Na jaren van ontwikkeling zijn dit jaar wereldwijd de eerste regionale 5G-netwerken geactiveerd. Nederland zet in 2020 de eerste stappen op dit vlak, maar voorlopig blijft 4G hier nog gemeengoed. Hoe werkt 5G in Nederland precies en wat zijn de toekomstplannen van providers en overheden?

Je mobiele internetverbinding verloopt nu waarschijnlijk via 4G. Oudere standaarden als HSPA en 3G kom je ook nog wel tegen. In de toekomst kun je ook 5G gebruiken, de nieuwste mobiele internetstandaard die al voorzichtig live is in onder meer de Verenigde Staten, Zuid-Korea, Frankrijk en Engeland. De ontwikkeling van 5G begon al in 2008, een jaar na de lancering van de eerste iPhone en jaren voordat 4G beschikbaar kwam. NASA-onderzoekers bogen zich samen met andere Amerikaanse partijen over de vraag hoe de 5G-standaard eruit moest gaan zien. Ze onderzochten ook de technische haalbaarheid. Zuid-Korea begon bijna tegelijk een vergelijkbaar project. In de jaren erna sloten netwerkleveranciers als Ericsson, Huawei en Nokia zich aan bij deze en andere nieuwe projecten.

De Europese Unie richtte in 2012 een groep op om de 5G-standaard te onderzoeken. Uiteindelijk rondde de industriestandaardgroep 3GPP de 5G NR-standaard (New Radio) eind 2018 af, inclusief een officieel logo voor partijen die 5G willen gebruiken in hun apparatuur of diensten. Dat wil niet zeggen dat 5G af is. De 3GPP bood eind 2019 de ‘eerste fase’ van 5G-specificaties aan in de vorm van een zogeheten Release-15. Ergens in 2020 volgt Release-16 met de tweede set specificaties. Die zijn van belang voor partijen zoals providers, nationale overheden en producenten van 5G-apparatuur.

In het kort ziet de tijdlijn er zo uit:

5G-benodigdheden

Met de huidige 5G-specificaties is er echter al veel mogelijk. Begin 2019 activeerden providers in de Verenigde Staten en Zuid-Korea hun eerste 5G-netwerken in stedelijk gebied. In de maanden erna volgden landen als Engeland, Japan, Spanje, Zwitserland en oliestaten als Koeweit. Providers in die landen breiden de 5G-dekking voortdurend uit. Inmiddels hebben veel grotere steden een prima dekkend 5G-netwerk. Om 5G te kunnen gebruiken, heb je wel een geschikte smartphone, tablet of laptop nodig. Deze laatste twee zijn er nog niet met 5G. De eerste 5G-telefoons kwamen begin 2019 uit en het aanbod groeit snel. De eerste 5G-routers komen ook op de markt, maar ze zijn nog duur.

5G is ook een belangrijke vernieuwing voor het bedrijfsleven. Van de hogere bandbreedte en hogere up- en downloadsnelheden tot de extreem lage vertraging (latency) en energiezuinigheid: er zijn veel voordelen ten opzichte van 4G en wifi. Telecomproviders en bedrijven experimenteren onder andere met grote aantallen IoT-apparaten, zelfrijdende auto’s en het automatiseren van bedrijfsprocessen in bijvoorbeeld havens en fabriekshallen.

5G-veiling

In Nederland vinden ook zulke tests plaats, ondanks het feit dat er nog geen 5G-netwerk is. Het kabinet moet het spectrum op de 5G-frequentiebanden nog veilen aan providers en dat levert meer kopzorgen op dan gedacht. De belangrijkste 5G-frequentie, de 3,5GHz-band, wordt nu namelijk gebruikt door een militair afluisterstation in het Friese Burum. Omdat commercieel 5G-gebruik op die frequentie niet samengaat met het werk van de inlichtingendiensten, heeft de minister na lang wikken en wegen besloten dat het afluisterstation moet verhuizen naar een ander land. Details zijn er maanden na die aankondiging nog niet.

Vanwege de complexiteit van die operatie gaat het kabinet de 3,5GHz-band pas later veilen, namelijk eind 2021 of begin 2022. Betrokkenen houden rekening met verder uitstel. Op korte termijn wil het kabinet wel alvast de drie andere 5G-frequenties veilen. Het spectrum op de 700, 1400 en 2100MHz-banden komt na de veiling per direct beschikbaar voor providers. Die zijn al maanden bezig met de voorbereidingen om kort na de veiling hun 5G-netwerken te kunnen activeren.

©PXimport

T-Mobile plaatst bijvoorbeeld overal in Nederland de benodigde zendmasten en heeft – net als KPN – sinds oktober een landelijke testvergunning voor 5G op de 700 MHz-band. VodafoneZiggo mag de beruchte 3,5GHz-band testen in het zuiden van Nederland, omdat de inlichtingendiensten daar geen last van hebben. Wanneer de drie providers precies 5G kunnen aanbieden, is nog niet bekend. T-Mobile belooft in de loop van 2020 landelijk 5G, maar wil niet zeggen of het netwerk dan ook echt landelijk dekkend is en wat de verwachte (minimum)snelheid wordt.

KPN en VodafoneZiggo laten zich sowieso nog niet uit over wanneer en hoe ze 5G kunnen aanbieden. Zij wachten de eerste frequentieveiling af.

Toekomstplannen

Het kabinet heeft de providers al wel 5G-eisen opgelegd. Minstens drie providers krijgen de mogelijkheid een eigen netwerk te beginnen. Dat zijn VodafoneZiggo, KPN en T-Mobile, dat eind 2017 concurrent Tele2 overnam. Geen enkele partij mag straks meer dan 40 procent van de totale frequentieruimte bezitten. Allemaal moeten ze minstens 98 procent van de oppervlakte van elke Nederlandse gemeenten dekken, zodat je overal bereik hebt. Vanaf 2022 moeten alle providers een minimumsnelheid van 8 Mbit/s garanderen en in 2026 moet dat 10 Mbit/s zijn. Deze minimumsnelheid geldt voor de grenzen van het mobiele netwerk, want dichter bij zendmasten zal de gemiddelde mobiele snelheid minimaal 100 Mbit/s bedragen.

In de toekomst kan maximaal 2 gigabit per seconde worden. Op Europees niveau zijn er ook eisen. De Europese Commissie heeft alle lidstaten verplicht om eind 2020 minimaal één regionaal 5G-netwerk te hebben. Nederland zet in op de Johan Cruijff ArenA in Amsterdam, omdat daar in 2020 het EK voetbal plaatsvindt en er veel zakelijke activiteit rond het stadion is. In 2025 moeten alle bewoonde EU-gebieden en grote vervoerswegen 5G-dekking hebben.

Sinds de uitvinding van de usb-poort kun je allerlei apparaten op je computer aansluiten. Externe opslagdragers en hubs zijn ontzettend handig, maar daarnaast verbind je net zo makkelijk de meest exotische spullen. Wat dacht je bijvoorbeeld van een tafelventilator, mini-koelkast, mokverwarmer en leeslamp? Geef je kantoorleven een boost met de usb-apparaten uit dit overzicht.

Hema tafelventilator USB Retro

€ 8,89 | www.hema.nl

Wanneer de temperatuur op je werkplek snel oploopt, is een verfrissend briesje wel zo prettig. Richt deze spotgoedkope tafelventilator op je gezicht en werk comfortabel door. Fijn is dat je de hoek kunt aanpassen. De vier rotorbladen bevinden zich in een compacte ‘kooi’, met een diameter van slechts tien centimeter. Daardoor neemt de ventilator dus weinig ruimte in beslag. Je kunt kiezen uit de kleuren zwart, groen, blauw, oranje en roze.

Hama 00012110

€ 11,99 | www.hama.com

Werk je op verschillende plekken, dan is deze ventilator ideaal. De meeste laptops hebben aan de zijkant één of meerdere usb-a-poorten; steek de connector van deze ventilator daarin en beweeg de flexibele zwanenhals in de gewenste richting. Dankzij de lengte van dertig centimeter kun je alle kanten op. Werk je weleens in het donker? In dat geval vallen de vijf gekleurde leds nogal op. Die geven je (werk)kamer een fraai effect. Je zet de verlichting met een schakelaar aan of uit.

ThreeH H-UF05

Ca. € 26,- | www.amazon.nl

Geen tijd om tijdens een drukke dag naar de koelkast te lopen? Dankzij deze leuke mini-koelkast hoeft dat ook niet. De binnenruimte meet 8 × 8,6 × 18,6 centimeter, groot genoeg voor één blikje cola of energiedrank. De bediening is eenvoudig, want in de usb-kabel zit een schakelaar. Naast koelen kan de ThreeH H-UF05 ook verwarmen. Het opgegeven temperatuurbereik voor deze functie bedraagt 40 tot 65 graden Celsius. Handig voor wie een kop koffie of thee langere tijd warm wil houden. Het koelkastje is er in een rode en zwarte uitvoering.

Trust Azul Cooling Stand

€ 39,99 | www.trust.com

Als je graag met je laptop op schoot werkt, komt deze koelstandaard goed van pas. Hiermee verklein je de kans dat de hardware oververhit raakt. Bovendien voorkom je dat je bovenbenen op den duur gaan gloeien. Je kunt een notebook van maximaal 17,3 inch op het plateau plaatsen en vervolgens urenlang werken. Twee ventilators, die draaien met een snelheid van zo’n 800 omwentelingen per minuut, koelen de onderzijde van laptopbehuizing. Mooi meegenomen is de extra usb-poort, zodat je bijvoorbeeld een usb-stick of externe schijf kunt aansluiten. De koelstandaard is tevens voorzien van blauwe ledverlichting.

Beper USB Mug Warmer

Ca. € 20,- | www.beper.com

Wie het vaak druk heeft, laat een kop thee, koffie of chocolademelk soms onbedoeld afkoelen. Een mokverwarmer is dan ideaal. Zodra je de Beper USB Mug Warmer op een usb-poort aansluit, verwarmt de onderzetter zichzelf. Je hoeft niet te haasten, want het warme drankje blijft continu op een aangename temperatuur. Laat die onverwachte besprekingen maar komen!

Nedis COOL3WT

Ca. € 15,- | www.nedis.nl

De Nedis COOL3WT is een perfecte luchtkoeler voor je bureau (of nachtkastje). Vul de geïntegreerde watertank met 0,3 liter en geniet van een aangenaam windje. Kies hierbij uit drie ventilatorstanden. Dit apparaat blaast vochtige lucht, waardoor je droge of geïrriteerde ogen voorkomt. Het opgegeven geluidsniveau bedraagt 51 decibel. Je sluit dit compacte apparaat aan op netstroom of een usb-poort van de computer.

B.duck USB Hub

Ca. € 13,- | www.bol.com

De meeste usb-hubs hebben een sober uiterlijk, maar dat is bij dit badeendje wel anders. Verbind je de B.duck USB Hub met een pc of laptop, dan beschik je over vier usb-a-poorten. Ideaal voor het opladen van een smartphone of het aansluiten van een usb-stick. Deze speels vormgegeven ‘kantoorgenoot’ heeft een kunststof behuizing van slechts 8,5 × 8,5 × 9 cm.

ACT AC7050

Ca. € 35,- | www.act-connectivity.com

Vrijwel alle recente laptops en pc’s hebben een usb-c-poort. Koppel daar deze betaalbare usb-hub aan en je hebt in één klap toegang tot diverse aansluitingen. De stevige aluminium behuizing biedt drie usb-a-poorten en twee geheugenkaartlezers (compatibel met SD- en microSD). Een pluspunt is de ondersteuning voor usb Power Delivery met een maximaal vermogen van 85 watt. Zo kun je een geschikte laptoplader aansluiten en fungeert de ACT AC7050 als volwaardig dockingstation. 

TP-Link UH720

Ca. € 37,- | www.tp-link.com

Zoek je een uitgebreide usb-hub voor een scherpe prijs? Dan is de breed verkrijgbare TP-Link UH720 wellicht het overwegen waard. Met zeven reguliere usb-a-aansluitingen en nog eens twee oplaadpoorten kun je alle kanten op. Aan de witte ledlampjes kun je zien of de usb-stick, printer en toetsenbord succesvol zijn verbonden. Volgens de fabrikant ondersteunt dit apparaat een respectabele overdrachtssnelheid tot 5 Gbit/s. Een geruststellende gedachte is dat de usb-hub is beveiligd tegen oververhitting en overspanning. De afmetingen van 16,5 × 6,55 × 1,75 centimeter vallen trouwens mee, waardoor de hub moeiteloos in een tas past.

Dell Universal Dock UD22

Ca. € 110,- | www.dell.com

Creëer met dit veelzijdige dockingstation van Dell een ideale werkplek. Zodra je de laptop via de usb-c-stekker aansluit, heb je direct toegang tot alle aangesloten randapparatuur. Denk aan een toetsenbord, muis, printer, externe harde schijf en een of meerdere pc-monitors. Bovendien wordt de laptop tegelijkertijd verbonden met ethernet en netstroom. De behuizing biedt heel wat usb-a- en usb-c-poorten. Voor de video-overdracht heeft de Dell Universal Dock UD22 twee DisplayPort-aansluitingen. Daarnaast sluit je net zo gemakkelijk via usb-c of HDMI een extern scherm aan.

Verbatim Keypad Secure USB-C-station

Vanaf ca. € 46,- | www.verbatim-europe.com

Sla met deze opvallende usb-stick belangrijke gegevens veilig op. Dit model van Verbatim past namelijk AES-256-encryptie toe op alle opgeslagen data. Wanneer je het opslagapparaatje onverhoopt mocht verliezen, ligt er niet meteen persoonlijke informatie op straat. De bestanden zijn namelijk alleen toegankelijk na het invoeren van de juiste code. Om die reden is de behuizing voorzien van een cijferpaneel met druktoetsen. De stick is verkrijgbaar met een opslagcapaciteit van 32 GB, 64 GB of 128 GB.

Adata SD810

Vanaf ca. € 65,- | www.adata.com

Op zoek naar een betaalbare externe ssd die tegen een stootje kan? De Adata SD810 voldoet aan de strenge eisen van de IP68-norm. De behuizing is dus volledig stof- en waterdicht en volgens de fabrikant overleeft het opslagapparaat zelfs een val vanaf een hoogte van 1,22 meter. Dankzij een maximale lees- en schrijfsnelheid van maar liefst 2000 MB/s kun je vlot grote hoeveelheden data overzetten. Naast pc’s, laptops en smartphones is de SD810 ook compatibel met nextgen-spelcomputers, waaronder de PlayStation 5. De externe ssd is leverbaar met een opslagcapaciteit van 500 GB, 1 TB, 2 TB of 4 TB, en je kunt kiezen uit een zwarte of een zilverkleurige behuizing.

Seagate Ultra Compact

Vanaf € 129,99 | www.seagate.com

Zoals de productnaam al verklapt, heeft deze externe ssd een bescheiden behuizing. Met afmetingen van slechts 7 × 2,04 × 1,25 centimeter is de Seagate Ultra Compact niet veel groter dan een gemiddelde usb-stick. Toch kun je er 1 TB of 2 TB aan data op kwijt. De maximale lees- en schrijfsnelheid bedraagt 1000 MB/s, zodat je bijvoorbeeld snel raw-foto’s of een videoproject kunt kopiëren. Wees overigens niet bang om de opslagdrager mee te nemen, want het product heeft een IP54-codering; de behuizing is dus bestand tegen stof en spatwater. Dankzij de rubberen ombouw levert een val van drie meter hoogte normaliter geen schade op.

Ikea JANSJÖ

€ 3,99 | www.ikea.com

Als je een laptop zonder toetsenbordverlichting gebruikt, is dit zeer goedkope ledlampje van IKEA een handig hulpmiddel. Steek de usb-stekker in een vrije poort en profiteer van warm wit licht met een kleurtemperatuur van 2700 kelvin. De buigzame zwanenhals maakt het mogelijk het lampje heel precies te richten. IKEA claimt dat de JANSJÖ goed is voor 25.000 lichturen.

Paladone Star Wars X Wing

Ca. € 50,- | www.trade.paladone.com

Star Wars-fans, opgelet! Deze bureaulamp bevat een replica van het bekende X-Wing Starfighter-ruimteschip. Met behulp van de vleugels en de standaard kun je de richting van de ledlamp eenvoudig aanpassen. Steek de usb-connector in een laptop of pc en schakel de lamp in. Je kunt de Paladone Star Wars X-Wing ook op netstroom aansluiten; gebruik daarvoor een eigen usb-voedingsadapter. Deze lamp is een officieel Star Wars-product.

Rapesco PS12-USB

Ca. € 18,- | www.rapesco.com

Maak je naast het werken op je laptop ook regelmatig schetsen op een tekenvel? Met de Rapesco PS12-USB zijn je potloodpunten voortaan altijd scherp. Dit apparaatje werkt op usb-voeding, al kun je voor mobiel gebruik optioneel vier AA-batterijen in de behuizing plaatsen. Twee slijpopeningen zorgen ervoor dat je zowel met dunne als dikke potloden uit de voeten kunt. De PS12-USB heeft een capaciteit van tien à twaalf potloden per minuut. Als je de kap verwijdert, schakelt de automatische puntenslijper zichzelf direct uit. Hierdoor kunnen ook jonge kinderen deze slijphulp veilig gebruiken. Het apparaat is verkrijgbaar in de kleuren zwart, roze, wit en blauw.

MikaMax Big Enter Button

Ca. € 22,- | https://www.mikamax.nl

Ram je weleens uit frustratie op de Enter-knop? Misschien is deze gadget dan iets voor jou. Dankzij het zachte materiaal kun je zonder schade lekker hard op deze vervangende enorme Enter-toets rammen. Zodra je de usb-kabel met een laptop of pc verbindt, werkt de MikaMax Big Enter Button meteen. Het kussen meet 14 × 20 × 10 centimeter en weegt 142 gram.

8BitDo N30 Wireless Mouse

Ca. € 35,- | www.8bitdo.com

Veel mensen bewaren warme herinneringen aan de eerste spelconsole van Nintendo. Voor die doelgroep ontwikkelde 8BitDo deze retromuis. De kenmerkende rode en zwarte knoppen van de klassieke NES-controller zijn exact nagemaakt. De meegeleverde usb-ontvanger zendt een 2,4GHz-signaal uit, zodat de muis draadloos met de computer kan communiceren. De optische sensor ondersteunt een resolutie van 1000 dpi. Voor de voeding gaat er één AA-batterij in de behuizing, maar die levert de fabrikant niet mee.

Ajazz AF84

Ca. € 35,- | https://ajazzstore.com

Met de Ajazz AF84 lijkt het net alsof je op een ouderwetse typemachine tikt. Ondanks de relatief lage prijs is dit toch een draadloos model. Steek de 2,4GHz-usb-ontvanger in een vrije poort om verbinding te maken. Handig is de sleuf waarin je een tablet kunt plaatsen; het toetsenbord maakt dan via bluetooth draadloos contact met dit apparaat. Houd er rekening mee dat de fabrikant de twee benodigde AA-penlites niet zijn bijgesloten. Ajazz levert de AF84 in de kleuren zwart, grijs, roze en geel.

Speedlink Joystick Competition Pro Extra

€ 29,99 | www.speedlink.com

Gamers van het eerste uur denken zullen weleens met weemoed terugdenken aan de klassieke joysticks van weleer. Met dit usb-model van Speedlink ga je terug in de tijd. Mooi meegenomen is dat je na aanschaf van dit product 25 arcadespellen kunt downloaden. De Joystick Competition Pro Extra is uitsluitend geschikt voor Windows-computers. Het is niet nodig om een stuurprogramma te installeren, want na aansluiting via usb werkt dit invoerapparaat direct.

Nu Netflix heeft aangekondigd dat de prijzen opnieuw stijgen, is dit hét moment om eens naar je eigen abonnementen te kijken. Veel mensen hebben er meerdere: Netflix, Disney+, HBO Max, Amazon Prime Video, Apple TV+... allemaal leuk, maar de kosten lopen flink op. Tijd om te kijken waar je kunt besparen.

Lees ook: 4 slimme tips om meer uit Netflix te halen

Een abonnement op een streamingdienst is binnen een paar minuten geregeld. Maar de kans is groot dat je er na een paar weken of maanden, wanneer je hebt gekeken wat je wilde zien, minder of niet meer naar kijkt. De praktijk leert dat veel mensen dan niet meteen hun abonnement opzeggen. Daardoor betaal je soms ongemerkt maandenlang voor iets wat je nauwelijks nog gebruikt. Door geregeld even door je abonnementen te lopen, kun je op jaarbasis tientallen euro's besparen. Met de tips hieronder beperk je de kosten zonder dat je minder hoeft te genieten van films en series.

Tip 1: Kijk kritisch naar wat je echt kijkt

Vraag jezelf af: heb ik deze dienst de afgelopen tijd nog gebruikt? Zo niet, dan is opzeggen of pauzeren de eenvoudigste manier om te besparen. Je kunt immers maar één streamingdienst tegelijk gebruiken. Door bewuster te kijken naar je eigen kijkgewoontes zie je snel welke diensten overbodig zijn.

Tip 2: Eén tegelijk is vaak genoeg

Wie slim omgaat met abonnementen, kiest per keer één dienst en wisselt zodra het aanbod daar is uitgekeken. Wacht tot er weer nieuwe seizoenen of films verschijnen en neem dan tijdelijk een maandabonnement. Vaak vind je via je provider of via acties ook nog extra korting. Zodra je alles gezien hebt, zet je het abonnement stop en stap je over naar de volgende. Je kunt je voortgang en kijktips eenvoudig bijhouden met apps als TV Time (Android | iOS).

©Koray - stock.adobe.com

Tip 3: Kosten delen

Als je het aantal abonnementen hebt teruggebracht, kun je nog een stap verder gaan door te delen. Niet alle streamingdiensten staan dit toe, maar waar het mag, kan het flink schelen. Soms heb je een uitgebreider abonnement nodig voor meerdere profielen, maar deel je dat bedrag met een ander, dan ben je vaak goedkoper uit dan met elk een eigen account.

Tip 4: Kies de voordeligste optie

Kun je of wil je niet delen, kijk dan naar een goedkoper abonnement. Netflix biedt in diverse Europese landen al een goedkopere versie met advertenties aan. Die is in Nederland nog niet beschikbaar, maar andere diensten zoals Disney+, HBO Max en Videoland hebben dat inmiddels wel. De prijs ligt lager, al krijg je er tussendoor reclame bij.

Tip 5: Soms kan het (nog) goedkoper

Eerder las je dat het slim kan zijn om per maand te wisselen van streamingdienst, afhankelijk van het aanbod. Maar kijk je bij één dienst eigenlijk het hele jaar door iets wat je leuk vindt? Dan is een jaarabonnement vaak voordeliger dan twaalf losse maanden. Meestal krijg je daarbij één of twee maanden gratis. Daarnaast komen streamingdiensten geregeld met tijdelijke acties of bundelkortingen waarmee je de kosten verder omlaag brengt.