Na jaren van ontwikkeling zijn dit jaar wereldwijd de eerste regionale 5G-netwerken geactiveerd. Nederland zet in 2020 de eerste stappen op dit vlak, maar voorlopig blijft 4G hier nog gemeengoed. Hoe werkt 5G in Nederland precies en wat zijn de toekomstplannen van providers en overheden?

Je mobiele internetverbinding verloopt nu waarschijnlijk via 4G. Oudere standaarden als HSPA en 3G kom je ook nog wel tegen. In de toekomst kun je ook 5G gebruiken, de nieuwste mobiele internetstandaard die al voorzichtig live is in onder meer de Verenigde Staten, Zuid-Korea, Frankrijk en Engeland. De ontwikkeling van 5G begon al in 2008, een jaar na de lancering van de eerste iPhone en jaren voordat 4G beschikbaar kwam. NASA-onderzoekers bogen zich samen met andere Amerikaanse partijen over de vraag hoe de 5G-standaard eruit moest gaan zien. Ze onderzochten ook de technische haalbaarheid. Zuid-Korea begon bijna tegelijk een vergelijkbaar project. In de jaren erna sloten netwerkleveranciers als Ericsson, Huawei en Nokia zich aan bij deze en andere nieuwe projecten.

De Europese Unie richtte in 2012 een groep op om de 5G-standaard te onderzoeken. Uiteindelijk rondde de industriestandaardgroep 3GPP de 5G NR-standaard (New Radio) eind 2018 af, inclusief een officieel logo voor partijen die 5G willen gebruiken in hun apparatuur of diensten. Dat wil niet zeggen dat 5G af is. De 3GPP bood eind 2019 de ‘eerste fase’ van 5G-specificaties aan in de vorm van een zogeheten Release-15. Ergens in 2020 volgt Release-16 met de tweede set specificaties. Die zijn van belang voor partijen zoals providers, nationale overheden en producenten van 5G-apparatuur.

In het kort ziet de tijdlijn er zo uit:

5G-benodigdheden

Met de huidige 5G-specificaties is er echter al veel mogelijk. Begin 2019 activeerden providers in de Verenigde Staten en Zuid-Korea hun eerste 5G-netwerken in stedelijk gebied. In de maanden erna volgden landen als Engeland, Japan, Spanje, Zwitserland en oliestaten als Koeweit. Providers in die landen breiden de 5G-dekking voortdurend uit. Inmiddels hebben veel grotere steden een prima dekkend 5G-netwerk. Om 5G te kunnen gebruiken, heb je wel een geschikte smartphone, tablet of laptop nodig. Deze laatste twee zijn er nog niet met 5G. De eerste 5G-telefoons kwamen begin 2019 uit en het aanbod groeit snel. De eerste 5G-routers komen ook op de markt, maar ze zijn nog duur.

5G is ook een belangrijke vernieuwing voor het bedrijfsleven. Van de hogere bandbreedte en hogere up- en downloadsnelheden tot de extreem lage vertraging (latency) en energiezuinigheid: er zijn veel voordelen ten opzichte van 4G en wifi. Telecomproviders en bedrijven experimenteren onder andere met grote aantallen IoT-apparaten, zelfrijdende auto’s en het automatiseren van bedrijfsprocessen in bijvoorbeeld havens en fabriekshallen.

5G-veiling

In Nederland vinden ook zulke tests plaats, ondanks het feit dat er nog geen 5G-netwerk is. Het kabinet moet het spectrum op de 5G-frequentiebanden nog veilen aan providers en dat levert meer kopzorgen op dan gedacht. De belangrijkste 5G-frequentie, de 3,5GHz-band, wordt nu namelijk gebruikt door een militair afluisterstation in het Friese Burum. Omdat commercieel 5G-gebruik op die frequentie niet samengaat met het werk van de inlichtingendiensten, heeft de minister na lang wikken en wegen besloten dat het afluisterstation moet verhuizen naar een ander land. Details zijn er maanden na die aankondiging nog niet.

Vanwege de complexiteit van die operatie gaat het kabinet de 3,5GHz-band pas later veilen, namelijk eind 2021 of begin 2022. Betrokkenen houden rekening met verder uitstel. Op korte termijn wil het kabinet wel alvast de drie andere 5G-frequenties veilen. Het spectrum op de 700, 1400 en 2100MHz-banden komt na de veiling per direct beschikbaar voor providers. Die zijn al maanden bezig met de voorbereidingen om kort na de veiling hun 5G-netwerken te kunnen activeren.

©PXimport

T-Mobile plaatst bijvoorbeeld overal in Nederland de benodigde zendmasten en heeft – net als KPN – sinds oktober een landelijke testvergunning voor 5G op de 700 MHz-band. VodafoneZiggo mag de beruchte 3,5GHz-band testen in het zuiden van Nederland, omdat de inlichtingendiensten daar geen last van hebben. Wanneer de drie providers precies 5G kunnen aanbieden, is nog niet bekend. T-Mobile belooft in de loop van 2020 landelijk 5G, maar wil niet zeggen of het netwerk dan ook echt landelijk dekkend is en wat de verwachte (minimum)snelheid wordt.

KPN en VodafoneZiggo laten zich sowieso nog niet uit over wanneer en hoe ze 5G kunnen aanbieden. Zij wachten de eerste frequentieveiling af.

Toekomstplannen

Het kabinet heeft de providers al wel 5G-eisen opgelegd. Minstens drie providers krijgen de mogelijkheid een eigen netwerk te beginnen. Dat zijn VodafoneZiggo, KPN en T-Mobile, dat eind 2017 concurrent Tele2 overnam. Geen enkele partij mag straks meer dan 40 procent van de totale frequentieruimte bezitten. Allemaal moeten ze minstens 98 procent van de oppervlakte van elke Nederlandse gemeenten dekken, zodat je overal bereik hebt. Vanaf 2022 moeten alle providers een minimumsnelheid van 8 Mbit/s garanderen en in 2026 moet dat 10 Mbit/s zijn. Deze minimumsnelheid geldt voor de grenzen van het mobiele netwerk, want dichter bij zendmasten zal de gemiddelde mobiele snelheid minimaal 100 Mbit/s bedragen.

In de toekomst kan maximaal 2 gigabit per seconde worden. Op Europees niveau zijn er ook eisen. De Europese Commissie heeft alle lidstaten verplicht om eind 2020 minimaal één regionaal 5G-netwerk te hebben. Nederland zet in op de Johan Cruijff ArenA in Amsterdam, omdat daar in 2020 het EK voetbal plaatsvindt en er veel zakelijke activiteit rond het stadion is. In 2025 moeten alle bewoonde EU-gebieden en grote vervoerswegen 5G-dekking hebben.

Nu de herfst inzet is dit hét moment om je huis winterklaar te maken. Ramen nog even goed lappen vóór de natte kou, de dakgoot ontdoen van bladeren zodat het water vrij wegloopt… Met het WOLF-Garten multi-star systeem heb je daar geen ladder voor nodig: je klikt gewoon het opzetstuk dat je nodig hebt op de uitschuifbare Variosteel en je kunt overal bij. Wij mogen twee sets weggeven.

Wat zit er in de set

De Variosteel ZM-V4 (220–400 cm) klikt stevig vast op verschillende opzetkoppen. In totaal zijn er ruim 70 opzetstukken; daarvan zitten er vier in de set die je kunt winnen. Voor glaswerk is er de raamwasser (EW-M), een brede mop met verstelbare kop die ook handig is bij schuine ruiten of zonnepanelen. Voor een streeploos resultaat gebruik je de raamreiniger (KW-M/ZM015), waarbij mop en wisser in één zijn gecombineerd. Stofnesten en spinnenwebben verwijder je met de flexibele ragebol (BM 25 M); de kop buigt mee zodat je boven kozijnen en in hoeken komt zonder dat je op een ladder hoeft te staan. Voor het schoonmaken van de dakgoot gebruik je de twee-in-een dakgootreiniger (GC-M): eerst bladeren en vuil losvegen, daarna eenvoudig uitscheppen. Alle opzetstukken klik je op dezelfde steel, waarmee je zowel hoog als laag werkt.

➡️ Zo haal je het meest uit de opzetstukken
Begin bij ramen altijd met twee emmers: één met schoon sop en één met helder water. Maak het raam nat met de mop en spoel die tussendoor uit in schoon water. Werk daarna in rustige horizontale banen met de wisser en droog de onderste kozijnrand direct af met een doek. Zo voorkom je druipers en blijft het glas streeploos schoon. Doe dit liever niet in volle zon, want dan droogt het water te snel op en krijg je sneller waas.

Voor de dakgoot kies je een droge dag. Zet de steel zo lang dat je recht kunt blijven staan en niet hoeft te reiken. Veeg eerst bladeren en takjes los met de borstelzijde van de GC-M en schep het vuil daarna uit de goot. Controleer meteen de afvoerpijp door er wat water in te gieten, zodat je zeker weet dat alles goed doorloopt. Draag handschoenen; niet alleen om te voorkomen dat je vieze handen krijgt, maar ook omdat er scherpe takjes of steentjes in de modder kunnen zitten. Kijk tot slot of er nergens nog vuil of takjes zijn achtergebleven, zodat de goot ook bij de eerste najaarsstorm goed blijft doorstromen.

©AK | ID.nl

Met de ragebol werk je van boven naar beneden. Klap de kop iets schuin en laat de borstel het werk doen; hard duwen vervormt de vezels en haalt minder weg. Ga een dag later nog een keer langs de buitenlampen en camera's: spinnen komen snel terug, een tweede ronde houdt het langer netjes.

➡️ Onderhoud en veiligheid

Spoel moppen en borstels na gebruik met lauwwarm water uit en laat ze volledig drogen. Bewaar de steel en koppelingen vorstvrij en zandvrij, dan klikken ze soepel en gaan ze lang mee. Kies altijd de kortst mogelijke steellengte die de klus toelaat; hoe korter, hoe lichter en stabieler het werkt.

➡️ Maak kans op een WOLF-Garten multi-star systeem schoonmaakset
Wil jij zo'n mooie set ter waarde van 216 euro winnen? We geven er twee weg. Wat moet je doen?

Beantwoord de volgende vraag: Wat is jouw grootste hilarische schoonmaakdrama ooit (trapje instabiel, emmer omgevallen, enzovoort)?

Stuur je antwoord naar wolf@id.nl. Meedoen kan tot en met zondag 21 september. De twee origineelste inzendingen winnen. Prijswinnaars krijgen automatisch bericht.

Het wordt steeds lastiger om te onderscheiden of content is gemaakt door een mens of AI. Gelukkig zijn er uitstekende detectietools die hierover uitsluitsel geven bij teksten, afbeeldingen, websites, filmpjes en geluid. We bekijken tien hulpmiddelen die in realtime onderzoeken of AI in het spel is.

AI-detectoren, die we ook GPT-detectoren noemen, proberen patronen te vinden die aantonen dat de content door AI of door mensen is gemaakt. In het geval van tekst zijn er een aantal typische aspecten waar deze detectietools naar op zoek zijn. Denk aan onjuiste of verouderde informatie, voorspelbaarheid, gebrek aan diepgang en herhaling. AI-detectoren baseren zich op taalmodellen die vergelijkbaar zijn met die de AI-tekstgeneratoren gebruiken. Beide worden getraind door machine learning en enorme hoeveelheden tekst. Eigenlijk vraagt het detectiemodel zich af of het deze tekst zelf zou kunnen hebben geschreven. Is het antwoord 'ja', dan concludeert de detectietool dat de inhoud waarschijnlijk door AI is gemaakt. We kijken overigens verder dan de tekstgeneratoren.

Zero GPT: detecteren en humaniseren

De eerste detectietool is Zero GPT. Je hoeft alleen maar de tekst te kopiëren en te plakken en het programma toont meteen een waarschijnlijkheidspercentage. Je kunt de tekst ook gewoon uploaden. Zo krijg je een indruk hoeveel inhoud waarschijnlijk door AI is gegenereerd.

Het programma markeert ook de secties waarvan het vermoedt dat dit het werk is van AI. Er is zelfs een knop om de tekst te 'vermenselijken': Humanize Text. In dat geval kun je een stuk tekst dat als AI-gemarkeerd staat in de Humanizer verwerken om andere AI-detectoren om de tuin te leiden. Hiervoor moet je wel je creditcard trekken (5 dollar per maand). Er is een gratis proefperiode van drie dagen, maar zelfs dan moet je je betaalgegevens invullen.

Zero GPT ondersteunt trouwens alle talen en je kunt de toepassing ook verbinden met WhatsApp en Telegram. Je mag tekst van maximaal 15.000 tekens gratis scannen zonder registratie. Premium-abonnementen verhogen de lengte tot meer dan 100.000 tekens en vanaf dan is batchverwerking mogelijk.

Undetectable AI: tekst en afbeeldingen

Undetectable AI is eigenlijk hetzelfde product als Zero GPT met dezelfde prijszetting, maar hier vind je ook een afbeeldingsdetector. Je uploadt een jpg- of png-plaatje dat niet groter is dan 4,5 MB en dan klik je op de knop CHECK IMAGE FOR AI. Er staan enkele voorbeeldbestanden klaar om deze online detector te testen, maar die zijn zo overduidelijk door AI gegenereerd dat zelfs een digibeet zich niet zou vergissen. In onze tests gebruiken we erg realistische portretten gegenereerd met https://thispersondoesnotexist.com en iedere keer concludeert Undetectable AI terecht: 100% This image is likely created by AI.

Copyleaks: professionele oplossing

Copyleaks AI Content Detector is een oplossing gemaakt voor bedrijven en onderwijsinstellingen. Deze detector dekt alle modellen van generatieve AI. Je mag de tool gratis proberen. Wil je alleen een abonnement voor de AI-detector, dan betaal je 7,99 dollar per maand. AI gecombineerd met plagiaatdetectie kost 13,99 dollar per maand voor twee gebruikers.

Er is tien jaar aan deze tool gewerkt en Copyleaks beweert zelf dat het hierdoor een nauwkeurigheidsgraad haalt van 99,1 procent. Bovendien begrijpt Copyleaks dertig talen en kan het broncode analyseren, waardoor het zelfs een optie is voor programmeerteams. Het detectierapport benadrukt de specifieke passages die door mensen geschreven zijn en labelt deze apart van de door AI geschreven tekst.

Wil je op sociale media of een nieuwssite weten wat geschreven is door een mens en wat door een tekstbot? In dat geval gebruik je de AI Detector Browser Extension in de browser Chrome of Edge.

AI or Not: beeld en geluid

Om een afbeelding of een geluidsbestand te checken op AI or Not moet je eerst een account aanmaken. Daarna hoef je alleen een foto te uploaden en het programma vertelt je hoe waarschijnlijk het is dat deze door AI is gegenereerd. Het mogen jpg-, png-, webp-, gif- of bmp-afbeeldingen zijn van maximaal 10 MB. Voor audiobestanden geldt eveneens een beperking tot 10 MB en dat moeten wav-, mp3- of flac-bestanden zijn. Met het gratis account kun je tien scans per maand uitvoeren, maar dan ontvang je alleen de basisinformatie: is het AI-gegenereerd of niet en is het NSFW.

NSFW staat voor Not Suitable For Work. Deze afkorting geeft aan of dit materiaal geschikt is in een werkomgeving. Je hebt een Premium-abonnement nodig om meer scans per maand uit te voeren. Dan ontvang je ook de naam van het AI-model dat werd gebruikt voor het maken van de afbeelding. Ook deze tool is meestal erg nauwkeurig.

Resemble AI: stemmen en deepfake

Resemble AI is zowel een stemgenerator als een deepfake-stemdetector. In de sectie Voice Design kun je met een tekstprompt de toon van de stem omschrijven die je nodig hebt. Heb je een sexy, verleidelijke vrouwelijke stem nodig, de stem van een Schotse krijger of een grappig stemmetje van een puppy? Geef het gewoon aan. Daarna kun je de stem nog verder verfijnen voordat je aan een deepfake begint.

Aan de andere kant is het ook mogelijk om met https://detect.resemble.ai stemmen te analyseren. Je kunt audiobestanden van maximaal één minuut uploaden. Dat is kort, maar toch voldoende om het onderscheid te kunnen maken tussen een mens en AI. Hoewel de dienst gratis is, moet je wel je e-mailadres opgeven om een bestand te analyseren.

AI Code Detector: analyseren en verbeteren

Het is mogelijk om AI in te zetten bij het ontwikkelen van apps en websites. AI Code Detector is een aangepaste versie van ChatGPT. De tool zoekt naar aanwijzingen die verraden of de code het werk is van een mens of van AI. Plak de code in de AI Code Detector. De dienst vertelt je meer over welke code het gaat en welke onderdelen waarschijnlijk zijn geschreven door AI - en waarom. De tool geeft zelfs commentaar en tips.

Face Check ID: controle van gezichten

Nepprofielen gebaseerd op AI worden ingezet op sociale media voor allerlei vormen van oplichting. Met AI-gegenereerde chats proberen ze slachtoffers te contacteren en te overtuigen. Ruik je onraad, gebruik dan Face Check ID. De tool gebruikt een omgekeerde zoekopdracht op basis van de profielfoto om te checken of het profiel nep is.

De meeste valse AI-profielen op sociale media doen een beroep op gestolen profielfoto's om er realistisch uit te zien. Face Check ID gaat op zoek naar mensen met een vergelijkbaar gezicht en vindt de links waar deze foto's beschikbaar zijn. Wanneer de foto's op verschillende sociale mediaprofielen staan onder verschillende namen, dan weet je dat er iets mis is.

Je moet dus alleen de foto uploaden en akkoord gaan met de voorwaarden om de zoekopdracht te starten. Het kan gebeuren dat de server bezet is en dat er een wachtrij is. Dan moet je even geduld hebben. Het resultaat is een score die aangeeft hoe waarschijnlijk het is dat het om dezelfde persoon gaat. Je krijgt ook de namen van de websites waar deze foto beschikbaar is. De gezicht-zoekfunctie is gratis. Maar om de links te openen die aantonen waar de foto nog te vinden is, heb je credits nodig en die moet je kopen.

Deepware Scanner: video's ontmaskeren

Deepfakes worden alsmaar geloofwaardiger en gevaarlijker omdat het bronnen zijn van nepnieuws en propaganda. De gratis Deepware Scanner werd ontworpen om te ontdekken wanneer een video gemanipuleerd of aangepast is met behulp van deepfake-technologie. Deepware Scanner geeft een betrouwbaarheidsscore en ondersteunt verschillende videoformaten.

Om de tool te gebruiken, moet je het internetadres van de online video kopiëren en in het zoekvak plakken. Video's met een gemengd resultaat markeert deze tool als verdacht. De tool hanteert een maximumlimiet van tien minuten per video en het is mogelijk om video's te scannen van YouTube, Facebook en Twitter. Bovendien richt Deepware Scanner zich uitsluitend op manipulaties van het gezicht, dus niet op nepvideo's die iets anders tonen.

Originality.ai Site Scan: beoordeel je website

Webmasters moeten ervoor zorgen dat hun websites geen nepinformatie hosten die gegenereerd werd door AI. Dit kan namelijk leiden tot sancties. In Europa geldt bijvoorbeeld de AI Act (EU 2024/1689) die ervoor moet zorgen dat AI op een ethische en duurzame manier wordt ingezet. Originality.ai Site Scan scant een volledige website met één muisklik op AI-inhoud.

Platformen die een beroep doen op verschillende auteurs, krijgen hierdoor duidelijkheid over welke schrijvers AI gebruiken. Dit is dus een oplossing die speciaal gemaakt werd voor uitgevers en bureaus. Een volledige website scannen kost veel credits. Daarom kun je filters gebruiken om pagina's uit te sluiten waarvan je zeker weet dat ze door een mens zijn geschreven. Dit is een professionele tool waarmee je ook een bepaalde tekst kunt scannen op AI-inhoud, op plagiaat én op leesbaarheid. Telkens wanneer er AI-inhoud wordt ontdekt, krijg je de locatie te zien en lees je of die pagina ondertussen al gepubliceerd is.

Winston AI: alleskunner

Winston AI is een alles-in-een-oplossing. Je kunt gratis tekst scannen tot 2.000 woorden, maar ook afbeeldingen en websites. Winston AI beschikt zelfs over OCR-technologie waarmee je tekst in afbeeldingen herkent. In het resultaat lees je niet alleen hoeveel AI is gevonden. De tool toont met kleuren zin voor zin waar de menselijke inbreng hoog of laag zit.

Tegelijk kan Winston AI in het resultaat plagiaat opsporen, maar daarvoor is een upgrade nodig naar een betaald abonnement. Ook deze tool ondersteunt alle talen. Een Essentieel abonnement kost 12 dollar per maand voor maximaal 80.000 woorden. Voor de Geavanceerde formule betaal je 19 dollar per maand voor maximaal 200.000 woorden.