, en die helpen actief om storend geluid van alle kanten weg te filteren. Of het nu om wind, voorbijrazend verkeer of een drukke coupé vol kletsende mensen gaat: de XM6 laat zich er niet door van de wijs brengen. En dat geldt ook als je op een normaal volume luistert; je hoeft het geluid dus niet op standje maximaal te zetten om in alle rust te genieten.

Qua geluidskwaliteit heeft deze serie sowieso een sterke reputatie, en de XM6 weet die opnieuw waar te maken. De 30 mm-drivers zijn flink onder handen genomen en leveren nu nog meer detail, heldere zanglijnen en extra finesse in de hoge tonen. Sony heeft zichtbaar gezocht naar een betere balans tussen lage, midden- en hoge frequenties, en met succes. Alles klinkt krachtig en vol, zonder dat het op een bepaald gebied tekortschiet.

Bijzonder is ook dat Sony dit keer samenwerkte met mastering engineers uit de muziekindustrie om het geluidsprofiel nog preciezer af te stemmen. Dat merk je: muziek klinkt natuurlijker, gelaagder en gewoon meeslepender. En alsof dat nog niet genoeg is, kun je nu ook stereogeluid omzetten naar een ruimtelijke audio-ervaring via een nieuwe vorm van upmixing. Dat is iets anders dan de bestaande 360 Reality Audio-ondersteuning of DSEE Extreme-technologie – het resultaat is dat je met dezelfde koptelefoon meer uit je muziek haalt dan ooit tevoren.

Maar we zijn er nog niet

De Sony WH-1000XM6 weet een open, gelaagd en dynamisch geluidsbeeld neer te zetten dat vrijwel elk muziekgenre aankan. Luister je naar een intieme opname – denk aan stem en piano – dan vallen meteen de fijne details op: je hoort hoe elke toetsaanslag zijn eigen ruimte krijgt en hoe zanglijnen haast betoverend in de mix zweven. Ook bij drukker geproduceerde nummers blijft het overzicht bewaard. De hoge en middentonen houden hun helderheid, waardoor je makkelijk onderscheid maakt tussen de verschillende lagen in een track.

Wat betreft de bas heeft Sony de balans goed gevonden. Lage tonen zijn krachtig en vol, maar nooit modderig – ze blijven strak en gecontroleerd. Drums en percussie klinken precies en direct, zonder overbodig nagalmen. Daardoor voelt elke luisterbeurt fris en levendig aan. Sterker nog: de kans is groot dat je ineens details hoort die je eerder niet opvielen in nummers die je al tientallen keren hebt afgespeeld. De koptelefoon legt daarbij net wat extra nadruk op zang en vocalen, wat de verstaanbaarheid en het gevoel van betrokkenheid alleen maar vergroot.

Ook op het gebied van slimme functies blijft Sony zijn voorsprong behouden. Bekende features als Adaptive Sound Control zijn weer van de partij en passen automatisch instellingen aan op basis van je gedrag en locatie. Speak-to-Chat herkent wanneer je iets zegt, pauzeert de muziek en laat omgevingsgeluid binnen – handig tijdens telefoongesprekken, al kan een kuchje soms per ongeluk hetzelfde effect hebben. Uniek is daarnaast het gespreksbeheer via hoofdbewegingen: door ja te knikken neem je een gesprek aan, schud je nee dan sla je het af.

©Wesley Akkerman

Sony WH-1000XM6 kopen?

Met de WH-1000XM6 borduurt Sony voort op de sterke reputatie van eerdere modellen, en dat doet het merk met succes. De noise cancelling is opnieuw verbeterd dankzij een nieuwe processor en extra microfoons, terwijl de geluidskwaliteit wederom tot de top behoort. Sony heeft daarnaast goed geluisterd naar gebruikersfeedback: het opvouwbare ontwerp is terug en je kunt nu ook tijdens het opladen gewoon blijven luisteren. Geen revolutionaire vernieuwingen misschien, maar wel slimme aanpassingen die het totaalplaatje merkbaar sterker maken. Soms zit vooruitgang in de details.

Natuurlijk zijn er ook wat minpunten. De accuduur is gelijk gebleven terwijl concurrenten inmiddels meer uithoudingsvermogen bieden. En hoewel het design stijlvol is, trekt de afwerking op de zwarte versie snel vlekken aan. De hoofdband is bovendien niet ideaal voor langere luistersessies; hij trekt soms aan je haar bij het verschuiven. Ook over de aanraakbediening kun je van mening verschillen – wij vinden fysieke knoppen prettiger, al biedt de app gelukkig ook genoeg controle. Geen dealbreakers, maar wel goed om te weten.

Wat de WH-1000XM6 vooral interessant maakt, is hoe Sony de audiokant verder verfijnt. De toevoeging van nieuwe codecs, de mogelijkheid om stereo te upgraden naar ruimtelijke audio en het afgestemde geluidsprofiel – met hulp van professionals uit de muziekindustrie – zorgen voor een ervaring die weer een stap verder gaat. En ja, hij is duurder dan z'n voorganger. Maar voor wie het maximale uit z'n muziek wil halen, blijft dit een van de meest complete en overtuigende draadloze koptelefoons die je kunt kopen.

De Motorola razr 60 ultra vouwt dicht als een ouderwetse klaptelefoon, wat allerlei handige functies mogelijk maakt. Daar vertellen we je over in deze review, waarin we ook ingaan op hoe de razr 60 ultra als smartphone bevalt. De verwachtingen zijn namelijk hoog, want de adviesprijs van het toestel bedraagt liefst 1299 euro.

Om met die adviesprijs te beginnen: de ultra is al snel na zijn lancering tweehonderd euro in prijs gezakt. Dat past bij de geschiedenis van oudere Motorola razr-toestellen: die kun je na een paar maanden serieus goedkoper in huis halen. Stof om over na te denken als een razr je aanspreekt, maar je de adviesprijs – begrijpelijk – te hoog vindt. Een alternatief is kiezen voor de razr 60, zonder ultra-aanduiding. Die heeft een adviesprijs van 799 euro en is technisch minder geavanceerd dan de ultra-versie.

Handig, luxe vouwontwerp

Dat Motorola de razr 60 ultra als topsmartphone in de markt zet, merk je direct. Het toestel komt heel degelijk over en de vouw in het midden van het scherm voel je nauwelijks. Het gewicht is met 199 gram vergelijkbaar met een normale smartphone.

Uitgevouwen in je hand is de razr 60 ultra een erg lange smartphone, wat komt omdat hij een langwerpig scherm van 7 inch heeft. Dat is erg groot. Dat scherm oogt lekker scherp dankzij de resolutie van 2912 x 1244 pixels en scoort ook op andere punten erg goed.

©Rens Blom

Klap je de smartphone dicht, dan kijk je tegen een vierkant 4inch-scherm aan. Het scherm loopt door rond de camera's, wat een futuristisch gevoel geeft. Op het scherm (1272 x 1080 pixels) zie je veel meer dan de tijd en inkomende telefoongesprekken. Je kunt meldingen bekijken, een hele andere playlist binnen Spotify opzetten, door de weersvoorspelling bladeren en andere apps zoals Instagram gebruiken.

©Rens Blom

Wij zijn vooral fan van het fotograferen via het externe scherm. Door de telefoon uitgevouwen om te draaien of ingeklapt voor je te houden, kun je selfies maken met de camera's op de achterkant van de smartphone. Dat zijn hartstikke goede camera's, waardoor je veel betere selfies schiet dan met andere smartphones. Ook handig voor vloggers.

©Rens Blom

Op onderstaande foto's zie je een selfie gemaakt met de camera aan de achterkant en een selfie gemaakt met de speciale selfiecamera aan de binnenkant van de razr 60 ultra. Die laatste foto is veel minder scherp.

©Rens Blom

Een scherpe selfie met de camera aan de buitenkant.

©Rens Blom

Een minder scherpe selfie met de camera aan de binnenzijde.

Aandachtspunten

De razr 60 ultra kent als vouwsmartphone enkele belangrijke aandachtspunten. Zo is er een speciale laag op het scherm aangebracht ter bescherming. Die mag je niet verwijderen. Doe je dat wel, dan vervalt je garantie. De smartphone kan tegen een val in het zwembad, maar is niet waterdicht. Van stof, zand en vuil wordt de telefoon niet blij. Vermijd ook hard drukken op het middelste deel van het langwerpige scherm, stelt Motorola.

©Rens Blom

Motorola geeft adviezen om de smartphone niet te beschadigen.

Wij ontvingen de razr 60 ultra in een fraaie donkergroene kleur, met zachte alcantara-afwerking. Dat materiaal voelt lekker aan maar komt ook met aandachtspunten. Prettig is dat Motorola een (vouwbaar) hoesje meelevert om de smartphone veiliger te gebruiker.

©Rens Blom

Heel complete specificaties

Van een dure smartphone mag je uitstekende specificaties verwachten, ongeacht of 'ie vouwt of niet. Motorola heeft dat goed begrepen. De razr 60 ultra draait op een razendsnelle Qualcomm Snapdragon 8 Elite-processor met 16 GB werkgeheugen en maar liefst 512 GB opslagcapaciteit. De 4700mAh-accu gaat een normale dag mee, maar moet daarna wel opladen. Dat kan lekker snel via de usb-c-poort en ook redelijk vlot via een draadloze oplader. Het toestel is geschikt voor contactloze pinbetalingen in winkels.

©Rens Blom

Korter updatebeleid

Bijzonder is Motorola's ondergemiddelde updatebeleid. De razr 60 ultra krijgt slechts drie Android-upgrades en vier jaar beveiligingsupdates. Dat is gek genoeg korter dan sommige goedkopere Motorola-smartphones en ook korter dan de zeven jaar die merken als Google en Samsung beloven voor hun premium smartphones.

©Rens Blom

Verschillende functies om het buitenste scherm te benutten.

Conclusie: Motorola razr 60 ultra kopen?

De Motorola razr 60 ultra is de beste verticale vouwsmartphone die je op moment van schrijven kunt kopen. Het ontwerp is doordacht en maakt gebruik van slimme softwarefuncties en het toestel heeft uitstekende specificaties. Motorola's korte updatebeleid is een onnodig minpunt. De adviesprijs is stevig, maar de geschiedenis leert dat razr-smartphones snel in prijs zakken.