We schrijven januari 1982. Op de CES wordt door Commodore een legende gelanceerd. De Commodore 64 veroverde de wereld en werd tot en met 1994 in vrijwel ongewijzigde vorm verkocht. Wil je oude tijden doen herleven, dan kun je op veel nieuwere hardware ook de Commodore 64 emuleren. Lees hier hoe dat werkt.

De Commodore 64 is het meest verkochte computertype ooit, met zo’n 17 miljoen aan de man gebrachte exemplaren. Wie dan ook homecomputers zegt, zegt Commodore 64 (of C64). Dit 8-bits systeem met 64 kByte RAM aan boord domineerde de markt voor een periode van maar liefst 12 jaar, wat uniek is in de snelle wereld van de IT. 

Tegelijkertijd werd die C64 ook de aanzet tot de ondergang van Commodore. Ze konden het succes van deze machine namelijk nooit echt meer evenaren. Onder het motto ‘C64 or bust’ kwam het in 1994 uiteindelijk tot een bust. Jammer, want Commodore had met de beoogde opvolger Amiga zeer hoge ogen kunnen gooien. 

Ze waren er alleen net te laat mee, in een markt die inmiddels gedomineerd werd door MS-DOS en later Windows-pc’s. Marketing- en management-missers zorgden voor de uiteindelijke en definitieve ondergang. Maar de C64 leefde nog lang voort. Zelfs nu nog, want de afgelopen jaren verscheen op de C64 gebaseerde hardware. Daarover verderop meer. 

C64 emulator installeren

Eerst  gaan we in op hoe je de Commodore 64 emuleren kunt op recente hardware. Nu zijn emulators – waarin softwarematig totaal andere hardware wordt nagebouwd dan het host-systeem – een eitje om te draaien op moderne computers. Zelfs een complete mainframe van IBM draait als een zonnetje op de gemiddelde pc. Wel geldt dat enige snelheid vereist is om de zaak real-time te emuleren, wat nodig is om de beste gebruikservaring te realiseren. 

Wil je je niet al te zeer verdiepen in configureren van de C64-emulator, dan is er een kant-en-klaar-pakket: C64 Forever. Het hart wordt gevormd door open source emulator VICE, maar tegelijkertijd worden diverse games en voorgeconfigureerde emulatorsettings meegeleverd, en legale roms met het besturingssysteem van de Commodore 64. 

De maker van C64 forever – Cloanto -beschikt namelijk over de officiële licentie voor deze ROMS. Wat de emulator betreft kun je kiezen uit een gratis maar beperkte versie of voor een Plus-versie die alle mogelijkheden ontsluit. Van die Plus-versie is ook een boxed-versie die op CD geleverd wordt, voor de liefhebbers.

©PXimport

Scanlines en GEOS

Praktische tip: klik na installatie en voor de eerste keer starten in het menu Tools op Options, gevold door een klik op de tab Emulation in het geopende venster. Schakel vervolgens onder Video en Filter de optie Scanlines of CRT Phosphors in. Veel programmeurs maakten vroeger gebruik van de tv-resoluties en ‘tekortkomingen’ van beeldbuizen om bepaalde effecten te bereiken. Laat je deze opties uit, dan ontstaat al snel een wel heel blokkerige en ‘harde’ ervaring bij gebruik van de emulator. 

Verder kun je hier ook de nauwkeurigheid van de emulator tweaken alsmede allerlei andere settings. De standaard-instellingen zijn door Cloanto zodanig geregeld dat ze op de meeste pc’s een goede gebruikerservaring geven. Maar héb je een sneller systeem, maak er dan gebruik van zouden we zeggen.

©PXimport

In het hoofdvenster van C64 forever vind je zowel games als een lange lijst aan demo’s, klaar om gestart te worden. Hier zie je de ook nu nog uitgebreide grafische mogelijkheden die de C64 bezit, en hoor je een ander revolutionair onderdeel van de computer: de legendarische SID geluidschip. 

Check zeker ook even het item Systems, hier kun je ook andere Commodore-systemen mee starten. En voor de liefhebbers is er ook GEOS, het destijds revolutionaire grafische besturingssysteem dat voor de C64 werd ontwikkeld.

©PXimport

VICE installeren

VICE is zoals gezegd de onderliggende emulator, die kun je hier gratis downloaden. Je mist dan de gelikte gebruikerservaring die het pakket van Cloanto te bieden heeft. En ook de benodigde ROM’s ontbreken. Maar die kun je met een beetje Googelen vast wel ergens opduikelen.

Download een binary (ofwel uitvoerbaar programma) voor een besturingssysteem naar keuze. Zowel Windows, macOS en Linux worden ondersteund qua versies. Vermijd de ‘nightly builds’, dat zijn veelal instabiele beta- en soms zelfs alpha-versies! 

Zodra je op een downloadlink hebt geklikt wordt je doorgesluisd naar downloadsite SourceForge. Die heeft geen al te beste reputatie (meer) als het gaat om je te verleiden tot aanklikken van allerlei links die je alleen maar spam en spyware opleveren. Wat je moet doen is helemaal niks zodra de pagina geopend is, na een seconde of vijf á tien begint de gewenste download, die je vervolgens in de downloadmap van je browser of natuurlijk een zelfgekozen locatie terugvindt. Haal er voor de zekerheid nog even een virusscanner overheen.

Unzip het binnengehaalde bestand naar (een map op) de c-schijf in het geval van een Windows-systeem. Je start een van de beschikbare Commodore-machines door naar de Vice-map te bladeren en daarin de map bin te openen. X64c.exe start de C64-emulator. Aardig detail: in de door ons binnengehaalde versie waren de benodigde rom’s al aanwezig, da’s niet altijd het geval geweest en scheelt in ieder geval gedoe!

©PXimport

Commodore 64 kopen?

De C64 leefde nog lang voort. Zelfs nu nog, want de afgelopen jaren verscheen op de C64 gebaseerde hardware. Zoals eerst de C64DTV, in joystickvorm. Daarin verstopt zat een 1-chips C64, een huzarenstukje van ‘maker’ Jeri Ellsworth. Zij reverse-engineerde de complete chipset van de Commodore 64 en wist een werkende moderne versie te creëren. Werkend op batterijen, plug-and-play aansluitbaar op iedere tv met een analoge video-ingang.

Daarnaast besloot Retrogames LTD onlangs een opgepimpte versie van de populaire homecomputer uit te brengen, de The C64. Deze keer gebaseerd op een emulator draaiend op een modern ARM-systeembord. Voordeel van deze werkwijze is dat er updates uitgevoerd kunnen worden. 

©PXimport

De The C64 – die er op het eerste oog uitziet als een reguliere C64 - kan overweg met USB-sticks bomvol C64-software (in onder meer .d64-formaat, ofwel een disk-image), zodat je in principe al je oude programmatuur weer tot leven kunt brengen. 

Verder kent het systeem een moderne gebruikersinterface in de vorm van een carrousel. Hierin is een reeks aan meegeleverde games ondergebracht, samen met de meegeleverde joystick en HDMI-kabel kun je dus direct aan de slag. Ook is een volledig vrije C64-modus beschikbaar, waarin je alles kunt doen wat je wil, inclusief programmeren in Basic.

Verder is er ook de The C64 Mini, zonder werkend toetsenbord en daarmee meer gericht op retro-gamers. Inmiddels is van dezelfde maker een The VIC 20 verschenen en staat er een Amiga-kloon voor maart dit jaar op de rol. Al dit soort spullen worden als warme broodjes verkocht. Deels aan ouwe rotten die hun jeugd willen herbeleven en deels aan jeugd die ‘vroeger’ – maar dan zonder al te veel gedoe – wil ervaren.

Bij ID.nl zijn we dol op kwaliteitsproducten waar je niet de hoofdprijs voor betaalt. Een paar keer per week speuren we binnen een bepaald thema naar zulke deals. Ben je op zoek naar een grote televisie voor een scherpe prijs? Vandaag hebben we vijf interessante modellen voor je gespot.

Philips 75PUS7009/12

Voor een Philips-televisie van 75 inch is dit 2024-model erg goedkoop. Je kunt als alternatief ook een kleiner maatje overwegen, namelijk 65 inch of 55 inch. In tegenstelling tot duurdere televisies van het bekende elektronicamerk ondersteunt dit exemplaar geen Ambilight. Wie toch niet op deze achtergrondverlichting zit te wachten, haalt een prima led-tv in huis. Met een resolutie van 3840 × 2160 pixels en een beelddiagonaal van 1,89 meter zie je in films, series en documentaires volop details.

Als je de 75PUS7009/12 met wifi of een bekabeld netwerk verbindt, heb je toegang tot diverse bekende apps. Het relatief nieuwe smartplatform Titan OS is hiervoor verantwoordelijk. Je kunt onder meer NLZiet en Videoland installeren. Verder bevat de afstandsbediening rechtstreekse knoppen voor Disney+, Netflix, Amazon Prime Video en YouTube. Uiteraard sluit je net zo makkelijk allerlei externe apparaten aan, zoals een soundbar, gameconsole en/of tv-ontvanger. Deze televisie bevat onder meer drie HDMI-ingangen, twee usb-poorten en een optische aansluiting. Tot slot heeft de 75PUS7009/12 een lage invoervertraging, zodat je snelle (multiplayer)games kunt spelen.

Hisense 75U79KQ

Hisense hanteert voor deze 75inch-televisie een adviesprijs van 1799 euro, maar enkele webwinkels vragen minder dan de helft van dit bedrag. Ondanks de relatief lage aanschafprijs heeft de 75U79KQ een aantal interessante pijlers. Zo is de maximale vernieuwingsfrequentie van 144 hertz voor fervente gamers een pluspunt. De geanimeerde beelden verschijnen hierdoor vloeiend op het scherm. Verder maakt deze smart-tv gebruik van minileds. Die zijn zo groot als een rijstkorrel. Duizenden minileds zijn verdeeld over honderden dimzones. Het resultaat van deze techniek is een natuurgetrouwe kleurenweergave met realistische contrasten.

Voor het gebruik van streamingdiensten is de ondersteuning voor Dolby Vision (IQ) en HDR10+ een uitkomst. Geschikte films en series hebben een gedetailleerder kleurverloop. De 75U79KQ kiest op basis van het omgevingslicht automatisch de beste beeldinstellingen. Daarnaast is de Filmmaker-modus een interessante optie. Daarmee kijk je naar een film zoals de regisseur dat oorspronkelijk bedoeld heeft. Als smartplatform is VIDAA U 7 op deze televisie aanwezig. Hiervoor zijn alle bekende (inter)nationale video-apps beschikbaar. Dankzij AirPlay-ondersteuning kun je vanaf een Apple-apparaat ook nog eigen beeldmateriaal streamen. Naast deze 75inch-uitvoering is de smart-tv ook in een kleinere versie van 55 inch te koop.

Samsung UE85DU7100KXXN

Met een indrukwekkend beelddiagonaal van 2,15 meter volg je voortaan sportwedstrijden, tv-programma's en films op de voet. Behalve dit betaalbare 85inch-model is de Samsung-televisie ook in diverse kleinere uitvoeringen te koop. Kies als alternatief bijvoorbeeld een formaat van 75 inch, 65 inch of 55 inch. Zoals we van Samsung gewend zijn, tref je alle bekende videodiensten in het Tizen-smartplatform. Voeg bijvoorbeeld NPO Start, Videoland en Viaplay aan de app-bibliotheek toe. De bekende namen Netflix, Amazon Prime Video en Disney+ kun je bovendien vlot oproepen, want de afstandsbediening heeft hiervoor eigen knoppen.

Het scherm van de UE85DU7100KXXN telt 3840 × 2160 pixels, waardoor je games en video's in de hoogste resolutie kunt afspelen. Er is ook nog ondersteuning voor HDR10+ ingebakken. Moderne videostreams hebben hierdoor een subtieler kleurverloop. Voor het aansluiten van externe bronnen bevat de achterzijde drie HDMI-poorten en een usb-aansluiting. Houd er rekening mee dat een optische uitgang ontbreekt. Sommige audiosystemen kun je om die reden niet aansluiten. Tot slot pas je de hoogte en breedte van de bijgesloten standaard eenvoudig aan. Zo creëer je voldoende plek voor een soundbar.

Lees ook: Dit zijn de beste apps voor jouw smart-tv

LG 65UT73006LA

Deze 65inch-televisie van Samsung heeft een goede prijs-kwaliteitverhouding. Dankzij de Alpha 5 AI Gen7-processor verschijnen er scherpe 4K-beelden op het scherm. De genoemde chipset optimaliseert op eigen houtje de helderheid en audioweergave, zodat je hiervoor niet zelf de instellingen in hoeft te duiken. Voor liefhebbers van films is de zogenoemde Filmmaker-modus een welkome toevoeging. Daarnaast ondersteunt de televisie ook HDR10, zodat je onder meer in de beste kwaliteit naar Netflix- en Disney+-streams kunt kijken.

Speel je graag videospellen, dan komen de Game Optimizer en het Game Dashboard goed van pas. Je wijzigt daarmee onder andere rap de verversingssnelheid, waarna je zonder haperingen kunt spelen. In het overzichtelijke webOS-smartplatform voeg je alle bekende apps toe. Nuttig om te weten is dat LG voor de 65UT73006LA de komende vijf jaar vier verse webOS-upgrades uitrolt. Ook na aanschaf gaat deze smart-tv dus met zijn tijd mee. Als je 65 inch te groot vindt, kun je een kleiner formaat van 55 inch, 50 inch of 43 inch overwegen.

LG OLED65B42LA

Voor oled-begrippen is deze 65inch-televisie van LG scherp geprijsd. Daarnaast kun je de smart-tv ook in een kleinere of grotere versie van respectievelijk 55 inch of 77 inch kopen. Het voordeel van een oled-tv is dat iedere pixel individueel wordt aangestuurd. De Alpha 8 AI-videoprocessor kan de pixels ook tijdelijk uitschakelen. Ten opzichte van andere schermtechnieken toont dit oledpaneel zo nodig pikzwarte beelden (en niet donkergrijs). Zeker in combinatie met de HDR-formaten Dolby Vision en HDR10 zien films en series er zéér realistisch uit.

De OLED65B42LA is een ideale televisie voor het kijken van sportwedstrijden en spelen van games. Wegens een hoge vernieuwingsfrequentie van 120 hertz heb je geen last van hinderlijke schokjes. Zelfs de snelste actiebeelden verschijnen vloeiend op het scherpe oledscherm. Ook op het gebied van connectiviteit is er geen reden tot klagen. Zo sluit je aan de hand van vier HDMI-ingangen en twee usb-poorten allerlei externe apparaten aan. Ten slotte is de aanwezigheid van het gebruiksvriendelijke webOS-smartplatform met vijf ondersteuning een pluspunt. Benieuwd naar ervaringen van andere gebruikers? Lees dan deze reviews. De breed gewaardeerde smart-tv scoort een gemiddeld cijfer van een 8,6!

Of je nu houdt van gourmetten met pannetjes of alles direct op de grillplaat klaarmaakt: als iedereen klaar is en de plaat is afgekoeld, maak je hem in een paar stappen weer grondig schoon.

Lees ook: 🧀 Ze smelten de kazen! Waarom raclette dé topper is voor de feestdagen

Vroeger gebruikten we een gourmetstel vooral met de pannetjes. Tegenwoordig kun je meer: op de bovenplaat kun je vlees en groenten grillen, terwijl je op de verdieping daaronder bijvoorbeeld kleine omeletten of pannenkoekjes bakt in de pannetjes. Beide oppervlakken zijn gelukkig vrij makkelijk schoon te maken. Dat is niet alleen hygiënisch, maar houdt je gourmetstel ook netjes. Ingebrande vetvlekken of etensresten zien er tenslotte niet zo fris uit.

©Patrick

Pannetjes schoonmaken

Na het gourmetten kunnen de pannetjes er flink gebruikt uitzien. Vul de gootsteen of een teiltje met warm water en een scheutje afwasmiddel. Leg de pannetjes erin en laat ze 5 tot 10 minuten weken. Maak ze daarna schoon met een zachte doek, zoals een microvezeldoekje. Droog de pannetjes goed af en laat ze nog even aan de lucht drogen, bij voorkeur met de handvatten omhoog. Let op: hebben je pannetjes houten handgrepen? Die mogen vaak niet volledig onder water. Reinig deze pannetjes voorzichtig in een sopje, waarbij de handgrepen uit het water blijven steken. Zo voorkom je dat het hout beschadigt.

Bakplaat schoonmaken

Begin met schoonmaken als de bakplaat nog handwarm is. Met keukenpapier verwijder je eenvoudig de vettige resten die nog niet zijn gestold. Neem daarna een vochtige doek om het oppervlak helemaal schoon te maken. Vermijd schuursponsjes, schoonmaakspray of staalwol, want die kunnen de coating beschadigen of krassen veroorzaken.

Als het apparaat volledig is afgekoeld, kun je de buitenkant en randen schoonmaken met een licht vochtige doek. Vergeet het snoer niet, want daar zitten vaak vetspetters op. Spray een dubbelgevouwen stuk keukenpapier licht in met een ontvetter en veeg het snoer daarmee schoon. Zorg ervoor dat de stekker droog blijft om risico op kortsluiting te voorkomen..

©Lukassek

Eettafel schoonmaken

Als je gourmetstel schoon is en je goed hebt geventileerd om de gourmetlucht uit huis te krijgen, is er misschien nog één klusje: de eettafel inspecteren. Bij gourmetten komen er altijd vetspetters vrij. Idealiter heb je een werptafelkleed gebruikt, want dat kan meteen na het eten de vuilnisbak in. Hoe je vetvlekken kunt verwijderen uit stoffen tafelkleden en servetten, lees je hieronder. Heb je verlichting boven de eettafel hangen? Die lampen kunnen dan ook behoorlijk vet worden, dus vergeet ze niet af te nemen met een vetoplossende spray en keukenpapier.